خلیل قبله‌ای: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌وحدت
جزبدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
<div class="wikiInfo">[[پرونده:خلیل قبله ای در کتابخانه شخصی.jpg|جایگزین=خلیل قبله ای خویی|بندانگشتی|فقیه، محقق، استاد حوزه و دانشگاه (1395 - 1304)]]<ref>خلیل قبله ای، [https://fa.everybodywiki.com/%D8%AE%D9%84%DB%8C%D9%84_%D9%82%D8%A8%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C]</ref>
<div class="wikiInfo">[[پرونده:خلیل قبله ای در کتابخانه شخصی.jpg|جایگزین=خلیل قبله ای خویی|بندانگشتی|فقیه، محقق، استاد حوزه و دانشگاه (1395 - 1304)|401x401پیکسل]]
{| class="wikitable sortable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
{| class="wikitable sortable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
|-
|-
خط ۹۶: خط ۹۶:
==زندگی‌نامه==
==زندگی‌نامه==
===تولد و خانواده===
===تولد و خانواده===
[[پرونده:دستخط مرحوم قبله ای.jpg|بندانگشتی|دستخط مرحوم قبله‌ای در صفحۀ اول نسخۀ خطی کتاب مختصرالمعانی که از اجدادشان به یادگار مانده و در سال 1244ق در محلۀ قاضی زادگاه آیت‌الله قبله‌ای کتابت شده است.]]
[[پرونده:دستخط مرحوم قبله ای.jpg|بندانگشتی|دستخط مرحوم قبله‌ای در صفحۀ اول نسخۀ خطی کتاب مختصرالمعانی که از اجدادشان به یادگار مانده و در سال 1244ق در محلۀ قاضی زادگاه آیت‌الله قبله‌ای کتابت شده است.|324x324پیکسل]]
<big>خلیل قبله­‌ای در 1 مرداد 1304 شمسی، برابر 2 محرم 1344 قمری، در محله قاضی واقع در بخش مرکزی شهرستان خوی، از توابع آذربایجان غربی، در خانواده‌ای کشاورز به دنیا آمد.<ref>صدرائی خویی، علی؛ محله قاضی، زادگاه آیت الله خلیل قبله ای، 1392، مجله خوی نگار، 35(11): 16-18.</ref> طبق گفته خودش اجداد وی به روحانیت اشتغال داشته‌اند.</big><ref>محلۀ قاضي، زادگاه آيت الله قبله ای، صفحات 20 و 21 ، [https://qebleheikhoyi.ir/uploads/9d2baab7482949edbc46768e9f3a37f7.pdf]</ref> <big>با این حال پدرش سوادی جز روخوانی قرآن نداشت و وسیله امرار معاش او کشاورزی بر سر زمین­‌های اجاره­‌ای بود. ولی او به اصرار پدر از کودکی به تحصیل پرداخت، در حالی که سایر برادرانش به پیشه پدر اشتغال داشتند. وی درباره مادرش چنین نقل می­کند: "''مادرم در جوانی فوت کرد و همین قدر می‌دانم که سر زا رفت. با مادرم 18 سال زندگی کردم و در این مدت ندیدم گناهی بکند و یا با پدرم مجادله‌ای داشته باشد و باهم قهر کنند و من آن زمان ارزش این کار را درک نمی‌کردم، اما هر چه زمان گذشت، به عظمت این حرکت و اخلاق حسنه آن‌ها بیشتر پی می‌بردم".''<ref name=":0">آشنايي با زندگي و افكار آيت ا... قبله اي خويي، '''[http://daralsafakhoy.blogfa.com/post/1531]'''</ref> ریشه نام خانوادگی «قبله‌ای» بنا بر نقل قول خود خلیل قبله‌ای، این بود که در دوران رضا شاه که صدور شناسنامه اجباری شده بود، مأمور ثبت احوال از پدر خلیل قبله‌ای پرسیده بود که چه نام خانوادگی ای را می‌خواهد انتخاب کند. وی در جواب اظهار بی‌اطلاعی کرده بود. از این جهت مأمور شغل پدر وی را می‌پرسد و او می‌گوید: روحانی بوده. از این روی مأمور ثبت به جهت ارتباط نماز و قبله با روحانیون، نام خانوادگی «قبله‌ای» را در شناسنامه‌اش درج می‌کند.</big>
<big>خلیل قبله­‌ای در 1 مرداد 1304 شمسی، برابر 2 محرم 1344 قمری، در محله قاضی واقع در بخش مرکزی شهرستان خوی، از توابع آذربایجان غربی، در خانواده‌ای کشاورز به دنیا آمد.<ref>صدرائی خویی، علی؛ محله قاضی، زادگاه آیت الله خلیل قبله ای، 1392، مجله خوی نگار، 35(11): 16-18.</ref> طبق گفته خودش اجداد وی به روحانیت اشتغال داشته‌اند.</big><ref>محلۀ قاضي، زادگاه آيت الله قبله ای، صفحات 20 و 21 ، [https://qebleheikhoyi.ir/uploads/9d2baab7482949edbc46768e9f3a37f7.pdf]</ref> <big>با این حال پدرش سوادی جز روخوانی قرآن نداشت و وسیله امرار معاش او کشاورزی بر سر زمین­‌های اجاره­‌ای بود. ولی او به اصرار پدر از کودکی به تحصیل پرداخت، در حالی که سایر برادرانش به پیشه پدر اشتغال داشتند. وی درباره مادرش چنین نقل می­کند: "''مادرم در جوانی فوت کرد و همین قدر می‌دانم که سر زا رفت. با مادرم 18 سال زندگی کردم و در این مدت ندیدم گناهی بکند و یا با پدرم مجادله‌ای داشته باشد و باهم قهر کنند و من آن زمان ارزش این کار را درک نمی‌کردم، اما هر چه زمان گذشت، به عظمت این حرکت و اخلاق حسنه آن‌ها بیشتر پی می‌بردم".''<ref name=":0">آشنايي با زندگي و افكار آيت ا... قبله اي خويي، '''[http://daralsafakhoy.blogfa.com/post/1531]'''</ref> ریشه نام خانوادگی «قبله‌ای» بنا بر نقل قول خود خلیل قبله‌ای، این بود که در دوران رضا شاه که صدور شناسنامه اجباری شده بود، مأمور ثبت احوال از پدر خلیل قبله‌ای پرسیده بود که چه نام خانوادگی ای را می‌خواهد انتخاب کند. وی در جواب اظهار بی‌اطلاعی کرده بود. از این جهت مأمور شغل پدر وی را می‌پرسد و او می‌گوید: روحانی بوده. از این روی مأمور ثبت به جهت ارتباط نماز و قبله با روحانیون، نام خانوادگی «قبله‌ای» را در شناسنامه‌اش درج می‌کند.</big>
===تحصیلات===
===تحصیلات===
خط ۱۰۴: خط ۱۰۴:
====تحصیلات حوزوی====
====تحصیلات حوزوی====
=====مدرسه نمازی خوی=====
=====مدرسه نمازی خوی=====
[[پرونده:خلیل قبله ای خویی در مدرسه نمازی خوی در کنار اساتید و هم دوره ای های خود 01.jpg|بندانگشتی|خلیل قبله‌ای در مدرسه نمازی خوی در کنار اساتید خود ]]
[[پرونده:خلیل قبله ای خویی در مدرسه نمازی خوی در کنار اساتید و هم دوره ای های خود 01.jpg|بندانگشتی|خلیل قبله‌ای در مدرسه نمازی خوی در کنار اساتید خود |262x262پیکسل]]
<big>قبل از روی کار آمدن پهلوی اول، سه حوزه علمیه مهم در خوی بود که به دستور دولت وقت مدارس مذکور تعطیل گردیدند. لذا وی مدتی از تحصیل محروم می‌ماند، ابتدا تصمیم می‌گیرد که به امر کشاورزی اقدام کند و راه پدر را در پیش گیرد لیکن با مخالفت جدی پدر مواجه می‌شود، او در خاطرات خود می‌گوید: "پدرم در ارتباط با تولد من خوابی دیده بود و برداشت او از آن خواب این بود که من نباید به کار کشاورزی بپردازم و باید درس بخوانم و عالم بشوم"<ref name=":2">بایسته های فقه و حقوق / گفت و گو با آیت الله خلیل قبله ای خویی ، نشریه کیهان فرهنگی ، پیاپی 255-256 (دی و بهمن 1386)، [https://www.magiran.com/volume/39502]</ref> به همین منظور پس از بازگشایی مدرسه نمازی خوی جهت ادامه تحصیل در زمینه دروس حوزوی به مدرسه نمازی خوی می‌رود. از روحانیونی که بعد از بازگشایی و بازسازی مدرسه علمیه نمازی نقش مؤثری داشتند از آیت‌الله حاج سیدابراهیم علوی، حجت الاسلام شیخ قاسم مهاجر و حاج شیخ علی مجتهدی تحت مدیریت آیت اله سیدعلی اصغر خویی می‌توان نام برد. آیت‌الله سیدابراهیم علوی به صورت تمام وقت در اختیار طلاب بود، و نقش برجسته‌ای در پرورش طلاب علوم دینی داشت.
<big>قبل از روی کار آمدن پهلوی اول، سه حوزه علمیه مهم در خوی بود که به دستور دولت وقت مدارس مذکور تعطیل گردیدند. لذا وی مدتی از تحصیل محروم می‌ماند، ابتدا تصمیم می‌گیرد که به امر کشاورزی اقدام کند و راه پدر را در پیش گیرد لیکن با مخالفت جدی پدر مواجه می‌شود، او در خاطرات خود می‌گوید: "پدرم در ارتباط با تولد من خوابی دیده بود و برداشت او از آن خواب این بود که من نباید به کار کشاورزی بپردازم و باید درس بخوانم و عالم بشوم"<ref name=":2">بایسته های فقه و حقوق / گفت و گو با آیت الله خلیل قبله ای خویی ، نشریه کیهان فرهنگی ، پیاپی 255-256 (دی و بهمن 1386)، [https://www.magiran.com/volume/39502]</ref> به همین منظور پس از بازگشایی مدرسه نمازی خوی جهت ادامه تحصیل در زمینه دروس حوزوی به مدرسه نمازی خوی می‌رود. از روحانیونی که بعد از بازگشایی و بازسازی مدرسه علمیه نمازی نقش مؤثری داشتند از آیت‌الله حاج سیدابراهیم علوی، حجت الاسلام شیخ قاسم مهاجر و حاج شیخ علی مجتهدی تحت مدیریت آیت اله سیدعلی اصغر خویی می‌توان نام برد. آیت‌الله سیدابراهیم علوی به صورت تمام وقت در اختیار طلاب بود، و نقش برجسته‌ای در پرورش طلاب علوم دینی داشت.
استاد قبله‌ای در مدرسه علمیه نمازی خوی زیر نظر اساتیدی چون دیلمقانی، ملاغلامعلی خادم الحسینی، شیخ حبیب فراعینی، آیت ا... سیدعلی اصغر خویی، شیخ جابر فاضلی و سید ابراهیم علوی پرورش یافت، و تا سال 1325 شمسی در مدرسه نمازی مشغول تحصیل و همزمان تدریس بود وی در خاطرات خود می‌گوید:"در مدرسه نمازی صرف میر را نزد آقای دیلمقانی خواندم، ایشان صرف میر را چنان به ما درس می‌داد که بنده هنوز پس از64 سال تمام عبارت‌های صرف میر را حفظ هستم. او مدرس خیلی خوبی بود ولی حیف شد پدر و مادرش نگذاشتند برای ادامه تحصیل به قم برود و او مجبور شد به تبریز برود، اهل منبر شد و از ادامه تحصیل و پیشرفت علمی باز ماند. به هر حال، بعد از صرف میر، تصریف را نزد آخوند ملا غلامعلی خادم حسینی خواندم. او هم مدرس فاضلی بود. انموذج و صمدیه را نزد حاج شیخ حبیب فراعینی و در دکه‌ایشان خواندم؛ مرد باتقوا و با ایمانی بود. سهم امام نمی گرفت، دکه‌ای درست کرده بود و گاهی برای مردم استخاره می‌کرد و پولی می‌گرفت و برای خودش کار می‌کرد. البته نماز هم داشت. شرایع لمعه را خدمت آیت ا... سیدعلی اصغر خویی نماینده آیت ا... العظمی سیدالوالحسن اصفهانی مرجع تقلید و آقای شیخ جابر فاضلی خواندم."<ref>آیت علم و اخلاق: بیان ویژگیهای شخصیتی و اخلاقی آیه‌الله حاج خلیل قبله‌ای خویی (ره)، '''مؤلف:'''  سیدطه مرقاتی، '''ناشر:''' دار الصفا، '''سال چاپ:''' 1396، [https://www.gisoom.com/book/11367559/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%A2%DB%8C%D8%AA-%D8%B9%D9%84%D9%85-%D9%88-%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82-%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%88%DB%8C%DA%98%DA%AF%DB%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82%DB%8C-%D8%A2%DB%8C%D9%87-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%AD%D8%A7%D8%AC--%D8%AE%D9%84%DB%8C%D9%84-%D9%82%D8%A8%D9%84%D9%87-%D8%A7%DB%8C-%D8%AE%D9%88%DB%8C%DB%8C-%D8%B1%D9%87/]</ref><br />مرحوم خلیل قبله‌ای​​​​​ درخاطرات خود علت مهاجرت به قم را چنین بیان می‌کند: "درس شرح لمعه ما که تمام شد، آذربایجان سقوط کرد، یعنی توده‌ای‌ها با اسم دیگری به آنجا آمدند و پیشه وری آذربایجان را با کمک روس‌ها گرفت و ما به دردسر افتادیم. اوضاع از زمان رضاخان هم بدتر شد. فداییان آنها ما را اذیت می‌کردند و دائم می‌گفتند: شما جاسوس انگلیس‌ها هستید! بعد تصمیم گرفتند همه طلبه‌ها را به سربازی ببرند. یادم هست که آقا سیدابراهیم علوی جلو آنها را می‌گرفت و می‌گفت: اینها باید درس بخوانند، اما آنها هر روز فشار بیشتری می‌آوردند. یکی از فداییان پیشه وری که همسایه ما بود، یک روز مأمور جلب من شد، او به طور مخفیانه به من گفت: بهتر است از خوی بروی و گرنه تو را به سربازی می‌برند. من دیدم عدو شود سبب خیر اگر خدا خواهد. این بود که تصمیم گرفتم به قم بروم.<ref>وب سایت معرفی تالیفات، آثار علمی و زندگی نامه خلیل قبله ای خویی، [https://qebleheikhoyi.ir/]</ref></big>
استاد قبله‌ای در مدرسه علمیه نمازی خوی زیر نظر اساتیدی چون دیلمقانی، ملاغلامعلی خادم الحسینی، شیخ حبیب فراعینی، آیت ا... سیدعلی اصغر خویی، شیخ جابر فاضلی و سید ابراهیم علوی پرورش یافت، و تا سال 1325 شمسی در مدرسه نمازی مشغول تحصیل و همزمان تدریس بود وی در خاطرات خود می‌گوید:"در مدرسه نمازی صرف میر را نزد آقای دیلمقانی خواندم، ایشان صرف میر را چنان به ما درس می‌داد که بنده هنوز پس از64 سال تمام عبارت‌های صرف میر را حفظ هستم. او مدرس خیلی خوبی بود ولی حیف شد پدر و مادرش نگذاشتند برای ادامه تحصیل به قم برود و او مجبور شد به تبریز برود، اهل منبر شد و از ادامه تحصیل و پیشرفت علمی باز ماند. به هر حال، بعد از صرف میر، تصریف را نزد آخوند ملا غلامعلی خادم حسینی خواندم. او هم مدرس فاضلی بود. انموذج و صمدیه را نزد حاج شیخ حبیب فراعینی و در دکه‌ایشان خواندم؛ مرد باتقوا و با ایمانی بود. سهم امام نمی گرفت، دکه‌ای درست کرده بود و گاهی برای مردم استخاره می‌کرد و پولی می‌گرفت و برای خودش کار می‌کرد. البته نماز هم داشت. شرایع لمعه را خدمت آیت ا... سیدعلی اصغر خویی نماینده آیت ا... العظمی سیدالوالحسن اصفهانی مرجع تقلید و آقای شیخ جابر فاضلی خواندم."<ref>آیت علم و اخلاق: بیان ویژگیهای شخصیتی و اخلاقی آیه‌الله حاج خلیل قبله‌ای خویی (ره)، '''مؤلف:'''  سیدطه مرقاتی، '''ناشر:''' دار الصفا، '''سال چاپ:''' 1396، [https://www.gisoom.com/book/11367559/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%A2%DB%8C%D8%AA-%D8%B9%D9%84%D9%85-%D9%88-%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82-%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%88%DB%8C%DA%98%DA%AF%DB%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82%DB%8C-%D8%A2%DB%8C%D9%87-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%AD%D8%A7%D8%AC--%D8%AE%D9%84%DB%8C%D9%84-%D9%82%D8%A8%D9%84%D9%87-%D8%A7%DB%8C-%D8%AE%D9%88%DB%8C%DB%8C-%D8%B1%D9%87/]</ref><br />مرحوم خلیل قبله‌ای​​​​​ درخاطرات خود علت مهاجرت به قم را چنین بیان می‌کند: "درس شرح لمعه ما که تمام شد، آذربایجان سقوط کرد، یعنی توده‌ای‌ها با اسم دیگری به آنجا آمدند و پیشه وری آذربایجان را با کمک روس‌ها گرفت و ما به دردسر افتادیم. اوضاع از زمان رضاخان هم بدتر شد. فداییان آنها ما را اذیت می‌کردند و دائم می‌گفتند: شما جاسوس انگلیس‌ها هستید! بعد تصمیم گرفتند همه طلبه‌ها را به سربازی ببرند. یادم هست که آقا سیدابراهیم علوی جلو آنها را می‌گرفت و می‌گفت: اینها باید درس بخوانند، اما آنها هر روز فشار بیشتری می‌آوردند. یکی از فداییان پیشه وری که همسایه ما بود، یک روز مأمور جلب من شد، او به طور مخفیانه به من گفت: بهتر است از خوی بروی و گرنه تو را به سربازی می‌برند. من دیدم عدو شود سبب خیر اگر خدا خواهد. این بود که تصمیم گرفتم به قم بروم.<ref>وب سایت معرفی تالیفات، آثار علمی و زندگی نامه خلیل قبله ای خویی، [https://qebleheikhoyi.ir/]</ref></big>
=====حوزه علمیه قم=====
=====حوزه علمیه قم=====
[[پرونده:خلیل قبله ای به همراه سید جعفر مرقاتی خویی.jpg|بندانگشتی|مرحوم خلیل قبله‌ای به همراه مرحوم سید جعفر مرقاتی خویی]]
[[پرونده:خلیل قبله ای به همراه سید جعفر مرقاتی خویی.jpg|بندانگشتی|مرحوم خلیل قبله‌ای به همراه مرحوم سید جعفر مرقاتی خویی|262x262پیکسل]]
[[پرونده:الذریعه.jpg|بندانگشتی|تقریرات درس ایات عظام سید محمد حجت و سید ابوالقاسم خویی]]
[[پرونده:الذریعه.jpg|بندانگشتی|تقریرات درس ایات عظام سید محمد حجت و سید ابوالقاسم خویی|260x260پیکسل]]
<big>خلیل قبله‌ای پیش از ورود به قم، در سفری که به مشهد داشت، توسط سید علی اکبر خویی، پدر سید ابوالقاسم خویی، عمامه‌گذاری شد و هنگام آغاز تحصیلات در قم معمم بود.<ref name=":1" /> وی در قم دروس سطح را آغاز کرد و در دو سال اول قسمت‌های مهم کتاب رسائل و مکاسب شیخ انصاری را نزد سید محمدباقر سلطانی و میرزا محمد مجاهدی و کتاب کفایه آخوند را نزد سید شهاب الدین مرعشی نجفی به پایان برد. در این حین در درس سید محمد حجت نیز حضور می‌یافت. پس از این، به توصیه یکی از اساتید سابقش در خوی، در دروس سید روح الله موسوی خمینی و سید محمد محقق داماد نیز شرکت کرد. مدتی نیز در درس تفسیر و فلسفه سید محمد حسین طباطبایی حضور یافت.<ref>آیت‌الله قبله‌ای‌خویی:خانواده‌ام هیچ وقت مرا به کارهای ناروا وادار نکردند، [https://fa.shafaqna.com/news/206140/%D8%A2%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D9%82%D8%A8%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D9%88%DB%8C%DB%8C%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85/]</ref> قبله‌ای بیشترین بهره علمی در دروس خارج را از سید محمد حجت برد و تقریرات درس وی را می‌نوشت که بعد از درگذشتش با نام الذریعة إلی أحکام الشریعة (کتاب البیع) در سال 1399 به چاپ رسید. قبله‌ای درباره تأثیر علمی سید محمد حجت کوهکمری بر سیر تحصیلات خود چنین گفته است:" آیت‌الله حجت کوه‌کمر‌ی مجتهد عالی‌قدر و فاضل و دانشمند بود. کیفیت تدریس او فوق‌العاده بود. درس خارج او را با مرحوم آقای مرقاتی بحث می‌کردیم و آنچه گفته بود را به رشته تحریر در می‌آوردم".<ref>الذریعة إلی أحکام الشریعة (کتاب البیع) تقریراً من دروس العلمین:آیة الله العظمی السید محمد الحجة الکوهکمری (قدس سره) و آیة الله العظمی السید أبوالقاسم الموسوی الخوئی (قدس سره)، لمقر ره: آیة الله الشیخ خلیل القبله ای الخوئی (قدس سره) (م 1437 ق)، انتشارات خویی، [https://alfehrest.com/product/%D8%A7%D9%84%D8%B0%D8%B1%DB%8C%D8%B9%D8%A9-%D8%A5%D9%84%DB%8C-%D8%A3%D8%AD%DA%A9%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D8%B9%D8%A9-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%A7%D9%84%D8%A8%DB%8C%D8%B9/]</ref>
<big>خلیل قبله‌ای پیش از ورود به قم، در سفری که به مشهد داشت، توسط سید علی اکبر خویی، پدر سید ابوالقاسم خویی، عمامه‌گذاری شد و هنگام آغاز تحصیلات در قم معمم بود.<ref name=":1" /> وی در قم دروس سطح را آغاز کرد و در دو سال اول قسمت‌های مهم کتاب رسائل و مکاسب شیخ انصاری را نزد سید محمدباقر سلطانی و میرزا محمد مجاهدی و کتاب کفایه آخوند را نزد سید شهاب الدین مرعشی نجفی به پایان برد. در این حین در درس سید محمد حجت نیز حضور می‌یافت. پس از این، به توصیه یکی از اساتید سابقش در خوی، در دروس سید روح الله موسوی خمینی و سید محمد محقق داماد نیز شرکت کرد. مدتی نیز در درس تفسیر و فلسفه سید محمد حسین طباطبایی حضور یافت.<ref>آیت‌الله قبله‌ای‌خویی:خانواده‌ام هیچ وقت مرا به کارهای ناروا وادار نکردند، [https://fa.shafaqna.com/news/206140/%D8%A2%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D9%82%D8%A8%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D9%88%DB%8C%DB%8C%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85/]</ref> قبله‌ای بیشترین بهره علمی در دروس خارج را از سید محمد حجت برد و تقریرات درس وی را می‌نوشت که بعد از درگذشتش با نام الذریعة إلی أحکام الشریعة (کتاب البیع) در سال 1399 به چاپ رسید. قبله‌ای درباره تأثیر علمی سید محمد حجت کوهکمری بر سیر تحصیلات خود چنین گفته است:" آیت‌الله حجت کوه‌کمر‌ی مجتهد عالی‌قدر و فاضل و دانشمند بود. کیفیت تدریس او فوق‌العاده بود. درس خارج او را با مرحوم آقای مرقاتی بحث می‌کردیم و آنچه گفته بود را به رشته تحریر در می‌آوردم".<ref>الذریعة إلی أحکام الشریعة (کتاب البیع) تقریراً من دروس العلمین:آیة الله العظمی السید محمد الحجة الکوهکمری (قدس سره) و آیة الله العظمی السید أبوالقاسم الموسوی الخوئی (قدس سره)، لمقر ره: آیة الله الشیخ خلیل القبله ای الخوئی (قدس سره) (م 1437 ق)، انتشارات خویی، [https://alfehrest.com/product/%D8%A7%D9%84%D8%B0%D8%B1%DB%8C%D8%B9%D8%A9-%D8%A5%D9%84%DB%8C-%D8%A3%D8%AD%DA%A9%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D8%B9%D8%A9-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%A7%D9%84%D8%A8%DB%8C%D8%B9/]</ref>
"من هر وقت از مرحوم حجت سخن می‌گویم، به دوستان، نزدیکان و دانشجویانم توصیه می‌کنم معلومات خود را در سینه‌ها نگه ندارند. آن‌ها را به رشته تحریر درآورند، که رسول خدا (ص) فرموده است: «قَیِّدُوا العِلمَ بالکِتابِ»: علمتان را با نوشتن مهار کنید. روزی علم به فراموشی سپرده می‌شود یا صاحب علم از دنیا می‌رود و اثری از علم او باقی نمی‌ماند... در حدیث آمده است: آدمی وقتی می‌میرد نامه عمل او بسته می‌شود، مگر سه گروه: کسی که فرزند صالح داشته باشد و او را دعا کند، کسی که صدقه جاریه داشته باشد و کسی که اثر علمی از خود به یادگار گذاشته باشد.آقای حجت، عالم بسیار فاضل و دانشمندی بود. به‌ایشان گفته بودند آقا! کتابی بنویسد: فرموده بود: آنچه دلم می‌خواهد، نمی‌توانم بنویسم، آنچه می‌توانم بنویسم، دوست ندارم".<ref name=":2" /> قبله‌ای پس از اتمام دو جلد کتاب کفایه، در درس خارج سید حسین بروجردی نیز شرکت کرد. حضور وی در درس خارج اساتید قم پس از درگذشت محمد حجت در دی ماه 1331، تا سال 1334 ادامه یافت.</big>
"من هر وقت از مرحوم حجت سخن می‌گویم، به دوستان، نزدیکان و دانشجویانم توصیه می‌کنم معلومات خود را در سینه‌ها نگه ندارند. آن‌ها را به رشته تحریر درآورند، که رسول خدا (ص) فرموده است: «قَیِّدُوا العِلمَ بالکِتابِ»: علمتان را با نوشتن مهار کنید. روزی علم به فراموشی سپرده می‌شود یا صاحب علم از دنیا می‌رود و اثری از علم او باقی نمی‌ماند... در حدیث آمده است: آدمی وقتی می‌میرد نامه عمل او بسته می‌شود، مگر سه گروه: کسی که فرزند صالح داشته باشد و او را دعا کند، کسی که صدقه جاریه داشته باشد و کسی که اثر علمی از خود به یادگار گذاشته باشد.آقای حجت، عالم بسیار فاضل و دانشمندی بود. به‌ایشان گفته بودند آقا! کتابی بنویسد: فرموده بود: آنچه دلم می‌خواهد، نمی‌توانم بنویسم، آنچه می‌توانم بنویسم، دوست ندارم".<ref name=":2" /> قبله‌ای پس از اتمام دو جلد کتاب کفایه، در درس خارج سید حسین بروجردی نیز شرکت کرد. حضور وی در درس خارج اساتید قم پس از درگذشت محمد حجت در دی ماه 1331، تا سال 1334 ادامه یافت.</big>
=====نجف=====
=====نجف=====
