نتایج جستجو

ابراهیمیه‏ نام فرقه‏‌ای از «غلاة» صوفی مذهب شیعه ساکن تلعفر یکی از شهرک‌های استان موصل در عراق است و آداب و رسوم ایشان، شباهت بسیاری با فرقه «شبک» دارد

نزد شیعه، یکی از ادله استنباط است. سنت در اصطلاح به یکی از دو فرقه بزرگ از مسلمانان گفته می‌شود که اکثریت مسلمانان را در بر می‌گیرد. در مقابل شیعه که اقلیت

ابراهیم که عبداللّه‌محض نام داشت، پس از قیام ولیدبن‌یزید‌اموی اموی در ابواء( منطقه ای نزدیک مکه در مسیر مدینه) در مجلسی از همه بزرگان بنی‌هاشم موافقت گرفت که

بساتره‏ شاخه‌ای از فرقه «نصیریه» و از «غلاة» بودند. مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 خورشیدی، چاپ اول، ص 101

اسحاقیه از فِرق «غلاة» و از پیروان اسحاق‌بن‌زید‌بن حارث از یاران عبدالله‌بن‌معاویة‌بن جعفر‌بن‌محمد(علیه‌السلام) هستند. از جمله فِرقی که از جناحیه منشعب

جعفریه‏ شاخه‌ای از فرقه غلاة‌ شیعه‌ هستند. ایشان پیرو عبدالرحمن‌بن‌محمد از متکلمان شیعه به‌شمار می‌رفتند و به امامت، غیبت و رجعت امام جعفر صادق (علیه السلام)

دانقیه‏ شاخه‌ای از فرقه «غلاة شیعه» و پیرو حسن‌ بن‌ دانق بودند. پیروان این فرقه معتقد بودند که اتصال امام به خداوند، مانند اتصال نور به خورشید است و آن

امریه یکی از شاخه‌های غلاة شیعه هستند. پیروان این فرقه معتقد بودند چون به گفته قرآن، هارون در نبوت با حضرت موسی شریک بود، مطابق با نصّ روایات، حضرت علی

صائدیه‏ از غلاة شیعه بوده و به پیروان صائد نهدی می‌گویند که معاصر جعفر بن محمد (صادق‌) بود. او و بیان‌بن‌سمعان تمیمی نهدی از فرقه «کربیه» بودند و اعتقاد

صافیه‏ فرقه‌ای از غلاة شیعه بودند. این فرقه خود را صافی یا صافیه می‌نامیدند و در آناتولی ساکن بودند. صافیه از نظر منش و عقاید، به شیعه امامیه نزدیک بودند

عده‌ای از لشکریان خویش بر آنان که با سلاح بر او خروج کرده بودند بتافت و آنان را از دم شمشیر بگذرانید. ظاهرا این فرقه با همان «راوندیه» از غلاة شیعه بنی‌عباس

شباسیه‏ گروهی از غلاة شیعه در بصره بودند که به الوهیت شواس‌المغیم اعتقاد داشتند. مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372

شرامخه‏ شاخه‌ای از فرقۀ غلاة شیعه‌‌ هستند. مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1374 شمسی؛ ص 254. مقدسی مطهر بن طاهر، البدء

سرخسیه‏ شاخه‌ای از فرقه «غلاة» بودند که ظاهرا در روستای سرخس می‌زیستند. مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ

ایوبیه‏ از فرق «غلاة» و از یاران جالوت قمی هستند. این فرقه معتقدند که امام انسان کامل است و هرگاه به غایت خود برسد، خداوند در وی حلول می‌کند و او به زبان

انازله یکی از شاخه‌های غلاة شیعه است. انازله معتقدند ابن‌ملجم قاتل حضرت علی ‌علیه‌السلام نبود، بلکه او دیو یا هیولایی را کشت که خود را به صورت حضرت در‌آورده

خمسیه‏ شاخه‌ای از فِرقه غلاة هستند و پنج تن آل‌عبا یعنی محمد (ص)، علی (ع)، فاطمه (س)، حسن (ع)، حسین (ع) را خدا می‌دانند. مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی،

دراوسه‏ شاخه‌ای از فرقه نصیریه هستند. مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ دوم، ص 192 بدوی دکتر عبدالرحمن، مذاهب

ذقولیه غلاتی از شیعه بودند که در آذربایجان زندگی می‌کردند و به نام‌های قوایه یا قولیه نیز خوانده‏ می‌شدند. مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر

شاعیه‏ شاخه‌ای از فرقه غلاة هستند. مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ دوم، ص 248 مقریزی احمد بن علی، المواعظ

حنفی نام یکی از شاخه‌های مذاهب فقهی اهل سنت است و موسس آن ابوحنیفه نعمان بن ثابت از ائمه چهارگانه اهل‌سنت می‌باشد. این مذهب فقهی در بین مذاهب چهارگانه

سماعیه‏ از فرقه غلاة و از یاران سماعه اسدی بودند که کارهای شگفت از وی سر می‌‏زد. مثلا وی مدعی بود که علم سیمیا (کیمیا) را بلد است. مشکور محمد جواد، فرهنگ

ذبابیه‏ شاخه‌ای از فرقه «غلاة» شیعه هستند. ذبابیه معتقدند که چون میان محمد (صلی‌الله علیه وآله وسلم) و علی (علیه‌السلام) شباهت بسیاری وجود داشت که دو ذباب

احسائیه‏ از پیروان شیخ احمد احسائی اند. محمد جواد مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ دوم، ص 35

بهمنیه‏ شاخه‌ای از فرقه غلاة هستند. بهمنیه معتقدند که خداوند در صورت آدمیان ظهور می‌کند و هر کسی که دارای قدرتی باشد که دیگر مردم جهان آن قدرت را نداشته

صواکیه‏ از فرقه‌های مربوط به کرّامیه‌اند،. مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی؛ مشهد؛ نشر آستان قدس رضوی؛ سال 1372 شمسی، چاپ دوم، ص 303. مقدسی مطهر بن طاهر؛

شریکیه‏ شاخه‌ای از غلاة شیعه ‌هستند. شریکیه معتقدند، همان‌گونه که حضرت موسی (علیه‌السلام) با برادرش هارون در نبوت شریک بود، علی‌بن‌ ابی‌طالب (علیه‌السلام)

بَشیریه از «غلاة» شیعه و پیروان محمد‌بن‌بشیر کوفی از موالی بنی‌اسد بودند. درباره او نوشته‌اند که وی اهل کوفه و نیرنگ‌باز و شعبده‏‌باز بوده و از «واقفیه»

رمیه‏ از شاخه‌های فرقه غلاة شیعه به حساب می‌آید. مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ دوم، ص 205 مقدسی مطهر

صوارمیه‏ شاخه‌ای از طایفه «نصیریه»اند. مشکور، محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ دوم، ص 303 بدوی، عبدالرحمن، مذاهب‌الاسلامیین،

اهل فترت‏ گروهی مربوط به شیعه هستند که پس از رحلت امام یازدهم به دوره «فترت» یعنی خالی ماندن زمان از وجود امام قائل شدند. . مشکور. محمد جواد. فرهنگ فرق

بشالوه‏ شاخه‌ای از فرقه «نصیریه» (علویون) هستند. مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 خورشیدی، چاپ اول، ص 102 کرد علی

اهل الزیغ (اصحاب الزیغ) از فرق غلات‏ محسوب می‌شوند. این فرقه معتقدند که جبرائیل در امر رسالت خیانت کرده و آن را به قصد عمد از علی بن ابی طالب (ع) گردانیده

باسطیه از شاخه اشاعره‌اند و (کسب) را فریضه می‌دانند. مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ اول، ص94

خرمزجیه‏ از شاخه‌های فرقه «نصیریه»‌اند. مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ دوم، ص 178

سرانیه‏ شاخه‌ای از فرقه‌های مسلمان و از عشایر نصیریه‌‏اند. مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ دوم، ص 227 بدوی

طیاریه‏، از فرق «غلاة شیعه» منسوب به جعفر طیّار پسر عموی رسول خدا بودند. طیّاریّه معتقد بودند که روح‌القدس همان طور که در کالبد حضرت عیسی (علیه السلام)

احقاقیه از گروه شیخیه و از پیروان ملاباقر اسکویی می‌باشند. آخوند ملاباقر اسکوئی از فضلای شیخیه در کربلا بود و پسران سید کاظم رشتی نزد او درس می‌خواندند

خماریه‏ از پیروان محمد‌بن‌عمرالخماری بغدادی هستند که از غلاة به‌شمار می‌‏رفت. این فرقه امامت را به همان ترتیب عقاید امامیه باور داشتند. جز این‌که می‌‏گفتند

داریه‏ از شاخه‌های دوازده‌گانه فرقه «مجبره» است. در منابع فرقه‌شناسی و کلامی، فرقه‌های: کلابیه، کرّامیه، هشامیه، مؤالفیه، معتریه، مقابلیه، نهالیه، مبیضّه

بشبیه‏ شاخه‌ای از فرقه «مرجئه» است. مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 خورشیدی، چاپ اول، ص 104

صرامته‏ شاخه‌ای از فرقه «نصیریه»‌اند،. مشکور، محمد جواد؛ فرهنگ فرق اسلامی؛ مشهد؛ نشر آستان قدس رضوی؛ سال 1372 شمسی، چاپ دوم، ص 301. بدوی عبدالرحمن؛ مذاهب

طفیلیان‏ یکی از فرقه‌های کلامی هستند. آنها معتقدند که فرزندان کوچک کافران با خود آنها وارد دوزخ می‌شوند‎‎. مشکور محمد جواد؛ فرهنگ فرق اسلامی؛ مشهد، نشر

رسالنه‏ از شاخه‌های مربوط به فرقه نصیریه‏‌اند. مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ دوم، ص 203 بدوی عبدالرحمن،

رشاونه‏ شاخه‌ای از طایفه‌«نصیریه»‌اند. مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ دوم، ص 203 بدوی عبدالرحمن، مذاهب

شمالیه یکی از شاخه‌های فرقه نصیریه‌اند. لقب دیگر شمالیه «شمسیه» است. این فرقه معتقدند که حضرت علی‌بن‌أبی‌طالب (علیه السلام) در آسمان و مکانش در آفتاب است

بخاریه‏ از فرقه «جهمیه» و از اصحاب حسین‌بن‌محمد بخاری هستند. مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ اول، ص 98

راهویهیه از پیروان اسحاق راهویه و از مذاهب مربوط به اهل‌ حدیث است که نام آن در کنار فرقه‌های حنابله، اوزاعیه و منذریان آمده است. https://wikijoo.ir/index

توحیدیه‏ شاخه‌ای از فرقه «دروزیه» و از مهم‌ترین انشعابات اسماعیلیه هستند. پیروان این فرقه در مذهب خود به هفت ستون تکلیفی و قانونی اعتقاد دارند و آن را

صیاحیه‏ از فرقه‌های مربوط به «جبریّه» و از پیروان صیاح‌بن‌معمّر بودند.،. البته در برخی از منابع به جای صیاح‌بن‌معمر، صباح‌بن‌معمر آمده است. مشکور، محمد

جهینیه، شاخه‌ای‏ از فرقه علویین هستند.. مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ دوم، 147 بدوی عبدالرحمن، مذاهب

