موسی: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌وحدت
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۶۴: خط ۶۴:
حضرت موسى (ع) سومین [[پیامبر اولوالعزم]] و از نسل یعقوب و تبار [[بنى اسرائیل]] است. از نسل [[حضرت ابراهیم (ع)]] است و با شش واسطه به آن حضرت می‌رسد. او پیامبر صاحب [[شریعت]] بود و كتاب آسمانی او [[تورات]] است.
حضرت موسى (ع) سومین [[پیامبر اولوالعزم]] و از نسل یعقوب و تبار [[بنى اسرائیل]] است. از نسل [[حضرت ابراهیم (ع)]] است و با شش واسطه به آن حضرت می‌رسد. او پیامبر صاحب [[شریعت]] بود و كتاب آسمانی او [[تورات]] است.


=وجه تسميه حضرت موسی (ع)=
=وجه تسمیه حضرت موسی (ع)=


مشهور آن است که موسی صورت عربی لغت [[عبری]] موشه است که معنای آن از آب گرفته شده می باشد. این وجه تسمیه برگرفته از آيه دهم از باب دوم سفر خروج تورات است که می گوید: «و چون طفل نمو كرد (دايه) وى را نزد دختر فرعون برد و او را بمنزله پسر شد و وى را موسى نام نهاد زيرا گفت: او را از آب كشيدم».
مشهور آن است که موسی صورت عربی لغت [[عبری]] موشه است که معنای آن از آب گرفته شده می باشد. این وجه تسمیه برگرفته از آیه دهم از باب دوم سفر خروج تورات است که می گوید: «و چون طفل نمو كرد (دایه) وى را نزد دختر فرعون برد و او را بمنزله پسر شد و وى را موسى نام نهاد زیرا گفت: او را از آب كشیدم».


وجه دیگر را ابن عباس گفته است:
وجه دیگر را ابن عباس گفته است:


جهت تسميه طفل، به موسى اين است كه ميان درخت و آب افتاده بوده و آب در زبان قبطى (مو) و درخت (سا) است. <ref> حجة التفاسير و بلاغ الإكسير، (بلاغى سيد عبدالحجت)، جلد اول، ص248</ref>
جهت تسمیه طفل، به موسى این است كه میان درخت و آب افتاده بوده و آب در زبان قبطى (مو) و درخت (سا) است. <ref> حجة التفاسیر و بلاغ الإكسیر، (بلاغى سید عبدالحجت)، جلد اول، ص248</ref>


اما سيد عبدالحجت بلاغی با استناد به اینکه در زمان حضرت موسی، دیگرانی هم به این اسم گزارش شده‌اند. در این وجه تسمیه تردید وارد کرده است. <ref> حجة التفاسير و بلاغ الإكسير، (بلاغى سيد عبدالحجت)، جلد اول، ص249</ref>  
اما سید عبدالحجت بلاغی با استناد به اینکه در زمان حضرت موسی، دیگرانی هم به این اسم گزارش شده‌اند. در این وجه تسمیه تردید وارد کرده است. <ref> حجة التفاسیر و بلاغ الإكسیر، (بلاغى سید عبدالحجت)، جلد اول، ص249</ref>  


=ولادت حضرت موسى (ع)=
=ولادت حضرت موسى (ع)=
خط ۸۸: خط ۸۸:
موسی نامی است که از دو جزء تشکیل شده یکی «مو» به معنای آب و دیگری «سی» به معنای درخت است. (در روایاتی دیگر نام مادر موسی را <big>یوکابد</big> گفته‌اند) <ref>طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری، ج۱، ص۲۷۴</ref> او را موسی نام نهادند چون گهواره او در کنار درختی در داخل آب بدست آمد. نام مادرش یوخابید <ref>رضوی، جواد، قصه‌های قرآن، ص۲۸۳</ref> بود که در تورات نیز نامش برده شده است. موسی سه برادر داشت،‌ [[هارون]] که بزرگتر از موسی بود و بشر و بشیر که کوچکتر بودند.
موسی نامی است که از دو جزء تشکیل شده یکی «مو» به معنای آب و دیگری «سی» به معنای درخت است. (در روایاتی دیگر نام مادر موسی را <big>یوکابد</big> گفته‌اند) <ref>طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری، ج۱، ص۲۷۴</ref> او را موسی نام نهادند چون گهواره او در کنار درختی در داخل آب بدست آمد. نام مادرش یوخابید <ref>رضوی، جواد، قصه‌های قرآن، ص۲۸۳</ref> بود که در تورات نیز نامش برده شده است. موسی سه برادر داشت،‌ [[هارون]] که بزرگتر از موسی بود و بشر و بشیر که کوچکتر بودند.