<big>خلیل قبله‌ای در سال 1334 برای زیارت آرامگاه علی بن ابی طالب به نجف سفر می‌کند. در این سفر با سید ابوالقاسم خویی ملاقات می‌کند و در این دیدار، [[سید ابوالقاسم خویی|خویی]] به او توصیه می‌کند که برای ادامه تحصیل در نجف بماند. قبله‌ای نیز می‌پذیرد و چون در آن زمان تمکن تهیه مسکن نداشت، برای مدتی به همراه خانواده‌اش در خانه سید ابوالقاسم خویی اقامت می‌کند.<ref name=":2" /> قبله‌ای در گفتگو با مجله کیهان فرهنگی در سال 1386 ضمن وصف استادش سید ابوالقاسم خویی، ماجرای ماندنش در نجف را چنین نقل کرده است: "''ایشان (آیت‌الله خویی) یک بار به قم آمده بود و در آن سفر دیده بودمش.​​​​​​​بار دوم که در نجف به ملاقاتشان رفتم، به من گفت: پیر شده‌ای و بعد اضافه کرد: خب، بگو تو هم پیر شده‌ای. برخوردش این طور صمیمانه بود. بعد به من گفت: می‌دانی که من اهل تعارف نیستم، شما اینجا در نجف در خانه من بمانید، مخدرات بروند با مخدرات و شما هم با من... مهربان بود و علاقه خاصی به همشهریانش اهالی خوی داشت و خیلی عاطفی بود. به هر حال این طور شد که آنجا ماندیم و ایشان دستور داد محلی برای ما پیدا کردند و ماندگار شدیم.در نجف در درس فقه و اصول آیت العظمی خویی حاضر شدم همزمان در درس اصول فقه آیت‌الله سید محسن حکیم هم می‌رفتم.همچنین از محضر استاد آقا سیدعبدالهادی شیرازی هم فیض بردم که بعد از عمل جراحی چشم در تهران نابینا شده بود، اما با همان حالت درس می‌گفت و درس خوبی هم می‌گفت.''"</big>
<big>خلیل قبله‌ای در سال 1334 برای زیارت آرامگاه علی بن ابی طالب به نجف سفر می‌کند. در این سفر با سید ابوالقاسم خویی ملاقات می‌کند و در این دیدار، [[سید ابوالقاسم خویی|خویی]] به او توصیه می‌کند که برای ادامه تحصیل در نجف بماند. قبله‌ای نیز می‌پذیرد و چون در آن زمان تمکن تهیه مسکن نداشت، برای مدتی به همراه خانواده‌اش در خانه سید ابوالقاسم خویی اقامت می‌کند.<ref name=":2" /> قبله‌ای در گفتگو با مجله کیهان فرهنگی در سال 1386 ضمن وصف استادش سید ابوالقاسم خویی، ماجرای ماندنش در نجف را چنین نقل کرده است: "''ایشان (آیت‌الله خویی) یک بار به قم آمده بود و در آن سفر دیده بودمش.​​​​​​​بار دوم که در نجف به ملاقاتشان رفتم، به من گفت: پیر شده‌ای و بعد اضافه کرد: خب، بگو تو هم پیر شده‌ای. برخوردش این طور صمیمانه بود. بعد به من گفت: می‌دانی که من اهل تعارف نیستم، شما اینجا در نجف در خانه من بمانید، مخدرات بروند با مخدرات و شما هم با من... مهربان بود و علاقه خاصی به همشهریانش اهالی خوی داشت و خیلی عاطفی بود. به هر حال این طور شد که آنجا ماندیم و ایشان دستور داد محلی برای ما پیدا کردند و ماندگار شدیم.در نجف در درس فقه و اصول آیت العظمی خویی حاضر شدم همزمان در درس اصول فقه آیت‌الله سید محسن حکیم هم می‌رفتم.همچنین از محضر استاد آقا سیدعبدالهادی شیرازی هم فیض بردم که بعد از عمل جراحی چشم در تهران نابینا شده بود، اما با همان حالت درس می‌گفت و درس خوبی هم می‌گفت.''"</big>
[[پرونده:مصاحبه کیهان فرهنگی با خلیل قبله ای.jpg|بندانگشتی|مصاحبه کیهان فرهنگی با خلیل قبله‌ای. نشسته از راست: علی تقی زاده، سید طاها مرقاتی خویی، خلیل قبله‌ای.]]
[[پرونده:مصاحبه کیهان فرهنگی با خلیل قبله ای.jpg|بندانگشتی|مصاحبه کیهان فرهنگی با خلیل قبله‌ای. نشسته از راست: علی تقی زاده، سید طاها مرقاتی خویی، خلیل قبله‌ای.|263x263پیکسل]]
[[پرونده:Ayatollah Khoi-2 (2).jpg|بندانگشتی|کتاب ترجمه و تعلیق مبانی تکمله المنهاج]]
[[پرونده:Ayatollah Khoi-2 (2).jpg|بندانگشتی|کتاب ترجمه و تعلیق مبانی تکمله المنهاج|369x369پیکسل]]
<big>قبله‌ای 3 سال در نجف ماند و در طول این زمان غیر از درس ابوالقاسم خویی، در درس خارج سید محسن حکیم و سید عبدالهادی شیرازی شرکت کرد.<ref>گلشن ابرار آذربایجان، [http://rbo.ir/Product.aspx?ProductID=1052&strReferer=search&PPGR=0#]</ref> وی با این قصد که بعدها به نجف برگردد در اواخر سال 1336 برای دیدار با خانواده به‌ایران می‌آید. بعدها با ارادتی که به استاد خود دارد کتاب مبانی تکمله المنهاج را در سه جلد ترجمه و تعلیق می‌نماید. <ref>ترجمه و تعلیق مبانی تکمله المنهاج ، [https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%DA%A9%D9%85%D9%84%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%87%D8%A7%D8%AC]</ref> <ref>ترجمة و تعلیق علی کتاب مبانی تکملة المنهاج : القصاص، قبله ای، خلیل، انتشارات سمت، سال 1390 ، [https://samt.ac.ir/fa/book/960/%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85%D9%87-%D9%88-%D8%AA%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%82-%D8%A8%D8%B1-%D9%85%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AA%DA%A9%D9%85%D9%84%D9%87-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%87%D8%A7%D8%AC-%D9%82%D8%B5%D8%A7%D8%B5]</ref> <ref>ترجمة و تعلیق علی کتاب مبانی تکملة المنهاج : دیات ، قبله ای، خلیل، انتشارات سمت، سال 1394 ، [https://samta.samt.ac.ir/product/7773/%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85%D9%87-%D9%88-%D8%AA%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%82-%D8%A8%D8%B1-%D9%85%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AA%DA%A9%D9%84%D9%85%D9%87-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%87%D8%A7%D8%AC]</ref><ref>تعلیق بر مبانی تکمله المنهاج (حدود و تعزیرات)، نویسنده خلیل قبله ای ، نشر میزان، سال 1400، [https://www.mizan-law.ir/Book/Details/41270] <br /></ref> رابطه استاد و شاکرد سالها ادامه داشته که بعضا مشمول الطاف ایت الله العظمی سید ابوالقاسم خویی نیز می‌گردید.</big>[[پرونده:PSX 20201110 022628.jpg|بندانگشتی|جایگزین=|ابراز لطف حضرت آیت‌الله العظمی سید ابوالقاسم خویی به شاگرد خود ]]
<big>قبله‌ای 3 سال در نجف ماند و در طول این زمان غیر از درس ابوالقاسم خویی، در درس خارج سید محسن حکیم و سید عبدالهادی شیرازی شرکت کرد.<ref>گلشن ابرار آذربایجان، [http://rbo.ir/Product.aspx?ProductID=1052&strReferer=search&PPGR=0#]</ref> وی با این قصد که بعدها به نجف برگردد در اواخر سال 1336 برای دیدار با خانواده به‌ایران می‌آید. بعدها با ارادتی که به استاد خود دارد کتاب مبانی تکمله المنهاج را در سه جلد ترجمه و تعلیق می‌نماید. <ref>ترجمه و تعلیق مبانی تکمله المنهاج ، [https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%DA%A9%D9%85%D9%84%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%87%D8%A7%D8%AC]</ref> <ref>ترجمة و تعلیق علی کتاب مبانی تکملة المنهاج : القصاص، قبله ای، خلیل، انتشارات سمت، سال 1390 ، [https://samt.ac.ir/fa/book/960/%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85%D9%87-%D9%88-%D8%AA%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%82-%D8%A8%D8%B1-%D9%85%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AA%DA%A9%D9%85%D9%84%D9%87-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%87%D8%A7%D8%AC-%D9%82%D8%B5%D8%A7%D8%B5]</ref> <ref>ترجمة و تعلیق علی کتاب مبانی تکملة المنهاج : دیات ، قبله ای، خلیل، انتشارات سمت، سال 1394 ، [https://samta.samt.ac.ir/product/7773/%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85%D9%87-%D9%88-%D8%AA%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%82-%D8%A8%D8%B1-%D9%85%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AA%DA%A9%D9%84%D9%85%D9%87-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%87%D8%A7%D8%AC]</ref><ref>تعلیق بر مبانی تکمله المنهاج (حدود و تعزیرات)، نویسنده خلیل قبله ای ، نشر میزان، سال 1400، [https://www.mizan-law.ir/Book/Details/41270] <br /></ref> رابطه استاد و شاکرد سالها ادامه داشته که بعضا مشمول الطاف ایت الله العظمی سید ابوالقاسم خویی نیز می‌گردید.</big>
===تدریس===
===تدریس===
====تدریس در حوزه‌های علمیه====
====تدریس در حوزه‌های علمیه====
<big>خلیل قبله‌ای از اوایل دهه 1330، در دوره اول اقامتش در قم و نیز پس از بازگشت دوباره به آنجا در سال 1337، همزمان با تحصیل به تدریس می‌پرداخت. در آن زمان وی کتاب شرح لمعه و مکاسب را تدریس می‌کرد. پس از انتقال اجباری به تهران در سال 1346، به مدت 10 سال امام جماعت [https://neshan.org/maps/places/a54e4a09be195b4e8900a03502f49381/%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86+%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1+%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86+%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF+%D9%82%D8%A8%D9%84%D9%87 مسجد قبله] واقع در بازار جوراب فروشان در خیابان دروازه نو بازار تهران بود<ref name=":2" /> و سال هم در مدرسه علمیه شیخ عبدالحسین به تدریس توضیح المسائل پرداخت، تالیف کتاب علی (علیه السلام ) و نامه‌هایش در دوجلد که به همت بنیاد نهج البلاغه به چاپ رسید حاصل دوران ابتدایی حضور در تهران می‌باشد. تا اینکه به دعوت یکی از دوستانش در سال 1358 برای تدریس فقه و اصول وارد مدرسه علمیه شهید بهشتی (سپهسالار قدیم) شد و در همان سال‌ها در مدرسه مروی نیز تدریس می‌نماید، مدرسه علمیه امام حسین و مدرسه علمیه کوثر (ویژه بانوان) <ref name=":3">مراسم تشییع پیکر آیت الله قبله‌ای از استادان حوزه‌های علمیه خواهران، [https://news.whc.ir/news/view/29246/%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%85-%D8%AA%D8%B4%DB%8C%DB%8C%D8%B9-%D9%BE%DB%8C%DA%A9%D8%B1-%D8%A2%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D9%82%D8%A8%D9%84%D9%87-%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D8%AD%D9%88%D8%B2%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C%D9%87-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86]</ref>دیگر مراکزی بود که در آنجا به تدریس دروس حوزوی می‌پردازد.</big> <ref name=":4">ارتحال آیت الله قبله ای، ثُلمه ای بر جامعه ی دینی و حوزه های علمیه است،  آیت الله رشاد رییس شورای حوزه ­های علمیه استان تهران، [https://iict.ac.ir/2016/07/%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D9%84-%D8%A2%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D9%82%D8%A8%D9%84%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%8C-%D8%AB%D9%8F%D9%84%D9%85%D9%87-%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%AC%D8%A7%D9%85/]</ref>
<big>خلیل قبله‌ای از اوایل دهه 1330، در دوره اول اقامتش در قم و نیز پس از بازگشت دوباره به آنجا در سال 1337، همزمان با تحصیل به تدریس می‌پرداخت. در آن زمان وی کتاب شرح لمعه و مکاسب را تدریس می‌کرد. پس از انتقال اجباری به تهران در سال 1346، به مدت 10 سال امام جماعت [https://neshan.org/maps/places/a54e4a09be195b4e8900a03502f49381/%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86+%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1+%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86+%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF+%D9%82%D8%A8%D9%84%D9%87 مسجد قبله] واقع در بازار جوراب فروشان در خیابان دروازه نو بازار تهران بود<ref name=":2" /> و سال هم در مدرسه علمیه شیخ عبدالحسین به تدریس توضیح المسائل پرداخت، تالیف کتاب علی (علیه السلام ) و نامه‌هایش در دوجلد که به همت بنیاد نهج البلاغه به چاپ رسید حاصل دوران ابتدایی حضور در تهران می‌باشد. تا اینکه به دعوت یکی از دوستانش در سال 1358 برای تدریس فقه و اصول وارد مدرسه علمیه شهید بهشتی (سپهسالار قدیم) شد و در همان سال‌ها در مدرسه مروی نیز تدریس می‌نماید، مدرسه علمیه امام حسین و مدرسه علمیه کوثر (ویژه بانوان) <ref name=":3">مراسم تشییع پیکر آیت الله قبله‌ای از استادان حوزه‌های علمیه خواهران، [https://news.whc.ir/news/view/29246/%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%85-%D8%AA%D8%B4%DB%8C%DB%8C%D8%B9-%D9%BE%DB%8C%DA%A9%D8%B1-%D8%A2%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D9%82%D8%A8%D9%84%D9%87-%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D8%AD%D9%88%D8%B2%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C%D9%87-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86]</ref>دیگر مراکزی بود که در آنجا به تدریس دروس حوزوی می‌پردازد.</big> <ref name=":4">ارتحال آیت الله قبله ای، ثُلمه ای بر جامعه ی دینی و حوزه های علمیه است،  آیت الله رشاد رییس شورای حوزه ­های علمیه استان تهران، [https://iict.ac.ir/2016/07/%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D9%84-%D8%A2%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D9%82%D8%A8%D9%84%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%8C-%D8%AB%D9%8F%D9%84%D9%85%D9%87-%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%AC%D8%A7%D9%85/]</ref>
====تدریس در دانشگاه‌های کشور====
====تدریس در دانشگاه‌های کشور====
[[پرونده:تالیفات.jpg|بندانگشتی|کتب منتشره توسط انتشارات سمت]]
[[پرونده:تالیفات.jpg|بندانگشتی|کتب منتشره توسط انتشارات سمت|265x265پیکسل]]
[[پرونده:قواعدفقه.jpg|بندانگشتی|قواعد فقه منتخب یازدهمین دوره انتخاب گتاب برگزیده دانشگاهی سال]]
[[پرونده:قواعدفقه.jpg|بندانگشتی|قواعد فقه منتخب یازدهمین دوره انتخاب گتاب برگزیده دانشگاهی سال|266x266پیکسل]]
<big>قبله‌ای در سال 1363 در آزمون خبرگان بدون مدرک شرکت کرد و پس از قبولی و دفاع از دو پایان نامه به ازای کارشناسی ارشد و دکتری، از سال ۱۳۶۴ به عضویت هیئت علمی دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری درآمد و تا پایان عمر در آن مرکز به تدریس حقوق اسلامی پرداخت.<ref name=":8">عضو شوراي عالي انقلاب فرهنگي گفت: مرحوم آيت الله خليل قبله اي خويي به عنوان يك عالم رباني تجسم تمام فضيلت هاي علمي و عملي بود. [https://www.irna.ir/news/82163775/%D8%B9%D8%B6%D9%88-%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%8A-%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%8A-%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%D9%8A-%D9%85%D8%B1%D8%AD%D9%88%D9%85-%D8%A2%D9%8A%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D9%82%D8%A8%D9%84%D9%87-%D8%A7%D9%8A-%D8%AA%D8%AC%D8%B3%D9%85-%D8%AA%D9%85%D8%A7%D9%85%D9%8A]</ref> وی علاوه بر تدریس در دانشگاه مذکور، در دانشگاه امام صادق <ref name=":5">پیام تسلیت روابط عمومی دانشگاه امام صادق(ع) در پی درگذشت ایت الله قبله ای، [https://qebleheikhoyi.ir/%D8%AE%D9%84%DB%8C%D9%84-%D9%82%D8%A8%D9%84%D9%87-%D8%A7%DB%8C-%D9%81%D9%82%D9%87-%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%AE%D9%88%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D9%84-qebleheikhoyi-ir/]</ref>، دانشگاه تربیت‌مدرس، دانشگاه پیام‌نور، [[دانشگاه تهران]]، دانشگاه علامه طباطبایی، [[دانشگاه مذاهب اسلامی]] <ref name=":6">یام تسلیت دانشگاه مذاهب اسلامی به مناسبت درگذشت آیت‌الله قبله‌ای، [https://www.isna.ir/news/95050101475/%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85-%D8%AA%D8%B3%D9%84%DB%8C%D8%AA-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%85%D8%B0%D8%A7%D9%87%D8%A8-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A8%D8%AA-%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%B0%D8%B4%D8%AA-%D8%A2%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D9%82%D8%A8%D9%84%D9%87-%D8%A7%DB%8C]</ref>و دانشگاه آزاداسلامی واحد زنجان نیز به صورت استاد مدعو تدریس نمود.عضو هیات علمی دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری<ref>بهترین قضات ایران دانش آموخته این دانشگاه هستند، [http://www.sadeghinia.ir/print.php?ToDo=ShowArticles&AID=21810]</ref>، عضو هیات موسس دانشگاه عدالت،<ref>اعلام جزئیات تاسیس دانشگاه عدالت، [https://www.mehrnews.com/news/1790694/%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%B9%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%AA-%D8%A7%D8%A8%D9%84%D8%A7%D8%BA-%D8%B4%D8%AF-%D8%A2%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B1%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%AC%D8%B2%D8%A1-%D9%87%DB%8C%D8%A3%D8%AA-%D9%85%D9%88%D8%B3%D8%B3]</ref> همکاری با سازمان مطالعه و تدوین کتب دانشگاهی در علوم اسلامی و انسانی (سمت) در تدوین کتب درسی برای دانشگاه‌های کشور که منجر به تالیف 14 عنوان کتاب گردید که 9 عنوان تاکنون به چاپ رسیده<ref>سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها، [https://samt.ac.ir/fa/book?BookSearch%5Btitle%5D=&BookSearch%5BgroupId%5D=&BookSearch%5Bauthors%5D=%D8%AE%D9%84%DB%8C%D9%84+%D9%82%D8%A8%D9%84%D9%87+%D8%A7%DB%8C&BookSearch%5Bcode%5D=&BookSearch%5BpublishedAtFrom%5D=&publishedAtFrom=&BookSearch%5BpublishedAtTo%5D=&publishedAtTo=&BookSearch%5Btranslator%5D=&BookSearch%5BorderBy%5D=&BookSearch%5BISBN%5D=&BookSearch%5BhasElectronicVersion%5D=0]</ref> و 5 عنوان نیز در مراحل مختلف چاپ می‌باشد، کتاب قواعد فقه نیز در یازدهمین دوره انتخاب کتاب نمونه دانشگاهی بعنوان کتاب برتر سال انتخاب گردید. همچنین راهنمایی و مشاوره تنظیم 39 پایان نامه دانشگاهی در مقطع کارشناسی ارشد و تنظیم و چاپ 12 عنوان مقاله علمی از جمله آثار علمی وی بوده و نیز تقریرات درس سید محمد محقق داماد و اصول سید ابوالقاسم خویی به زبان عربی با همت [[صدارئی خویی]] در دست چاپ می‌باشد.</big>   
<big>قبله‌ای در سال 1363 در آزمون خبرگان بدون مدرک شرکت کرد و پس از قبولی و دفاع از دو پایان نامه به ازای کارشناسی ارشد و دکتری، از سال ۱۳۶۴ به عضویت هیئت علمی دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری درآمد و تا پایان عمر در آن مرکز به تدریس حقوق اسلامی پرداخت.<ref name=":8">عضو شوراي عالي انقلاب فرهنگي گفت: مرحوم آيت الله خليل قبله اي خويي به عنوان يك عالم رباني تجسم تمام فضيلت هاي علمي و عملي بود. [https://www.irna.ir/news/82163775/%D8%B9%D8%B6%D9%88-%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%8A-%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%8A-%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%D9%8A-%D9%85%D8%B1%D8%AD%D9%88%D9%85-%D8%A2%D9%8A%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D9%82%D8%A8%D9%84%D9%87-%D8%A7%D9%8A-%D8%AA%D8%AC%D8%B3%D9%85-%D8%AA%D9%85%D8%A7%D9%85%D9%8A]</ref> وی علاوه بر تدریس در دانشگاه مذکور، در دانشگاه امام صادق <ref name=":5">پیام تسلیت روابط عمومی دانشگاه امام صادق(ع) در پی درگذشت ایت الله قبله ای، [https://qebleheikhoyi.ir/%D8%AE%D9%84%DB%8C%D9%84-%D9%82%D8%A8%D9%84%D9%87-%D8%A7%DB%8C-%D9%81%D9%82%D9%87-%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%AE%D9%88%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D9%84-qebleheikhoyi-ir/]</ref>، دانشگاه تربیت‌مدرس، دانشگاه پیام‌نور، [[دانشگاه تهران]]، دانشگاه علامه طباطبایی، [[دانشگاه مذاهب اسلامی]] <ref name=":6">یام تسلیت دانشگاه مذاهب اسلامی به مناسبت درگذشت آیت‌الله قبله‌ای، [https://www.isna.ir/news/95050101475/%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85-%D8%AA%D8%B3%D9%84%DB%8C%D8%AA-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%85%D8%B0%D8%A7%D9%87%D8%A8-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A8%D8%AA-%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%B0%D8%B4%D8%AA-%D8%A2%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D9%82%D8%A8%D9%84%D9%87-%D8%A7%DB%8C]</ref>و دانشگاه آزاداسلامی واحد زنجان نیز به صورت استاد مدعو تدریس نمود.عضو هیات علمی دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری<ref>بهترین قضات ایران دانش آموخته این دانشگاه هستند، [http://www.sadeghinia.ir/print.php?ToDo=ShowArticles&AID=21810]</ref>، عضو هیات موسس دانشگاه عدالت،<ref>اعلام جزئیات تاسیس دانشگاه عدالت، [https://www.mehrnews.com/news/1790694/%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%B9%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%AA-%D8%A7%D8%A8%D9%84%D8%A7%D8%BA-%D8%B4%D8%AF-%D8%A2%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B1%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%AC%D8%B2%D8%A1-%D9%87%DB%8C%D8%A3%D8%AA-%D9%85%D9%88%D8%B3%D8%B3]</ref> همکاری با سازمان مطالعه و تدوین کتب دانشگاهی در علوم اسلامی و انسانی (سمت) در تدوین کتب درسی برای دانشگاه‌های کشور که منجر به تالیف 14 عنوان کتاب گردید که 9 عنوان تاکنون به چاپ رسیده<ref>سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها، [https://samt.ac.ir/fa/book?BookSearch%5Btitle%5D=&BookSearch%5BgroupId%5D=&BookSearch%5Bauthors%5D=%D8%AE%D9%84%DB%8C%D9%84+%D9%82%D8%A8%D9%84%D9%87+%D8%A7%DB%8C&BookSearch%5Bcode%5D=&BookSearch%5BpublishedAtFrom%5D=&publishedAtFrom=&BookSearch%5BpublishedAtTo%5D=&publishedAtTo=&BookSearch%5Btranslator%5D=&BookSearch%5BorderBy%5D=&BookSearch%5BISBN%5D=&BookSearch%5BhasElectronicVersion%5D=0]</ref> و 5 عنوان نیز در مراحل مختلف چاپ می‌باشد، کتاب قواعد فقه نیز در یازدهمین دوره انتخاب کتاب نمونه دانشگاهی بعنوان کتاب برتر سال انتخاب گردید. همچنین راهنمایی و مشاوره تنظیم 39 پایان نامه دانشگاهی در مقطع کارشناسی ارشد و تنظیم و چاپ 12 عنوان مقاله علمی از جمله آثار علمی وی بوده و نیز تقریرات درس سید محمد محقق داماد و اصول سید ابوالقاسم خویی به زبان عربی با همت [[صدارئی خویی]] در دست چاپ می‌باشد.</big>   
==درگذشت==
==درگذشت==
خط ۱۳۳: خط ۱۳۳:


==خلیل قبله‌ای خویی از نگاه دیگران <ref name=":1" />==
==خلیل قبله‌ای خویی از نگاه دیگران <ref name=":1" />==
[[پرونده:اجازه اجتهاد به خلیل قبله ای .jpg|بندانگشتی|اجازه اجتهاد سید شهاب الدین مرعشی به خلیل قبله‌ای]]
[[پرونده:اجازه اجتهاد به خلیل قبله ای .jpg|بندانگشتی|اجازه اجتهاد سید شهاب الدین مرعشی به خلیل قبله‌ای|540x540پیکسل]]
<big>اجازه اجتهاد مرحوم ایت الله العظمی مرعشی نجفی به مرحوم خلیل قبله‌ای که به زبان عربی برای ایشان صادر نموده است.</big>
<big>اجازه اجتهاد مرحوم ایت الله العظمی مرعشی نجفی به مرحوم خلیل قبله‌ای که به زبان عربی برای ایشان صادر نموده است.</big>
[[پرونده:اجازه اجتهاد ایت العظمی روحانی.jpg|بندانگشتی|اجازه اجتهاد ایت العظمی روحانی به مرحوم قبله‌ای خویی]]
[[پرونده:اجازه اجتهاد ایت العظمی روحانی.jpg|بندانگشتی|اجازه اجتهاد ایت العظمی روحانی به مرحوم قبله‌ای خویی|477x477پیکسل]]
<big>اجازه اجتهاد ایت الله العظمی سید صادق روحانی به مرحوم خلیل قبله‌ای که به زبان عربی برای ایشان صادر نموده است.</big>
<big>اجازه اجتهاد ایت الله العظمی سید صادق روحانی به مرحوم خلیل قبله‌ای که به زبان عربی برای ایشان صادر نموده است.</big>
[[پرونده:اجازه روایت خلیل کمره ای به خلیل قبله ای.jpg|بندانگشتی|اجازه نقل روایت خلیل کمره‌ای به خلیل قبله‌ای]]
[[پرونده:اجازه روایت خلیل کمره ای به خلیل قبله ای.jpg|بندانگشتی|اجازه نقل روایت خلیل کمره‌ای به خلیل قبله‌ای|306x306پیکسل]]
<big>اجازه نقل حدیث از سوی مرحوم خلیل کمره‌ای به مرحوم خلیل قبله‌ای که به زبان عربی برای ایشان صادر نموده است.</big>
<big>اجازه نقل حدیث از سوی مرحوم خلیل کمره‌ای به مرحوم خلیل قبله‌ای که به زبان عربی برای ایشان صادر نموده است.</big>