صدقیه فرقه‌ای از «شافعیه» بودند. خاستگاه این فرقه هرات است. پیروان این فرقه با دیگر هم‌کیشان خود مخالفت و نزاع می‌کردند و گاهی این نزاع منجر به خون‌ریزی

اصحاب العبادات فرقه‌ای از صوفیه‌اند و همانطور که از نامش پیدا است، هدف اصلی‌شان زهد و عبادت و ترک اموری است که ارتباطی با زهد و عبادت ندارد. مشکور، محمد

شباشیه‏ فرقه‏‌ای از غلاة قرامطه‌اند که در مسیر بصره به احساء می‌زیستند. به شیوخ آنها بنی‌شباش می‌گفتند. این طایفه از سال 380 تا 480 هجری قمری در نواحی

علیاویه بوده و در بخشی از عقاید غلو‌آمیز نیز معتقد به گزافه‌گوئی‌های ابوالخطاب از سران غلاة بوده است. معتقدند که امام علی (ع) از خدایی بگریخت و در خانواده

ساطیان‏ یکی از فرقه‌های هفتادوسه ملت‌اند که نام‌شان در کتاب «سواد اعظم» آمده است. به نظر می‌رسد که این نام غلط بوده و صحیح آن فاطمیان است. مشکور محمد جواد،

سمکیه‏ از اصحاب ابوحنیفه بودند و بین ایشان و فرقه صدقیه که از اصحاب شافعی به شمار می‌‏رفتند، برخوردهای خونینی رخ داد تا جایی که به دخالت و میانجی‌گری دولت

ازدریه یا ازوریه،از فرقه‌های غالی منتسب به شیعه است. ازدریه به الوهیت علی(ع) اعتقاد دارند و معتقدند که این علی که در این دنیا زندگی کرد و پدر حسنین (ع)

معاویه بود. بقلی معتقد بود که انسان مثل بقل و سبزی، فانی‌شدنی است، پس هرگاه از دنیا برود، دیگر باز نمی‌گردد. بقلی در زمان منصور عباسی می‌زیست و به دلیل اعتقاداتش

ابن‌صاعد معتقد بود که بعثت انبیاء بعد از حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلّم) ممکن است. وی در تایید این ادعا به روایتی از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)

خلطیه شعبه‌ای ‏ از فِرقه اسماعیلیه‌اند. آنها معتقدند که آنچه در قرآن و احادیث از نماز و روزه و زکات و حج و غیره وارد شده است، همه محمول بر معانی است و

شانیه‏ فرقه‌ای از شاخه «مرجئه»‌اند. این فرقه معتقدند که هر کسی کلمه لا اله الا اللَّه و محمد رسول اللّه را بگوید و به دین بگرود، بعد از آن بابت اطاعت یا

حوزه تکالیف فقط به ادای فرایض بسنده می‌کنند و از عبادت‌های ظاهری می‌پرهیزند و پیوسته مراقب‌اند تا دل‌های‌شان از ذکر غیر خدای‌متعال خالی باشد. ر. ک، مشکور،

متاوره از طوایف «نصیریه»اند. مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ دوم، ص 387 بدوی عبد الرحمن، مذاهب الاسلاميين،

جحدریه شاخه‌ای از فرقه‌های شش‌گانه مرجئه هستند. حافظ‌ رجب‌البرسی نام ایشان را چنین برشمرده است: درامیه؛ علانیه؛ نسبیه؛ صالحیه؛ مثمریه؛ جحدریه . مشکور محمد

اهل افراط یا غلوّ شاخه‌ای از فرقه غلاة ‌شیعه‌‌اند که برخی از امامان را از عالم بشریت خارج کرده به الوهیت تشبیه می‌کنند. مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی،

حلبیه شاخه‌ای از فرقه نصیریه ‌است. در برخی از منابع آمده است که چنین نام‌هایی مربوط به فرقه نصیریه است، نه آنکه خود فرقه‌ای جدا باشد. مشکور محمد جواد،

مذهب ایشان مانند مذهب مفضلیه از «غلاة» است جز این که آنان معتقدند حلول لاهوت در ناسوت فقط در حق پنج تن خواهد بود که عبارت‌اند از: حضرت محمد (صلی‌الله علیه

حلفیه‏ شاخه‌ای از خوارج و از فرقه میمونیه‌‌اند حلفیه در کرمان زندگی می‌کردند. این فرقه با فرقه میمونیه درباره «عدل» دچار اختلاف شده و قائل به جبر شدند

جَبَلیه فرقه‌ای از «غلاة» نُصیریه علوی بودند که پیشوای ایشان در جبل‌ لبنان ادعای مهدویت کرد. سابقه این فرقه به سال 717 هجری قمری باز می‌گردد. پیشوای این

حمیریه‏ شاخه‌ای از فرقه «شیعه» و از پیروان حضرت امام جعفر صادق (ع) بودند. در برخی از منابع آمده است که حمیریه و جبابره (پیروان جابر‌بن‌حیّان) از شاگردان حضرت

«صباحیه‏» از فرقه‌های مربوط به «زیدیه» بودند. این فرقه با اینکه قائل به افضلیت حضرت علی (علیه‌السلام) نسبت به ابوبکر بودند، با اینحال ابوبکر را خلیفه می‌دانستند،

حلسفیه شاخه‌ای از فرقه زیدیه بودند. مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ دوم، ص 164 برسی حافظ رجب، مشارق انوار

«مبهوتیه‏» از فرقۀ «خوارج» بودند. در منابع مربوط به فرقه‌شناسی آمده است که خوارج به شاخه‌های زیر تقسیم‌بندی می‌شود. ازارقه، نجدات، راسبیه، اِباضیه، قطویه،

حسینیه‏ شاخه‌ای از مکتب «شیعه» هستند که رشته امامت را از علی‌بن‌أبی‌طالب(ع) به علی‌بن‌الحسین (ع) (زین‌العابدین) متصل کرده‌اند. پیروان این مکتب معتقدند

حزنیه‏ شاخه‌ای از فرقه ‏‌کیسانیه بودند. در برخی از منابع، این فرقه از روافض و از پیروان عبدالله بن عمر الحزنی برشمرده شده است. مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق

اهل ایمان لقبی است که شیعه امامیه از آن استفاده می‌کند، زیرا امامیه به دلیل قبول ولایت‌، خود را مؤمن و بقیه مسلمانان را مسلم می‌دانند. ایمان یعنی باور

احدیه فرقه‌ای از قدریه هستند که به نبوت پیامبر صلوات الله علیه اعتقاد دارند اما با سنت‌های او کاری ندارند. ر. ک. محمد جواد مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد،

به فرقه‌هایی گفته می‌شود که در عقاید دینی و فروع کلامی با آنها مخالف بوده و از مسیر حق خارج شده‌اند. مثل جبریه، قدریه، مجسمه و معطله که اهل‌الاهواء نامیده

حدادیه ‏، شاخه‌ای از فرقه «نصیریه»‌اند.. مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ دوم، ص 150 بدوی دکتر عبدالرحمن،

سراویه‏ از اصحاب «حدیث» هستند. این فرقه معتقدند که چون نماز وتر یک رکعت است، پس شایسته نیست که چیزی بر آن بیفزایند و مثلا آن را دو رکعت یا بیشتر کنند،

«ماخوسیه‏» از فرقۀ نصیریه‏ و منسوب به قریه ماخوس‌اند که در شمال لاذقیه در کشور سوریه واقع است،. مشکور محمد جواد؛ فرهنگ فرق اسلامی؛ مشهد، نشر آستان قدس

«مأمونیه»‏ از فرقۀ اسماعیلیه و از پیروان مأمون بن مهرویه بودند. وی از شاگردان حمدان قرمط بود که برای اعلان دعوت خویش به فارس رفت و از این جهت، قرامطه فارس

بلالیه‏ شاخه‌ای از فرقه «غلاة» و منسوب به ابوطاهر محمد‌بن‌علی بن‌بلال از اصحاب امام یازدهم می‌باشد. ابوطاهر از اصحاب امام یازدهم (علیه‌السلام) و از منکران نیابت

رستاقیه‏ از جمله فرقه‌هایی است که نامش در منابع مربوطه همراه با فرقه‌های زعفرانیه، واقفه و شکّاک در یک تقسیم آمده است. مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی،

شلاهمه‏ یکی از شاخه‌های فرقۀ«نصیریه» است،. مشکور محمد جواد؛ فرهنگ فرق اسلامی؛ مشهد، نشر آستان قدس رضوی؛ سال 1372 هجری شمسی؛ ص 257. بدوی عبدالرحمن؛ مذاهب

جرودیه‏ شاخه‌ای از فرقه «خوارج» و شعبه‏‌ای از «ثعالبه» هستند که یاران عبدالله‌بن‌جرود بودند. در برخی از منابع، نام این فرقه ظاهرا به اشتباه «جروریه» آمده

زیادیه‏ پیروان زیاد‌بن‌ عبدالرحمن بودند و از خوارج ثعلبیه به‌شمار می‌رفتند. آنها شیبان‌بن‌سلمه خارجی را تکفیر کردند. مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی،

درامیه شاخه‌ای‏ از فرقه ششگانه مرجئه است که عبارت‌ند از: درامیه، علانیه، نسبیه، صالحیه، مثمریه و جحدریه. مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان

پیروان شخصی به نام کثیر الابتر بودند که ملقب به کثیر البتری بود. مبتوره شاخه‌ای از زیدیه بودند و می‌گفتند که بیعت با ابوبکر و عمر خطا نبوده؛ زیرا علی (علیه‌السلام)

گروهی خدایی امام علی (ع) را غالب و قوی دانسته‌اند و اینان از فرقه‌های غلاة و ذمّیّه‌‏اند که از خدمت حضرت محمد (ص) رجوع کرده به شراکت حضرت محمد (ص) و امام

علی بن موسی الرضا بن موسی الکاظم ملقب به موسی مبرقع بودند. موسی مبرقع از بزرگان شیعه و علویان بزرگوار بود و در کوفه می‏‌زیست. وی در سال 256 هجری به قم مهاجرت

بشارغه‏ شاخه‌ای از فرقه «نصیریه» (علویون) بودند. منابع مختلف ضمن این که بشارغه را از فرقه نصیریه برشمرده‌اند، این مطلب را نیز نقل کـرده‌اند کـه ایـن اسم

در غلات شیعه جای داده شده است، اما در واقع خارج از اسلام می‌باشد؛ چنانکه بغدادی بعد از ذکر هشت فرقه غلاة اظهار می‌کند که این هشت فرقه از غلاة رافضی، خارج

دوست داریم و از خداوند برایشان‌طلب آمرزش می‌کنیم، ولی نمی‌توانیم دربارۀ نجات آنها شهادت دهیم؛ زیرا خداوند به رازهای پنهان ایشان آگاه‌تر از ما است. پس هیچ

جماعت‌اند که قائل به ظاهر قرآن و تنزیل می‌باشند. بر خلاف تأویلیه که از فرقه‌های شیعه به‌شمار می‌‏روند و قائل به تأویل قرآن و تقدیم علی (ع) بر دیگر صحابه‌

شکّاکیّه‏ لقب بعضی از فرقه‌های اسلامی است که در بعضی از طاعات اظهار شک می‏‌کردند.،. مشکور محمد جواد؛ فرهنگ فرق اسلامی؛ مشهد، نشر آستان قدس رضوی؛ سال 1372

