تاج‌الدین الهلالی
| تاج‌الدین الهلالی | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | تاج‌الدین الهلالی |
| نام‌های دیگر | علامه الهلالی، تاج‌الدین حمید عبدالله الهلالی |
| اطلاعات شخصی | |
| سال تولد | 1941 م، ۱۳۱۹ ش، ۱۳۵۹ ق |
| محل تولد | سوهاج مصر |
| سال درگذشت | 2023 م، ۱۴۰۱ ش، ۱۴۴۴ ق |
| محل درگذشت | مصر |
| دین | اسلام، سنی |
| فعالیت‌ها |
|
تاج‌الدین الهلالی مفتی اعظم استرالیا، او اهل مصر بوده و دارای مدرک تحصیلی درجۀ عالی شرعیه و حقوق از الأزهر و دیپلم تحصیلات تکمیلی در تدریس علوم زبان و فقه مقارن است. او در فوریۀ سال 1982 میلادی از طرابلس به سیدنی استرالیا رفته و در آنجا مستقر گردید و امام جماعت مسجد امام علی (علیه‌السلام) که بزرگ‌ترین مرکز اسلامی استرالیا در منطقۀ لاکمبا در شهر سیدنی است را برعهده داشت. برخی از مسلمانان تاج‌الدین حمید عبدالله الهلالی، مفتی اعظم استرالیا را اولین نمایندۀ مسلمانان در آنجا می‌دانند.
زندگی‌نامه
تاج‌الدین الهلالی متولد 17 ژانویه 1941 میلادی، در روستای السمتا، منطقه البلینا، استان ساحلی سوهاج مصر می‌باشد. او یادگیری قرآن را در چهار سالگی زیر نظر عمویش شیخ امیر آغاز کرده و از هشت سالگی تا ده سالگی قرآن را حفظ کرد. پس از آن به مدرسه الازهر مصر رفت و علوم لغت را در آنجا یاد گرفت. سپس برای تکمیل تحصیلات خود به قاهره رفت تا به تحصیلات دانشگاهی و تبلیغی بپردازد. وی در بخش عمومی پژوهش‌های عربی و اسلامی، مدرک بین‌المللی پژوهش‌های عالی گرفته و سپس به جهت اصرار پدرش برای آشنایی و فهم علوم لغت، مدرک پژوهش‌های عالی صرف و نحو و بلاغت را نیز اخذ نمود.
استادان
وی در عرصۀ تربیت اخلاقی، بیش از هر چیز خود را مدیون استادش شیخ صالح الجعفری می‌داند که استاد دانشگاه الازهر بود و روزهای جمعه کرسی درس معروفی داشت. استادش مردی عارف بود و هر شب جمعه نیز مجلس ذکری داشت و هر روز قصیده‌ای در مدح و شأن اهل بیت می‌سرود. کتابخانه و مرقد ایشان اکنون پشت ساختمان دانشگاه الازهر در محلی به نام الدّرّاسة قرار دارد. همچنین به همت دفتر ایشان یک بیمارستان به نام بیمارستان جعفری ساخته شده و دفتری هم به نام ایشان وجود دارد که کتاب‌هایی را که علیه تکفیر و وهابیت و سلفیه نوشته می‌شود در آن جمع‌آوری می‌شود. تاج‌الدین دربارۀ استادش گفته: «ما نزد ایشان شاگردی کردیم و برخی اسناد و روایات و احادیث را از ایشان گرفتیم از جمله سندی که به آن افتخار می‌کنم و از آن شفا می‌گیرم و خود را هنگام بیماری با آن مداوا می‌کنم؛ چرا که این سند اگر بر بالین یک دیوانه خوانده شود عاقل می‌شود و آن حدیث سلسلة الذهب است که امام رضا (علیه‌السلام) از پدران خود و از خداوند تبارک و تعالی روایت می‌کند»[۱]. همچنین ایشان ذکر کردند که به جز شیخ صالح الجعفری، استادان دیگر من کتاب‌ها هستند. من فقط نام کسی را ذکر می‌کنم که مشرب او را دارم و مشرب من مشرب شیخ صالح الجعفری است. مشرب نیز مقامی عرفانی است که آن را از ایشان شنیده و با قلب گرفته‌ام و همچنین شیخ دکتر عبدالحلیم محمود که از اقطاب تصوف است و استاد الازهر بوده است.
فعالیت‌ها
پس از اتمام تحصیلات، در زمینه‌های مختلفی مانند امامت جماعت و سخنرانی و موعظه و ارشاد و قضاوت فعالیت داشته و به‌عنوان استاد زبان‌شناسی و فقه تطبیقی در دانشگاه‌ها و مؤسسات اسلامی در چندین کشور فعالیت داشت. وی به آفریقا رفت و چند سال در لیبی اقامت داشت. پس از آن در اواخر دهۀ هفتاد میلادی به مدت چند سال در لبنان مستقر گردید و به مسالۀ فلسطین و جنبش‌های آزادسازی فلسطین اشتغال و اهتمام داشت. او در این ایام به شدت مشغول تبلیغ و تنظیم متون و روش‌های آموزش زبان عربی در مدارس اسلامی شمال لبنان بود. پس از آن در فوریه سال 1982 م، از طرابلس به سیدنی استرالیا مهاجرت کرد و به دلیل مدارک دینی که داشت، پس از خالد زیدان به‌عنوان امامت جماعت مسجد امام علی (علیه‌السلام) در حومه لاکامپا سیدنی شروع به فعالیت کرد و از سال 1982 م، بر مرکز اسلامی در سیدنی نظارت داشت.