=فرارا حضرت موسى (ع) از فرعونیان=
=فرار حضرت موسى (ع) از فرعونیان=


حضرت موسي (ع) داخل شهر شد و ديد دو نفر با هم دعوا مي کنند که يکي از بني اسرائيل و موحد و آن ديگري از فرعونيان است، بني اسرائيلي از حضرت موسي (ع) کمک خواست و حضرت مشتي بر آن مرد فرعوني زد و او کشته شد، وقتي حضرت موسي (ع)ديد اين فرعوني کشته شد.
حضرت موسی (ع) داخل شهر شد و دید دو نفر با هم دعوا می کنند که یکی از بنی اسرائیل و موحد و آن دیگری از فرعونیان است، بنی اسرائیلی از حضرت موسی (ع) کمک خواست و حضرت مشتی بر آن مرد فرعونی زد و او کشته شد، وقتی حضرت موسی (ع)دید این فرعونی کشته شد.


در شهر هراسان مي گشت که بالاخره فرعون او را مجازات خواهد کرد تا اين که مرد بني اسرائيلي باز از حضرت موسی (ع) کمک خواست ولي حضرت فرمود تو شخصي هستي که دچار گمراهي هستي و هر روز با کسي درگيري داري و در اين بين مردي با سرعت خود را به حضرت موسي (ع) رساند که فرعون در صدد قتل توست و من خيرخواه توأم و موسي هراسان از شهر خارج گشت و به سوي مدين محل زندگي [[حضرت شعيب (ع)]] حرکت نمود. <ref>قصص / 15ـ22؛ ر.ک: طباطبايي، سيد محمد حسين، الميزان، ترجمه محمد باقر موسوي همداني، قم، دفتر انتشارات اسلامي، 1374ش، ج16، ص21</ref>
در شهر هراسان می گشت که بالاخره فرعون او را مجازات خواهد کرد تا این که مرد بنی اسرائیلی باز از حضرت موسی (ع) کمک خواست ولی حضرت فرمود تو شخصی هستی که دچار گمراهی هستی و هر روز با کسی درگیری داری و در این بین مردی با سرعت خود را به حضرت موسی (ع) رساند که فرعون در صدد قتل توست و من خیرخواه توأم و موسی هراسان از شهر خارج گشت و به سوی مدین محل زندگی [[حضرت شعیب (ع)]] حرکت نمود. <ref>قصص / 15ـ22؛ ر.ک: طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان، ترجمه محمد باقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1374ش، ج16، ص21</ref>


=قرآن کریم و حضرت موسى (ع)=
=قرآن کریم و حضرت موسى (ع)=


قرآن کریم يکي از بهترين و مؤثرترين طريق بيداري بشريت را مطالعه تاريخ پيشينيان قرار داده و فرمود: «آيا براي هدايت آنها همين کافي نيست که بسياري از اقوام گذشته را که در عصرهاي پيشين زندگي مي کردند، هلاک کرديم». <ref>طه / 128</ref>
قرآن کریم یکی از بهترین و مؤثرترین طریق بیداری بشریت را مطالعه تاریخ پیشینیان قرار داده و فرمود: «آیا برای هدایت آنها همین کافی نیست که بسیاری از اقوام گذشته را که در عصرهای پیشین زندگی می کردند، هلاک کردیم». <ref>طه / 128</ref>


سرگذشت حضرت موسی (ع) نيز پر از درس ها، پندها، عبرت ها و پيام هاي سرنوشت ساز است که هدایت جامعه در گرو نگاهي عميق به اين درس­ها است و لذا در قرآن کريم بارها به اين مطالب اشاره شده است به طوري که حدود 136 مرتبه نام مبارک حضرت موسي (ع) در قرآن ذکر شده و فرعون که نماد استکبار و استثمار و طغيان بود، 74 مرتبه و بني اسرائيل قوم حضرت موسي (ع) 33 مرتبه و یهود و يهوديان حدود 20 مرتبه و بيش از 31 مرتبه [[اهل کتاب]] تکرار شده است که بيانگر اهميت رخدادهايي است که در داستان حضرت موسي (ع) و قومش اتفاق افتاده و براي هدايت جامعه سرنوشت ساز است.
سرگذشت حضرت موسی (ع) نیز پر از درس ها، پندها، عبرت ها و پیام های سرنوشت ساز است که هدایت جامعه در گرو نگاهی عمیق به این درس­ها است و لذا در قرآن کریم بارها به این مطالب اشاره شده است به طوری که حدود 136 مرتبه نام مبارک حضرت موسی (ع) در قرآن ذکر شده و فرعون که نماد استکبار و استثمار و طغیان بود، 74 مرتبه و بنی اسرائیل قوم حضرت موسی (ع) 33 مرتبه و یهود و یهودیان حدود 20 مرتبه و بیش از 31 مرتبه [[اهل کتاب]] تکرار شده است که بیانگر اهمیت رخدادهایی است که در داستان حضرت موسی (ع) و قومش اتفاق افتاده و برای هدایت جامعه سرنوشت ساز است.


