روابط سودان و روسیه

سودان کلید و دروازه ورود به قاره سیاه محسوب می‌شود لذا مطمح نظر بسیاری از کشورهای قدرتمند است وآنها بهه دنبال ایجاد و توسعه همکاری با سودان هستند یکی از این کشورها، روسیه است که روابط قال توجهی با سودان دارد.

پیشینه

میراث گذشته شوروی در سودان حمایت از جنبش‌های آزادی‌بخش آفریقا با ارسال اسلحه و نیروهای آموزشی در مبارزات علیه قدرت‌های استعماری رقیب و کسب منافع خود است

کاهش حضور با فروپاشی اتحاد شوروی

پس از فروپاشی اتحاد شوروی در سال 1991، به‌خاطر مشکلات اقتصادی و کمبود بودجه برای نیازهای ارتش، حضور نظامی روسیه در جهان و آفریقا به طور قابل‌توجهی کاهش یافت.

حضور دوباره با پیگیری پوتین

ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور رو سیه پیگیرانه در حال بازسازی قدرت نظامی این کشور در شرایط تنش با غرب است. پوتین در صدد است که پس از بیست و پنج سال غیبت در قاره آفریقا از این میراث به خوبی بهره‌برداری کند این سیاست بخشی از تلاش‌های مسکو برای احیای حضور منظم نیروی دریایی روسیه در مناطق مختلف جهان و نمایش اقتدار بین‌المللی روسیه است.

در خواست حمایت البشیر از روسیه و گسترش همکاری‌ها

به دنبال اعلام کیفرخواست دادگاه جرایم بین‌المللی لاهه در مورد دستگیری عمرالبشیر، رئیس‌جمهور سودان، این کشور خواستار حمایت مسکو به‌عنوان عضو دائمی شورای امنیت از وی شد. تا چند سال پیش، روسیه و سودان همکاری نزدیکی با یکدیگر نداشتند و این رویکرد در سال ۲۰۱۷، زمانی که ولادیمیر پوتین از عمرالبشیر رئیس‌جمهوری وقت سودان در سوچی استقبال کرد، به طور آشکارا آغاز شد پوتین اولویت اصلی سیاست خارجی را بر تعمیق روابط با کشورهای این قاره برای خنثی‌کردن اثرات تحریم‌های غرب و افزایش موقعیت ژئوپلیتیکی خود قرار داده است.

گسترش روابط روسیه با آفریقا نتیجه نشست روسیه آفریقا در سوچی

وی در گام اول گسترش ژئوپلیتیکی روسیه به‌سوی آفریقا را از روزهای ۲۳ و ۲۴ اکتبر ۲۰۱۹ با نشست سران روسیه - آفریقا در شهر سوچی آغاز کرد.

مسکو در سوچی از این پیام ساده که سلاح‌های روسی ارزان‌تر از سلاح‌های آمریکایی هستند و به حقوق بشر و ارزش‌های دموکراتیک وابسته نیستند، برای ارسال اسلحه و مشاوران نظامی استفاده می‌نماید. ایده ساخت تأسیسات روسیه در دریای سرخ تنها چند هفته پس از آن عنوان شد که دولت آمریکا قصد خود را برای حذف سودان از فهرست کشورهای حامی تروریسم اعلام کرد

افزایش و تعمیق روابط روسیه سودان با توافق دسامبر2020

پوتین رئیس‌جمهور روسیه، در اواسط ماه نوامبر 2020، وزارت دفاع این کشور را مکلف کرد تا توافق‌نامه‌ای را در زمینه نظامی با سودان طراحی کند. روسیه و سودان در در روز 8 دسامبر 2020 توافق‌نامه‌ای را برای ایجاد یک مرکز لجستیکی دریایی در سواحل دریای سرخ امضا کردند که کشتی‌های مجهز به تجهیزات هسته‌ای با رعایت الزامات ایمنی هسته‌ای و زیست‌محیطی می‌توانند در آن قرار بگیرند، به شرطی آنکه تعداد کشتی‌های لنگر انداخته شده درآن‌واحد، بیشتر از چهار کشتی نباشد و تعداد پرسنل این مرکز هم ۳۰۰ نفر باشد. مدت‌زمان این توافق ۲۵ سال است و درصورتی‌که طرفین کتباً قصد خود را برای خروج از آن اعلام نکنند، به طور خودکار برای ۱۰ سال متوالی قابل تمدید است. در این سند آمده است که پایگاه نیروی دریایی روسیه در سودان "به تقویت صلح و ثبات در منطقه مساعدت خواهد کرد" و هدف آن هیچ طرف ثالثی نیست. در پاسخ مسکو برای سودان، اسلحه و تجهیزات نظامی را تحویل خواهد داد.