مقام مفتی اعظم
در سال 1988 م، با تصمیم انجمن‌ها و مجامع اسلامی در استرالیا و توصیه مفتی لبنان، شیخ حسن خالد، شیخ تاج‌الدین الهلالی مقام مفتی اعظم استرالیا را به عهده گرفت. پس از گذشت چند سال، در ماه مارس سال 1989 م، مرکز افتائی در این کشور تاسیس شد و ایشان برای سال‌ها در منصب افتاء این مرکز بودند تا اینکه در سال 2008 م، ایشان شورای افتاء را تاسیس کرد و خودش نیز برای مسلمانان آنجا فتوا می‌داد و به مشکلات آنها رسیدگی می‌کرد. در سال 2008 م، به دلیل فشار کشورهای مرتجع و صهیونیسم، سیاستمداران حاکم از حزب لیبرال استرالیا (جان هوارد) دراواسط سال 1364 م، از تمدید ویزای او، خودداری کردند. اما تظاهرات مردم مسلمان و گروه‌های مختلف جلوی پارلمان استرالیا، موضع آن دولت را عوض کرد. سرانجام با برخی اظهار نظرها و اتهاماتی که از سمت جان هاوارد و حزب لیبرال به او زده شد، وی از منصب افتاء کناره‌گیری کرد.
وحدت و بیداری اسلامی
وی در زمان حیات، بیشتر وقت خود را صرف مسایل مربوط به وحدت و همبستگی امت اسلام در کشورهای عربی و اسلامی کرد. وی با دکتر علی‌اکبر ولایتی نیز همکاری‌هایی در مجمع جهانی بیداری اسلامی داشت. ایشان در زمینۀ تقریب مذاهب قریب به 25 سال در مجمع جهانی تقریب گام بردارشت تا بلکه به گفته خود او این غوغا و آشوب تکفیر و کشتار و تخریب و ترور در جهان اسلام به یاری خداوند متعال از بین برود. شایان ذکر است که شیخ تاج برای حل مشکلات در میان مسلمانان در استرالیا و خارج از استرالیا تلاش فراوانی داشت. و تمام توان خود را صرف مبارزه با افراط‌گرایی کرد.
آثار هلالی
او آثار متعددی در زمینه علوم اسلامی نوشته است که برخی از آنها عبارتند از:
- الحریه فی الإسلام؛عقیدتنا الإسلامیة؛
- تحذیر المسلمین من غلو المتنطعین؛
- حوار هادئ مع العلمانیین؛
- دلیل الحاج والمعتمر؛
- مواجهات صریحه بین السنه والشیعه؛
- دیوان شعری «خواطر فی سجن القناطر؛ زاد الدعاه من الخطب والمحاضرات؛
- زاد المسلم المهاجر فی فقه الدنیا والدین؛
- الجامع المبین لإصلاح قلوب المسلمین؛
- حوار بین شاب مسلم وآخر أمیرکی».
آرا ودیدگاه‌ها
به نظر ایشان، سیاست از دیانت جدا نیست و روحانیت نباید به دولت وابسته باشد. وی از شیفتگان امام خمینی و انقلاب اسلامی است و در مدح امام اشعار زیادی دارد. وی در یک مصاحبه 40 دقیقه‌ای با تلویزیون مصر، از دسیسه‌ها و توطئه‌های فراماسونری، صهیونیسم، بهائیت و قادیانی‌گری در ایجاد تفرقه در جهان اسلام پرده برداشت.
درگذشت
سرانجام تاج‌الدین الهلالی در تاریخ 5 اکتبر2023 میلادی برابر با 19 ربیع‌الاول در مصر درگذشت.
پیام دبیرکل
بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ [بقره–156] 
بقلوب خاشعة راضية بقضاء الله وقدره، تلقينا نبأ وفاة "العلامة الشيخ تاج الدين حامد الهلالي"، المفتي العام لإستراليا ونيوزلندا سابقًا.
إن وفاته (رضوان الله عليه) خسارة للساحة الإسلامية عامة وللتقريب بين المذاهب الإسلامية خاصة، فقد كان (رحمه الله) عضوًا في المجمع العالمي للتقريب بين المذاهب الإسلامية، ومن العاملين على نشر أفكاره وتحقيق أهدافه.تغمده الله برحمته الواسعة وألهم ذويه وتلاميذه ومحبيه الصبر والسلوان؛ وإنا لله وإنا إليه راجعون؛
«با دل‌های خاشع و راضی به مشیت و تقدیر الهی، خبر درگذشت «علامه شیخ تاج الدین حمید الهلالی» مفتی اعظم سابق استرالیا و نیوزلند را دریافت کردیم. رحلت ایشان (رضوان‌الله عليه) ضایعه‌ای برای جهان اسلام به‌طور عام و برای تقریب مذاهب اسلامی به‌طور ویژه است. ایشان (رحمه‌الله) از اعضای مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی و از تلاشگران در نشر افکار و تحقق آن مجمع بودند. خداوند ایشان را مورد رحمت واسعه خود قرار دهد و به خانواده، شاگردان و دوستدارانش صبر و اجر عنایت فرماید. همه از خداییم و به سوی او باز خواهیم گشت.