خط ۱۶۶: خط ۱۶۶:
*<big>ترجمه و تعلیق ''مبانی تکملةالمنهاج'' قصاص،آیات الاحکام تطبیقی،</big>
*<big>ترجمه و تعلیق ''مبانی تکملةالمنهاج'' قصاص،آیات الاحکام تطبیقی،</big>
*<big>ترجمه و تعلیق ''مبانی تکملةالمنهاج'' دیات،</big>
*<big>ترجمه و تعلیق ''مبانی تکملةالمنهاج'' دیات،</big>
*<big>ترجمه و تعلیق ''مبانی تکملةالمنهاج'' حدود</big>
*<big>ترجمه و تعلیق ''مبانی تکملةالمنهاج'' حدود</big>[[پرونده:PSX 20201110 022628.jpg|بندانگشتی|جایگزین=|ابراز لطف حضرت آیت‌الله العظمی سید ابوالقاسم خویی به شاگرد خود |375x375پیکسل]]
*<big>الذریعة إلی أحکام الشریعة (کتاب البیع)،تقریرات دروس خارج سید محمد حجت کوه‌کمری و سید ابوالقاسم خویی،،</big>
*<big>الذریعة إلی أحکام الشریعة (کتاب البیع)،تقریرات دروس خارج سید محمد حجت کوه‌کمری و سید ابوالقاسم خویی،،</big>
*<big>حقوق جزای عمومی از دیدگاه فقه شیعه (در دست چاپ)،</big>
*<big>حقوق جزای عمومی از دیدگاه فقه شیعه (در دست چاپ)،</big>