رستمیه‏ شاخه‌ای از فرقه اباضیه در شمال‌ آفریقا هستند. مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ دوم، ص 203

حسبیه، شاخه‌ای از فرقه جبریه است و در شمار هفتاد و سه فرقه‌ اسلامی قرار دارد. در متون قدیم، تعداد فرقه‌های‌ اسلامی را هفتاد‌ و‌ سه فرقه می‌شمردند و به

مبدلیه‏ از جمله فرقه‌های اسلامی است که در برخی از منابع از آن یاد شده است. در کتاب «هفتاد و سه ملت» نوشته شده است: مبدلیه معتقد بودند که اگر کسی در خذلان

رویدیه‏ از فرق مربوط به قدریه هستند و معتقدند که جهان منسوخ نمی‌شود. مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ دوم،

سفاکیه یکی از شاخه‌های مربوط به فرقۀ اسماعیلیه است. آنان مردمی خون‌ریز بودند و از این جهت به نام سفاکین خوانده شده‌اند. مشکور محمد جواد؛ فرهنگ فرق اسلامی؛

بطیحیه‏ از پیروان ابواسماعیل بطیحی و از «عجارده» هستند. ابن‌حزم اندلسی وقتی از خوارج نام می‌برد، ابواسماعیل بطیحی و یارانش را از آن فرقه و از طیف ازارقه

ابتدا از رؤسای فرقه «خلوتیه» بود و در سیواس ترکیه می‌‏زیست و می‌گویند که وی مُجدّد فرقه «خلوتیه» است. از شیخ شمس‌الدین کتاب‌هایی باقی مانده است. از جمله

سواحلیه‏ از شاخه‌های فرقه نصیریه‏‌اند . مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ دوم، ص 242 بدوی عبدالرحمن، مذاهب

ازلیه‏ از فرق «غلات‏»اند و معتقدند که علی‌بن‌ابی‌طالب و عمر‌بن‌الخطاب هر دو قدیم‌اند و ازلی. جز آنکه علی(ع) را خیر محض و عمر را شرّ محض می‌دانند و عمر

حقایقیه‏ یکی از سه فرقه زیر شاخه کرّامیّه‌اند. به‌گفته عبدالقاهر بغدادی، کرّامیّه خراسان بر سه‌ دسته‌اند: 1. حقایقیه.2. طرائقیه. 3. اسحاقیه. وی اضافه می‌کند

صاحب‌الزمان و موعود شیعه است، چون علاوه بر سیادت، منظری خوش و هیئتی مطبوع و شبیه به تصاویر خیالی که نقاشان از بعضی از امامان می‏‌کشیدند، داشت و بعد از این ادعا جمع

اصحاب طاعة لایراد الله بها از فرقه‌های منشعب از اباضیه است. در دائرة المعارف بزرگ اسلامی آمده است: «اصحاب طاعةٍ لایراد بها الله، قائلان به طاعتی هستند

خدلجیه‏ از شاخه‌های فرقه «سبئیه»اند. مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ دوم، ص 178 مشارق الانوار، ص 211.

رکبیه‏ در منابع کلامی و فرقه‌شناسی، از شاخه‌های فرقه زیدیه شمرده شده است. مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ

صلت‌بن‌صامت آورده‏ است. وی از طایفه «عجارده» بود. صلت‌بن‌عثمان معتقد بود که هرگاه مردی سخن ما را بپذیرد و مسلمان شود، با وی دوست می‌شویم، ولی از کودکان او بیزاری

باید گفت که نام این فرقه خیلی معلوم نیست و شاید مراد از رقوقیه ذقولیه باشد که در آذربایجان غلاة منطقه را ذقولیه خوانند. اضافه بر این، برخی دیگر ایشان

ابراهیم بن عبدالله هاشمی است و در ابتدا از «کیسانیان» بود. عبدالجبار مردم را به طاعت برازبنده خواند و گروهی از خزاعیان را از بین برد به این دلیل که دعوت برازبنده

ذکیریه از شاخه زیدیه و از پیروان ذکیر‌بن‌صفوان می‌باشند. مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ دوم، ص 197. بیان

بعضی از ایشان، امامت را پس از ابوهاشم حق برادرش حسن بن محمّد بن حنفیه می‌دانستند و می‌گفتند که پس از حسن، پسرش علی امام بود و علی که در‌گذشت از او فرزندی

بکاریه‏ نام فرقه‌ای است که اطلاعات چندانی از شخص اول (موسس) آن در دست نیست. به طور معمول، هر فرقه‌ای شیخ و بزرگی دارد که آداب و عقاید آن فرقه مستند به

تفریط یا اهل تقصیر گروهی از شیعه هستند که خداوند را به مخلوقی از مخلوقاتش تشبیه می‌کنند. به این گروه مشبهه نیز می‌گویند. چنانکه برخی از نویسندگان اهل سنت بدون

جَوارِبیّه فرقه‌ای از غلاة‌ مُشَبِّهه و پیرو داوود جَواربی هستند. پیروان این فرقه چون قائل به‌ تشبیه بودند، از این‌رو برای خداوند اعضا و جوارحی چون اعضا

عارف است که پس از بهاءالدین‌ولد، فرزند جلال‌الدین، بر مسند‌قطبیت نشست و یا شاید این «جلالیه» فرقه‌ای از دراویش خاکساری باشند.. در برخی دیگر از منابع نوشته‌اند

شمریه‏ شاخه‌ای از فرقه شش‌گانه مرجئه و از پیروان شخصی به نام ابوشمر بودند. نام سایر فرقه‌های منشعب از مرجئه عبارت است از: رزّامیه، غیلانیه، تومنیه، صالحیه

خصیب بودند و اعتقاد داشتند که خداوند جز در امیر مؤمنان علی (ع) و امامان بعد از او ظاهر نشود و حضرت علی ‌علیه‌السلام پیامبران را فرستاده است. همچنین معتقد

ابوالصباح سمرقندی هستند. این فرقه قائل‌اند که جهان قدیم و خالق فقط خدای تعالی است. از منظر ایشان خداوند پیوسته آفریده‌های خود را می‌‏بیند. ابلیس دشمن خداوند است،

زارگیریه‏ طایفه‌ای از شیعه هستند که در بندر عباس و اطراف آن ساکن‌اند. اصالت زارگیریه به آفریقا و سواحل آن باز می‌گردد و هنوز عده‌‏ای از آنان، به زبان سواحلی

خروج او می‌گویند که یکی از اعراب خراسان با کمک عرب‌های دیگر دسیسه کرده و پسرش را پنهانی کشته بودند. وی برای انتقام گرفتن از اعراب از یاران ابومسلم شد. طبری

می‌نویسد: فرقه‌هایی چون طرائقیه، اسحاقیه، حماقیه، عابدیه، یونانیه، سورمیه و هیصمیه از کرّامیه منشعب شده است. مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان

متبریه طایفه‌‌ای از «قدریه» بودند و می‌گفتند هر شخصی که مرتکب گناهی شود، کافر می‌شود و توبه‌اش پذیرفته نخواهد شد و باید از او تبری جست. مشکور محمد جواد،

خالدیه‏ از پیروان خالد و شاخه‌ای از فرقه «مرجئه» بودند. خالدیه مطابق با اندیشه ارجاء و قدر، معتقد بودند که خداوند گناه‌کاران را با آتش دوزخ خواهد سوزاند،

بدائیه فرقه‌ای از غُلاة شیعه هستند که بداء را برای خدا جایز می‌دانند. پیروان این فرقه معتقدند مانعی ندارد که خداوند حکمی را صادر کند و بعد از مدتی حکم دیگری

جمهوریه‏، شاخه‌ای از فرقه غلاة هستند و معتقدند که قرار بود جبرئیل بر حضرت علی (علیه السلام) مبعوث شود و فرمان رسالت را به‌دست او بسپارد، اما در ماموریت

به‌دین یعنی صاحب دین خوب می‏‌نامند. آنان مانند زرتشتیان و ادیان ایرانی پیش از اسلام قائل به دو اصل هرمزد و اهریمن‌اند و به عبادت اجرام سماوی مانند آفتاب

رعینیه‏ از یاران اسماعیل‌بن‌عبدالله رعینی بودند. وی منسوب به «ذی رُعَین» و از تیره‌های یمنی بوده است. مرگ وی ظاهراً در سال‌های آغازین قرن پنجم واقع شده

قائل به تجسّم و تجسّد خداوند به صورت بشرند. بیشتر غلاة شیعه مانند: سبائیه، بیانیه، جناحیه و نجدیه از نصریه، رزامیه، باطنیه، عزاقرّیه، حلمانیه و دروزیه

خفافیه‏ شعبه‌ای از فرقه کرامیه بودند. صاحب «تبصرة العوام» از عقاید خفافیه نقل می‌کند که معتقدند اسماء، اعراض است به ذات شخص و جمله اعراض از اصوات و غیره باقی‌اند

اصحاب‌الکساء از فرقه «غلاة» و از علیائیه (علیاویه) به‌شمار می‌روند. علیائیه به افرادی می‌گویند که در حق امامان خود گزافه‌گو شدند و آنان را از حد مخلوق بودن

الزنج به هم آمیخته است. محمد بن علی بن برقعی خود را از علویان می‌دانست در حالی که از علویان نبود جز آن که از راه نکاح مادر با علویان خود را به آن سلسله مستند

و حتی این تعبیر در احادیث نقل شده از امامان شیعه نیز دیده شده است. مثلا در مقبوله عمر‌بن‌حنظلة از امام صادق (ع)؛ از این تعبیر استفاده شده است. مشکور محمد

معتقد بودند که برکوکیه خاستگاه مهدویت است. بااین حال برخی از مداخل نویسان برکوکیه را بخشی از رزامیه خواندند . مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد،

حسان‌بن‌سراج و از کیسانیه هستند. این فرقه معتقدند که محمد بن حنفیه در کوه‌های رضوی مرده است، اما بعدا زنده و مبعوث می‌شود و جهان را پر از عدل و داد می‌کند

حقیقیه‏ شاخه‌ای از «صوفیه»‌اند که طالب وصل به معرفت ذات خداوند هستند. در مرام صوفیه رسیدن به حقیقت؛ اصل است. به‌همین دلیل در برابر اهل‌سنت قرار گرفته «اهل‌حقیقت»

حریقیه‏ گروهی هستند که می‌گویند اهل دوزخ همگی در آتش می‌سوزند و چیزی از آنها باقی نخواهد ماند. ظاهرا ایشان همان فرقه «حرقیه» هستند . مشکور محمد جواد، فرهنگ

ابى‌مسلم عجلى ماصرى بودند. ماصریه در اصل از مرجئه عراق به شمار می‌رفتند و ابو‌حنیفه و هم‌فکران وی از این فرقه بودند. جد وی از اسیران دیلمی به حساب می‌آمد. سمعانى

سابّه‏ افرادی بودند که به ابوبکر و عمر دشنام می‌دادند و عبدالله‌بن‌سبا از ایشان بوده است. مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی،

اصلحیه شاخه‌ای از فرقه «معتزله» هستند. پیروان این فرقه معتقدند که بر خدا واجب است آنچه را که بهتر و شایسته‏‌تر است به بندگانش عطا فرماید که اگر چنین نکند،