=فهرست آیات مرتبط با حضرت موسی (ع)=
=فهرست آیات مرتبط با حضرت موسی (ع)=
خط ۱۰۴: خط ۱۰۴:
آیات زیر آیاتی هستند که نام حضرت موسی (ع) یا داستانی مرتبط با آن حضرت در آنها ذکر شده است:
آیات زیر آیاتی هستند که نام حضرت موسی (ع) یا داستانی مرتبط با آن حضرت در آنها ذکر شده است:


سوره بقره، آيه 51-67• سوره بقره، آيه 92 • سوره بقره، آيه 108 • سوره بقره، آيه 136 • سوره بقره، آيه 246-248 •سوره آل عمران، آيه 84 • سوره نساء، آيه 153 • سوره نساء، آيه 164 • سوره مائده، آيه 20-24• سوره انعام، آيه 84 • سوره انعام، آيه 91 • سوره اعراف، آيه 103-104 • سوره یونس، آيه 75-88 • سوره هود، آيه 17 • سوره هود، آيه 96 • سوره ابراهیم، آيه 5-8 • سوره اسراء، آيه 101 • سوره کهف، آيه 60 • سوره مریم، آيه 51 • سوره طه، آيه 9-19 • سوره انبیاء، آيه 48 • سوره شعراء، آيه 43-48• سوره نمل، آيه 7-10 • سوره قصص، آيه 10-20 • سوره احزاب، آيه 7 • سوره احزاب، آيه 69 • سوره صافات، آيه 114 • سوره صافات، آيه 120 • سوره شوری، آيه 13 • سوره زخرف، آيه 46 • سوره نازعات، آيه 15 • سوره اعلی، آيه 19  
سوره بقره، آیه 51-67• سوره بقره، آیه 92 • سوره بقره، آیه 108 • سوره بقره، آیه 136 • سوره بقره، آیه 246-248 •سوره آل عمران، آیه 84 • سوره نساء، آیه 153 • سوره نساء، آیه 164 • سوره مائده، آیه 20-24• سوره انعام، آیه 84 • سوره انعام، آیه 91 • سوره اعراف، آیه 103-104 • سوره یونس، آیه 75-88 • سوره هود، آیه 17 • سوره هود، آیه 96 • سوره ابراهیم، آیه 5-8 • سوره اسراء، آیه 101 • سوره کهف، آیه 60 • سوره مریم، آیه 51 • سوره طه، آیه 9-19 • سوره انبیاء، آیه 48 • سوره شعراء، آیه 43-48• سوره نمل، آیه 7-10 • سوره قصص، آیه 10-20 • سوره احزاب، آیه 7 • سوره احزاب، آیه 69 • سوره صافات، آیه 114 • سوره صافات، آیه 120 • سوره شوری، آیه 13 • سوره زخرف، آیه 46 • سوره نازعات، آیه 15 • سوره اعلی، آیه 19  


=نمونه آیاتی که نام حضرت موسی (ع) در آنها آمده=
=نمونه آیاتی که نام حضرت موسی (ع) در آنها آمده=


