هشامیه

هشامیه‏ از فرق «معتزله» و پیروان هشام بن عمرو فوطى بودند.

شرح حال موسس

موسس این فرقه مطابق با عنوان فرقه شخصی به نام هشام بن عمر فوطی است. او یکی از متکلمان برجسته معتزله است که در قرن سوم هجری قمری زندگی می کرد. هشام درباره «قدر» تعصب بسیاری داشت و در این موضوع از یاران خود پیشی گرفت و به سبب آرای مخالفش از جمع ایشان فاصله گرفت. ثمره عقاید افراطی این شخصیت معتزلی جواز قتل مخالفین بود. هشام سر انجام در سال 226 هجری قمری درگذشت.

تاریخچه

ابوالحسن اشعری معتزله را یک فرقه به حساب آورده و تنها به بیان اختلاف علمای آن ها پرداخته است. وی ضمن بیان نظرات هشام بن عمرو فوطی، از فرقه ای با عنوان هشامیه یاد نمی کند. دکتر حسین صابری می نویسد: پیروان هشام بن عمرو را هشامیه و گاه هاشمیه گفته اند. در دسته بندی احمد بن یحیی بن مرتضی، وی یکی از رجال طبقه ششم است. بوسهل عباد بن سلیمان ضمری (م:حدود250هـ.ق) مشهورترین شاگرد هشام بن عمرو است. به گزارش محمد شهرستانی، مبالغه هشام در نظریه های قدری بیش از دیگر هم مسلکانش بوده است.

عقاید

هشام معتقد بود که امامت وقتی می تواند مستقر شود که جامعه در حالت آرامش و امنیت باشد بنا بر این در زمان اختلاف و آشوب نمی توان در باره استقرار امامت فکر کرد. وی همچنین معتقد بود که قتل یا ترور اشخاص مخالف و نیز سرقت و تصاحب اموال شان جایز است چون آن ها کافر هستند. ا وی معتقد است که گفتن جمله حسبنا الله و نعم الوكیل جایز نیست، زیرا که لازمه وکیل آن است که موکلی بر سر راهش باشد. او مردم را از گفتن بسیارى از چیزها كه در قرآن آمده منع می کرد.همچنین می‌گفت که مردم نباید بگویند كه خدا دل هاى مؤمن را فراهم مى ‏آورد و فاسقان را گمراه مى‏ کند. او می‌گفت که هیچ یك از عرض ها دلالت بر وجود خداى متعال نمی کند، زیرا دلایل وجود خداوند باید محسوس باشد، ولى عرض ها به دلایل نظرى معلوم مى ‏شوند، زیرا هر دلیلى از آن ها نیاز به دلیل دیگرى دارد.درباره امامت مى‏‌گفت که اگر مسلمانان بر یك سخن فراهم آیند و نیازمند به امامى گردند كه کار آن ها را تدبیر کند، اگر سركشى كنند و امام خود را بكشند، دیگر آن بیعت بر امامت كسى درست نیست. او قائلان به مخلوق بودن بهشت و دوزخ را كافر مى‏دانست. او كشتن عثمان را به چیرگى و زور انكار مى‏كرد و می‌گفت گروهى اندك بى‏آن كه وى را محاصره کنند او را كشتند.