جندیه‏ پیروان مردی به نام جند‌بن‌سیف بودند که از پیروان محمد‌بن‌کرّام بود و به تجسم (جسمانیت) خداوند اعتقاد داشت.. مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد،

خلویه‏ از شاخه‌های فرقه صوفیه‏‌اند. مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ دوم، ص 184

حسینیه ‏شاخه‌ای از زیدیه‌اند با این اعتقاد که هر کسی از آل‌محمد(ص) خروج کند، او امام مفترض‌الطاعة است. آنها بر این باورند که حضرت‌علی(ع) در زمان خود امام

حبابلیه‏، شاخه‌ای از فرقه مشبّهه هستند و معتقدند که اگر خدا بخواهد، روا بود که بنده‌اش نزد وی کافر و نزد خلق مومن باشد و بر عکس آن نیز می‌تواند باشد. پیروان

طبقه هفتم از معتزله آورده از قول ابن‌یزدان گوید که «اسکافی» مردی عالم و فاضل بود و هفتاد کتاب در کلام تألیف کرد و نیز از قول ابوالقاسم بلخی از ابوالحسین

و هر دو یکی می‌شوند. غلاة اتحادیه‌، این افترا را بر برخی از امامان وارد کردند. محقق اردبیلی در باره مذاهب صوفیه که اتحادیه جزیی از آن است می‌نویسد: بدان

سمعیه‏ پیروان مردی به نام محمد‌بن‌سهل بصری سمعی بودند. از جمله عقاید سمعیه این بود که مرتکب قتل عمد، توبه‌اش پذیرفته نخواهد شد. مشکور محمد جواد، فرهنگ

دو صفحه به تفصیل از آنها یاد کرده است. همچنین ابن‌خلکان می‏‌نویسد: در هر روز چهار صد نفر در محضر او حاضر می‌شدند. او در روش فقهی خود از «تأویل» و «رأی»

سحابیه (غمامیه) از غلاة شیعه و از قائلان به الوهیت و رجعت علی بن ابی طالب ‌علیه‌السلام هستند. به نظر می‌رسد که این فرقه از شاخه‌های سبأییه باشند. سحابیه

بیان‌بن‌سمعان یکی از سران کیسانیه بود که فرقه بیانیه به وی منسوب می‌باشد. وی در کوفه می‌زیسته و از القاب وی تبان است. بیان‌بن‌سمعان ابتدا از کیسانیه بوده اما

عبداللّه بن عباس و از اصحاب جعفر بن محمد (صادق‌) نوشته است و می‌گوید: او از مردم کوفه بوده است. پس از آنکه اسماعیل فرزند بزرگ امام صادق از دنیا رفت، بیشتر

فرقه‌‏ای از شیعه و از پیروان مالک بن حارث بن عبد یغوث نخعی‏ معروف به مالک اشتر بودند که در سال 37 هجری قمری به شهادت رسید. او یکی از دلیران عرب بوده و از اصحاب

شاکه یا شاکیه شاخه‌ای از فرقه‌های «مشبهه» شیعه‌اند. در برخی از منابع نام این فرقه شاکیان آمده و غیاث‌اللّغة این فرقه را از «مرجئه» شمرده است. شاکه معتقدند

جامع دمشق مجلس داشته‌اند. اما شروع این مذهب از آندلس بوده است. عبدالقاهر بغدادی از اوزاعیه به عنوان یکی از فرقه‌های ناجیه نام می‌برد و می‌نویسد که اصحاب

اسحاقیه‏ از فرق علیائیه (علیاویه) از «غلاة» شیعه و پیروان ابویعقوب اسحاق‌بن‌محمد بن‌ابّان نخعی کوفی ملقب به احمر بودند. فخر رازی از فرقه‌ای به نام اسحاقیه

چندانی موجود نیست. ابن‌اثیر احتمال می‌دهد ثوبانیه از مرجئه و از پیروان ثوبان‌بن‌شهیل بن‌اسد بن‌عمران بن‌عمرو باشند. بوثوبان معتقد بود که ایمان یعنی اقرار

تارکیه گروهی از مرجئه هستند که معتقدند خداوند‌متعال به جز ایمان به خود، هیچ چیزی را بر بندگان واجب نکرده است. از منظر ایشان هر کسی که خدا را بشناسد و به

اما در اینجا به کسانی گفته می‌شود که معتقدند امام باید از طرف پیامبر صلی‌الله علیه و آله تعیین و از راه نصّ به مردم معرفی شود. اصحاب النصّ به دو گروه تقسیم

رقاشیه‏ شاخه‌ای از فرقه مرجئه‏ و از پیروان فضل‌بن‌عیسی‌بن ابان رقاشی، متوفای سال 140 هجری قمری بودند. وی از خطبا و متکلمان «معتزله» و واعظ اهل بصره بود

فرقه به پیش از اسلام باز می‌گردد. عبدالقاهر بغدادی می‌نویسد: «سمنیه قبل از دولت اسلام بوده‌اند. عبدالمنعم حفنی نیز می‌نویسد: اصل این عقیده از هند بوده و

بابکیه نام فرقه‏‌ای از غلاة شیعه منسوب به بابک خرم‌دین مشهور‌ترین پیشوای خرم‌دینان است. بابک در زبان پهلوی «پاپک» خونده می‌شود. فرقه بابکیه از پیروان بابک خرّم

با جنایت آنان است. از این جهت، فقط یک‌بار در آتش دوزخ می‌سوزند با این‌حال در برخی دیگر از منابع ضمن اشاره به این نکته که حرقیه بخشی از فرقه جهمیه‌اند، در

قبیله جنبلاطیه در ولایت‌کلز (نزدیک حلب) می‌زیستند. این ولایت از توابع معرة النعمان (شهری از توابع ادلب سوریه) به‌شمار می‏‌رفت. جان پولاد اول، رئیس عشیره

سیسیلی، وی را در حمام کشت و پس از آن خودش نیز کشته شد. از ابوسعید پس از مرگ تجلیل بسیاری شد و پیروانش معتقد بودند که او دوباره زنده می‌شود و به این جهان بازمی‌‌گردد،

بار تکلیف از روی دوش او برداشته می‌شود. خوارزمی می‏‌نویسد: ایشان را از آن جهت «حبیبیه» نامیدند زیرا که خداوند را به‌دلیل طمع بهشت یا ترس از دوزخ عبادت

اسواریه یکی از فرقه‌های کلامی منسوب به معتزله و از پیروان علی اسواری بودند. این فرقه از شعبه‌های نظامیه است و معتقدند که خداوند به انجام کاری که به عدم

سریه‏ شاخه‌ای از فرقه «غلاة» و پیروان مردی به نام سری‌ اقصم بودند. وی مانند ابوالخطاب مدعی پیامبری بود و جعفر بن محمد (علیه‌السلام) را خدا می‏‌دانست و

اطرافیه شاخه‌ای از «عجارده» از فرقه خوارج‌اند. رئیس آنها فردی به نام غالب بن شاذاک است. این فرقه در ابتدا پیرو مذهب حمزة‌ بن آذرک خارجی بودند و در ادامه

برپا داریم. از پیامبر بنی‌هاشم روی بگردانید و این پیامبر بنی‌یعرب (یعرب بن قحطان) است. این پیامبر، نماز و روزه و زکات را از شما برداشت و شما را از رنج به‌جای

شود، گرچه در بیشتر عمرش مؤمن بوده باشد، کافر از دنیا رفته است. خازمیه، میمونیه را که درباره قدر و استطاعت از معتزله پیروی کنند، کافر می‌شمارند . مشکور محمد

در یک‌سویه‌نگری در باره برخی از آیات قرآن دارد، در عوامل دیگری چون نفوذ فرهنگ و ادیان ایرانی و تأثیر اعتقادات بازمانده از اعراب جاهلی دید. علاوه بر این،

مقدسی» از مذاهب اهل ذمّه شمرده شده است. این نویسنده در کتاب خود تعاریف متفاوتی از شفعویه ارائه می‌دهد. مثلا در یک‌جای این کتاب می‌گوید که «شفعویه» از اهل‌

ریاحیه شاخه‌ای از فرقۀ راوندیه و پیروان مردی به نام ابوریاح بودند که از سران و علمای ایشان بود. پس از ابوهاشم بن‌محمد‌بن‌حنفیه میان حارثیه که پیروان عبدالله‌بن‌معاویه

به‌خصوص می‌گویند که حضرت علی ‌علیه‌السلام بعد از پیامبر صلوات‌الله‌علیه از خط دین خارج شده است. در برخی از منابع، «خارجیه» عنوانی عام برای فرقه‌های ازرقیه،

باجوان یا باجوران شاخه‌ای‏ از فرقۀ «غلاة» بوده و در شمال عراق ساکن هستند. برخی از افراد چون عبدالمنعم حفنی نام این فرقه را به نام «باجوانیه» ضبط کرده‌اند

ساویه‏ شاخه‌ای از اهل‌حدیث‌اند و می‌گویند که ان‌شاء‌اللّه ما مؤمن هستیم. در منابع آمده است که این فرقه از این جهت ساویه‌اند که منتسب به ابن‌سهلان‌ساوی

شد. ثوری در فقه از پیروان اهل حدیث بود و از ثقات آن طایفه به شمار می‌‏رفت. بعضی او را برتر از مالک بن انس دانسته‌اند. ابن‌ندیم از بعضی از مؤلفات او یاد کرده

سوره فصلت، آیه 41. یعنی هر طور میل شما است، عمل کنید. ضمنا در برخی از منابع، فرقه مذکور از خوارج شمرده شده است. مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر

حروریه گروهی از خوارج و اولین گروه از آن فرقه‌اند. زمانی که [[علی بن ابی طالب (ع)]] از صفّین باز می‏‌گشت، خوارج که در آن زمان حدود دوازده‌هزار تن بودند

شراة یکی از القاب خوارج و یا نامی دیگر برای این فرقه است. شراة در لغت به معنای فروشندگان است و مفرد آن شاری می‌باشد. خوارج این نام را برگرفته از آیه: «وَ

اسحاقیه‏ شاخه‌ای از فرقه «کیسانیه» بودند و پیشوای آنان مردی به نام اسحاق‌بن‌عمرو بود. در برخی از منابع نام این شخص اسحاق‌بن‌عمر بدون واو آمده است. اسحاقیه

بزیعیه‏ از «غلاة» و منشعب از فرقه «خطابیه» و از پیروان بزیع‌بن‌موسی‌الحائک (بافنده) از اهالی کوفه بودند. صاحب «بیان‌الادیان» نام او را بزیع‌بن‌یونس و ابوالحسن

حصینیه از پیروان شخصی به‌نام حصین از خوارج بودند که در منطقه سیستان قیام کرد. در زمان حصین، عثمان‌بن‌عمارة بن‌خزیمةمزنی عامل (حاکم) سیستان بود. در کتاب

این فرقه از فرقه‌های مربوط به شیعه بودند و نماز را در زمان غیبت پشت سر غیر امام جایز نمی‌دانستند و به صورت فرادا می‌خواندند. در برخی دیگر از منابع علاوه