* «سَلَامٌ عَلَى مُوسَى وَ هَارُونَ»: سلام بر موسی و هارون. <ref>سوره صافات، آیه 120</ref>
* «سَلَامٌ عَلَى مُوسَى وَ هَارُونَ»: سلام بر موسی و هارون. <ref>سوره صافات، آیه 120</ref>
* «وَإِذْ وَاعَدْنَا مُوسَى أَرْبَعِينَ لَيْلَةً ثُمَّ اتَّخَذْتُمُ الْعِجْلَ مِن بَعْدِهِ وَأَنتُمْ ظَالِمُونَ»: و (به یاد آورید) هنگامی را که با موسی چهل شب وعده گذاردیم؛ (و او، برای گرفتن فرمان های الهی، به میعادگاه آمد؛) سپس شما گوساله را بعد از او (معبود خود) انتخاب نمودید؛ در حالی که ستمکار بودید. <ref>سوره بقره، آیه 51</ref>
* «وَإِذْ وَاعَدْنَا مُوسَى أَرْبَعِینَ لَیْلَةً ثُمَّ اتَّخَذْتُمُ الْعِجْلَ مِن بَعْدِهِ وَأَنتُمْ ظَالِمُونَ»: و (به یاد آورید) هنگامی را که با موسی چهل شب وعده گذاردیم؛ (و او، برای گرفتن فرمان های الهی، به میعادگاه آمد؛) سپس شما گوساله را بعد از او (معبود خود) انتخاب نمودید؛ در حالی که ستمکار بودید. <ref>سوره بقره، آیه 51</ref>
*  
*  
* «وَلَقَدْ آتَيْنَا مُوسَى الْهُدَى وَأَوْرَثْنَا بَنِي إِسْرَائِيلَ الْكِتَابَ»: و ما به موسی هدایت بخشیدیم، و بنی اسرائیل را وارثان کتاب (تورات) قرار دادیم. <ref>سوره غافر، آیه 53</ref>
* «وَلَقَدْ آتَیْنَا مُوسَى الْهُدَى وَأَوْرَثْنَا بَنِی إِسْرَائِیلَ الْكِتَابَ»: و ما به موسی هدایت بخشیدیم، و بنی اسرائیل را وارثان کتاب (تورات) قرار دادیم. <ref>سوره غافر، آیه 53</ref>
* «وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا مُوسَى بِآيَاتِنَا إِلَى فِرْعَوْنَ وَمَلَئِهِ فَقَالَ إِنِّي رَسُولُ رَبِّ الْعَالَمِينَ»: ما موسی را با آیات خود به سوی فرعون و درباریان او فرستادیم؛ (موسی به آنها) گفت: من فرستاده پروردگار جهانیانم. <ref>سوره زخرف، آیه 46</ref>
* «وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا مُوسَى بِآیَاتِنَا إِلَى فِرْعَوْنَ وَمَلَئِهِ فَقَالَ إِنِّی رَسُولُ رَبِّ الْعَالَمِینَ»: ما موسی را با آیات خود به سوی فرعون و درباریان او فرستادیم؛ (موسی به آنها) گفت: من فرستاده پروردگار جهانیانم. <ref>سوره زخرف، آیه 46</ref>


=حضرت موسی (ع) در روايات=
=حضرت موسی (ع) در روایات=


[[پيامبر خدا]] (ص) فرمودند: [[حضرت داود]] (ع) در روز شنبه به مرگ ناگهاني درگذشت. پس پرندگان با بالهاي خود بر او سايه افكندند. <big>موسي كليم الله</big> (ع) نيز در تيه (بيابان برهوت) مرد. پس آواز دهنده اي از آسمان جار زد: موسي (ع) مرد و كيست كه نميرد؟ <ref>حكم النبي الأعظم صلى الله عليه و آله و سلم، (محمدى رى شهرى)، ج2، ص500</ref>
[[پیامبر خدا]] (ص) فرمودند: [[حضرت داود]] (ع) در روز شنبه به مرگ ناگهانی درگذشت. پس پرندگان با بالهای خود بر او سایه افكندند. <big>موسی كلیم الله</big> (ع) نیز در تیه (بیابان برهوت) مرد. پس آواز دهنده ای از آسمان جار زد: موسی (ع) مرد و كیست كه نمیرد؟ <ref>حكم النبی الأعظم صلى الله علیه و آله و سلم، (محمدى رى شهرى)، ج2، ص500</ref>


پيامبر خدا (ص) فرمودند: موسي در حالي برانگيخته شد كه گوسفندان خانواده خود را مي چراند و من نيز در حالي برانگيخته شدم كه گوسفندان خانواده ام را در جياد مي چراندم. <ref>سبل الهدى والرشاد في سيرة خير العباد (محمد بن يوسف صالحى دمشقى)، ج7، ص411</ref>
پیامبر خدا (ص) فرمودند: موسی در حالی برانگیخته شد كه گوسفندان خانواده خود را می چراند و من نیز در حالی برانگیخته شدم كه گوسفندان خانواده ام را در جیاد می چراندم. <ref>سبل الهدى والرشاد فی سیرة خیر العباد (محمد بن یوسف صالحى دمشقى)، ج7، ص411</ref>


