پرش به محتوا

نیت: تفاوت میان نسخه‌ها

۴ بایت اضافه‌شده ،  ‏۱۲ مارس ۲۰۲۳
جز
جایگزینی متن - ' می ب' به ' می‌ب'
جز (جایگزینی متن - ' می گ' به ' می‌گ')
جز (جایگزینی متن - ' می ب' به ' می‌ب')
خط ۳۰: خط ۳۰:
در این جا، نکاتی چند قابل توجه و دقت است و برای تبیین مفهوم حقیقی نیت بایستی مورد ملاحظه قرار گیرند:
در این جا، نکاتی چند قابل توجه و دقت است و برای تبیین مفهوم حقیقی نیت بایستی مورد ملاحظه قرار گیرند:


1- آیا قصد و اراده به یک معنا و حاکی از یک واقعیت اند؟ گاهی این دو به جای یکدیگر به کار می‌روند که خود حاکی از ترادف آنها است. اما از سویی، گفته می‌شود که اراده همان واقعیت نفسانی قبل ازانجام فعل است، که گاه به «تصمیم و جزم» نیز نامبردار است. اما قصد چنین نیست. ممکن است ما از فاصله صد متری که شخص مذکور را می بینیم، قصد سلام داشته باشیم اما در اینجا هنوز اراده صادق نیست.
1- آیا قصد و اراده به یک معنا و حاکی از یک واقعیت اند؟ گاهی این دو به جای یکدیگر به کار می‌روند که خود حاکی از ترادف آنها است. اما از سویی، گفته می‌شود که اراده همان واقعیت نفسانی قبل ازانجام فعل است، که گاه به «تصمیم و جزم» نیز نامبردار است. اما قصد چنین نیست. ممکن است ما از فاصله صد متری که شخص مذکور را می‌بینیم، قصد سلام داشته باشیم اما در اینجا هنوز اراده صادق نیست.


2- در صورتی که قصد و اراده فرق دارند، ماهیت «قصد» چیست؟ آیا تصور و تصدیق از مقوله علم است یا همان میل است؟ ممکن است گفته شود قصد از مرتبه ضعیف میل، و اراده از مرتبه شدید میل و شوق اکید انتزاع می‌شود، اما این مطلب چنان که خواهیم گفت محل مناقشه است.
2- در صورتی که قصد و اراده فرق دارند، ماهیت «قصد» چیست؟ آیا تصور و تصدیق از مقوله علم است یا همان میل است؟ ممکن است گفته شود قصد از مرتبه ضعیف میل، و اراده از مرتبه شدید میل و شوق اکید انتزاع می‌شود، اما این مطلب چنان که خواهیم گفت محل مناقشه است.
خط ۴۱: خط ۴۱:
به نظر می‌رسد که قصد و اراده با یکدیگر تفاوت دارند و «قصد» متقدم بر «اراده» به معنای حقیقی آن است. فعل ارادی که از ما صادر می‌شود، به دنبال «قصد» و اراده صورت نمی‌گیرد و - چنان که اشاره نمودیم - اراده آخرین مرحله نفسانی نسبت به فعل است. البته در مقام استعمال، گاه اراده به جای قصد نیز به کار می‌رود: [قَصَدَهُ ای اَرادَهُ]
به نظر می‌رسد که قصد و اراده با یکدیگر تفاوت دارند و «قصد» متقدم بر «اراده» به معنای حقیقی آن است. فعل ارادی که از ما صادر می‌شود، به دنبال «قصد» و اراده صورت نمی‌گیرد و - چنان که اشاره نمودیم - اراده آخرین مرحله نفسانی نسبت به فعل است. البته در مقام استعمال، گاه اراده به جای قصد نیز به کار می‌رود: [قَصَدَهُ ای اَرادَهُ]


آنچه مشترک بین قصد و اراده است این است که هر دو متاخر از «علم» یعنی تصور و تصدیق اند. وقتی می‌گوییم: «من قصد کرده‌ام که به فلان مکان بروم» یعنی پس از تصور مکان مذکور، تصدیق به فائده رفتن نیز نموده، شوق پیدا کرده‌ام که بدانجا بروم. بنابراین، در مفهوم قصد، دو عنصر علم و میل مورد توجه هستند. در این جا معمولا کلمه «تصمیم» را به معنای قصد به کار می بریم. این تصمیم و قصد، بر همه مراحل تمایل نفسانی اطلاق نمی‌شود. چون گاه می‌گوییم: من فائده فلان کار را تصدیق می‌کنم و میل هم نسبت به انجامش دارم، اما هنوز تصمیمی در مورد آن نگرفته ام. این بیان، یا حاکی از این است که تصمیم امری غیر از خود علم و میل است و یا نشانگر این است که تصمیم تنها به مرحله شدید میل، که به دنبال آن اراده صورت نمی‌گیرد، اطلاق می‌شود.
آنچه مشترک بین قصد و اراده است این است که هر دو متاخر از «علم» یعنی تصور و تصدیق اند. وقتی می‌گوییم: «من قصد کرده‌ام که به فلان مکان بروم» یعنی پس از تصور مکان مذکور، تصدیق به فائده رفتن نیز نموده، شوق پیدا کرده‌ام که بدانجا بروم. بنابراین، در مفهوم قصد، دو عنصر علم و میل مورد توجه هستند. در این جا معمولا کلمه «تصمیم» را به معنای قصد به کار می‌بریم. این تصمیم و قصد، بر همه مراحل تمایل نفسانی اطلاق نمی‌شود. چون گاه می‌گوییم: من فائده فلان کار را تصدیق می‌کنم و میل هم نسبت به انجامش دارم، اما هنوز تصمیمی در مورد آن نگرفته ام. این بیان، یا حاکی از این است که تصمیم امری غیر از خود علم و میل است و یا نشانگر این است که تصمیم تنها به مرحله شدید میل، که به دنبال آن اراده صورت نمی‌گیرد، اطلاق می‌شود.


نکته ای که باید بدان توجه نمود این است که اگرچه هر قصدی به دنبال تصور و تصدیقی صورت نمی‌گیرد، اما خود مفهوم علم در معنای «قصد» داخل نیست. به عبارت دیگر، علم از مبادی و مقدمات قصد و تصمیم است نه از اجزاء ماهوی آن.
نکته ای که باید بدان توجه نمود این است که اگرچه هر قصدی به دنبال تصور و تصدیقی صورت نمی‌گیرد، اما خود مفهوم علم در معنای «قصد» داخل نیست. به عبارت دیگر، علم از مبادی و مقدمات قصد و تصمیم است نه از اجزاء ماهوی آن.
Writers، confirmed، مدیران
۸۶٬۰۷۸

ویرایش