می‌شود. افطسیه از سادات علوی به شمار می‌روند. حسین‌بن‌حسن نخست از داعیان محمد‌بن‌ابراهیم بن‌اسماعیل‌بن ابراهیم‌بن حسن مثنی ملقب به «ابن‌طباطبا» از ائمه زیدیه

به حکیم سمرقندی «الجوشیان» آمده ‏‌است که ظاهرا صحیح آن حدئیان از اصحاب فضل حدئی (حدثی) از شاگردان نظّام‌ معتزلی است و فضل در مذهب او سه چیز اضافه کرد. شرکت

امام‌علی ‌علیه‌السلام از بیعت شیخین (ابوبکر و عمر) امتناع می‌کرد، به این معنا بود که ریختن خون آن‌ دو حلال است. همچنین حریزیه از عثمان بیزاری جستند و اصحاب حضرت‌علی

حشویه‏ لقبی طعن‌آمیز برای طیفی از گرایش‌های سیاسی ـ اعتقادی در تاریخ اسلام است که منسوبان به آن، همواره از سوی مخالفان متهم به جهل و بی‌اعتنایی به روش‌های

سارقیه‏ از فرقه‌های مسلمان هستند. بخشی از اعقتادات سارقیه بدین شرح است: معتقدند که اگر کسی ده درهم بدزدد و یا از راه ظلم و تعدی بستاند، اگر یک درهم از آن را

صارلیه‏ از فرق «شبک» و «غلاة» هستند که در عراق در اطراف موصل ساکن‌اند و به زبانی آمیخته از کُردی، پارسی، ترکی و نیز عربی سخن می‏‌گویند. یکی از دانشمند

جلامده‏، یکی دیگر از فرقه‌های اسلامی است که اطلاعات چندانی دربارۀ مؤسس و نیز تاریخچه آن در دست نیست. جلامده دربارۀ صحابه پیامبر و شخصیت‌شان معتقد بودند

خلفیه‏ از فرق «خوارج» و پیرو شخصی به نام خلف هستند که از میمونیه بود و با حمزه خارجی جنگید. در برخی از منابع آمده است که خلفیه نام دو فرقه مربوط به خوارج

با اینکه بیشتر «بکتاشیه» خود را از اهل سنت و جماعت می‌‏دانند، ولی اعمال و رفتار ایشان بر خلاف آنها است و بلکه به «غلاة» شیعه‏ شباهت دارد. این فرقه به امامت

تَمیمیّه (یا زُراریه) شاخه‌ای از فرقه‌های غلاة شیعه است. این فرقه در باب امامت واقفی‌اند و امامت را تا امام هفتم می‌پذیرند و او را قائم آل محمد می‌دانند

خلافت در اصطلاح، به معنای ریاست عامه در امور دین و دنیا به جانشینی و نیابت از طرف پیامبر است. مقام خلیفه نسبت به امت، مانند مقام پیامبر است نسبت به مؤمنان

حفصیه از پیروان شخصی به‌نام حفص‌بن‌ابی‌مقدام و شاخه‌ای از فرقه‎ خوارج‌اند. حَفصیّه در ابتدا جزیی از اباضیه بودند که بر سر مرتبه ایمان و شرک با عبدالله‌بن‌اباض

شام بود. ابوالحسن سنان نخست از «نصیریه» بود و سپس به کیش اسماعیلیه نزاری درآمد. او در اصل بصری بود و به قلعه الموت رفت و از آن جا به شام سفر کرد و در زمان

دکینیه‏ شاخه‌ای از فرقه زیدیه و از یاران فضل‌بن‌دکین بودند. کنیه وی ابونعیم، حافظ، محدث و اهل کوفه بود و از بزرگان شیوخ بخاری به‌شمار می‌رفت. مذهبش امامی

است. این کلمه در اصطلاح اهل سنت بر کسانی اطلاق می‌شود که شیعه باشند یا عقائد مخصوصی از شیعه چون حبّ اهل‌بیت (علیهم‌السلام) در سینه‌شان باشد و نیز امیرالمومنین

سمیطیه ‏شاخه‌ای از فرقه‌های «شیعه» و پیروان یحیی‌بن‌سمیط بغدادی بودند. این فرقه به جهت اقتباس از نام مؤسسِ فرقه و انتساب به او؛ سمیطیه خوانده می‌شود. علاوه،

حِماریّه فرقه‌ای از شیعه امامیه بوده و قائل به مهدویت و رجعت امام حسن عسکری (‌علیه‌السلام)‌اند. پیروان این فرقه، داشتن فرزند را (برای آن حضرت که بتواند

ثقة الاسلامیه‏ از فرق «شیخیه» و پیرو «حاج میرزا شفیع ثقة‌الاسلام» تبریزی (در گذشته در سال 1301 ه) هستند. وی از شاگردان سید‌کاظم رشتی و همدرس حاج محمد کریم

اصحاب صحاح سبعه‏ هفت تن از اکابر علمای سنت و جماعت هستند که هر کدام کتابی را درباره احادیث نبویه تألیف کرده‌‏اند که مجموع آنها به «صحاح سبعه» معروف و محل

شمراخیه‏ شاخه‌ای از فرقه‌ خوارج و از پیروان عبداللّه‌بن‌شمراخ بودند. شمراخیه پشت سر هر کسی که به‌سوی قبله نماز می‏‌خواند، نماز اقامه می‌کردند هر چند نمازگزار

هارون الرشید رسید، خاطرش از جانب وی پریشان گشت و با تدبیر وزیرش یحیی بن خالد برمکی سلیمان بن جریر رقی که یکی از سخنوران فرقه بتریه از زیدیه بود را برای مسموم

نمی‌دانستند و تنها به هدایت و اصل تعلیم‌پذیری از امام معصوم مستند می‌کردند، از این رو تعلیمیه نام گرفتند. تعلیمیه، فرقه‌ای از باطنیان شاخه اسماعیله‌اند که در سده

علی (علیه السلام) را علنی کرد و از دشمنان وی بیزاری جست. از اینجا است که مخالفان شیعه بر این باورند که بنیاد رافضی‌گری از یهودیت آمده است. باری چون خبر شهادت

حسنیه شاخه‌ای از فرقه زیدیه هستند. این گروه پس از امامت امام علی (‌علیه‌السلام) و امام حسن (‌علیه‌السلام)، حسن مثنی را بنابر وصیت امام حسن مجتبی (‌علیه‌السلام)

چون خودش از جن بود و از آتش آفریده شده بود؛جوهر آتش را نورانی و حقیقت مطلق، و جرم خاک را کثیف و ظلمانی می‌دانست و مغرورانه می‌گفت که آتش بهتر از خاک است

راوندی از غلاة و اهل خراسان بودند. از نگاه بعضی آنها پیرو ابوالحسین احمد‌بن‌یحیی راوندی و به از نگاه دیگر، یاران عبداللّه‌بن‌حرب کندی کوفی راوندی از مردم

الهامیه از فرق صوفیه‌‌اند که اکنون اثری از آنها وجود ندارد. البته در برخی از منابع فرقه‌شناسی، از الهامیه با عنوان یکی از فرقه‌های کلامی نام برده شده،

زعفرانیه‏ شاخه‌ای از فرقه نجّاریه و از پیروان شخصی به نام زعفرانی بودند. بنابر نقل برخی از منابع، زعفرانی ظاهرا از مردم ری بوده که در قرن سوم هجری قمری

شمالی گستردند و وطاسیان را در سال ۹۵۶ق (۱۵۴۹م) از فاس بیرون کردند. آنان ترکان را از الجزایر و پرتغالیان را از سرزمین‌های ساحلی بیرون کرده و احمد المنصور،

ثمامیه‏ منشعب از فرقه معتزله و از پیروان «ثمامة بن اشرس نمیری» هستند. موسس این فرقه شخصی به نام ثمامه به ضمّ ثاء، از بندگان آزاد کرده بنی‌نمیر بود که در

اینکه وی از مجلس بیرون رفت، اصحاب سبب خاموشی آن حضرت را پرسیدند، فرمود که او از «مرجئه» است. و اما پس از آن که امام صادق (ع)از دنیا رفت، بسیاری از اصحاب به

تناسخیه‏ به طیفی از غالیان فرق شیعه گفته می‌شود که به گفته عبدالکریم شهرستانی غالبا امامان را به خداوند تشبیه کرده و حالّ (حلول کننده) در بدن آدمیان می‌دانند

می‌‌دانست که ابوسلمه از شیعیان علوی استواری نیست، به همین دلیل در حضور پیک نامه ابوسلمه را سوازند و به آورنده نامه گفت که ابوسلمه شیعه شخص دیگری است، اما

حیدریه‏ شاخه‌ای از فرقه «نصیریه» هستند که خود را به حیدر که لقب حضرت علی‌بن‌أبی‌طالب ‌علیه‌السلام است، منسوب می‌کنند. فرقه نصیریه به چهار طایفه تقسیم می‌شوند:

شگفت‏ انگیزی با خودش آورد از آن جمله پیراهنی سبز و نازک و نرم از حریر چینی بود که تمام آن در کف دست او جای می‏‌گرفت و آن را یکی از معجزات خود می‏‌دانست. شهرستانی

روحانیه از جمله فرقه‌های اسلامی است که خود دارای چند صنف می‌باشد. این فرقه را از آن جهت روحانیه می‌نامند زیرا که آنها به ملکوت آسمان‌ها نظر دارند و آشکارا

نام‏ گروهی از «شیعیان» است که به رجعت امام باقر (علیه‌السلام) اعتقاد دارند. آنها معتقدند که رشتۀ امامت از امام علی (علیه‌السلام) به یکی از نوادگانش یعنی

خابطیه شاخه‌ای از «قدریه» و از پیروان احمد‌بن‌خابط بودند. احمد‌بن‌خابط معتزلی از بزرگان معتزله در قرن سوم هجری‌قمری است. در برخی از منابع، نام پدر وی حائط

_که شیعیان، عایشه و برخی از صحابه را سب و لعن می‌کنند_ می‌گوید: این مطلب اشتباه است. من به همراه گروهی با مردم ایران از شیعه و سنی، دیدار کردم و در مساجدشان

محمد‌بن‌عبدالرحمن در یکی از مناطق مربوط به کشور مراکش متولد شد و در شهری به نام سجلماسه تحصیل علم کرد و به فرمان پادشاه مراکش با تهمت جادوگری از فاس (یکی از شهرهای مراکش)

رافضه عده‌ای از پیروان مغیرة بن‌ سعید بودند و چون مشاهده کردند که او رأی خود را در باره امامت محمد بن عبدالله بن حسن (نفس زکیه) اظهار کرد، از وی روی گردانیدند

خطابیه از «غلاة» و پیرو ابوالخطاب محمد‌بن‌مقلاص بن‌راشد بودند. کنیه وی اسماعیل یا ابو‌طیاب بود. وی از غلاة شیعه و دست‏‌اندرکاران امامت اسماعیل‌بن‌جعفر

و «متعه» و «رجعت» را نپذیرفتند. در برخی از منابع، ابرقیه یکی از فرقه‌های پانزده‌گانه زیر شاخه فرقه زیدیه که از قائلین به امامت علی ‌علیه‌السلام، حسن ‌علیه‌السلام،

رسید و از دوستی دیگران بُرید و دوست خدا شد، قلم‌تکلیف از او برداشته و خطاب امر و نهی از او منقطع شده و از بندگی و قید عبودیت رها می‌شود و پس از آن، مقید

همراه حضرت بود، اما پس از ماجرای حکمیت، از حضرت جدا شد. در برخی از منابع نوشته‌اند: عبدالله‌بن‌وهب و گروهش عبدالله‌بن‌خباب ارت را که از صحابه رسول خدا بود

بِدَعیّه، نام گروهی از خوارج است که اطلّاع مبسوط و دقیقی از عقاید ایشان و افرادی که به این فرقه منسوب هستند، در دست نیست. بدعیه دسته ای از خوارج و جزو فرقه

ثعالبه فرقه‌ای از خوارج و پیروان ثعلبة بن عامر یا ثعلبة بن مشکان بودند. به طور یقین تاریخ تشکیل فرقه به بعد از ابوحنیفه می‌رسد. چون در برخی از نظرات تابع ابوحنیفه

بر‌این، می‌توان گفت که رشیدیه چون از شاخه‌های ثعالبه هستند، از این‌جهت، تابع عقاید ایشان نیز می‌باشند. از جمله اینکه گرفتن زکات از بندگان (بردگان) وقتی که دیگر

و می‌گویند تقید به احکام شریعت کار عوام است. بعضی از غلاة شیعه می‏‌گفتند که ما باید بار تکلیف را از دوش برداریم و کاری یا چیزی را بر خود حرام نشماریم.