[[امام زين العابدين]] (ع) فرمودند: آخرين سفارشي كه خضر به موسي بن عمران عليهما السلام كرد اين بود: هيچ كس در دنيا با كسي نرمي نكند مگر آن كه خداوند عزوجل در روز قيامت با او نرمي كند. <ref> بحارالأنوار (علامه مجلسى)، ج13، ص294.</ref>
[[امام زین العابدین]] (ع) فرمودند: آخرین سفارشی كه خضر به موسی بن عمران علیهما السلام كرد این بود: هیچ كس در دنیا با كسی نرمی نكند مگر آن كه خداوند عزوجل در روز قیامت با او نرمی كند. <ref> بحارالأنوار (علامه مجلسى)، ج13، ص294.</ref>


[[امام صادق(ع)]]<ref>ر.ک:مقاله امام صادق(ع)</ref>: به آن چه اميد نداري اميدوارتر باش تا به آنچه اميد داري؛ زيرا موسي (ع) رفت كه مقداري آتش بياورد اما وقتي به سوي خانواده خود برگشت، پيامبري مرسل بود. <ref>بحارالأنوار (علامه مجلسى)، ج68، ص144</ref>
[[امام صادق(ع)]]<ref>ر.ک:مقاله امام صادق(ع)</ref>: به آن چه امید نداری امیدوارتر باش تا به آنچه امید داری؛ زیرا موسی (ع) رفت كه مقداری آتش بیاورد اما وقتی به سوی خانواده خود برگشت، پیامبری مرسل بود. <ref>بحارالأنوار (علامه مجلسى)، ج68، ص144</ref>


امام صادق (ع) : موسي بن عمران عليه السلام گفت: پروردگارا، كدام عمل نزد تو برتر است؟ فرمود: دوست داشتن كودكان؛ زيرا سرشت آنان بر توحيد من است و اگر آنها را بميرانم، به رحمت خود به بهشت شان مي برم. <ref> بحارالأنوار (علامه مجلسى)، ج101، ص97</ref>
امام صادق (ع) : موسی بن عمران علیه السلام گفت: پروردگارا، كدام عمل نزد تو برتر است؟ فرمود: دوست داشتن كودكان؛ زیرا سرشت آنان بر توحید من است و اگر آنها را بمیرانم، به رحمت خود به بهشت شان می برم. <ref> بحارالأنوار (علامه مجلسى)، ج101، ص97</ref>


خداوند خطاب به موسي (ع) فرمود: «يا موسي، لاتُطَوِّلْ في الدُّنْيا أملَكَ فَيَقْسُوَ قَلْبُكَ، والقاسِي القلبِ منّي بَعِيدٌ»: اي موسي! در دنيا آرزوي دراز نكن كه قلبت سخت مي شود و انسان سخت دل از من بدور است. <ref> بحارالأنوار (علامه مجلسى)، ج70، ص398</ref>
خداوند خطاب به موسی (ع) فرمود: «یا موسی، لاتُطَوِّلْ فی الدُّنْیا أملَكَ فَیَقْسُوَ قَلْبُكَ، والقاسِی القلبِ منّی بَعِیدٌ»: ای موسی! در دنیا آرزوی دراز نكن كه قلبت سخت می شود و انسان سخت دل از من بدور است. <ref> بحارالأنوار (علامه مجلسى)، ج70، ص398</ref>


روايت شده است كه موسي (ع) گفت: پروردگارا! مرا از نشانه خشنودي خود از بنده ات خبر ده. خداي تعالي به او وحی فرمود: هرگاه ديدي كه من بنده ام را براي طاعت خود آماده و از معصيتم روي گردان مي كنم، اين نشانه خشنودي من است. <ref> بحارالأنوار (علامه مجلسى)، ج67، ص26</ref>
روایت شده است كه موسی (ع) گفت: پروردگارا! مرا از نشانه خشنودی خود از بنده ات خبر ده. خدای تعالی به او وحی فرمود: هرگاه دیدی كه من بنده ام را برای طاعت خود آماده و از معصیتم روی گردان می كنم، این نشانه خشنودی من است. <ref> بحارالأنوار (علامه مجلسى)، ج67، ص26</ref>


=پانویس=
=پانویس=

نسخهٔ ‏۱۶ ژوئن ۲۰۲۱، ساعت ۱۵:۲۶


موسی
نام حضرت موسى (ع)
نام موسی به عبری מֹשֶׁה
ولادت زمان فرعون
زادگاه جوشن • مصر
مدت عمر 120 یا 126سالگی شب بیست و یکم رمضان
محل مبعوث شدن قرن‌های 13 تا 15 پیش از میلاد مسیح
وفات کوه نبو • موأب
علت وفات
نام پدر عمران (عمرام)
نام مادر (اختلافی) یوکابد نحیب افاحیه بوخایید

حضرت موسی (ع) از پیامبران بزرگ بنی اسرائیل است که در دین اسلام و در آیات قرآن کریم توجه ویژه ای به او شده است.

