علیرضا اعرافی

از ویکی‌وحدت
(تغییرمسیر از اعرافی، علیرضا)
آیت‌الله اعرافی
اعرافی.jpg
نام کاملعلیرضا اعرافی
اطلاعات شخصی
سال تولد1338 ش، ۱۹۶۰ م، ۱۳۷۹ ق
محل تولدیزد
استادان
  • حاج شیخ مرتضی حائری
  • محمد فاضل لنکرانی
  • وحید خراسانی
آثار
  • فقه تربیتی
  • شیطان شناسی
  • درآمدی بر تفسیر تربیتی

آیت‌الله عرافی مدیر حوزه‌های علمیه و عضو شورای نگهبان است.

تولد

علیرضا اعرافی به سال 1338 در شهر میبد در استان یزد و در خانواده‌ای مذهبی دیده به جهان گشود. پدرش آیت‏‌الله محمدابراهیم اعرافی(ره) از علمای زاهد، شجاع و مردم‌داری بود که نقشی محوری در احیاء ارزش‌های اسلامی و شعائر الهی در منطقه و سد محکم در برابر فرهنگ ستیزی و بی‌عدالتی رژیم پهلوی به شمار می‏رفت، او که از دوستان نزدیک امام خمینی(ره) بود، سال‌ها قبل از انقلاب اسلامی با برپایی نماز جمعه و دعوت مردم به راهپیمایی نقش بسزایی در بیداری مردم میبد یزد و تربیت نسلی مؤمن، عالم و انقلابی برای منطقه و کشور ایفا کرد. مادر آیت‏‌الله علیرضا اعرافی نیز از فرزندان آیت‏‌الله شیخ کاظم ملک افضلی اردکانی (ره) از زنان مؤمن و پاک‌دامن روزگار بود که همگام و همراه پدرش در تربیت فرزندان و پیشبرد اهداف اسلامی کوشید.

تحصیلات

آیت‏ الله اعرافی پس از گذراندن روخوانی قرآن کریم، ادبیات و احکام اولیه در دوران کودکی نزد پدر و اساتید دیگر، در سال 1349 به قم هجرت کرد و دروس کلاسیک را پی گرفت و به سال 1350 دروس حوزه را آغاز، با ذوق و ذکاوت ذاتی و تلاش و کوشش تحسین برانگیز به سرعت دروس مقدماتی و دوره سطح حوزه را به پایان برد، به گونه‌ای که در سال 1356 در درس خارج فقه و اصول بزرگان حوزه حاضر شد آیت‏ الله اعرافی از آن دسته از شخصیت‏های دینی و علمی است که مکتب اساتید بسیاری را در رشته‏‌های گوناگون درک و از محضر هر یک از آنان خوشه چینی کرده است.

او که در درس خارج فقه و اصول، شاگرد اساتیدی چون آیت‏ الله‌العظمی حاج شیخ مرتضی حائری(ره)، آیت‏ الله‌العظمی فاضل لنکرانی(ره)، آیت‏‌الله‌العظمی وحید خراسانی(دامت برکاته) و آیت‏‌الله‌العظمی جواد تبریزی(ره) بود، در درس تفسیر قرآن آیت‏ الله میرزا علی مشکینی(ره) و هیئت علامه حسن‏زاده آملی(حفظه ‏الله) شرکت جست و کتاب‌های فلسفت نا و اقتصادنا شهید صدر(ره) را نزد آیت‏‌الله سیدکاظم حائری(حفظه‏ الله) فراگرفت.

او که طی سال‌های تحصیل از شرکت در دروس فلسفی بازنماند، اسفار اربعه، برهان شفا، فصول‏الحکم و تمهید القواعد را نزد آیت‏‌الله جوادی آملی(دامت برکاته) و بخشی از اسفار را نزد آیت‏‌الله شهید مطهری(ره) آموخت و از علامه مصباح یزدی(حفظه‏الله) در مباحث فلسفه بهره برد و در تمام این سال‌ها از حضور در پای درس اخلاق، اساتید اخلاق و مجالس اخلاقی آنان غفلت نکرد و بر اساس همان سنت همیشگی حوزه در تحصیل همپای با تهذیب را نصب‏‌العین قرار داد و بر محاسبه و مراقبه در گفتار و رفتار و تأسی بر سیره بزرگان در اخلاق به ویژه پدر بزرگوارش کوشید.