جبائی بود. این فرقه از فرقه‌های منشعب شده از فرقه خوارج و به نقلی معتزله بودند. موسس و رهبر فرقه ابویعقوب یوسف بن عبدالله بن شحام بود که از شاگردان ابوعلی جبایی

نمی‌کنند. دربارۀ اتفاقات و آشوب‌هایی که بعد از برکناری محمد مرسی رخ داد، از پلیس و ژنرال سیسی حمایت کرده و از آنها می‌خواهد تا اقدامات لازم را برای مقابله

ابوالجارود از مردم خراسان بوده و حضرت امام جعفر صادق (علیه السلام) او را لعنت کرد و فرمود: «انه اعمی القلب و اعمی البصر» یعنی او هم از ظاهر و هم از باطن کور

رزامیه‏ فرقه‌ای از غالیان شیعه و شاخه‌ای از فرقه «کیسانیه‌ راوندیه»اند. بنیان‌گذار این فرقه شخصی به نام رزام‌بن‌سابق یا سایق است. البته برخی از منابع این فرقه

سبطیه از فرقه‌های شیعه منسوب به یحیی بن ابی سبط هستند که ظاهرا بایستی نام او یحیی بن ابی شمیط باشد. نام مؤسس این فرقه با اختلاف گزارش شده ‌است. برخی از

شعیبیه‏ پیروان شعیب بن محمد و از فرقه «عجارده» از خوارج بودند که در ادامه از عجارده جدا شده با فرقه حازمیه هم عقیده شدند. در منابع آمده است که آوازه شعیبیه

شده، ظاهراً پدر یا اجداد وی از اسرا بوده‌اند. هشام‌بن‌سالم تا سال 183 هجری‌قمری زنده و در زمان خود از فقها و روات ثقه‌ شیعه و از اصحاب امام صادق و امام کاظم

سابقیه از جمله فرقه‌هایی هستند که معتقدند سعادت و شقاوت هر فردی از قبل نوشته شده است. بنابراین، نه طاعت سودی دارد و نه گناه زیان. ابن‌حجر عسقلانی از خانقاهی

شاخه‌ای از خوارج و از پیروان ابوبَیْهَس هَیْصَم‌بن‌جابر ضُبَعی (مقتول در سال ۹۴) بودند که پس از گذران مدتی، از هم پاشیده و منقرض شدند. در برخی دیگر از منابع

«لؤلؤة البحرین» وی نخستین کسی بود که باب ملامت را بر روی مجتهدان شیعه گشود به نحوی که طایفه شیعه اثنی ‏عشریه به دو شعبه تقسیم شدند: اخباری‌ها و اصولی‌ها. این

سمیعیه شاخه‌ای از فرقه‌های غالی شیعه و از‏ پیروان سمیع بن محمد بن بشیر کوفی بودند و می‌گفتند که حضرت موسی بن جعفر (علیه السلام) هرگز به زندان نرفته و نمرده

اخنسیه از جمله فرقه‌های ضاله‌ای است که از خوارج منشعب شده است. اینان از اصحاب اخنس بن قیس از ثعالبه هستند. رئیس این فرقه اخنس‌بن‌قیس است. اخنس در لغت به

شریک را شکست داد و خود شریک نیز پس از چند جنگ کشته شد. از نتیجه اخبار مربوط به شریک چنین بر‌می‌آید که وی از پیروان شیعه علوی بود و با ابومسلم که طرفدار عباسیان

نزد شیعه، اتفاق علمای شیعه امامیه است بر قول امام معصوم. «قیاس» نزد اخباریون شیعه حرام است، ولی نزد «اصولیون» مورد قبول است. در فروع فقه، مذهب «شیعه امامیه»

بستند و از آنان برائت جستند. ضحاکیه به‌عنوان یک شورش از خوارج محسوب می‌شود که با عملکردی افراطی در برابر جامعه اسلامی، موضع‌گیری می‌کردند و از جمله عناصر

خدا را دوست بدارد دوست او می‌شود پس نباید از او بترسد، زیرا که دوست از دوست خود نمی‌ترسد». شبیه به آن چه از ابن جوزی نقل شد در کتاب هفتاد و سه ملت نیز

یا عجردیه‏ از فرقه خوارج و از پیروان عبدالکریم بن عجرد بودند. عبدالکریم عجرد در آغاز پیرو عطیة بن اسود حنفی بود. برخی نوشته‏‌اند وی در ابتدا از یاران ابی

من فرمود: یکی از پسر‌عموهایم آمد و برای حیّان‌سرّاج از من اجازه ملاقات خواست، اجازه دادم؛ حیّان وارد شد و گفت: یا اباعبدالله می‏‌خواهم از شما سوالی بپرسم

خوارج از او تبری جستند، اما پس از آن که شیبان کشته شد، عده‌ای از خوارج ادعا کردند که او پیش از مرگ توبه کرده است. ثعالبه که شیبان پیش از مرگ از جمله ایشان

آن، از مکان اول به مکان دوم حرکت می‌کند. از تألیفات‌ بشر به جز پاره‌هایی‌ از شعرها و گفتارهای‌ ادبی‌ چیزی باقی‌ نمانده‌ است‌. ابن‌‌ندیم‌ فهرستی‌ از عناوین‌

منتسب به شافع بن سائب از نیاکان پدری‌اش می‌باشد. وی در سال 150 قمری در شهر غزه فلسطین به دنیا آمد. پدرش مدت کوتاهی پس از تولد وی از دنیا رفت و او در همان

معطله‌اند، به مخالفت برخاستند. چون کرامیه و مشبّهه از اثبات کنندگان صفات خدا بودند، از این جهت، علمای فرق آنان را از «صفاتیه» بر‌شمردند. با این حال ابن‌حزم می‌گوید

سفر نامه خود مشاهداتش را از احساء (لحساء) و فرقه ابوسعیدیه چنین بیان می‌کند که لحساء شهری است که چهار باروی قوی از گل محکم از پس یکدیگر در گرد او کشیده

ندارد. همچنین از نظر آنان، استطاعت قبل از فعل معنا ندارد، بلکه استطاعت همواره همراه فعل است. جازمیه به‌سبب داشتن این عقاید، دو فرقه دیگر از عجارده یعنی میمونیه

و به قیاس عمل می‌کردند. آنها که پس از رحلت پیامبر‌اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ از اهل بیت او فاصله گرفتند و خود را از سرچشمۀ معارف اسلامی محروم کردند. این

(جبوری)- منی (ستوری). ایشان از این نجاسات استفاده کرده و آن‌را پرستش می‌‏کنند و این کار را از بزرگ‌ترین عبادت‌ها می‌‏شمارند. هر یک از افراد این طایفه ظرف چوبی

ثنویه نام برد. تفکر ثنوی در بعضی از «غلاة» شیعه مانند «بیانیه» و بعضی از «معتزله» نیز راه یافت و غالب ایشان متأثر از افکار ایرانی قدیم مانند مانویه، مزدکیه،

ابوالحسین خیاط است و چون از کهن‌ترین آثار به جا مانده از معتزلیان است اهمیت فراوانی دارد. این شخصیت معتزلی در کتاب مذکور، از اعتقادات بسیاری از بزرگان معتزله در

مردی از متکلمان صفریه که از خوارج بود، با وی مناظره و او را قانع کرد که عقیده‌ای بیهوده دارد. پس از آن از گفته‌های خویش بازگشته یاران خویش را از این تصمیم

ضبّی کوفی قاضی (م حدود 230 هـ) از فقها و از سران معتزله بوده که بعدا به جبریه گرویده و فرقه ضراریه به او منسوب است. ضرار از شاگردان و اصل‌بن‌عطا بود و در

دیگر به تقلید از «فطحیه» پرداختند که عبدالله‌بن‌بکیر بن‌اعین از آنان بود و معتقد بودند که حسن‌بن‌علی پس از پدرش امام بود و چون درگذشت بعد از وی جعفر‌بن‌علی

تومنی» و شاخه‌ای از فرقه «مرجئه» به‌شمار می‌‏روند. ابومعاذ تومنی از روستای تومن مصر و از متکلمان مرجئه بوده است. گزارش قابل توجهی از سیر زندگی وی در دست

ایـن لقب از شیعه اثنی‌عشریه جـدا و متفـاوت باشند. اسماعیلیه در عقاید خود که متکی بر فلسفیات است، به عدد هفت اهمیتی ویژه می‌دادند. این اهمیت از ابتدای ظهور

شبک‏ فرقه‏‌ای کرد از «غلاة» با گرایش صوفیانه هستند که بعضی از رسوم مسیحیت از جمله اعتراف به گناه و نوشیدن شراب وارد مذهب‌شان شده است. شبکیان جمعیتی مذهبی

سپس آنان را به‌دلیل معصیت آدم، از بهشت بیرون کرد. خابط به‌دلیل آرای خاصش، از ناحیه معتزله طرد شده و ابن‌ابی‌داوود که خود از بزرگان معتزله بود به دستور واثق

برغوثیه شاخه‌ای از فرقه «نجّاریّه» و از پیروان محمد‌بن‌عیسی ملقب به برغوث بودند. در برخی از منابع آمده است که پیروان این فرقه بیشتر در منطقة ری و اطراف

مازیاریه‏ پیروان مازیار و از خرمدینان بودند. آنها از اتباع مازیار فرزند قارن بودند که پس از قتل مازیار، سالیان سال در طبرستان (مازندران) با لشکریان عرب

است. جبایی از متکلمان مشهور «معتزله» بصره بود و در زمان خویش شیخ این مذهب به شمار می‌رفت. او مردی زاهد و فقیه بود و بعد از «ابوالهذیل علّاف» از بزرگ‌ترین

می‌فشردند. در این مسیر دو تن از علمای منطقه با ایشان همراه گردیدند: نخست یکی از شیوخ صاحب نفوذ صوفیه به نام توانکو کونه توه و دیگری یکی از فقها به نام توانکو نان