زمینه‌های توافق و تقویت روابط سیاسی روسیه با رژیم نظامی حاکم در سودان

• راهبرد کرملین در خصوص آفریقا یعنی گسترش حضور سیاسی و اقتصادی روسیه در کشورهای جنوب صحرای آفریقا،

• روسیه چتر حمایتی مقامات سودان در برابر فشار غرب دررابطه‌با نقض حقوق بشر

• مسکو (به همراه پکن) در سازمان ملل نیز مانع تلاش‌های غرب برای اعمال تحریم علیه مقامات سودان شده است. در عوض سودان به طور رسمی الحاق کریمه به روسیه را به رسمیت شناخته است.

• سودان یکی از مهم‌ترین شرکای تجاری مسکو در جنوب آفریقا محسوب می‌شود
• روسیه به مدت ۲۰ سال بزرگ‌ترین تأمین‌کننده تجهیزات نظامی و تسلیحات (به ارزش یک میلیارد دلار) برای نیروهای مسلح سودان بوده است. • فدراسیون روسیه نیروهای سودان در مقاطع مختلف آموزش داده است.

• دست‌کم از سال ۲۰۱۸ تاکنون شرکت واگنر، با مالکیت ایوگنی پریگوژین که رابطه نزدیکی با پوتین دارد، در سودان از ذخایر طلایی که شرکت‌های پریگوژین از آن بهره‌برداری می‌کنند، محافظت می‌کند.

• از سال ۲۰۰۷ تاکنون نیز یک توافق در خصوص حفاظت از اطلاعات طبقه‌بندی‌شده میان روسیه و سودان به اجرا درآمده است.

احتمال دارد که هدف این توافق تسهیل انتقال تسلیحات و تجهیزات نظامی قدیمی متعلق به دوران اتحاد جماهیر شوروی به آفریقا باشد.
این توافق به سرویس‌های مخفی روسیه اجازه می‌دهد آزادانه فعالیت کنند. این آزادی بدون قیدوشرط روسیه برای استفاده از حمل‌ونقل هوایی و زمینی خود نشان می‌دهد که این پایگاه در درجه اول برای انجام عملیات خاص در کشورهای هم‌مرز با سودان و برای انتقال کارکنان شرکت‌های نظامی خصوصی روسی مورداستفاده قرار خواهد گرفت. این پایگاه همچنین می‌تواند به‌عنوان کریدور حمل‌ونقل برای شرکت‌های روسی فعال در جمهوری آفریقای مرکزی که هم‌مرز سودان است، مورداستفاده واقع شود. مسکو شرط کرده که سودان باید متعهد باشد که تسلیحات ساخته شده و یا ارسالی از طرف روسیه را در ایالت‌های دارفور شمالی، جنوبی و غربی استفاده نکند

اهداف توافق:

• استفاده از آن به‌عنوان یک ژست نمادین برای حفظ ابرقدرت بودن،

• حفاظت از رژیم سودان در برابر مداخله احتمالی غرب

• کسب درآمد وزارت دفاع روسیه و شرکت‌های خصوصی «وابسته»

• تحقق رؤیای پوتین در به دست آوردن کلید ورود روسیه به آفریقا

• گسترش دامنه حضور مسکو در دریای سرخ و اقیانوس هند

• بازیابی نفوذ ازدست‌رفته مسکو در خاورمیانه و شمال آفریقا

• کاهش تنگنای ژئوپلیتیک روسیه حاصل از محصور بودن در میان خشکی‌ها و عدم دسترسی به "بندرهای آب گرم"

• تاسیس پایگاه چند منظوره و اثرگذاری بر معادلات استراتژیک منطقه دریای سرخ و مدیترانه

