علبائیه (علیاویه)

علبائیه یا علیاویه‏ از فرق «غلاة» شیعه و از یاران علباء بن دراع اسدی یا علیاء بن دراع دوسی بودند.

شرح حال

از مطالبی که در منابع مختلف بیان شده است به دست می‌آمد که حقیقت این شخصیت آشفته معلوم نیست. در اعلام اسلامی، شخصی به نام علباء بن حریر سدوسی آمده که از دلیران و فصحای عرب در جاهلیت بود و سپس اسلام را پذیرفت و در فتوحات اسلام در عهد عمر حضور یافت و در کوفه ساکن و پیشوای مردم آن دیار شد. او نخستین کسی بود که مردم را به ولایت امام علی (ع) دعوت کرد و در جنگ جمل نیز حاضر بود. وی در سال 36 هجری قمری درگذشت.

وجه تسمیه

از طرف محمدیه نقل شده است که چون بشّار شعیری منکر محمّد (ص) و سلمان شد، به صورت مرغی به نام «علباء» مسخ گشت، از این جهت طرفداران او «علبائیه» خوانده شدند. همچنین علبائیه به جهت نکوهش کردن حضرت محمد (ص)، «ذمّیه» نیز نامیده شدند.

تاریخچه

کشّی در رجال خود می‌‏نویسد که علیاء اسدی حاکم بحرین بوده و بعد از به دست آوردن هفتصد هزار دینار همراه با غلام و چارپایان، آن را نزد امام جعفر صادق (ع) آورده تقدیم حضرت کرد. امام فرمود: ما آنها را از تو قبول کردیم و بار دیگر به تو بخشیدیم. شهرستانی می‏‌نویسد: علباء بن دراع، حضرت علی (ع) را بر پیامبر(ص) برتری می‌‏داد و سپس مردم را به سوی خود دعوت کرد و قائل به الوهیت علی (ع) و محمد (ص) شد. از ابن حزم نقل شده است که: علبائیه در «اباحت» و «تناسخ» و «تعطیل» با مخمّسه و محمّدیه هم تفاوتی نداشتند. آنها نبوت پیغمبر اسلام (ص) و رسالت سلمان پارسی را از جانب او چنان که «محمدیه» می‌‏گفتند قبول نداشتند، بلکه محمّد بن عبداللّه (ص) را بنده علی (ع) می‌‏پنداشتند. کشّی از قول امام جعفر صادق (ع) روایت می‌‏کند که علباء هنگام مرگ نزد آن حضرت رفت. ابوبصیر در آن مجلس از حضرت می‌پرسد که آیا تو بهشت را برای او تضمین کرده‌ای؟