حرکت علمی

تلمذ آیت‏‌الله اعرافی در برابر این قله‌های علم و تقوا در روزگار خود و آشنایی او با افکار و اندیشه‌ها، سبک و سیره آنان از آیات قرآن و کلام اهل‌بیت(علیه‌‌‌السلام) فضای فکری و اخلاقی او را چنان شکل داد تا بتواند در مرحله نوین ورود حوزه‌های علمی به جهان نو، با دستی پر به سراغ مباحث اجتماعی و پدیدهای نوظهور در عرصه اندیشه و علم گام بگذارد، در این مسیر فراگیری زبان‌های عربی و انگلیسی و مطالعات فراوان او در رشته‌های ریاضی و فلسفه غرب، علوم انسانی و اجتماعی و کتبی که نوعاً در حوزه متداول نبوده است کمک شایانی به او در درک درست از فضای جدید جامعه شد، بااین‌همه شرکت او در دوره تحقیقاتی تعلیم و تربیت و علوم انسانی دفتر همکاری حوزه و دانشگاه (پژوهشگاه حوزه و دانشگاه) او را به رسیدن الگویی در چگونگی برخورد، نقد و یا گفتگو با مکاتب و اندیشه‌های نوین کمک کرد و از همه مهم‌تر به شناخت و ارتباط با نسل جدید حوزه و دانشگاه رهنمون ساخت و در طول چهار دهه گذشته همواره با دانشگاه‌های داخل و خارج در عرصه بین‏الملل در ارتباط و در دانشگاه‌های گوناگون تدریس کرده است.

آیت‏‌الله اعرافی در زمان تحصیل با پر کردن روزهای تعطیل خود به مباحثه تفسیر المیزان و نهج‌البلاغه و سایر کتب علمی پرداخت و منظومه فکری و علمی و اخلاقی خود را با نورانیت کلام وحی و اهل‌بیت(علیه‌‌‌السلام)؛ منور کرد. سرانجام این حرکت فرهنگی و اجتماعی او به جهت‏دهی مطالعات و پژوهش‌های کتابخانه‏ای و میدانی در تعلیم و تربیت رساند و ضرورت و خلأ در این بخش او بر آن داشت که با نوآوری و تطبیق مباحث موجود در کتب قدما با مباحث امروزین به تدریس فقه ‏التربیه پرداخته و درزمینهٔ علوم انسانی و فلسفه آن و به‏ویژه حوزه علوم تربیتی و فلسفه تربیتی، ابواب جدید فقهی ازجمله فقه تربیتی، فقه روابط اجتماعی، فقه اخلاق را پایه‌ریزی کند، به‌گونه‌ای که جایزه جهانی علوم انسانی اسلامی ویژه نوآوری و نظریه‌پردازی در رشته تعلیم و تربیت اسلامی به او اعطاء شد. این جهت‏دهی سال‌ها تحقیق و تبلیغ و تدریس در حالی صورت گرفت که وی در عرصه تدریس، تدریس اسفار اربعه و خارج فقه و اصول را ادامه و با دارا بودن شاگردانی در فقه، اصول و فلسفه در زمره اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم قرار گیرد.