• ایجاد دسترسی و بالابردن نفوذ دریایی روسیه در شمال شرقی آفریقا و مسیرهای حیاتی انرژی

• کنترل ترمینال نفتی بندر سودان (محل صدور نفت سودان شمالی و جنوبی) تقویت استراتژی انرژی روسیه

• زمینه‌سازی امکان توقف و همچنین دریافت امکانات خدماتی ناوگان جنگی روسیه در مسیر اقیانوس هند یا خلیج عدن به‌سوی مدیترانه

• تاسیس مکان عملیاتی جدید و محلی برای پشتیبانی از شناورهای هسته‌ای و زیردریایی‌های هسته‌ای روسیه

• افزایش زمینه مشارکت روسیه در گشت‌های ضد دزدی دریایی در سومالی - باتوجه‌به نزدیکی موقعیت بندر سودان با تنگه باب المندب • اخذ جای پای ثابت در نقطه ای استراتژیکی: طبق این توافق دولت سودان زیرساخت‌های لازم برای ساخت بنادر و یک قطعه زمین رایگان را در اختیار روسیه خواهد گذاشت.

محتوای توافق

روسیه می‌تواند تا ۳۰۰ نیروی تمام‌وقت در این بندر داشته باشد و به طور هم‌زمان تا ۴ ناو جنگی نیروی دریایی روسیه را در آن جای دهد. طبق این توافق، پایگاه مزبور یک سامانه دفاع هوایی و جنگ الکترونیک خواهد داشت.

کارکنان این پایگاه و نیز اعضای خانواده آنها از مصونیت دیپلماتیک برخوردار خواهند بود، فعالیت‌های آن مشمول مالیات نخواهد شد و از پرداخت هرگونه تعرفه گمرکی معاف خواهند بود. واردات و صادرات تمامی «کالاهای ضروری برای عملیات این پایگاه» از طریق بندرها و فرودگاه‌های سودان، انجام وظایف توسط کشتی‌های روسی (ازجمله واردات و صادرات جنگ‌افزار و تجهیزات نظامی) و فعالیت پیمانکاران روسی در آنجا مشمول تعرفه‌های گمرکی نخواهد بود و تمامی وسایل حمل‌ونقل به‌استثنای موارد کنترل و چک، جستجو و تدابیر قهری علیه آنها، در این کشور از مصونیت برخوردار خواهند بود. این توافق همچنین دسترسی آزاد به حریم هوایی سودان را برای روسیه فراهم خواهد کرد. مسکو برای استفاده از این پایگاه هزینه‌ای پرداخت نخواهد کرد اما بر اساس یک توافق جداگانه تسلیحات و تجهیزات ویژه‌ای را برای سودان فراهم خواهد کرد و تعهداتی گسترده را دررابطه‌با ارائه کمک به توسعه نیروهای مسلح سودان، دفاع هوایی بندر سودان و ایمن‌سازی آب‌های سرزمینی سودان در برابر حملات خرابکارانه در زیر آب به عهده می‌گیرد. این توافق برای مدت ۲۵ سال معتبر خواهد بود و باید به طور خودکار برای دوره‌های پی‌درپی 10 ساله تمدید شود مگر اینکه یکی از طرف‌ها تمایلش به خروج از توافق را دست‌کم یک سال قبل از انقضای آن اعلام کند.
رقبای اصلی روسیه در سودان ترکیه و ایالات متحده و نیز چین هستند

روابط فعلی روسیه و سودان

پوتین بعد از برکناری البشیر، برای حفظ منافع خود در سودان میهل بوگدانوف را به عنوان فرستاده ویژه به خارطوم فرستاد تا اعلام کند که روسیه آماده توسعه روابط دوجانبه با سودان و ادامه همکاری در راستای منافع دو کشور و دو ملت است. مسکو باور دارد که تحولات اخیر در سودان با خواسته‌های مردم این کشور منطبق است و مسکو آماده همکاری با شورای نظامی انتقالی در سودان است. البرهان نیز در این دیدار گفت: روابط میان دو کشور در همه زمینه‌ها ابدی، قدرتمند و عمیق است و از حمایت روسیه از سودان تشکر نمود