یکی از بزرگترین دانشمندان شیعه و از اصحاب امام باقر (علیه‌السلام) و امام صادق (علیه‌السلام) آرزو می‌کرد که بتواند آتشی فراهم آورد و تمام احادیث شیعه را

سرخابیه از پیروان شخصی به‌نام سرخاب طبری از فرقه زیدیه بودند که پس از مختار‌بن‌ابی‌عبید ثقفی ظهور کردند. این فرقه در زمان هشام‌بن‌عبدالملک و پس از شهادت

خنّاقیه ‏شاخه‌ای از «غلاة» شیعه و پیرو ابو‌منصور عجلی کوفی بودند. اَبومَنْصورِ عِجْلی ملقب به کِسف، از غالیان مشهور شیعی در اوایل سده دوم هجری قمری بوده

وی مشهور به شهید‌فخّ، از نسل حضرت مجتبی‏، یکی از رجال برجسته و با فضیلت هاشمی و مردی وارسته، بخشنده و بزرگوار بود و همچنین از نظر صفات اخلاقی، یک چهره

حُلمانیه فرقه‌ای از غُلاة شیعه با تمایلات صوفیانه است. موسس این فرقه ابوحُلمان دمشقی است. وی در اصل ایرانی بود و سپس به دمشق رفت و در آنجا قائل به حلول

شرع با کوشش هایی از روی اراده انجام می‏ گیرد. صبر از لذات بهتر است تا تمتع و بهره‏مند شدن از آنها. انبیاء برتر از اولیا هستند. حکمت از ایمان است. آنان مانند

سلیمانیه‏ یا جریریّه از پیروان سلیمان‌بن‌جریر از فرق «زیدیه»‏‌اند. ابن‌اثیر سُلَیمانی را به ضم سین، فتح لام و سکون یاء ضبط کرده است. ایشان از آن جهت سلیمانیه

می‌شوند. پدر بشر بن غیاث یهودی بوده و منسوب به مِرِّیس (و یا مِرِیس) از روستاهای مصر است. وی از جمله شخصیت‌های نامدار جَهمیه و فقیه دوره مأمون عباسی معرفی شده

(یا نَفلیّه) گروهی از «قرامطه» و پیروان مردی به نام ابوحاتم بودند که از گیاهان تغذیه می‌کرد. این فرقه در کوفه ساکن بودند. آنان نخست‌ از عقاید داعی‌‌بورانی‌

بود که وقتی‌ مُغیریه‌ (پیروان‌ مغیرة‌بن‌‌سعید از غالیان‌ قرن‌‌دوم‌) از وی‌ تبری‌ جستند و در طلب‌ امام‌ از کوفه‌ به‌ مدینه‌ رفتند، در آنجا با عبداللّه‌‌بن‌‌معاویه

اعتقادات غلاة شیعه بوده است. نوبختی در کتاب «فرق الشیعة»، کیسانیه، عباسیه، حارثیه و خرم‌دینیه را در یک ردیف آورده و همه آنان را از غلاة شیعه بر‌شمرده و

بَتریه برگرفته از لقب اوست، برده نشده است. شایان ذکر است که عبدالکریم شهرستانی، صالحیه را فرقه‌ای غیر از بَتریه دانسته و آنان را دو فرقه جدا از هم ذکر کرده

مهدی دانسته و معتقدند که به وقت خودش ظهور و جهان را از عدل و داد آکنده خواهد کرد آنگاه که جهان پر از بیداد و ستم شده است. "اللهم صل علی محمد المصطفی و علی

تاسیس مکتبی جدا از مکاتب دیگر سوق دهد. از ویژگی‌های مهم این مکتب، دفاع از قدرت، اراده و اختیار انسان بدون دخالت فاعل دیگر است. معتزلیان از همان ابتدا عدلیه

احمدیه فرقه‌ای از امامیه هستند که پس از علی‌بن‌موسی‌الرضا (ع) به امامت برادرش احمد‌بن‌موسی‌بن‌جعفر قائل شدند. این فرقه همچون بعضی از «فطحیه» قایل به امامت

متولد شد و در سال 168 هجری‌قمری درگذشت) از بزرگان شیعه زیدیه بود و از فقها و متکلمان ایشان به‌شمار می‌رفت. از جمله کتاب‌های او: کتاب «التوحید»، کتاب «امامة

نیست، زیرا همین که باد با بدن برخورد کند، بدن پاک می‌شود. زیرا باد یکی از چهار عنصر و از مطهرات است. او می‏‌گفت هر کسی که خدا را و خود را نشناسد، آدم نیست و

عرب، اغلب از زنادقه بودند. از شخصیت‌های بارز زنادقه، عبدالکریم ابن ابی‌العوجاء بود. ابو علی ورّاق معتزلی نیز از ایشان به شمار می‌‏رفت و او را از زنادقه و

یوسف عبدالخالق ثروت المرزوقی برگرفته از سایت: urd.ac.ir برگرفته از سایت: urd.ac.ir برگرفته از سایت: urd.ac.ir برگرفته از سایت: urd.ac.ir لغت نامه دهخدا، کلمه

که سعید فیومی از علمای یهود در ردّ ایشان کتابی به تحریردر‌آورده است. بعضی از دانشمندان مانند زکریای رازی از پیروان این مذهب بوده‌‏اند و از این جهت ابو‌حاتم

توبه از گناه پس از ناتوانی از انجام گناه، درست نیست. ابوهاشم دارای تالیفات بسیاری بوده است که شامل کتاب‌ها و پاسخ‌های او می‌باشد که البته همه آنها از بین

گروه دیگری از غلاة در جامعه شیعه پدیدار شدند. این گروه به بسیاری از نظرات وعقاید گروه کیسانیه (که تقریباً ناپدید شده‌اند) علاقه‌مند بوده و از آنان جانب‌داری

هند است که به صورت ادویه از آن کشور صادر می‌شود و ظاهرا خانواده بربهاری یکی از فروشندگان این ادویه در بغداد بوده‏‌اند. بربهاری از فقها و محدثان بزرگ حنابله

خاستگاه بشر‌بن‌معتمر بر خلاف سه تن دیگر نه از بصره، که از کوفه بود. و این خاستگاه با درنظر داشتن نزدیکی افکار وی به شیعه درخور ژرف‎اندیشی است. در واقع، تقسیم

انسان است و جز صورتش، بقیه اجزا از بین می‌رود. عده کثیری از یاران بنان، مدعی نبوت بیانیه بودند و قائل بودند که او بعضی از شریعت محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)

مذهب حنبلی یکی از پنج مذهب بزرگ اسلام و یکی از چهار مذهب اهل‌سنت می‌باشد. پیشوای این مکتب فقهی احمد بن حنبل است. فقه‌ حنبلی بیش از مذاهب دیگر، به ظاهر

یکی‌ حاکی‌ از آن‌ است‌ که‌ او از علویان‌ و از فرزندان‌ یحیی‌‌بن‌‌زیدبن‌‌علی‌ بود که‌ از بیم‌ امویان‌ گریخت‌ و به‌ سرزمین‌ ترکان‌ رفت‌، از این‌ رو به‌

فرقه‌های نجدیه ازارقه و اباضیه یکی از چهار فرقه اصلی خوارج است. به‌طوری که تمام فرقه‌های خوارج که جدا از سه فرقه دیگر است، از فرقه صُفریه منشعب می‌شود. در منابع

می‌شود. یعنی این که منظور از نماز، دعا برای امام و رهبر جامعه و ذکر و یادآوری وی و اطاعت از وی است، نه اعمال و حرکات مخصوصی که از صدر اسلام بدان عمل می‌ شده

ناجیه مذهب اوست و راه نجات، پیروی از ایشان است. حسن صباح در سال 518 هجری قمری از دنیا می‌رود و پس از مرگ وی، یکی از شاگردانش به نام کیا‌بزرگ امید رودباری

و آن را از جامه ایشان پاک کند و این نامه را در سال 199 هجری‌قمری نوشت. مردم مکّه از او سخت بیمناک بودند تا آن که گروه بسیاری از ثروت‌مندان از آن شهر بگریختند

ابوالهذیل علاف از بزرگان معتزله، مبانی عدل و توحید معتزله را برگرفته از واصل بن‌عطا از ابوهاشم بن‌محمد‌بن‌حنفیه از طریق پدرش از علی‌بن‌ابی‌طالب از منبع وحی دانسته

علیه‌السلام شدند و مهدویت از جمله محمد بن عبدالله را باور کردند. عجلیه چون از زیدیه بودند و یا خود را از حامیان این فرقه می‌دانستند، از این جهت دارای همان عقاید

قعدی به دو نیم می‌شد. قعدیان پس از این کشتار فجیع به حمزه نامه نوشتند و از او خواستند که از کشتار مردم دست بدارد. پس از آن هارون‌الرشید برای دفع حمزه به

سبب، علمای علم رجال شیعه، او را از مدعیان «بابیت» شمردند. حلّاج پس از دعوی بابیت بر آن شد که ابو‌سهل اسماعیل‌بن‌علی نوبختی را که از متکلمان امامیه بود،

ازارقه‏ فرقه‏‌ای از خوارج هستند که نام خود را از پیشوای خویش نافع بن ازرق که کنیه‌اش ابوراشد بود گرفتند. پس از کشته شدن نافع، پیروان او با عبیداللّه بن

جعدیه‏ از فرق «مرجئه» بوده و از پیروان جعد بن درهم به شمار می‌رفتند. نام اصلی وی مؤدب مروان بن محمّد اموی بود که به او جعدی می‌گفتند از این جهت نام «جعد»

به دلیل ازدواج یکی از اجدادش با زنی از قبیله بنی‌توجین در مراکش تجانی نام گرفته است. وی همچنین خود را از نسل امام‌حسن ‌علیه‌السلام و از فرزندان نفس‌زکیّه

1839م در روستایی به نام قادیان از شهرستان گرداس پور پنجاب از ایالت‏‌های هند متولّد شد و در سال 1908م در شهر لاهور در پاکستان از دنیا رفت و جسد او به قادیان

واقعا از دنیا رفته است. پس از آن، افرادی از اصحاب که او را پس از امام صادق (علیه‌السلام)، امام می‌پنداشتند، از این عقیده بازگشتند، اما گروهی اندک از مردمان

می‌‏رفت و از آغاز دولت زندیه تا زمان آغا محمد‌خان قاجار حاکم کرمان بود و خود را از اعقاب اسماعیل‌بن‌جعفر صادق (علیه‌السلام) می‏‌دانست و پس از برکناری از حکومت،

شبیبیه‏ شاخه‌ای از فرقه خوارج و از پیروان شبیب بن یزید بن نعیم بن قیس شیبانی بودند. شبیب بن یزید بن ابی‌نعیم شیبانی، از بزرگان خوارج و از شجاعان زمان خویش

یکی از بزرگان ادبیات عرب و از سران معتزله بود. وی به عنوان رئیس فرقه جاحظیه تلقی شده است. جاحظ پس از مسافرت‌های علمی در علومی مانند ادبیات عرب، یونان و

حالی‌که خود پیش از آن، از پیروان فضل‌اللَّه استرآبادی مؤسس فرقه «حروفیه» بود. نوشته‌اند که فضل‌الله او را به‌جهت خودپسندی‌اش طرد کرد و از آن پس به محمود‌