نسخهٔ ‏۲۴ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۰۱:۲۲

پرونده:خلیل قبله ای در کتابخانه شخصی.jpg
فقیه، محقق، استاد حوزه و دانشگاه (1395 - 1304)
نام قبله‌ای، خلیل
لقب قبله‌ای خویی - میرزای خویی
تولد اول مرداد سال 1304 شمسی، شهرستان خوی از توابع استان آذربایجان غربی
زمینه فعالیت فقه، علوم قرآنی، حقوق اسلامی، نویسنده کتب دانشگاهی و مقالات علمی در رشته فقه و حقوق
پیشه فقیه محقق و نویسنده کتب دانشگاهی و استاد حوزه و دانشگاه
سبک نوشتاری کتب درسی دانشگاهی
سال‌های نویسندگی 1394 - 1355
تالیفات
  • علی (ع) و نامه‌هایش جلد 1 و 2،
  • قواعد فقه بخش جزا (۱)،
  • ارث،
  • آیات‌الاحکام،
  • آیات الاحکام تطبیقی
  • علم اصول در فقه و قوانین موضوعه،
  • مسائل مستحدثه (مجموعه مقالات)،
  • قواعد فقه بخش جزا (۲)،
  • ترجمه و تعلیق مبانی تکملةالمنهاج قصاص،آیات الاحکام تطبیقی،
  • ترجمه و تعلیق مبانی تکملةالمنهاج دیات،
  • ترجمه و تعلیق مبانی تکملةالمنهاج حدود
  • الذریعة إلی أحکام الشریعة (کتاب البیع)،تقریرات دروس خارج سید محمد حجت کوه‌کمری و سید ابوالقاسم خویی،،
  • حقوق جزای عمومی از دیدگاه فقه شیعه (در دست چاپ)،
  • مدارک تحریرالوسیله، در ۳ جلد، قصاص، دیات و حدود (در دست چاپ)،
  • تقریرات درس مرحوم سید محمد محقق داماد (دردست چاپ)
  • تقریرات درس اصول مرحوم سید ابوالقاسم خویی(دردست چاپ)
مقالات
  • بررسی احکام فقهی و حقوقی حمل و جنین (در پنج شماره)،
  • بررسی احکام فقهی و حقوقی کودکان نامشروع،
  • حجب و حاجب و محجوب،
  • تعزیر یا تأدیب کودکان
  • مدخل تشریح
  • نتقال جنین،
  • اهداء گامت و توارث کودکی که از آن متولد می‌شود
  • بررسی مسئولیت مطلق در حقوق کیفری (مقاله مشترک)،
  • پیشگیری وضعی از جرایم تروریستی(مقاله مشترک).
اساتید
  • مرحوم شیخ محمدعلی دیلمقانی (صرف میر)
  • مرحوم ملا غلامعلی خادم الحسینی (تصریف و عوامل)
  • مرحوم شیخ حبیب الله قرائنی فیاضی (انموذج زمخشری و صمدیه شیخ بهایی)
  • مرحوم میرزا حسن فقیه، ملقب به مناقب (مطول تفتازانی)
  • مرحوم شیخ علی مجتهدی خویی (معالم الاصول)
  • مرحوم سید ابراهیم علوی (رهبر خرد در منطق)
  • مرحوم شیخ جابر فاضلی (شرح لمعه)
  • مرحوم سید علی اصغر صادقی خویی (شرح لمعه)
  • مرحوم سید محمدباقر سلطانی(شیخ انصاری)
  • مرحوم میرزا محمد مجاهد تبریزی (مکاسب محرمه شیخ انصاری و جلد اول کفایه آخوند خراسانی)
  • مرحوم شیخ صادق فراحی (مکاسب محرمه مرتضی انصاری)
  • مرحوم سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی (کفایه آخوند خراسانی)
  • مرحوم سید حسین قاضی(شرح التجرید فی الکلام)
  • مرحوم آقای میرزا اسحاق (شرح منظومه)،
  • مرحوم سید محمدحسین طباطبایی(تفسیر قرآن و اسفار ملاصدرا)
  • مرحوم سید محمد حجت کوه‌کمری(خارج فقه پیرامون مکاسب [مرتضی انصاری)
  • مرحوم سید حسین طباطبایی بروجردی(خارج اصول فقه و خارج فقه، کتاب الخمس)
  • مرحوم سید روح‌الله الموسوی خمینی (خارج اصول فقه)
  • مرحوم سید محمد محقق داماد(خارج اصول فقه)
  • مرحوم سید محمدرضا گلپایگانی(خارج فقه، کتاب الحج)
  • مرحوم سید محمدکاظم شریعتمداری
  • مرحوم سید ابوالقاسم خویی (خارج اصول فقه و خارج فقه)
  • مرحوم سید محسن حکیم(عروه سید محمدکاظم طباطبایی یزدی)
  • مرحوم سید عبدالهادی شیرازی
وفات 31 تیر 1395 (خورشیدی) - تهران
مدفن دارالرحمه / حرم شاه عبدالعظیم حسنی / شهرستان ری
وبسایت رسمی www.qebleheikhoyi.ir

آیت‌الله خلیل قبله‌ای خویی (زاده ۱ مرداد ۱۳۰۴ در محله قاضی خوی - در گذشته ۳۱ تیر ۱۳۹۵ در تهران) روحانی شیعه، فقیه و استاد حوزه و دانشگاه و از شاگردان سید حسین طباطبایی بروجردی، سید ابوالقاسم خویی، سید محسن حکیم، سید محمد حجت کمره‌ای و سید روح الله موسوی خمینی بود. قبله‌ای تحصیلات حوزوی خود را در سال ۱۳۲۰ در مدرسه نمازی شهر خوی آغاز کرد و در سال ۱۳۲۵ به قم رفت و سطوح عالیه را در آن شهر گذراند و در درس خارج اساتید آن زمان شرکت کرد. سپس در سال ۱۳۳۲ به نجف رفت و به مدت ۳ سال از محضر اساتید آنجا بهره جست. قبله‌ای از سال ۱۳۶۴ به عضویت هیئت علمی دانشگاه علوم قضایی درآمد و تا پایان عمر در آن مرکز به تدریس حقوق اسلامی پرداخت.وی علاوه بر آن به صورت مدعو در بسیاری از دانشگاه‌ها تدریس می‌کرد از جمله: دانشگاه امام صادق، دانشگاه تربیت‌ مدرس، دانشگاه تهران، دانشگاه علامه طباطبایی و دانشگاه مذاهب اسلامی مشغول به تدریس شد. همجنین در مدارس علمیه شهید بهشتی (سپهسالار)، مروی، کوثر به تدریس علوم حوزوی پرداخت. قبله‌ای مؤلف چندین کتاب در موضوع فقه است که بسیاری از آن‌ها از سوی سازمان سمت منتشر شده‌اند. قبله‌ای خویی در ۳۱ تیر ۱۳۹۵ پس از دوره‌ای بیماری، در اثر عارضه ریوی در تهران درگذشت و در دار الرحمة آستان شاه عبدالعظیم حسنی شهر ری به خاک سپرده شد.

زندگی‌نامه

تولد و خانواده

پرونده:دستخط مرحوم قبله ای.jpg
دستخط مرحوم قبله‌ای در صفحۀ اول نسخۀ خطی کتاب مختصرالمعانی که از اجدادشان به یادگار مانده و در سال 1244ق در محلۀ قاضی زادگاه آیت‌الله قبله‌ای کتابت شده است.

خلیل قبله­‌ای در 1 مرداد 1304 شمسی، برابر 2 محرم 1344 قمری، در محله قاضی واقع در بخش مرکزی شهرستان خوی، از توابع آذربایجان غربی، در خانواده‌ای کشاورز به دنیا آمد.[۱] طبق گفته خودش اجداد وی به روحانیت اشتغال داشته‌اند.[۲] با این حال پدرش سوادی جز روخوانی قرآن نداشت و وسیله امرار معاش او کشاورزی بر سر زمین­‌های اجاره­‌ای بود. ولی او به اصرار پدر از کودکی به تحصیل پرداخت، در حالی که سایر برادرانش به پیشه پدر اشتغال داشتند. وی درباره مادرش چنین نقل می­کند: "مادرم در جوانی فوت کرد و همین قدر می‌دانم که سر زا رفت. با مادرم 18 سال زندگی کردم و در این مدت ندیدم گناهی بکند و یا با پدرم مجادله‌ای داشته باشد و باهم قهر کنند و من آن زمان ارزش این کار را درک نمی‌کردم، اما هر چه زمان گذشت، به عظمت این حرکت و اخلاق حسنه آن‌ها بیشتر پی می‌بردم".[۳] ریشه نام خانوادگی «قبله‌ای» بنا بر نقل قول خود خلیل قبله‌ای، این بود که در دوران رضا شاه که صدور شناسنامه اجباری شده بود، مأمور ثبت احوال از پدر خلیل قبله‌ای پرسیده بود که چه نام خانوادگی ای را می‌خواهد انتخاب کند. وی در جواب اظهار بی‌اطلاعی کرده بود. از این جهت مأمور شغل پدر وی را می‌پرسد و او می‌گوید: روحانی بوده. از این روی مأمور ثبت به جهت ارتباط نماز و قبله با روحانیون، نام خانوادگی «قبله‌ای» را در شناسنامه‌اش درج می‌کند.

تحصیلات

تحصیلات آکادمیک

در سال 1311 شمسی در دبستان فردوسی آغاز به تحصیل نمود، بعد از یک سال، مدیر دبستان فردوسی آقای میرموسی نقیبی[۴] به مدرسه دیگری به نام شاهپور (17 شهریور) منتقل شده و ایشان را همراه خود به آن دبستان می‌برد و تا پایان دوره اول در آن مدرسه مشغول به تحصیل می‌گردد. لیکن به دلایلی که در خاطرات نقل می‌شود قادر به ادامه تحصیل در دوره‌های بالاتر نبوده و چند سالی در تحصیل وقفه‌ ایجاد میشود. "در شهر خوی تنها یک دبیرستان بود که آن هم تا سیکل اول کلاس داشت و دانش آموزان باید برای ادامه تحصیل به ارومیه می‌رفتند. دبیرستان‌های آن شهر هم تعدادشان کم و در انحصار فرزندان افراد خاص بود. به همین جهت بیشتر افراد از تحصیلات دبیرستانی محروم بودند."[۳]، از این جهت وی به مدت سه سال از تحصیل بازماند تا اینکه در شهریور 1320 تسلط رضا خان پهلوی بر آذربایجان به دلیل اشغال آن توسط متفقین از بین رفت، که به تبعید وی انجامید.[۵].

