زکریا انصاری
| نام | أبو يحيى زكريَّا بنُ محمد بنِ أحمدَ بنِ زكريا الأنصاريُّ الخزرجيُّ السُّنَيكيُّ |
|---|---|
| نامهای دیگر | "شيخ الإسلام" ،"زين الدين" و"القاضي زكريا" |
| درگذشت | 110ق |
أبو يحيى زكريَّا بنُ محمد بنِ أحمدَ بنِ زكريا الأنصاريُّ الخزرجيُّ السُّنَيكيُّ، که در قاهره اقامت داشت و در الازهر به درجات بالای علمی رسیده بود(824هـ/1421م - 926هـ/1520م)معروف به "شيخ الإسلام" ،"زين الدين" و"القاضي زكريا"[۱]فقيه،قاضی شافعی، قاری،مُحَدِّثٌ حافظ قرآن ، متكلِّمٌ ، لغوی وصوفی او قاضی القضات در عهد دولت ملوكيه مصر بود[۲] [۳]، او در کثرت و اهمیت تالیفاتش به جایگاهی رسید که او را محدد صده نهم هجری می دانند[۴][۵][۶]علمای مسلمان به کتب او اهتمام فراوان داشته و بر شرح و تدریس آن همت گماشتند و شافعیان در صدور فتوا به کتابهای او و شاگردانش، به ویژه ابن حجر الهیتمی و شمس الدین الرمليَّ تکیه می کردند[۷][۸]. زکریای انصاری در سال 824 هجری قمری در روستای سنیکه از ناحیه شرقیه در مصر به دنیا آمد و در آنجا در سایه خانواده ای فقیر رشد کرد. سپس به مسجد الازهر حرکت کردرفت و برای طلب علم مدتی در آنجا ماند و کوشید تا در تمام علوم شریعت مانند تفسیر و حدیث و عقاید و فقه و تصوف و لغت و منطق سرآمد شد. و از بزرگان زمان خود مانند الحافظ بن حجر عسقلانی استفاده کرد و او را به صدور فتوا مجاز نمود. و جلال الدين المحلي و محيي الدين الكافيجي و دیگرانی از این دست بهره برد. به طلب علم و تعلیم ادامه داد تا اینکه شهرت یافت و طلاب به طلبگی و بهره گیری از او پرداختند. عبدالقادر عيدروس مي گويد: «مناصب بزرگي از قبيل تدريس در مقام امام شافعي را به عهده گرفت.در حالی مقامی بالاتر از این در تعلیمات دینی در مصر وجود نداشت. چندین مدرسه مهم نیز تدریس و تولیت نمود و در تصوف و تولیت خانقاه نیز فعال بودتا اینکه پس از اکراه و پاکدامنی بسیار به مقام والای قاضی القضات ارتقا یافت.»او کار خود را با صداقت کامل پیش می‌برد و غالباً با توصیه‌های سلطان الاشرف قیتبای را خطاب قرار می داد. او بیست سال به این سمت ادامه داد تا اینکه سلطان قنسوه الغوری در سال 906 هجری قمری او را عزل کرد. «به خاطر اهانت او به سلطان و سرزنش آشکارش».
زکریای انصاری قبل از مرگش شاهد سقوط دولت ممالیک و الحاق دولت عثمانی به مصر بود و مقام احترام و قدردانی خود را در حکومت عثمانی ادامه داد و موجودات بیشماری و امثال آنها در مسجد مذکور گرد آمدند. و اطراف آن، فرصت را مغتنم شمردند و بر او دعا کردند و نزدیک شدند تا وارد آن شوند و اگر ملک امیرالمؤمنین او را به راه امیرالمؤمنین علیه السلام برد تا بر او دعا کنند. قاهره در روز چهارشنبه سوم ذی الحجه سال 926 هجری قمری.
پانویس
- ↑ ابن العماد الحنبلي، ج10 ص186
- ↑ شیخ الاسلام زکریا الانصاری و اثره فی الفقه الشافعی، طارق يوسف، ص21
- ↑ شیخ الاسلام زکریا الانصاری و اثره فی الفقه الشافعی
- ↑ العيدروس، ص115
- ↑ خلاصة الأثر في أعيان القرن الحادي عشر، محمد بن فضل الله المحبي، دار صادر، بيروت، ج3 ص346-347
- ↑ المجددون في الإسلام، عبد المتعال الصعيدي، مكتبة الآداب، القاهرة، 1416هـ / 1996م، ص252، ص257-259
- ↑ مختصر الفوائد المكية فيما يحتاجه طلبة الشافعية، علوي بن أحمد السقاف الشافعي المكي، ص74-76
- ↑ المدخل إلى دراسة المذاهب الفقهية، علي جمعة، دار السلام، القاهرة، الطبعة الثانية، 1422هـ/2001م، ص50