آیت‏‌الله اعرافی به دلیل مطالعات فراوان در علوم مختلف و مشاهده مراکز علمی و حوزوی در بسیاری از کشورهای جهان از نزدیک و حضور فعال در همایش‌ها و کنفرانس علمی و دینی بین‌المللی در کنار تسلط بر علوم حوزوی و تدریس سطوح عالی حوزه از معدود شخصیت‌های علمی و دینی است که در دوره گذار حوزه‌های علمیه به مقطعی جدید ورود انقلاب اسلامی به دهه چهارم، یعنی دهه تقابل و تعامل گفتمان‌ها، گفتمان‌ها و پدیده‌های نوین فکری، سیاسی و اجتماعی را رصد و آسیب‌شناسی و فرصت‌ها و تهدیدها را فهرست می‏کند. آثار و مسئولیت‌های علمی و اجرایی آیت‏‌الله اعرافی به‌خوبی بیانگر جایگاه مذهبی، مردمی، علمی و اخلاقی ایشان است به‌گونه‌ای که او در عین قرار داشتن در جایگاه یکی از اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و ارتباط با فضلا و روحانیون و بدنه حوزه و مؤسسات علمی، در قم در جایگاه امام‌جمعه قم ارتباط تنگاتنگی با مردم داشته و در جایگاه مدیریت حوزه‏های علمیه سراسر کشور با نخبگان حوزوی در ارتباط است.

بینش سیاسی و اجتماعی

آیت‏‌الله اعرافی که خود از خانه جهاد و اجتهاد برخاست و از همان دوران کودکی مبارزه پدر و حضور مبارزین نهضت را در منزل از نزدیک دید، در دوران نهضت همراهی و همگامی با مخالفان و مبارزان را تجربه کرد و در سن 16 سالگی به زندان افتاد، پس از پیروزی انقلاب لحظه‏ای در دفاع از ارزش‌های به‌دست‌آمده آرام ننشست. او در سال‌های دفاع مقدس بارها در جبهه‌های جنگ حضور یافت و مشوق رزمندگان اسلام بود. باروحیه ولایت ‏مداری درصحنه‌های سخت و دشوار، در کنار مردم پاسدار خون شهدا و ارزش‌های به‌دست‌آمده بوده و بر اساس تکلیف مداری، هرگز از وظیفه‏ای که اسلام و انقلاب بر دوش او نهاده شانه خالی نکرده است.

تأکید بر ولایت‌فقیه، پاسداری از ارزش‌های الهی و انسانی به‌دست‌آمده از خون شهدا، احترام به مردم‌سالاری دینی و قانون و رأی مردم، رسیدگی به نابسامانی‌های اجتماعی چون بیکاری و تورم و رعایت اخلاق و ادب اسلامی در عرصه سیاست و .... از مبانی و دغدغه‌های سیاسی و اجتماعی ایشان است.

مسئولیت‌های اجرائی:

امامت جمعه شهر مقدس قم مدیر حوزه‌های علمیه کشور جامعه المصطفی العالمیه/ هیئت امناء/ رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی/ عضو حقیقی شورای فرهنگ عمومی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی/ پژوهشی/ عضو جامعه المصطفی العالمیه/ علمی– اجرایی/ رئیس/ سابقاً پژوهشگاه حوزه و دانشگاه قم / پژوهشی- آموزشی- اجرایی/ رئیس/ سابقاً پژوهشگاه حوزه و دانشگاه قم/ پژوهشی/ مدیر گروه علوم تربیتی/ معاون پژوهشی/ سابقاً مرکز جهانی علوم اسلامی/ علمی- اجرایی/ رئیس/ سابقاً شورای فرهنگی‌- اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری/ پژوهشی- اجرایی/ عضو/ سابقاً مؤسسه آموزشی- پژوهشی امام خمینی (ره‌) قم/ پژوهشی/ مدیر گروه علوم تربیتی/ سابقاً مرکز جهانی علوم اسلامی و سازمان مدارس / علمی - اجرایی / عضو هیئت امناء/ سابقاً مرکز خدمات حوزه‌های علمیه/ عضو هیئت‌مدیره کمسیون حوزوی شورای عالی انقلاب فرهنگی/ عضو امامت جمعه شهرستان میبد (استان یزد) حوزه علمیه برادران و خواهران میبد/ مسئول دانشگاه پیام نور، دانشکده الهیات، دانشگاه علمی- کاربردی، علوم قرآنی و مرکز تحقیقات ژنتیک میبد/ عضو هیئت امناء مؤسسه بین‌المللی هدی / اجرایی / عضو هیئت امناء/ سابقاً حوزه علمیه قم / علمی اجرایی / معاون پژوهشی/ سابقاً کنگره دین‌پژوهان کشور / پژوهشی / عضو/ سابقاً فصلنامه حوزه و دانشگاه / اجرایی / مدیرمسئول دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم / اجرایی / عضو هیئت امناء/ سابقاً جامعه مدرسین حوزه علمیه قم/ عضو شورای عالی برنامه‌ریزی وزارت علوم/ عضو سند چشم‌انداز آموزش‌وپرورش/ ناظر شورای عالی حوزه‏های علمیه کشور/ عضو موسسه اشراق و عرفان/ مؤسس/ رئیس هیئت‌مدیره