تحصیلات حوزوی

مدرسه نمازی خوی

قبل از روی کار آمدن پهلوی اول، سه حوزه علمیه مهم در خوی بود که به دستور دولت وقت مدارس مذکور تعطیل گردیدند. لذا وی مدتی از تحصیل محروم می‌ماند، ابتدا تصمیم می‌گیرد که به امر کشاورزی اقدام کند و راه پدر را در پیش گیرد لیکن با مخالفت جدی پدر مواجه می‌شود، او در خاطرات خود می‌گوید: "پدرم در ارتباط با تولد من خوابی دیده بود و برداشت او از آن خواب این بود که من نباید به کار کشاورزی بپردازم و باید درس بخوانم و عالم بشوم"[۶] به همین منظور پس از بازگشایی مدرسه نمازی خوی جهت ادامه تحصیل در زمینه دروس حوزوی به مدرسه نمازی خوی می‌رود. از روحانیونی که بعد از بازگشایی و بازسازی مدرسه علمیه نمازی نقش مؤثری داشتند از آیت‌الله حاج سیدابراهیم علوی، حجت الاسلام شیخ قاسم مهاجر و حاج شیخ علی مجتهدی تحت مدیریت آیت اله سیدعلی اصغر خویی می‌توان نام برد. آیت‌الله سیدابراهیم علوی به صورت تمام وقت در اختیار طلاب بود، و نقش برجسته‌ای در پرورش طلاب علوم دینی داشت. استاد قبله‌ای در مدرسه علمیه نمازی خوی زیر نظر اساتیدی چون دیلمقانی، ملاغلامعلی خادم الحسینی، شیخ حبیب فراعینی، آیت ا... سیدعلی اصغر خویی، شیخ جابر فاضلی و سید ابراهیم علوی پرورش یافت، و تا سال 1325 شمسی در مدرسه نمازی مشغول تحصیل و همزمان تدریس بود وی در خاطرات خود می‌گوید:"در مدرسه نمازی صرف میر را نزد آقای دیلمقانی خواندم، ایشان صرف میر را چنان به ما درس می‌داد که بنده هنوز پس از64 سال تمام عبارت‌های صرف میر را حفظ هستم. او مدرس خیلی خوبی بود ولی حیف شد پدر و مادرش نگذاشتند برای ادامه تحصیل به قم برود و او مجبور شد به تبریز برود، اهل منبر شد و از ادامه تحصیل و پیشرفت علمی باز ماند. به هر حال، بعد از صرف میر، تصریف را نزد آخوند ملا غلامعلی خادم حسینی خواندم. او هم مدرس فاضلی بود. انموذج و صمدیه را نزد حاج شیخ حبیب فراعینی و در دکه‌ایشان خواندم؛ مرد باتقوا و با ایمانی بود. سهم امام نمی گرفت، دکه‌ای درست کرده بود و گاهی برای مردم استخاره می‌کرد و پولی می‌گرفت و برای خودش کار می‌کرد. البته نماز هم داشت. شرایع لمعه را خدمت آیت ا... سیدعلی اصغر خویی نماینده آیت ا... العظمی سیدالوالحسن اصفهانی مرجع تقلید و آقای شیخ جابر فاضلی خواندم."[۷]
مرحوم خلیل قبله‌ای​​​​​ درخاطرات خود علت مهاجرت به قم را چنین بیان می‌کند: "درس شرح لمعه ما که تمام شد، آذربایجان سقوط کرد، یعنی توده‌ای‌ها با اسم دیگری به آنجا آمدند و پیشه وری آذربایجان را با کمک روس‌ها گرفت و ما به دردسر افتادیم. اوضاع از زمان رضاخان هم بدتر شد. فداییان آنها ما را اذیت می‌کردند و دائم می‌گفتند: شما جاسوس انگلیس‌ها هستید! بعد تصمیم گرفتند همه طلبه‌ها را به سربازی ببرند. یادم هست که آقا سیدابراهیم علوی جلو آنها را می‌گرفت و می‌گفت: اینها باید درس بخوانند، اما آنها هر روز فشار بیشتری می‌آوردند. یکی از فداییان پیشه وری که همسایه ما بود، یک روز مأمور جلب من شد، او به طور مخفیانه به من گفت: بهتر است از خوی بروی و گرنه تو را به سربازی می‌برند. من دیدم عدو شود سبب خیر اگر خدا خواهد. این بود که تصمیم گرفتم به قم بروم.[۸]

حوزه علمیه قم
پرونده:خلیل قبله ای به همراه سید جعفر مرقاتی خویی.jpg
مرحوم خلیل قبله‌ای به همراه مرحوم سید جعفر مرقاتی خویی
پرونده:الذریعه.jpg
تقریرات درس ایات عظام سید محمد حجت و سید ابوالقاسم خویی

خلیل قبله‌ای پیش از ورود به قم، در سفری که به مشهد داشت، توسط سید علی اکبر خویی، پدر سید ابوالقاسم خویی، عمامه‌گذاری شد و هنگام آغاز تحصیلات در قم معمم بود.[۵] وی در قم دروس سطح را آغاز کرد و در دو سال اول قسمت‌های مهم کتاب رسائل و مکاسب شیخ انصاری را نزد سید محمدباقر سلطانی و میرزا محمد مجاهدی و کتاب کفایه آخوند را نزد سید شهاب الدین مرعشی نجفی به پایان برد. در این حین در درس سید محمد حجت نیز حضور می‌یافت. پس از این، به توصیه یکی از اساتید سابقش در خوی، در دروس سید روح الله موسوی خمینی و سید محمد محقق داماد نیز شرکت کرد. مدتی نیز در درس تفسیر و فلسفه سید محمد حسین طباطبایی حضور یافت.[۹] قبله‌ای بیشترین بهره علمی در دروس خارج را از سید محمد حجت برد و تقریرات درس وی را می‌نوشت که بعد از درگذشتش با نام الذریعة إلی أحکام الشریعة (کتاب البیع) در سال 1399 به چاپ رسید. قبله‌ای درباره تأثیر علمی سید محمد حجت کوهکمری بر سیر تحصیلات خود چنین گفته است:" آیت‌الله حجت کوه‌کمر‌ی مجتهد عالی‌قدر و فاضل و دانشمند بود. کیفیت تدریس او فوق‌العاده بود. درس خارج او را با مرحوم آقای مرقاتی بحث می‌کردیم و آنچه گفته بود را به رشته تحریر در می‌آوردم".[۱۰] "من هر وقت از مرحوم حجت سخن می‌گویم، به دوستان، نزدیکان و دانشجویانم توصیه می‌کنم معلومات خود را در سینه‌ها نگه ندارند. آن‌ها را به رشته تحریر درآورند، که رسول خدا (ص) فرموده است: «قَیِّدُوا العِلمَ بالکِتابِ»: علمتان را با نوشتن مهار کنید. روزی علم به فراموشی سپرده می‌شود یا صاحب علم از دنیا می‌رود و اثری از علم او باقی نمی‌ماند... در حدیث آمده است: آدمی وقتی می‌میرد نامه عمل او بسته می‌شود، مگر سه گروه: کسی که فرزند صالح داشته باشد و او را دعا کند، کسی که صدقه جاریه داشته باشد و کسی که اثر علمی از خود به یادگار گذاشته باشد.آقای حجت، عالم بسیار فاضل و دانشمندی بود. به‌ایشان گفته بودند آقا! کتابی بنویسد: فرموده بود: آنچه دلم می‌خواهد، نمی‌توانم بنویسم، آنچه می‌توانم بنویسم، دوست ندارم".[۶] قبله‌ای پس از اتمام دو جلد کتاب کفایه، در درس خارج سید حسین بروجردی نیز شرکت کرد. حضور وی در درس خارج اساتید قم پس از درگذشت محمد حجت در دی ماه 1331، تا سال 1334 ادامه یافت.

نجف

خلیل قبله‌ای در سال 1334 برای زیارت آرامگاه علی بن ابی طالب به نجف سفر می‌کند. در این سفر با سید ابوالقاسم خویی ملاقات می‌کند و در این دیدار، خویی به او توصیه می‌کند که برای ادامه تحصیل در نجف بماند. قبله‌ای نیز می‌پذیرد و چون در آن زمان تمکن تهیه مسکن نداشت، برای مدتی به همراه خانواده‌اش در خانه سید ابوالقاسم خویی اقامت می‌کند.[۶] قبله‌ای در گفتگو با مجله کیهان فرهنگی در سال 1386 ضمن وصف استادش سید ابوالقاسم خویی، ماجرای ماندنش در نجف را چنین نقل کرده است: "ایشان (آیت‌الله خویی) یک بار به قم آمده بود و در آن سفر دیده بودمش.​​​​​​​بار دوم که در نجف به ملاقاتشان رفتم، به من گفت: پیر شده‌ای و بعد اضافه کرد: خب، بگو تو هم پیر شده‌ای. برخوردش این طور صمیمانه بود. بعد به من گفت: می‌دانی که من اهل تعارف نیستم، شما اینجا در نجف در خانه من بمانید، مخدرات بروند با مخدرات و شما هم با من... مهربان بود و علاقه خاصی به همشهریانش اهالی خوی داشت و خیلی عاطفی بود. به هر حال این طور شد که آنجا ماندیم و ایشان دستور داد محلی برای ما پیدا کردند و ماندگار شدیم.در نجف در درس فقه و اصول آیت العظمی خویی حاضر شدم همزمان در درس اصول فقه آیت‌الله سید محسن حکیم هم می‌رفتم.همچنین از محضر استاد آقا سیدعبدالهادی شیرازی هم فیض بردم که بعد از عمل جراحی چشم در تهران نابینا شده بود، اما با همان حالت درس می‌گفت و درس خوبی هم می‌گفت."

پرونده:مصاحبه کیهان فرهنگی با خلیل قبله ای.jpg
مصاحبه کیهان فرهنگی با خلیل قبله‌ای. نشسته از راست: علی تقی زاده، سید طاها مرقاتی خویی، خلیل قبله‌ای.
پرونده:Ayatollah Khoi-2 (2).jpg
کتاب ترجمه و تعلیق مبانی تکمله المنهاج

قبله‌ای 3 سال در نجف ماند و در طول این زمان غیر از درس ابوالقاسم خویی، در درس خارج سید محسن حکیم و سید عبدالهادی شیرازی شرکت کرد.[۱۱] وی با این قصد که بعدها به نجف برگردد در اواخر سال 1336 برای دیدار با خانواده به‌ایران می‌آید. بعدها با ارادتی که به استاد خود دارد کتاب مبانی تکمله المنهاج را در سه جلد ترجمه و تعلیق می‌نماید. [۱۲] [۱۳] [۱۴][۱۵] رابطه استاد و شاکرد سالها ادامه داشته که بعضا مشمول الطاف ایت الله العظمی سید ابوالقاسم خویی نیز می‌گردید.

تدریس

تدریس در حوزه‌های علمیه

خلیل قبله‌ای از اوایل دهه 1330، در دوره اول اقامتش در قم و نیز پس از بازگشت دوباره به آنجا در سال 1337، همزمان با تحصیل به تدریس می‌پرداخت. در آن زمان وی کتاب شرح لمعه و مکاسب را تدریس می‌کرد. پس از انتقال اجباری به تهران در سال 1346، به مدت 10 سال امام جماعت مسجد قبله واقع در بازار جوراب فروشان در خیابان دروازه نو بازار تهران بود[۶] و سال هم در مدرسه علمیه شیخ عبدالحسین به تدریس توضیح المسائل پرداخت، تالیف کتاب علی (علیه السلام ) و نامه‌هایش در دوجلد که به همت بنیاد نهج البلاغه به چاپ رسید حاصل دوران ابتدایی حضور در تهران می‌باشد. تا اینکه به دعوت یکی از دوستانش در سال 1358 برای تدریس فقه و اصول وارد مدرسه علمیه شهید بهشتی (سپهسالار قدیم) شد و در همان سال‌ها در مدرسه مروی نیز تدریس می‌نماید، مدرسه علمیه امام حسین و مدرسه علمیه کوثر (ویژه بانوان) [۱۶]دیگر مراکزی بود که در آنجا به تدریس دروس حوزوی می‌پردازد. [۱۷]

تدریس در دانشگاه‌های کشور

پرونده:تالیفات.jpg
کتب منتشره توسط انتشارات سمت
قواعد فقه منتخب یازدهمین دوره انتخاب گتاب برگزیده دانشگاهی سال

قبله‌ای در سال 1363 در آزمون خبرگان بدون مدرک شرکت کرد و پس از قبولی و دفاع از دو پایان نامه به ازای کارشناسی ارشد و دکتری، از سال ۱۳۶۴ به عضویت هیئت علمی دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری درآمد و تا پایان عمر در آن مرکز به تدریس حقوق اسلامی پرداخت.[۱۸] وی علاوه بر تدریس در دانشگاه مذکور، در دانشگاه امام صادق [۱۹]، دانشگاه تربیت‌مدرس، دانشگاه پیام‌نور، دانشگاه تهران، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشگاه مذاهب اسلامی [۲۰]و دانشگاه آزاداسلامی واحد زنجان نیز به صورت استاد مدعو تدریس نمود.عضو هیات علمی دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری[۲۱]، عضو هیات موسس دانشگاه عدالت،[۲۲] همکاری با سازمان مطالعه و تدوین کتب دانشگاهی در علوم اسلامی و انسانی (سمت) در تدوین کتب درسی برای دانشگاه‌های کشور که منجر به تالیف 14 عنوان کتاب گردید که 9 عنوان تاکنون به چاپ رسیده[۲۳] و 5 عنوان نیز در مراحل مختلف چاپ می‌باشد، کتاب قواعد فقه نیز در یازدهمین دوره انتخاب کتاب نمونه دانشگاهی بعنوان کتاب برتر سال انتخاب گردید. همچنین راهنمایی و مشاوره تنظیم 39 پایان نامه دانشگاهی در مقطع کارشناسی ارشد و تنظیم و چاپ 12 عنوان مقاله علمی از جمله آثار علمی وی بوده و نیز تقریرات درس سید محمد محقق داماد و اصول سید ابوالقاسم خویی به زبان عربی با همت صدارئی خویی در دست چاپ می‌باشد.

درگذشت

خلیل قبله‌ای خویی ظهر روز پنجشنبه ۳۱ تیر ماه سال ۱۳۹۵ شمسی در تهران، پس از طی یک دوره بیماری در سن 91 سالگی، بر اثر عرضه ریوی درگذشت و پیکر وی در دار الرحمة آستان شاه عبدالعظیم حسنی شهر ری به خاک سپرده شد.[۲۴] در پی آن برخی از افراد سرشناس علمی و سیاسی کشور همچون آیت‌الله العظمی سید عبدالکریم موسوی اردبیلی[۲۵]، آیت‌الله العظمی سید محمود هاشمی شاهرودی[۲۶]،>، سید جواد شهرستانی نماینده آیت‌الله العظمی سیستانی در ایران[۲۷]، سید عبدالصاحب خویی (فرزند سید ابوالقاسم خویی و مدیر موسسه الامام الخویی در لندن)،[۲۸] آیت‌الله علی اکبر رشاد رئیس شورای مرکزی حوزه علمیه استان تهران[۱۷] و سایر شخصیت‌های سیاسی همجون آیت‌الله صادق آملی لاریجانی[۲۹]،، نماینده محترم ولی فقیه در شورای انقلاب فرهنگی[۳۰]، مصطفی پورمحمدی وزیر دادگستری[۳۱] و سایر شخصیت‌های علمی همچون ریاست محترم دانشگاه‌های عدالت[۳۲] و مذاهب اسلامی[۲۰]، رئیس مرکرعلمیه خواهران کوثر[۱۶]، مدیر عامل خانه کتاب[۳۳] و روابط عمومی دانشگاه امام صادق[۱۹] پیام‌های تسلیتی صادر نمودند.

