راوندیه

رواندیه پیرو عبداللّه راوندى بودند و البته با ابن راوندى متکلّم مشهور ارتباطی ندارند. بیشتر این فرقه از غلاة و اهل خراسان بودند. بعضى ایشان را پیرو ابوالحسین احمد بن یحیى راوندى و به قولى یاران عبداللّه بن حرب کندى کوفى راوندى از مردم خراسان که به «تناسخ ارواح» معتقد بود، دانسته ‏اند.

عقاید

این فرقه از فرق شیعه عباسى هستند که مى‏‌گفتند پیامبر پس از خود عمویش عباس بن عبدالمطلب را به امامت منصوص کرد. همچنین منصور را خداى خود خطاب مى‏ کردند و فرماندار مکّه را مظهر جبرائیل، و فرمانده نگهبانان خلیفه را محل تجلى روح حضرت آدم مى ‏پنداشتند.

در کلام طبری

طبرى مى ‏نویسد: راوندیان تصوّر مى ‏کردند که عثمان بن نهیک مظهر آدم و هثیم بن معاویه، مظهر جبرائیل بودند. راوندیان، ظاهرا آراء «مزدک» را درباره اشتراک زنان قبول داشتند. آنان درباره خود معتقد بودند که داراى نیروى اعجازآمیز مى‏ باشند، و بعضى از ایشان از روى حماقت خود را از جاهاى بلند پرتاب کرده قطعه ‏قطعه مى‏ شدند.

به قول نوبختى در زمانی که راوندیان به الوهیت منصور معتقد بودند و مى ‏گفتند او پروردگار ما است بدان سان که پیامبران و فرستادگان خود را به دست هر یک از آفریدگان خویش خواسته کشته است و ما را نیز شهید خواهد کرد، چنان که بعضى را به فرو ریختن خانه بر سر ایشان و عدّه‏ اى را در آب و گروهى را در چنگال درندگان و شمارى را به مرگ ناگهانى و علت هاى دیگر میرانده است و کسى را یاراى پرسش و اعتراض بروى نیست. نوبختى اضافه می‌کند که ابوهاشم عبداللّه بن محمد بن حنفیه وصیت کرد که پس از وى محمد بن على بن عبداللّه بن عباس جانشین او شود، گویند محمد بن على امام و خداوند ارجمند والا و داناى بر هر چیز است و هر کسی او را بشناسد هر کاری می‌تواند انجام دهد و این غلاة و گزافه‏گویان، راوندیه نام دارند.

مواجهه با منصور خلیفه عباسی

نوشته اند که منصور خلیفه عباسی برخورد خوبی با راوندیان نداشت و نه تنها به احترام و طاعت آن ها اعتنایی نکرد، بلکه حتی دویست تن از برگزیدگان آن ها را به زندان انداخت. این حادثه باعث شد تا منصور از چشم ایشان بیفتد و دیگر او را خدا ندانند، بلکه او را خلیفه ‏اى غاصب به حساب آورند. بنابراین برای قتل منصور نیرنگی به کار بردند و با تابوتی خالی در مسیر زندان حرکت کردند و برای این که کسی از مقصود آن ها با خبر نشود وانمود کردند که مرده ‏اى را براى تدفین به گورستان مى ‏برند، همین که به زندان رسیدند، درها را شکستند و بزرگان خود را آزاد کردند و در ادامه به کاخ خلیفه حمله کردند و اگر معن بن زائده شیبانى به یارى خلیفه نمى‏ شتافت، منصور در آن میان کشته مى ‏شد.