مسجد احمد بن طولون

مصر یکی از کهن‌ترین کشورهای جهان با تمدنی چند هزار ساله در جهان عرب است. این کشور واقع در آفریقای شمالی و هم‌مرز با دریای مدیترانه، بین لیبی و نواره غزه قرار دارد و از لحاظ جغرافیایی، جمعیت (345/712/70نفر)، رشد و توسعه اقتصادی، از مهم ترین کشورهای عرب است . مصر در 28 فوریه (1922م) از امپراطوری بریتانیا استقلال یافت و حاکمیت مطلقش را بعد از جنگ دوم جهانی به دست آورد . نژاد و زبان: 99% از مردم جامعه مصر از نژاد حامی هامیتیک (Hamitic) شرقی (مصری، بدوی، بربر) و 1% باقی مانده یونانی، نوبیانی (Nubian) ، ارمنی و دیگر کشورهای اروپایی‌اند که عمده‌ترین آنها فرانسوی و ایتالیایی است . زبان رسمی مردم این کشور عربی است، ولی طبقات تحصیل کرده، عمدتا با زبان انگلیسی و فرانسه آشنا هستند .
مذهب، نقش مهمی در مصر دارد; تقریبا 90% از جمعیت امروز مصر که برابر با 61 میلیون نفر است، از مسلمانان سنی مذهب هستند . کشور مصر، از اوائل ورود اسلام، به مرکز فعالیت های علمی و سیاسی تبدیل گشت و از سرزمین‌های بزرگ اسلام محسوب شد. دانشگاه الازهر که در زمان حکومت فاطمیان، تاسیس شد، نماد علم، سیاست و مذهب شناخته شد و در دفاع از حقوق مردم علیه حکام ظالم و استعمارگران، نقش مهمی داشته است . هدف دانشگاه الازهر در ابتدای تاسیس، نشر و تبلیغ شیعه اسماعیلی در زمان فاطمیان بود، ولی هم اکنون کار اصلی این دانشگاه در مصر، نظارت بر دروس و آموزش های مذهبی کشور است. مصر یکی از مهم‌ترین خواستگاه‌های فعالیت جریان‌های مذهبی سنتی و متجددانه است که در این مقاله به مهم‌ترین جریان‌های مذهبی این کشور اشاره خواهد شد:

جریان‌های سنتی مصر

طریقت‌های صوفیه در مصر

در مصر 76 طریقت صوفی وجود دارد که 67 طریقت در مجمعی با عناون المجلس الأعلى للطرق الصوفية که برای تنظیم امور صوفیان در سال 1976 م تأسیس شده است ثبت گردیده است. 6 ملیون صوفی در ارتباط با این 67 طریقت هستند و فقط در قاهره 41 طریقت صوفی مشغول به فعالیت است. طریقت‌های صوفیه در مصر از زمان جمال عبد الناصر بعد انور سادات و بعد حسنی مبارک حامی و همراه حاکمان وقت و سیاست‌های حاکمیت بودند. اما در زمان مرسی به مخالفت با او برخاستند و بعد از مرسی از سیسی حمایت کرده و شیخ مشایخ طرق صوفیه عبد الهادی القصبی شعار لا إله إلا الله السيسي حبيب الله سرداد^[۱] و این خود نشان از نزاع و اختلاف بین اخوانی‌ها و صوفیه در مصر است. طريقت‌های صوفیه‌ای که در المجلس الأعلى للطرق الصوفية مصر ثبت شده‌اند عبارتند از^[۲]:

شاذلیه

خلوتیه

احمدیه

جامع الازهر

مشایخ الازهر

1.محمد الخرشی (از 1090 هـ / 1679 م تا 1101 هـ/1690 م)
2.إبراهیم البرماوی (از 1101 هـ/1690 م تا 1106 هـ/1695 م)
3.محمد النشرتی (1106 هـ/1695 م تا 1120 هـ/1709 م)
4.عبد الباقی القلینی (از 1120 هـ/1709 م تا 1120 هـ/1709 م)
5.محمد شنن (از 1120 هـ/1709 م تا 1133 هـ/1720 م)
6.إبراهیم الفیومی (از 1133 هـ/1720 م تا 1137 هـ/1724 م)
7.عبد الله الشبراوی (از 1137 هـ/1724 م تا 1171 هـ/1758 م)
8.محمد الحفنی (از 1171 هـ/1757 م تا 1181 هـ/1767 م)
9.عبد الرؤوف السجینی (از1181 هـ/1767 م تا 1182 هـ/1769 م)
10.أحمد الدمنهوری (از1183 هـ/1769 م تا 1192 هـ/1778 م)
11.أحمد العروسی (از1193 هـ/1793 م تا 1208 هـ/1793 م)
12.عبد الله الشرقاوی (از1208 هـ/1793 م تا 1227 هـ/1812 م)
13.محمد الشنوانی (از1227 هـ/1812 م تا 1233 هـ/1817 م)
14.محمد بن أحمد العروسی (از1233 هـ/1818 م تا 1245 هـ/1829 م)
15.أحمد الدمهوجی (از1245 هـ/1830 م تا 1246 هـ/1831 م)
16.حسن العطار (از1246 هـ/1830 م تا 1250 هـ/1834 م)
17.حسن القویسنی (از1250 هـ/1834 م تا 1254 هـ/1838 م)
18.أحمد بن عبد الجواد السفطی (از1254 هـ/1838 م تا 1263 هـ/1847 م)
19.إبراهیم الباجوری (از1263 هـ/1847 م تا 1281 هـ/1864 م)
20.مصطفى العروسی (از1281 هـ/1864 م تا 1287 هـ/1870 م)
21.محمد المهدی العباسی (برای بار اول از1287 هـ/1870 م تا 1299 هـ/1881 م)
22.شمس الدین الأنبابی (برای بار اول از1299 هـ/1881 م تا 1299 هـ/1882 م)
23.محمد المهدی العباسی (برای بار دوم از1299 هـ/1882 م تا 1304 هـ/1886 م)
24.شمس الدین الأنبابی (برای بار دوم از1304 هـ/1886 م تا 1312 هـ/1895 م)
25.حسونة النواوی (برای بار اول از1313 هـ/1895 م تا 1317 هـ/1899 م)
26.عبد الرحمن القطب النواوی (از1317 هـ/1899 م تا 1317 هـ/1899 م)
27.سلیم البشری (برای بار اول از1317 هـ/1899 م تا 1320 هـ/1903 م)
28.علی الببلاوی (از1320 هـ/1903 م تا 1323 هـ/1905 م)
29.عبد الرحمن الشربینی (از1323 هـ/1905 م تا 1324 هـ/1907 م)
30.حسونة النواوی (برای بار دوم از1324 هـ/1907 م تا 1327 هـ/1909 م)
31.سلیم البشری (برای بار دوم از1327 هـ/1909 م تا 1335 هـ/1916 م)
32.محمد أبو الفضل الجیزاوی (از1335 هـ/1917 م تا 1346 هـ/1927 م)
33.محمد مصطفى المراغی (برای بار اول از1346 هـ/1928 م تا 1347 هـ/1929 م)
34.محمد الأحمدی الظواهری (از1348 هـ/1929 م تا 1354 هـ/1935 م)
35.محمد مصطفى المراغی (برای بار دوم از1354 هـ/1935 م تا 1364 هـ/1945 م)
36.مصطفى عبد الرازق (از1365 هـ/1945 م تا 1366 هـ/1947 م)
37.محمد مأمون الشناوی (از1368 هـ/1948 م تا 1369 هـ/1950 م)
38.عبد المجید سلیم (برای بار اول از1369 هـ/1950 م تا 1370 هـ/1951 م)
39.إبراهیم حمروش (از1370 هـ/1951 م تا 1371 هـ/1952 م)
40.عبد المجید سلیم (برای بار دوم از1371 هـ/1952 م تا 1371 هـ/1952 م)
41.محمد الخضر حسین (از1371 هـ/1952 م تا 1373 هـ/1954 م)
42.عبد الرحمن تاج (از1373 هـ/1954 م تا 1378 هـ/1958 م)
43.محمود شلتوت (از1378 هـ/1958 م تا 1383 هـ/1963 م)
44.حسن مأمون (از1348 هـ/ 1964|1964 م تا 1389 هـ/ 1969م)
45.محمد الفحام (از1389 هـ/ 1969 م تا 1393 هـ/ 1973م)
46.عبد الحلیم محمود (از1393 هـ/ 1973م تا 1397 هـ/ 1978م)
47.محمد عبد الرحمن بیصار (از1399 هـ/ 1979 م تا 1402 هـ/ 1982م)
48.جاد الحق علی جاد الحق (از1402 هـ/ 1982م تا 1416 هـ|1416هـ/ 1996م)
49.محمد سید طنطاوی (از1416 هـ/ 1996م تا 1431 هـ/ 2010م)
50.أحمد الطیب (از1431 هـ/2010 م تا الآن)