مراسم تشییع و ترحیم

استاد خلیل قبله‌ای درگذشت:مراسم تشییع پیکر آیت‌الله حاج میرزا خلیل قبله‌ای خوئی از اساتید حوزه و دانشگاه فردا در تهران برگزار می‌شود[۳۴]. به گزارش خبرنگار خبرگزاری «حوزه» آیت‌الله قبله‌ای از اساتید و فقهای حوزه و دانشگاه بود که به دلیل عارضه ریوی و پس از گذشت مدتی از طول درمان خود امروز دارفانی را وداع گفت.[۳۵]آیت‌الله خلیل قبله‌ای خویی از اساتید پیشین دانشگاه علوم قضایی و پژوهشگر مباحث فقهی شب گذشته پس از طی یک دوره بیماری، دار فانی را وداع گفت. مراسم تشییع پیکر آیت‌الله خلیل قبله‌ای خویی، از اساتید حوزه علمیه و پژوهشگر مباحث فقهی روز شنبه ۲ مردادماه از ساعت ۹:۳۰ از مقابل منزلش به نشانی خیابان آزادی، خیابان اسکندری شمالی، پس از فرصت، کوچه خازنی پلاک ۲۱ برگزار می‌شود و مجلس ختم ایشان نیز از ساعت ۱۶ الی ۱۷:۳۰ دوشنبه چهارم مرداد در مسجد نور میدان فاطمی برگزار خواهد شد.[۳۴] پیکر آیت‌الله خلیل قبله‌ای خویی از اساتید پیشین دانشگاه علوم قضایی و پژوهشگر مباحث فقهی از محل سکونتشان تشییع شد. آیت‌الله قبله‌ای خویی در سال ۱۳۰۴ش در محله قاضی یکی از محلات خوی چشم به دنیا گشود و در تاریخ ۱۳۲۵ هجری شمسی برای تحصیلات تکمیلی به حوزه علمیه قم آمد و در محضر استادانی چون آیات عظام سیدمحمد حجت کوه‌کمره‌ای و حسین بروجردی، محقق داماد و حضرت امام خمینی(ره) درس خواند.[۳۶]

مراسم ترحیم «آیت‌الله قبله‌ای» برگزار شد:  ​​​​​​​به گزارش ایسنا، در این مراسم شخصیت‌هایی چون حجت‌الاسلام سید محمود دعایی، مدیر مسئول روزنامه «اطلاعات»، سعید اوحدی، رئیس سازمان حج و زیارت، حجت‌الاسلام قاضی عسکر، نماینده رهبری در سازمان حج و زیارت، حجت‌الاسلام شرف‌خانی، معاون فرهنگی سازمان حج و زیارت، آیت‌الله رشاد، رییس حوزه‌های علمیه استان تهران، حجت‌الله‌ایوبی، رییس سازمان سینمایی، حجت‌الاسلام احمدی، عضو شورای انقلاب فرهنگی، دکتر حمید گورابی، رییس پژوهشکده رویان، علی فتح‌اله‌زاده، مدیرعامل سابق باشگاه استقلال و... حضور داشتند.در این مراسم پیام‌های تسلیت آیت‌الله آملی لاریجانی، رییس قوه قضاییه، آیت‌الله هاشمی شاهرودی، عضو مجلس خبرگان رهبری، آیت‌الله علی اکبر رشاد، رییس حوزه‌های علمیه تهران، مصطفی پورمحمدی، وزیر دادگستری و سعید اوحدی، رییس سازمان حج و زیارت قرائت شد.مرحوم آیت‌الله «میرزا خلیل قبله‌ایی خویی»، مدرس، پیشکسوت حقوق و علوم سیاسی و از اساتید و فقهای حوزه و دانشگاه روز پنجشنبه (31 تیر) بر اثر عارضه ریوی دار فانی را وداع گفت. آیت‌الله قبله‌ای خویی در سال ۱۳۰۴ در محله قاضی، یکی از محلات خوی چشم به جهان گشود و در تاریخ 1325 برای تحصیلات تکمیلی به حوزه علمیه قم آمد و در محضر استادانی چون آیات عظام سیدمحمد حجت کوه‌کمره‌ای و حسین بروجردی، محقق داماد و حضرت امام خمینی(ره) درس خواند. وی سپس به نجف اشرف سفر کرد و در سال 1346 به تهران آمد و در حوزه‌ علمیه مروی و مدرسه شیخ عبدالحسین به تدریس رسائل و مکاسب پرداخت. آیت‌الله قبله‌ای خویی در سال 1364 وارد وزارت علوم شد و به عنوان هیأت علمی در دانشکده علوم قضائی و خدمات اداری مشغول شد. در این مدت در دانشکده‌های تهران از جمله دانشگاه تربیت مدرس، دانشگاه امام صادق (ع)، دانشگاه مذاهب اسلامی، دانشکده الهیات دانشگاه تهران، دانشگاه علامه طباطبایی تدریس کرد.از تألیفات وی می‌توان به «قواعد فقه بخش جزا»، «ارث»، «آیات‌ الاحکام»، «اصول فقه»، «قواعد فقه»، «حقوق جزای عمومی از دیدگاه فقه اسلامی»، «مجموعه مقالات مسائل مستحدثه» و «آیات الاحکام تطبیقی» اشاره کرد.[۳۷][۳۸]

خلیل قبله‌ای خویی از نگاه دیگران [۵]

پرونده:اجازه اجتهاد به خلیل قبله ای .jpg
اجازه اجتهاد سید شهاب الدین مرعشی به خلیل قبله‌ای

اجازه اجتهاد مرحوم ایت الله العظمی مرعشی نجفی به مرحوم خلیل قبله‌ای که به زبان عربی برای ایشان صادر نموده است.

پرونده:اجازه اجتهاد ایت العظمی روحانی.jpg
اجازه اجتهاد ایت العظمی روحانی به مرحوم قبله‌ای خویی

اجازه اجتهاد ایت الله العظمی سید صادق روحانی به مرحوم خلیل قبله‌ای که به زبان عربی برای ایشان صادر نموده است.

پرونده:اجازه روایت خلیل کمره ای به خلیل قبله ای.jpg
اجازه نقل روایت خلیل کمره‌ای به خلیل قبله‌ای

اجازه نقل حدیث از سوی مرحوم خلیل کمره‌ای به مرحوم خلیل قبله‌ای که به زبان عربی برای ایشان صادر نموده است.

اظهار نظر مرحوم دکتر احمد احمدی فیلسوف و موسس سازمان سمت و نماینده مردم تهران در دوره هفتم مجلس شورای اسلامی و نماینده ولی فقیه در شورایعالی فرهنگی در خصوص ویژگی‌های مرحوم قبله‌ای: "از حضرت آیت‌الله حاج آقا خلیل قبله‌ای سپاسگزارم و او را استاد اخلاق خود می‌دانم... از تواضع و صفا و صمیمیت و خلق روحانی این مرد بزرگوار درسها آموختم. مرحوم آیت‌الله خلیل قبله‌ای خویی به عنوان یک عالم ربانی تجسم تمام فضیلت‌های علمی و عملی بود. در بیان حل مسایل بسیار دشوار فقهی به فراست و با موشکافی به بررسی و کندکاو می‌پرداخت و در نهایت نظر معقول و مقبولی ارائه می‌داد. وی به مصداق کلام نظامی گنجوی در این بیت که «کم گوی و گزیده گوی چون در/ تا ز اندک تو جهان شود پر» کم حرف می‌زد و زیاد عمل می‌کرد. مرحوم آیت‌الله قبله‌ای تجسم تمامی فضیلت‌های علمی و عملی بود.»

سید ابراهیم رییسی، رئیس جمهور ایران و نایب‌رئیس اول مجلس خبرگان رهبری، در مراسم نکوداشت خلیل قبله‌ای در سال ۱۳۸۷:«از آن زمان که من به دانشکده علوم قضایی رفت و آمد داشتم، آقای قبله‌ای را انصافاً چهره‌ای که اخلاق فاضله و کریمه را در خود پیاده کرده‌اند، دیدم یعنی اسوه اخلاق است هم برای معلمان هم برای دانشجویان...»

ابوطالب کوشا، رئیس دانشکده علوم قضائی در سال 1387:«آیت‌الله قبله‌ای با بهره‌گیری از تحصیلات حوزه علمیه قم و نجف از آنچنان توانایی برخوردارند که به راحتی به تمام سؤالات و معضلات حقوقی روز، با بهره‌گیری از فقه پویای شیعه، به بهترین نحو پاسخ می‌دهند. ایشان همیشه به پیچیده‌ترین و ظریف‌ترین مسائل روز هم توجه دارند... در حدود 30 سال خدمت ایشان در این دانشکده حداقل بیش از 5 هزار نفر از قضات مملکت از محضر استاد بهره برده‌اند...»

سید رضی موسوی شکوری، امام جمعه خوی: «حضرت آیت‌الله قبله‌ای از جمله معدود شخصیت‌هایی هستند که در صحنه‌های گوناگون تعلیم ‌و تربیت، وعظ و خطابه، زندگی زاهدانه، تحقیق و پژوهش، اخلاق و تقوا، الگوی خوب و موفقی برای حوزویان و دانشگاهیان به حساب می‌آیند.»

حسین میر محمد صادقی، حقوقدان و استاد دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی: «آنچه در رابطه آیت‌الله قبله‌ای از نظر من مورد توجه و درس‌آموز بود یکی مراتب خضوع و خشوع و تواضع ایشان بود که در همه شرایط این خضوع وخشوع از ایشان کاملاً مشاهده می‌شد نکته دیگری که برای من جالب بود اینکه‌ایشان در امر تدریس کاملاً آن نشاط و شادابی لازم را داشتند.»

علی تقی زاده، نماینده مردم خوی در دوره ششم مجلس شورای اسلامی: «بی‌تردید یکی از اصلی‌ترین عناصر سازندۀ تمدن‌های بشری اخلاق است. عنصری که در ساختن فردیت افراد نیز نقشی بی‌بدیل دارد. شاید به همین دلیل باشد که پیامبر خاتم (ص) فلسفۀ بعثت خویش را تتمیم و تکمیل مکارم اخلاقی بیان فرموده‌اند و انسانی را که متخلق به اخلاق باشد، جانشین خداوند متعال قرار داده و از این طریق بر تفوق و برتری جنبۀ اخلاقی انسان به جنبه‌های دیگر صحه گذاشته است. به همین دلیل شاید بشود گفت که بزرگی، یک راه ورود بیشتر نداشته باشد و آن هم نهادینه کردن اخلاقیات در تمامی شئونات و رفتار فردی و اجتماعی است. آیت‌الله قبله‌ای از مصادیق بارز چنین انسان‌هایی است.»

سید طاها مرقاتی خویی، دانشیار گروه حقوق خصوصی و اسلامی دانشگاه تهران : «آیت‌الله قبله‌ای بدون اغراق، فقیه تمام‌عیاری است که توانسته مبانی اصیل فقه اهل‌بیت را در حوزۀ قم و نجف کسب کند و به مدارج عالی اجتهاد دست یابد. گواه بر این ادعا آثار فاخر علمی ایشان در فقه، اصول قواعد فقه و آیات الاحکام است که‌اینک به عنوان متون درسی در دانشگاه‌ها تدریس می‌شوند. این عالم وارسته علاوه بر جایگاه رفیع علمی، از نظر اخلاقی نیز فردی شاخص و مثال‌زدنی است که به راحتی می‌تواند در اولین برخورد روی مخاطب خود تأثیر بگذارد.»

آثار علمی بجای مانده از خلیل قبله‌ای خویی

تایفات

  • علی (ع) و نامه‌هایش جلد 1 و 2،
  • قواعد فقه بخش جزا (۱)،
  • ارث،
  • آیات‌الاحکام،
  • آیات الاحکام تطبیقی
  • علم اصول در فقه و قوانین موضوعه،
  • مسائل مستحدثه (مجموعه مقالات)،
  • قواعد فقه بخش جزا (۲)،
  • ترجمه و تعلیق مبانی تکملةالمنهاج قصاص،آیات الاحکام تطبیقی،
  • ترجمه و تعلیق مبانی تکملةالمنهاج دیات،
  • ترجمه و تعلیق مبانی تکملةالمنهاج حدود
    ابراز لطف حضرت آیت‌الله العظمی سید ابوالقاسم خویی به شاگرد خود
  • الذریعة إلی أحکام الشریعة (کتاب البیع)،تقریرات دروس خارج سید محمد حجت کوه‌کمری و سید ابوالقاسم خویی،،
  • حقوق جزای عمومی از دیدگاه فقه شیعه (در دست چاپ)،
  • مدارک تحریرالوسیله، در ۳ جلد، قصاص، دیات و حدود (در دست چاپ)،
  • تقریرات درس مرحوم سید محمد محقق داماد (دردست چاپ)
  • تقریرات درس اصول مرحوم سید ابوالقاسم خویی(دردست چاپ)

مقالات علمی

  • بررسی احکام فقهی و حقوقی حمل و جنین (در پنج شماره)،
  • بررسی احکام فقهی و حقوقی کودکان نامشروع،
  • حجب و حاجب و محجوب،
  • تعزیر یا تأدیب کودکان
  • مدخل تشریح
  • نتقال جنین،
  • اهداء گامت و توارث کودکی که از آن متولد می‌شود
  • بررسی مسئولیت مطلق در حقوق کیفری (مقاله مشترک)،
  • پیشگیری وضعی از جرایم تروریستی(مقاله مشترک).