حضرت موسى (ع) سومین پیامبر اولوالعزم و از نسل یعقوب و تبار بنى اسرائیل است. از نسل حضرت ابراهیم (ع) است و با شش واسطه به آن حضرت می‌رسد. او پیامبر صاحب شریعت بود و كتاب آسمانی او تورات است.

وجه تسمیه حضرت موسی (ع)

مشهور آن است که موسی صورت عربی لغت عبری موشه است که معنای آن از آب گرفته شده می باشد. این وجه تسمیه برگرفته از آیه دهم از باب دوم سفر خروج تورات است که می گوید: «و چون طفل نمو كرد (دایه) وى را نزد دختر فرعون برد و او را بمنزله پسر شد و وى را موسى نام نهاد زیرا گفت: او را از آب كشیدم».

وجه دیگر را ابن عباس گفته است:

جهت تسمیه طفل، به موسى این است كه میان درخت و آب افتاده بوده و آب در زبان قبطى (مو) و درخت (سا) است. [۱]

اما سید عبدالحجت بلاغی با استناد به اینکه در زمان حضرت موسی، دیگرانی هم به این اسم گزارش شده‌اند. در این وجه تسمیه تردید وارد کرده است. [۲]

ولادت حضرت موسى (ع)

حضرت موسی (ع) زمانی به دنیا آمد که روزگار بنی اسرائیل فوق العاده دشوار و ناگوار بود، زیرا فرعون مردان و پسران آنان را به قتل می رساند و زنانشان را زنده می نهاد، اکنون حضرت موسی (ع) به دنیا آمده و مادرش در تکاپوی پنهان کردن نوزاد از نظر جاسوسان فرعونی است در اینجا خداوند متعال به مادر حضرت موسی (ع) دستور می دهد که موسی را شیر داده و هنگامی که بر او بیمناک است وی را به رود افکند و ناراحت نباشد که به زودی حضرت موسی (ع) را به خودش باز می گرداند و از پیامبران الهی قرار می دهد، وقتی مادرش حضرت موسی (ع) را به آب افکند، خاندان فرعون او را از آب گرفتند و همسر فرعون گفت: این نوزاد نور چشم من و تو باشد، مبادا او را به قتل برسانی شاید برای ما سودی داشته باشد و او را فرزند خود قرار دهیم.

خواهر حضرت موسی (ع) به دنبال نوزاد راه افتاد تا از عاقبت او باخبر شود و رسید به دربار فرعون و بدون این که کسی متوجه این موضوع شود به فرعونیان گفت من شما را به خانواده ای راهنمایی می کنم و عهده دار شیر دادن این نوزاد باشد، و آنان پذیرفتند و حضرت موسی را به مادرش دادند در حالی که نمی دانستند این مادر اوست و خداوند با این کار چشم مادرش را روشن ساخت. [۳]

این گونه شد که حضرت موسی در خانه دشمن خویش رشد و نمو یافت و به سن رشد رسید و خداوند متعال بر او حکم و علم داد یعنی عقل، فهم و قدرت بر هدایت جامعه و داوری میان آنها بر حضرت موسی داده شد و این نبود جز به خاطر تقوا و نیکوکاری حضرت موسی (ع) و خداوند پاداش نیکوکاران را این گونه می دهد. [۴]

نسب حضرت موسى (ع)

موسی فرزند عمران از نوادگان یعقوب می‌باشد. نَسَب او تا یعقوب عبارت است از (موسی بن عمران بن یصهر بن یافث بن لاوی بن یعقوب). (او ۵۰۰ سال بعد از ابراهیم خلیل ظهور کرد.) [۵]

موسی نامی است که از دو جزء تشکیل شده یکی «مو» به معنای آب و دیگری «سی» به معنای درخت است. (در روایاتی دیگر نام مادر موسی را یوکابد گفته‌اند) [۶] او را موسی نام نهادند چون گهواره او در کنار درختی در داخل آب بدست آمد. نام مادرش یوخابید [۷] بود که در تورات نیز نامش برده شده است. موسی سه برادر داشت،‌ هارون که بزرگتر از موسی بود و بشر و بشیر که کوچکتر بودند.

فرار حضرت موسى (ع) از فرعونیان

حضرت موسی (ع) داخل شهر شد و دید دو نفر با هم دعوا می کنند که یکی از بنی اسرائیل و موحد و آن دیگری از فرعونیان است، بنی اسرائیلی از حضرت موسی (ع) کمک خواست و حضرت مشتی بر آن مرد فرعونی زد و او کشته شد، وقتی حضرت موسی (ع)دید این فرعونی کشته شد.