نقل شده است که شخصی از حسبانیه روزی بر مأمون‌ خلیفه‌عباسی وارد شد و ثمامة‌بن‌الاشرس (از بزرگان معتزله) نزد او نشسته بود. ثمامه از او پرسید که مذهب تو چیست؟

خلفا به آنها نرسد. از زمان منصور دوانیقی، با شدت تمام به سرکوب علویان پرداخته شد و از این زمان کشتن علویان آغاز شد و کمتر عامل و وزیری از بنی‌عباس بود که

واژه حشیشیه و مشتقات آن، به‌تدریج از تداول افتاده بودند. ابن‌خلدون (م808هـ. ق) از معدود مؤلفان مسلمانی است که بعد از سده هفتم گفته است که اسماعیلیان نزاری

موسس این فرقه را جابر ابن زید می‌دانند، جابر از بسیاری از صحابه کسب دانش کرده. در فقه و حدیث متبحر بود و از علی ابن ابی‌طالب، ابن عباس و عایشه حدیث نقل

محمد بغدادی و او از جنید بغدادی و او از سری سقطی و او از معروف کرخی و او از شیخ داود طائی و او از شیخ حبیب عجمی و او از شیخ حسن بصری و او از امام علی (علیه‌السلام)

‌(علیه‌السلام) را امیرالمؤمنین بداند. از آغاز قرن دوم هجری قمری، نزدیکی سلمان به خاندان پیامبر و ایرانی بودن او بسیاری از غلاة شیعه را مجذوب کرد. کیسانیه قدیمی‏‌ترین

چهارم (1375- 1358 قبل از میلاد مسیح) از فراعنه شهر «تب» در مصر باستان از میان هزاران خدایان گوناگون تنها قرص خورشید را که آتون نام داشت به خدایی برگزید و خود

او می‏‌گفت که پاره‌‏ای از جزء مرکب، غیر از خود مرکب است و نیز کسی را از کاری منع کردند، قادر بر انجام آن کار نیز هست که ممنوع از کردن کاری است، ولی توانایی

خدمت مشغول شد. ابن‌ابی‌العَزاقِر از فقهای امامیه بود و آثار فراوانی درباره عقاید و فقه شیعه نوشت. آثار وی تا قبل از آن که از تشیع روی برگرداند، مورد توجه امامیه

حال، در برخی از موارد با والیان اموی همراه شدند و از طرف آنها به مناصبی رسیدند. و در برخی از موارد نیز خود عهده‌دار خلافت شده در مناطقی از شهرها با عناوینی

بعضی از آثار این طریقه از قرآن به‌عنوان «کتاب الله الصامت» و از اهل‌بیت (علیهم‌السلام) به‌عنوان «کتاب الله الناطق» یاد شده است. در طریقت عزمیه از امیرالمؤمنین

خوردن گوشت را از گناهان می‏‌شمارند. اما فرقه دیگر از بهره، «جعفریه» نام دارند که از نسل «بهره» داوودی هستند و ایشان در عهد مظفر شاهی که از سال 1407 تا 1411

شیخیه‏ گروهی از شیعه «امامیه» و از پیروان شیخ احمد احسایی از علمای بزرگ شیعه در قرن سیزدهم‌اند. پیروان این فرقه مجموعا از مردم بصره، حلّه، کربلا، قطیف،

مکتوبی از جهمیه در دست ما نیست، بلکه آراء و عقاید این فرقه از سوی دیگر متکلمان مخالف جهمیه از جمله ابوالحسن اشعری، تحلیل و نقل شده است. جهمیه از فرقه‌های

اقوال غلاة شیعه و اسماعیلیه و فرقه امامیه اثنی ‏عشریه و فرقه دروز و نصیریه است. آنان مانند دراویش، دارای حلقات ذکر و سر سپردن هستند و مقداری از عقاید خود

نمی‌داند. برگرفته از سایت: alwahabiyah.com برگرفته از سایت: takfir.ir برگرفته از سایت: takfir.ir برگرفته از سایت: alwahabiyah.com برگرفته از سایت: takfir.ir

سلف بوده و فهم آنان از کتاب و سنت برای همگان حجت است و هر کس از این راه عدول کند، بدعت‌گذار یا خارج از اسلام است. نور احمد اسلام جار، از رهبران فعلی طالبان

طریقت رفاعیه یکی از بزرگ‌ترین و از اولین طریقت‌های صوفیه می‌باشد که وارد مصر شده است. این طریقت منسوب به أحمد بن أبی الحسن البطائحی از نوادگان امام موسی

علی محمد باب در ایران تاسیس شد. از منظر شیعه فرقه بابیه فرقه‌ای انحرافی است و از تعالیم اسلام خارج است. این فرقه خود را از پیروان سید علی محمد شیرازی (1236-

برگرفته از سایت: hajij.com برگرفته از سایت: hajij.com برگرفته از سایت: hajij.com برگرفته از سایت: hajij.com برگرفته از سایت: hajij.com استفتا از دفاتر آیات

صص161-166. برخی از منابع زیدیه به انتقاد صریح و تند از حسن و محمد بن زید نیز پرداخته‎اند و از آن جمله احمد بن موسی طبری (متوفای 340 ق) از هادی یحیی بن حسین

ماتریدیه یکی از مکاتب مشهور در حوزه علم کلام است که به پیروی از افکار و عقاید ابومنصور محمد‌بن‌ محمود ماتریدی شکل گرفته است. این مکتب، یکی از چهار مکتب کلامی

امامت است. شیعه امامیه، صفت عدالت را از صفات ذات خداوند می‏‌داند و مبنای آن را بر «عقل» می‌‏شناسد نه بر مشیت، «امامت» اصل اساسی است که شیعه را از سنّی جدا

تمثال‌هایی از فرشتگان می‌دانستند و ادعا می‌کردند که فرشتگان به طور کلی از جنس دختران هستند؛ البته برخی از این بت‌پرستان، بعضی از بت‌ها را تمثالی از انسان‌ها

شناختند. ردیه‌ها و واکنش‌های فرق دیگر علیه آنان نشان از فعالیت و تلاش این فرقه است ولی بعد از مدتی از رونق آنها کاسته شد به طوری که بغدادی در الفرق بین الفرق

انس به لحاظ درجه برتر از قبض و بسط هستند همان طور كه قبض از خوف و بسط از رجا برتر است. صحو رجوع به احساس است بعد از غيبت و سكر غيبت از خود است. زمانيكه صفات

وصلت یکی از پدرانش با خانواده‌ای از قبیلۀ «بنی توجین» مغرب به «تجانی» شهرت یافت. او خود را جزو سادات حسنی (شرفا) می‌دانست و نسبت سیادت خود را از طریق نفس

است که از اراده و اختیار انسان ناشی شود، مثل افعال روزانه از جمله عبادات و حرکات اضطراری حرکاتی است که از اختیار انسان خارج است، مثل حرکات ناشی از ارتعاشات

ربعیه‏ فرقه‌ای است که مطهر‌بن‌طاهر مقدسی آن را در زمره فرقه‌های شیعه آورده است که باید همان ربیعیه باشند و «ربیعیه» تصحیف بزیعیه است. مشکور محمد جواد،

v t e الف . ب . پ . ت . ث آقاخانیه اباحیه اباضیه ابتریه ابراهیمیه ابراهیمیه (غلاة) ابرقیه ابلقیه ابو سعیدیه ابوالسرائیه اتحادیه اثریه اثنی عشریه

v t e الف . ب . پ . ت . ث آقاخانیه اباحیه اباضیه ابتریه ابراهیمیه ابراهیمیه (غلاة) ابرقیه ابلقیه ابو سعیدیه ابوالسرائیه اتحادیه اثریه اثنی عشریه

v t e الف . ب . پ . ت . ث آقاخانیه اباحیه اباضیه ابتریه ابراهیمیه ابراهیمیه (غلاة) ابرقیه ابلقیه ابو سعیدیه ابوالسرائیه اتحادیه اثریه اثنی عشریه

v t e الف . ب . پ . ت . ث آقاخانیه اباحیه اباضیه ابتریه ابراهیمیه ابراهیمیه (غلاة) ابرقیه ابلقیه ابو سعیدیه ابوالسرائیه اتحادیه اثریه اثنی عشریه

v t e الف . ب . پ . ت . ث آقاخانیه اباحیه اباضیه ابتریه ابراهیمیه ابراهیمیه (غلاة) ابرقیه ابلقیه ابو سعیدیه ابوالسرائیه اتحادیه اثریه اثنی عشریه

v t e الف . ب . پ . ت . ث آقاخانیه اباحیه اباضیه ابتریه ابراهیمیه ابراهیمیه (غلاة) ابرقیه ابلقیه ابو سعیدیه ابوالسرائیه اتحادیه اثریه اثنی عشریه

v t e الف . ب . پ . ت . ث آقاخانیه اباحیه اباضیه ابتریه ابراهیمیه ابراهیمیه (غلاة) ابرقیه ابلقیه ابو سعیدیه ابوالسرائیه اتحادیه اثریه اثنی عشریه

v t e الف . ب . پ . ت . ث آقاخانیه اباحیه اباضیه ابتریه ابراهیمیه ابراهیمیه (غلاة) ابرقیه ابلقیه ابو سعیدیه ابوالسرائیه اتحادیه اثریه اثنی عشریه

مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ اول، ص 64 مشکور محمد جواد، تاریخ شیعه، قم، نشر اشراقی، سال 1379 شمسی، ص 169

v t e الف . ب . پ . ت . ث آقاخانیه اباحیه اباضیه ابتریه ابراهیمیه ابراهیمیه (غلاة) ابرقیه ابلقیه ابو سعیدیه ابوالسرائیه اتحادیه اثریه اثنی عشریه

v t e الف . ب . پ . ت . ث آقاخانیه اباحیه اباضیه ابتریه ابراهیمیه ابراهیمیه (غلاة) ابرقیه ابلقیه ابو سعیدیه ابوالسرائیه اتحادیه اثریه اثنی عشریه

v t e الف . ب . پ . ت . ث آقاخانیه اباحیه اباضیه ابتریه ابراهیمیه ابراهیمیه (غلاة) ابرقیه ابلقیه ابو سعیدیه ابوالسرائیه اتحادیه اثریه اثنی عشریه

v t e الف . ب . پ . ت . ث آقاخانیه اباحیه اباضیه ابتریه ابراهیمیه ابراهیمیه (غلاة) ابرقیه ابلقیه ابو سعیدیه ابوالسرائیه اتحادیه اثریه اثنی عشریه

دو فرقه از غلاة شیعه بودند، رابطه نزدیک داشت و علاوه عقاید تناسخی ایشان در افکار وی تأثیر گذاشته بود و بر این باور بود که ارواح پس از مفارقت از اجسادشان،

اسماعیل معروف به ابن طباطبا، پس از خروج از کوفه و بیعت ابوالسرایا با وی از جمله ساداتی را که از جانب خود به حکومت بعضی از بلاد اسلام فرستاد، ابراهیم بن موسی

گیلانی پیوند معنوی دارند. بعضی از شاخه‌های منشعب از قادریه عبارت‌اند از: مُریدیه، که آن را احمدو بامبا (1267-1346 / 1851-1927)، از مخالفان مشهور استعمار فرانسه،