راهنمایی و مشاوره تنظیم پایان نامه‌های دانشجویی دانشگاه تهران و علوم قضایی

  • شرح حال شیخ طوسی ره و ترجمه و تحقیق مباحث تفلیس حجر صلح حواله ضمان و شرکت از کتاب خلاف شیخ طوسی

پدیدآورنده: طه مرقانی استاد راهنما: میرزا خلیل قبله‌ای خویی کارشناسی ارشد رشته فقه ومبانی حقوق اسلامی - دانشکده الهیات و معارف اسلامی - دانشگاه تهران

  • بررسی قائده حرمت اخذ اجرت بر واجبات

پدیدآورنده: ابراهیم نزهت استاد راهنما: میرزا خلیل قبله‌ای خویی کارشناسی ارشد رشته فقه ومبانی حقوق اسلامی - دانشکده الهیات و معارف اسلامی - دانشگاه تهران

  • ترجمه و تحقیق مباحث اسباب و مسقطات ضمان از کتاب عناوین میرعبدالفتاح مراغی

پدیدآورنده: محمدجواد شریعت باقری استاد راهنما: میرزا خلیل قبله‌ای خویی کارشناسی ارشد رشته فقه ومبانی حقوق اسلامی - دانشکده الهیات و معارف اسلامی - دانشگاه تهران

  • مضاربه وشرکت وبررسی احکام آنها وتطبیق ان با قانون بانکداری اسلامی

پدیدآورنده: امیر وطنی استاد راهنما: میرزا خلیل قبله‌ای خویی کارشناسی ارشد رشته فقه ومبانی حقوق اسلامی - دانشکده الهیات و معارف اسلامی - دانشگاه تهران

  • قاچاق کالا از منظر حقوق کیفری، موازین فقهی

پدیدآورنده:چاووشی، حمید استاد مشاور: میرزا خلیل قبله‌ای خویی کارشناسی ارشد دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری

  • مجازات حبس در نظام کیفری اسلام با تاکید بر فقه امامیه

پدیدآورنده:نیک ورز، محسن استاد راهنما: میرزا خلیل قبله‌ای خویی کارشناسی ارشد دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری

  • مبانی حق تسلط برنفس و عضو در حقوق حکیفری ایران

پدیدآورنده:دهشیری، غلامعلی استاد راهنما: میرزا خلیل قبله‌ای خویی کارشناسی ارشد دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری

  • محاربه و افساد فی الارض با تاکید بر جرایم راهزنی و سرقت مسلحانه در استان سیستان و بلوچستان

پدیدآورنده:خدابخشی، مهدی استاد مشاور: میرزا خلیل قبله‌ای خویی کارشناسی ارشد دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری

راهنمایی و مشاوره تنظیم پایان نامه‌های دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی

  • اختلال روانی از نظر فقه و حقوق و روانپزشکی

پدید آور : مهدوی نیا، عسگر استاد مشاور: میرزا خلیل قبله‌ای خویی کارشناسی ارشد

  • امنیت قضایی متهم در رسیدگی کیفری

پدید آور : سعیدی، علی استاد مشاور: میرزا خلیل قبله‌ای خویی کارشناسی ارشد

  • بررسی تطبیقی جرم خیانت در امانت در حقوق کیفری ایران و انگلیس

پدید آور : بیگدلی، حسن استاد مشاور: میرزا خلیل قبله‌ای خویی کارشناسی ارشد

  • پیشگیری از جرایم علیه امنیت ملی کارشناسی ارشد

پدید آور : چهل اختران، علی استاد راهنما: میرزا خلیل قبله‌ای خویی کارشناسی ارشد

  • ترجمه و تحقیق قاعده اصاله الصحه از کتاب القواعد الفقیهه تألیف آیت‌الله سید حسن موسوی بجنوردی

پدید آور : محمودی، سمیه استاد راهنما: میرزا خلیل قبله‌ای خویی کارشناسی ارشد

  • تروریسم و بغی در فقه و حقوق کیفری ایران

پدید آور : بگماره، زینب استاد مشاور: میرزا خلیل قبله‌ای خویی کارشناسی ارشد

  • حقوق مالکیت معنوی (حق اختراع) در فقه وقانون مدنی

پدید آور : امینی نژاد، على استاد راهنما: میرزا خلیل قبله‌ای خویی کارشناسی ارشد

  • ضمانت اجرای کیفری تظاهر به عمل حرام درپرتو فقه امامیه و حقوق جزای ایران

پدید آور : مددی جمال آبادی، محمود استاد مشاور: میرزا خلیل قبله‌ای خویی کارشناسی ارشد

  • نقش بی احتیاطی در مسئولیت کیفری

پدید آور : احمدی، علی استاد مشاور: میرزا خلیل قبله‌ای خویی کارشناسی ارشد

  • نقش عرف در حقوق کیفری ایران

پدید آور : غلامی، مطهره استاد راهنما: میرزا خلیل قبله‌ای خویی کارشناسی ارشد

  • ضمان ید در فقه و حقوق مدنی

پدید آور : سیدی، حبیب الله استاد راهنما: میرزا خلیل قبله‌ای خویی کارشناسی ارشد

  • جایگاه حقوقی کودکان نا مشروع

پدید آور : مقدمی، بشیر استاد راهنما: میرزا خلیل قبله‌ای خویی کارشناسی ارشد

  • مبانی فقهی و حقوقی مرگ مغزی و اهدا وپیوند اعضا

پدید آور : شعبانعلی شلمانی، حسین استاد مشاور: میرزا خلیل قبله‌ای خویی کارشناسی ارشد

  • زمان انتقال مالکیت مبیع در حقوق موضوعه وفقه

پدید آور : مرسلی، زهرا استاد راهنما: میرزا خلیل قبله‌ای خویی کارشناسی ارشد

  • بررسی تطبیقی انواع ومدت عده انحلال نکاح در حقوق ایران و مذاهب خمسه آیات الاحکام راجع به ارث و تطبیق آن در حقوق ایران و فقه امامیه با مذهب شافعی

پدید آور : نبئی، على استاد مشاور: میرزا خلیل قبله‌ای خویی کارشناسی ارشد

  • آیات الاحکام راجع به ارث و تطبیق آن در حقوق ایران و فقه امامیه با مذهب شافعی

پدید آور : طاهرخانی، داریوش استاد راهنما: میرزا خلیل قبله‌ای خویی کارشناسی ارشد

  • قاعده اتلاف

پدید آور : ویسی، هومن استاد مشاور: میرزا خلیل قبله‌ای خویی کارشناسی ارشد

  • عسر و حرج زوجه در طلاق به انضمام قوانین جدید

پدید آور : سلیمانیان، عسگر استاد راهنما: میرزا خلیل قبله‌ای خویی کارشناسی ارشد

  • مسئولیت پزشکان در مرگ و میر و نقص عضومادر و جنین

پدید آور : منفرد درام، فاطمه استاد راهنما: میرزا خلیل قبله‌ای خویی کارشناسی ارشد

  • بیع سلف در معاملات بانکی

پدید آور : سیدی، قیوم استاد راهنما: میرزا خلیل قبله‌ای خویی کارشناسی ارشد

  • مسئولیت فروشنده در قبال فروش کالای خطر آفرین

پدید آور : خلیل زاده، علی استاد راهنما: میرزا خلیل قبله‌ای خویی کارشناسی ارشد

راهنمایی و مشاوره تنظیم پایان نامه‌های دانشجویی دانشگاه پیام نور

  • بررسی جرایم مجرمین یقه سفید از دیدگاه جرم شناسی با توجه به نظریه ساترلند
  • قلمرو احوال شخصیه‌ایرانیان اهل تسنن و برخورد قواعد مربوط به نکاح و طلاق آنان بانظم عمومی
  • بررسی فقهی و حقوقی اهداء گامت و جنین بامطالعه تطبیقی در حقوق فرانسه
  • نسب ناشی از تلقیح مصنوعی در قانون جدید
  • تکلیف تعلیم و تربیت کودک در حقوق ایران
  • اثرگذاری زمان و مکان بر ایجاد قوانین کیفری جمهوری اسلامی ایران
  • بررسی تطبیقی حقوق صنفی معلمان ایران با توجه به اسناد بین المللی
  • تعهدات خریدار در تجارت الکترونیک
  • اشتراک و افتراق غصب و سرقت
  • حضانت کودک در قانون مدنی و بررسی تطبیقی آن با فقه


منابع

  1. صدرائی خویی، علی؛ محله قاضی، زادگاه آیت الله خلیل قبله ای، 1392، مجله خوی نگار، 35(11): 16-18.
  2. محلۀ قاضي، زادگاه آيت الله قبله ای، صفحات 20 و 21 ، [۱]
  3. ۳٫۰ ۳٫۱ آشنايي با زندگي و افكار آيت ا... قبله اي خويي، [۲]
  4. مرحوم میر موسی نقیبی، آغازگر تاسیس مدارس به سبک جدید در خوی، [۳]
  5. ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ زندگی نامه خلیل قبله ای ، [۴]
  6. ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ ۶٫۳ بایسته های فقه و حقوق / گفت و گو با آیت الله خلیل قبله ای خویی ، نشریه کیهان فرهنگی ، پیاپی 255-256 (دی و بهمن 1386)، [۵]
  7. آیت علم و اخلاق: بیان ویژگیهای شخصیتی و اخلاقی آیه‌الله حاج خلیل قبله‌ای خویی (ره)، مؤلف: سیدطه مرقاتی، ناشر: دار الصفا، سال چاپ: 1396، [۶]
  8. وب سایت معرفی تالیفات، آثار علمی و زندگی نامه خلیل قبله ای خویی، [۷]
  9. آیت‌الله قبله‌ای‌خویی:خانواده‌ام هیچ وقت مرا به کارهای ناروا وادار نکردند، [۸]
  10. الذریعة إلی أحکام الشریعة (کتاب البیع) تقریراً من دروس العلمین:آیة الله العظمی السید محمد الحجة الکوهکمری (قدس سره) و آیة الله العظمی السید أبوالقاسم الموسوی الخوئی (قدس سره)، لمقر ره: آیة الله الشیخ خلیل القبله ای الخوئی (قدس سره) (م 1437 ق)، انتشارات خویی، [۹]
  11. گلشن ابرار آذربایجان، [۱۰]
  12. ترجمه و تعلیق مبانی تکمله المنهاج ، [۱۱]
  13. ترجمة و تعلیق علی کتاب مبانی تکملة المنهاج : القصاص، قبله ای، خلیل، انتشارات سمت، سال 1390 ، [۱۲]
  14. ترجمة و تعلیق علی کتاب مبانی تکملة المنهاج : دیات ، قبله ای، خلیل، انتشارات سمت، سال 1394 ، [۱۳]
  15. تعلیق بر مبانی تکمله المنهاج (حدود و تعزیرات)، نویسنده خلیل قبله ای ، نشر میزان، سال 1400، [۱۴]
  16. ۱۶٫۰ ۱۶٫۱ مراسم تشییع پیکر آیت الله قبله‌ای از استادان حوزه‌های علمیه خواهران، [۱۵]
  17. ۱۷٫۰ ۱۷٫۱ ارتحال آیت الله قبله ای، ثُلمه ای بر جامعه ی دینی و حوزه های علمیه است، آیت الله رشاد رییس شورای حوزه ­های علمیه استان تهران، [۱۶]
  18. عضو شوراي عالي انقلاب فرهنگي گفت: مرحوم آيت الله خليل قبله اي خويي به عنوان يك عالم رباني تجسم تمام فضيلت هاي علمي و عملي بود. [۱۷]
  19. ۱۹٫۰ ۱۹٫۱ پیام تسلیت روابط عمومی دانشگاه امام صادق(ع) در پی درگذشت ایت الله قبله ای، [۱۸]
  20. ۲۰٫۰ ۲۰٫۱ یام تسلیت دانشگاه مذاهب اسلامی به مناسبت درگذشت آیت‌الله قبله‌ای، [۱۹]
  21. بهترین قضات ایران دانش آموخته این دانشگاه هستند، [۲۰]
  22. اعلام جزئیات تاسیس دانشگاه عدالت، [۲۱]
  23. سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها، [۲۲]
  24. درگذشتگان، سال بیست و هفتم ، شمارۀ سوم، آئینه پژوهش مــرداد و شهریــور 1395، [۲۳]
  25. پیام تسلیت «آیت‌الله موسوی اردبیلی» در پی ارتحال «آیت‌الله قبله‌ای»، [۲۴]
  26. حضرت آیت الله هاشمی شاهرودی درگذشت آیت الله قبله ای خویی را تسلیت گفت، [۲۵]
  27. پیام تسلیت نماينده آيت الله سيستاني به مناسبت درگذشت آیت‌الله قبله‌ای، [۲۶]
  28. سید صاحب خویی درگذشت آیت‌الله قبله‌ای را تسلیت گفت، [۲۷]
  29. پیام تسلیت حضرت آیت الله آملی لاریجانی ریاست محترم قوه قضاییه در پی درگذشت آیت الله قبله ای، [۲۸]
  30. عضو شوراي عالي انقلاب فرهنگي گفت: مرحوم آيت الله خليل قبله اي به عنوان يك عالم رباني تجسم تمام فضيلت هاي علمي و عملي بود.، [۲۹]
  31. پیام تسلیت وزیر دادگستری درپی ارتحال آیت‌الله قبله‌ای، [۳۰]
  32. پيام تسليت رییس دانشگاه عدالت در پي رحلت حضرت آية الله قبله اي خوئي (ره)، [۳۱]
  33. مدیر عامل خانه کتاب در گذشت حاج میرزا خلیل قبله‌ای را تسلیت گفت، [۳۲]
  34. ۳۴٫۰ ۳۴٫۱ آیت‌الله قبله‌ای درگذشت، [۳۳]
  35. مراسم تشییع و تدفین آیت الله قبله ای برگزار می شود، [۳۴]
  36. تشییع پیکر آیت الله خلیل قبله ای خویی، [۳۵]
  37. مراسم ترحیم «آیت‌الله قبله‌ای» برگزار شد، [۳۶]
  38. مراسم ترحیم آیت الله قبله‌ای، [۳۷]