سوابق تحقیقاتی

فلسفه تعلیم و تربیت / مؤلف اهداف تعلیم و تربیت از دیدگاه اسلام / مجری در باب استعداد آدمی / مجری آراء تربیتی دانشمندان مسلمان (5 جلدی)/ مجری نظام تربیت اسلامی (سه جلد) / مجری سیره تربیتی پیامبر و ائمه (ع) (سه جلد) / مجری نقش تربیت‌معلم / مشاور و ناظر ارتباط معرفتی علوم تربیتی و اسلام / مشاوره و ناظر مجموعه مقالات / مجری، استاد راهنما و مشاور

سوابق آموزشی

کتاب‌های مربوط به فقه و اصول در دوره سطح حوزه/ حوزه علمیه قم فلسفه اسلامی، کتاب‌های بدایه, نهایه, اسفار و منطق / حوزه علمیه قم خارج فقه: کتاب‌های قضاء و شهادات و حدود / حوزه علمیه قم خارج اصول فقه / حوزه علمیه قم فقه التربیه / حوزه علمیه قم عرفان اسلامی. کتاب تمهید القواعد/ مرکز جهانی علوم اسلامی فلسفه تعلیم و تربیت و تربیت در قرآن و روایات / دانشگاه تربیت مدرس تهران - دانشگاه تربیت‌معلم تهران تربیت اسلامی / مؤسسه آموزشی - پژوهشی امام خمینی (ره) قم و مراکز تخصصی تبلیغ و تفسیر حوزه فلسفه اخلاق / مؤسسه امام خمینی و مراکز تخصصی حوزه فلسفه / دانشگاه سپاه قم فقه و اصول / دانشگاه قم (مدرسه عالی قضایی) دروس معارف / دانشگاه علامه طباطبایی تهران[۱]

وحدت از نگاه آیت‌الله اعرافی

آیت‌الله اعرافی طی سخنانی در مرکز خبر “جامعة المصطفی”، در 8 بهمن ماه 1391، دو خطر بزرگ جهان اسلام را مورد توجه قرار داد و گفت: «…امروز دو خطر بزرگ جهان اسلام را تهدید می‌کند، خطر اول تجزیه مرزهای کشورهای اسلامی است که این خطر در سودان که کشور بزرگ اسلامی بود اتفاق افتاد و به دو کشور تجزیه شد و همچنین این طرح دشمن در سوریه که محور مقاومت است و کشورهای ترکیه، پاکستان، بنگلادش و افغانستان دنبال می‌شود. تفرق مذهبی دومین خطر بزرگ کشورهای اسلامی از سوی دشمنان است. دشمنان به دنبال ایجاد اختلافات قومی و مذهبی در میان کشورهای اسلامی هستند تا توان و قدرت ایمانی و اسلامی را از امت اسلام بگیرند تا قدرت نفس کشیدن در مقابل آنها در منطقه باقی نماند اما شیعه و سنی هر چند افکار متفاوتی دارند هر دو از آن اسلامند و باید وحدت و همبستگی خود را حفظ کنند…»[۲]

پانویس