دیه
نویسنده این صفحه در حال ویرایش عمیق است.
یکی از نویسندگان مداخل ویکی وحدت مشغول ویرایش در این صفحه می باشد. این علامت در اینجا درج گردیده تا نمایانگر لزوم باقی گذاشتن صفحه در حال خود است. لطفا تا زمانی که این علامت را نویسنده کنونی بر نداشته است، از ویرایش این صفحه خودداری نمائید.
آخرین مرتبه این صفحه در تاریخ زیر تغییر یافته است: ۱۴:۱۰، ۱۳ اوت ۲۰۲۲؛
دیه یکی از قوانین اسلام است که بر اساس قانون مجازات اسلامی و نیز تعاریف فقهی مال یا پولی است که به سبب کشتن انسان یا نقص عضو به کسی که صدمه دیده است یا به بازماندگان او پرداخت می‌شود. همچنین بر اساس تعاریف حقوقی دیه کیفر نقدی است که از مجرم به نفع مجنی‌علیه یا قائم مقام او گرفته شود. میزان دیه از سوی شارع (دادگاه) برای جنایت تعیین شده‌است. میزان دیه در دین اسلام برای مرد و زن مسلمان و مردان و زنان سایر دین‌های آسمانی متفاوت است.
تعریف دیه
به طور کلی از منظر حقوقی اگر فردی به صورت عمد با غیر عمد به جان یا مال دیگری صدمه وارد کند که ضرر و زیان مادی و معنوی را برای دیگری به همراه داشته باشد، باید درصدد جبران خسارت برآید، در این صورت پول یا مالی که در این جهت پرداخت می گردد دیه یا خون‌بها نام دارد. مطابق قانون پرداخت دیه در مواردی به عنوان مجازات اصلی و در مواردی نیز جایگزین قصاص خواهد شد.
انواع دیه
دیه در شرایط مختلف و بر اساس قانون مجازات اسلامی به انواع مختلفی تقسیم می شود که عبارت اند از:
- دیه قتل: دیه قتل مطابق یک دیه کامل بوده که مبلغ آن هر ساله توسط قوه قضاییه اعلام می‌شود.
- دیه منافع اعضا: در صورتی که فرد مجرم اعمالی انجام دهد که دیگری حواس خود را از دست بدهد، فرد خاطی باید دیه منافع آن عضو را پرداخت نماید. به طور مثال هنگامی که توانایی شنیدن مختل شود اما به خود گوش آسیبی وارد نشود. این نوع دیه شامل مواردی چون دیه بینایی، دیه شنوایی، دیه عقل، دیه بویایی و دیه صوت و گویایی است.
- دیه جراحت: در صورتی که فردی مرتکب جنایتی شود که طرف مقابل با جراحت رو به رو گردد، باید دیه جراحت بپردازد که تعیین مبلغ آن بر اساس میزان جراحت و به تشخیص پزشکی قانونی صورت می‌گیرد مانند ایجاد کبودی، زخم، تورم و …
- دیه اعضای بدن: در صورتی که از عضوی تنها یک عدد در بدن انسان وجود داشته باشد و فرد مجرم، آن عضو را از بین ببرد، باید یک دیه کامل بپردازد اما اگر از آن عضو دو عدد وجود داشته باشد، از بین بردن یکی از آنها مجازات پرداخت نصف دیه کامل را به همراه خواهد داشت و اگر هر دو عضو از میان بروند، مبلغ دیه برابر با دیه کامل انسان محاسبه خواهد شد.
محاسبه دیه
محاسبه دیه بر اساس مبلغ دیه ای است که توسط قوه قضاییه به صورت سالانه اعلام می‌گردد. به همین جهت پزشکی قانونی با اعلام میزان صدمات وارده به فرد و اعلام آن به دادگاه، مسیر محاسبه دیه را هموار کرده و دادگاه نیز بر اساس گواهی پزشکی قانونی مبلغ دیه را اعلام می‌کند.
سوالی که در اینجا مطرح می شود این است که مبلغ اعلام شده توسط قوه قضاییه چگونه تعیین می‌شود؟ در پاسخ به این سوال می توان گفت بر طبق قانون مجازات اسلامی مبلغ دیه کامل یک انسان برابر است با نرخ به روز ۱۰۰ شتر سالم می باشد. با این حال امروزه این مبلغ بر اساس معیار های جامعه امروز تعیین می گردد. که در بخش بعد به تفصیل به آن خواهیم پرداخت.
میزان دیه کامل و دیه اعضای بدن
به طور کلی دیه کامل یک انسان و اعضای بدن هر ساله توسط قوه قضاییه تعیین می‌شود که طبق آخرین مبالغ اعلام شده به شکل زیر طبقه بندی می شود:
- دیه کامل در ماه‌های غیر حرام = ۲۷۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان
- دیه کامل در ماه‌های حرام = ۳۶۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان
- دیه شکستگی استخوان دست که مطلوب التیام یابد = ۲۱,۶۰۰,۰۰۰ تومان
- دیه شکستگی نازک نی و درشت نی استخوان پا هر کدام = ۲۱,۶۰۰,۰۰۰ تومان
- دیه شکستگی بینی = ۲۷,۰۰۰,۰۰۰ تومان
- دیه شکستگی ترقوه = ۱۰,۸۰۰,۰۰۰ تومان
- دیه شکستگی جمجمه سر در حد هاشمه = ۲۷,۰۰۰,۰۰۰ تومان
- دیه زخم شدگی در حد حارصه = ۱,۳۴۴,۱۵۶ تومان
- دیه زخم شدگی در حد دامیه = ۴,۹۷۹,۲۲۱ تومان
- دیه دندان های پیشین که کامل ساقط شوند = ۱۳,۵۰۰,۰۰۰ تومان
- دیه دندان های پشتی که کامل ساقط شوند = ۶,۷۵۰,۰۰۰ تومان
- دیه یک دست = ۱۳۵,۰۰۰,۰۰۰ تومان
- دیه یک پا = ۱۳۵,۰۰۰,۰۰۰ تومان
- دیه شکستگی دنده‌های محیط بر قلب = ۶,۷۲۶,۶۲۳ تومان
- دیه خرد شدگی استخوان مطلوب التیام یافته = ۴۶,۵۱۰,۴۸۱ تومان