در شهر هراسان می گشت که بالاخره فرعون او را مجازات خواهد کرد تا این که مرد بنی اسرائیلی باز از حضرت موسی (ع) کمک خواست ولی حضرت فرمود تو شخصی هستی که دچار گمراهی هستی و هر روز با کسی درگیری داری و در این بین مردی با سرعت خود را به حضرت موسی (ع) رساند که فرعون در صدد قتل توست و من خیرخواه توأم و موسی هراسان از شهر خارج گشت و به سوی مدین محل زندگی حضرت شعیب (ع) حرکت نمود. [۸]

قرآن کریم و حضرت موسى (ع)

قرآن کریم یکی از بهترین و مؤثرترین طریق بیداری بشریت را مطالعه تاریخ پیشینیان قرار داده و فرمود: «آیا برای هدایت آنها همین کافی نیست که بسیاری از اقوام گذشته را که در عصرهای پیشین زندگی می کردند، هلاک کردیم». [۹]

سرگذشت حضرت موسی (ع) نیز پر از درس ها، پندها، عبرت ها و پیام های سرنوشت ساز است که هدایت جامعه در گرو نگاهی عمیق به این درس­ها است و لذا در قرآن کریم بارها به این مطالب اشاره شده است به طوری که حدود 136 مرتبه نام مبارک حضرت موسی (ع) در قرآن ذکر شده و فرعون که نماد استکبار و استثمار و طغیان بود، 74 مرتبه و بنی اسرائیل قوم حضرت موسی (ع) 33 مرتبه و یهود و یهودیان حدود 20 مرتبه و بیش از 31 مرتبه اهل کتاب تکرار شده است که بیانگر اهمیت رخدادهایی است که در داستان حضرت موسی (ع) و قومش اتفاق افتاده و برای هدایت جامعه سرنوشت ساز است.

فهرست آیات مرتبط با حضرت موسی (ع)

آیات زیر آیاتی هستند که نام حضرت موسی (ع) یا داستانی مرتبط با آن حضرت در آنها ذکر شده است:

سوره بقره، آیه 51-67• سوره بقره، آیه 92 • سوره بقره، آیه 108 • سوره بقره، آیه 136 • سوره بقره، آیه 246-248 •سوره آل عمران، آیه 84 • سوره نساء، آیه 153 • سوره نساء، آیه 164 • سوره مائده، آیه 20-24• سوره انعام، آیه 84 • سوره انعام، آیه 91 • سوره اعراف، آیه 103-104 • سوره یونس، آیه 75-88 • سوره هود، آیه 17 • سوره هود، آیه 96 • سوره ابراهیم، آیه 5-8 • سوره اسراء، آیه 101 • سوره کهف، آیه 60 • سوره مریم، آیه 51 • سوره طه، آیه 9-19 • سوره انبیاء، آیه 48 • سوره شعراء، آیه 43-48• سوره نمل، آیه 7-10 • سوره قصص، آیه 10-20 • سوره احزاب، آیه 7 • سوره احزاب، آیه 69 • سوره صافات، آیه 114 • سوره صافات، آیه 120 • سوره شوری، آیه 13 • سوره زخرف، آیه 46 • سوره نازعات، آیه 15 • سوره اعلی، آیه 19

نمونه آیاتی که نام حضرت موسی (ع) در آنها آمده

  • «سَلَامٌ عَلَى مُوسَى وَ هَارُونَ»: سلام بر موسی و هارون. [۱۰]
  • «وَإِذْ وَاعَدْنَا مُوسَى أَرْبَعِینَ لَیْلَةً ثُمَّ اتَّخَذْتُمُ الْعِجْلَ مِن بَعْدِهِ وَأَنتُمْ ظَالِمُونَ»: و (به یاد آورید) هنگامی را که با موسی چهل شب وعده گذاردیم؛ (و او، برای گرفتن فرمان های الهی، به میعادگاه آمد؛) سپس شما گوساله را بعد از او (معبود خود) انتخاب نمودید؛ در حالی که ستمکار بودید. [۱۱]
  • «وَلَقَدْ آتَیْنَا مُوسَى الْهُدَى وَأَوْرَثْنَا بَنِی إِسْرَائِیلَ الْكِتَابَ»: و ما به موسی هدایت بخشیدیم، و بنی اسرائیل را وارثان کتاب (تورات) قرار دادیم. [۱۲]
  • «وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا مُوسَى بِآیَاتِنَا إِلَى فِرْعَوْنَ وَمَلَئِهِ فَقَالَ إِنِّی رَسُولُ رَبِّ الْعَالَمِینَ»: ما موسی را با آیات خود به سوی فرعون و درباریان او فرستادیم؛ (موسی به آنها) گفت: من فرستاده پروردگار جهانیانم. [۱۳]