مفتیان مصر

جریان‌های سلفی

1. السلفیة التقلیدیة(محمد الخضر الحسین)
2. الجمعیة الشرعیة لتعاون العاملین بالکتاب و السنة(محمود خطاب السبکی)
3. جماعة أنصار السنة المحمدیة (محمد حامد الفقی)
4. السلفیة التقلیدیة الجدیدة (أسامة عبدالعظیم)
5. جماعة التبلیغ و الدعوة (ولی الدین الکاندهلوی)

جریان‌های نو ظهور در مصر

جمعیت اخوان المسلمین

تأسیس: 1928 م

رهبران جمعیت اخوان المسلمین

1. حسن البنا اولین رهبر و مؤسس جماعت اخوان المسلمین (1928 - 1949)
2. حسن الهضیبی (1949 - 1973)
3. عمر التلمسانی (1973 - 1986)
4. محمد حامد أبو النصر (1986 - 1996)
5. مصطفی مشهور (1996 - 2002)
6. مأمون الهضیبی (2002 - 2004)
7. محمد مهدی عاکف (2004 - 2010)
8. محمد بدیع (2010 - 2013)
9. محمود عزت از 2013 تا الآن

الشوقیون

مؤسس: شوقی الشیخ
تأسیس: 1986 م

منابع

[1] ttps://www.aljazeera.net/encyclopedia/organizationsandstructures/2017/12/4/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B9%D9%84%D9%89-%D9%84%D9%84%D8%B7%D8%B1%D9%82-%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%88%D9%81%D9%8A%D8%A9-%D8%A8%D9%85%D8%B5%D8%B1

[2] ttps://sufiordersgate.com/ar/

[۱]

[۲]

جریان های مذهبی مصر

جریان‌های سنتی مصر

طریقت‌های صوفیه در مصر

شاذلیه

خلوتیه

احمدیه

برهامیه

قادریه

نقشبندیه

ادریسیه

رفاعیه

تیجانیه

خلیلیه

رحیمیه

سعدیه

عزازیه

عنانیه

جامع الازهر

مشایخ الازهر

مفتیان مصر

جریان‌های سلفی

جریان‌های نو ظهور در مصر

جمعیت اخوان المسلمین

رهبران جمعیت اخوان المسلمین

جماعة شباب محمد

القطبیون

جماعة الجهاد الإسلامی

السماویون

جماعة التکفیر و الهجرة

السلفیون

السلفیة العلمیة

السلفیة الحرکیة

السلفیة الجهادیة

حزب الله مصر

الجماعة الإسلامیة

حزب التحریر

الشوقیون

منابع