حضرت موسی (ع) در روایات

پیامبر خدا (ص) فرمودند: حضرت داود (ع) در روز شنبه به مرگ ناگهانی درگذشت. پس پرندگان با بالهای خود بر او سایه افكندند. موسی كلیم الله (ع) نیز در تیه (بیابان برهوت) مرد. پس آواز دهنده ای از آسمان جار زد: موسی (ع) مرد و كیست كه نمیرد؟ [۱۴]

پیامبر خدا (ص) فرمودند: موسی در حالی برانگیخته شد كه گوسفندان خانواده خود را می چراند و من نیز در حالی برانگیخته شدم كه گوسفندان خانواده ام را در جیاد می چراندم. [۱۵]

امام زین العابدین (ع) فرمودند: آخرین سفارشی كه خضر به موسی بن عمران علیهما السلام كرد این بود: هیچ كس در دنیا با كسی نرمی نكند مگر آن كه خداوند عزوجل در روز قیامت با او نرمی كند. [۱۶]

امام صادق(ع)[۱۷]: به آن چه امید نداری امیدوارتر باش تا به آنچه امید داری؛ زیرا موسی (ع) رفت كه مقداری آتش بیاورد اما وقتی به سوی خانواده خود برگشت، پیامبری مرسل بود. [۱۸]

امام صادق (ع) : موسی بن عمران علیه السلام گفت: پروردگارا، كدام عمل نزد تو برتر است؟ فرمود: دوست داشتن كودكان؛ زیرا سرشت آنان بر توحید من است و اگر آنها را بمیرانم، به رحمت خود به بهشت شان می برم. [۱۹]

خداوند خطاب به موسی (ع) فرمود: «یا موسی، لاتُطَوِّلْ فی الدُّنْیا أملَكَ فَیَقْسُوَ قَلْبُكَ، والقاسِی القلبِ منّی بَعِیدٌ»: ای موسی! در دنیا آرزوی دراز نكن كه قلبت سخت می شود و انسان سخت دل از من بدور است. [۲۰]

روایت شده است كه موسی (ع) گفت: پروردگارا! مرا از نشانه خشنودی خود از بنده ات خبر ده. خدای تعالی به او وحی فرمود: هرگاه دیدی كه من بنده ام را برای طاعت خود آماده و از معصیتم روی گردان می كنم، این نشانه خشنودی من است. [۲۱]

پانویس

  1. حجة التفاسیر و بلاغ الإكسیر، (بلاغى سید عبدالحجت)، جلد اول، ص248
  2. حجة التفاسیر و بلاغ الإكسیر، (بلاغى سید عبدالحجت)، جلد اول، ص249
  3. قصص / 3ـ13؛ ر.ک: نجفی خمینی، محمد جواد، تفسیر آسان، تهران، کتابفروشی اسلامیه، 1398ق، ج15، ص136
  4. قصص / 3ـ13؛ ر.ک: نجفی خمینی، محمد جواد، تفسیر آسان، تهران، کتابفروشی اسلامیه، 1398ق، ج15، ص136
  5. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع‌البیان، ج۱، ص۲۱۰
  6. طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری، ج۱، ص۲۷۴
  7. رضوی، جواد، قصه‌های قرآن، ص۲۸۳
  8. قصص / 15ـ22؛ ر.ک: طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان، ترجمه محمد باقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1374ش، ج16، ص21
  9. طه / 128
  10. سوره صافات، آیه 120
  11. سوره بقره، آیه 51
  12. سوره غافر، آیه 53
  13. سوره زخرف، آیه 46
  14. حكم النبی الأعظم صلى الله علیه و آله و سلم، (محمدى رى شهرى)، ج2، ص500
  15. سبل الهدى والرشاد فی سیرة خیر العباد (محمد بن یوسف صالحى دمشقى)، ج7، ص411
  16. بحارالأنوار (علامه مجلسى)، ج13، ص294.
  17. ر.ک:مقاله امام صادق(ع)
  18. بحارالأنوار (علامه مجلسى)، ج68، ص144
  19. بحارالأنوار (علامه مجلسى)، ج101، ص97
  20. بحارالأنوار (علامه مجلسى)، ج70، ص398
  21. بحارالأنوار (علامه مجلسى)، ج67، ص26