خداشیه

خداشيه‏ از شاخه «راونديه» و قايل به نبوت مردى به نام عمار (عمارة بن بديل) ملقب به «خداش» بودند كه در خراسان قيام كرده و به دست اسد بن عبد الله برادر خالد بن عبد الله القسرى به قتل رسيد.

تاریخچه

گويا «خداش» لقب زشتى است كه مخالفان به او داده اند و به قول ايشان چون وى به دين اسلام خدشه وارد می کرد، او را خداش مى ‏خواندند. وى در آغاز از پيروان شخصی به نام كثير بود كه از داعيان آل عباس به شمار مى‏ رفت. چون كثير بى ‏سواد بود، خداش در او نفوذ کرد. طبرى و ابن اثير مى ‏نويسند كه «خداش» در آغاز نصرانى بود و در كوفه مسلمان شد و سپس برای تبلیغ مرام خود به خراسان آمد. وی در آغاز خود را مانند پيشوايش كثير از داعيان عباسى معرفى ‏ كرد. مطهر بن طاهر مقدسى مى ‏نويسد: چيزى نگذشت كه «خداش» موضوع دعوت را تغيير داد و راه «اباحه» پيش گرفت و زنان مردم را بر يكديگر جايز شمرد و نخستين كسى بود كه مذهب باطنيه را آشكار کرد و چنين وانمود مى‏ كرد كه همه اين امور را به دستور امام محمد بن على بن عبد الله بن عباس مى‏ كند و اين اعتقاد و روش دينى اوست. گويند چون محمد بن على بن عبد الله از دعاوى باطل «خداش» آگاه شد، سخت برآشفت و بكير بن ماهان را با نامه ‏هايى براى شيعيانش به خراسان روانه كرد و از خداش و پيروان او بيزارى جست. محققان معاصر نوشته‏ اند كه خداش در لفافه دعوت عباسى؛ به تبليغ افكار مزدكى و شيوعى مى ‏پرداخت. فن فلوتن خاورشناس هلندى احتمال داده است كه خداش از راونديان باشد و مى ‏گويداين فرقه مى ‏كوشيدند تا در زير پرده شعائر دينى مردم را به اسلام بى ‏اعتقاد كنند.

رهبر فرقه

رهبر فرقه خداشیه مردی به نام عمار یا عماره بن بدیل بوده که ملقب به خداش می‌باشد و آنچه به نظر می‌رسد این است که این لقب را سایر مسلمانان به وی داده اند، زیرا او به اسلام ضربه و خدشه وارد کرده است و در واقع این لقب نوعی اهانت به آن ها است به خصوص که خداشیه خود را فرقه‌ای از راوندیه می‌دانند.

اعتقادات

پیروان خداش معتقد بودند که خداش حرام های خدا را حلال کرده و نیز استفاده از زنان مردم برای را برای یکدیگر جایز می دانسته است. این فرقه برای آن که واجبات را انجام ندهند از توجیه و تاویل استفاده می کردند. معتقد بودند که خداش این مطلب را از مالک بن هیثم و هریش بن سلیم گرفته است. خداشیه معقتد بودند که نماز،روزه، و حج واجب نیست و وقتی اسم این ها می آید، هدف دیگری دنبال می شود. یعنی این که منظور از نماز، دعا برای امام و رهبر جامعه و ذکر و یادآوری وی و اطاعت از وی است، نه اعمال و حرکات مخصوصی که از صدر اسلام بدان عمل می‌ شده است.و منظور از روزه، خودداری از ذکر نام امام است. (ظاهراً این تأویل یک نوع توجیه سیاسی است).و مقصود از حج این نیست که بروی مکه و مناسک خاص را انجام دهی، بلکه مقصود حرکت برای دیدار امام و رهبر فرقه است.مطابق با این مبنا در نماز اصطلاحی مسلمانان، هیچ گونه مزیتی وجود ندارد و روزه ای که مسلمانان می گیرند فقط گرسنگی و تشنگی است و هیچ فایده ای بر آن مترتب نمی شود. بنابراین، انسان نباید در هیچ حالی خود را از لذت نعمت‌هایی که خدا داده(مثل خوردنی‌ها و آشامیدنی‌ ها و جماع)، ممنوع کند.آن‌ها برای تبیین اعتقادات خود (از جمله اباحه‌گری) به آیه ۹۳ سوره مائده استناد می‌کنند.

سر انجام

طبرى مى ‏نويسد كه خداش مردى دروغ‏ پرداز بود و مردم را به آيين خرميه دعوت مى‏ كرد و به پيروان خود مى‏ گفت كه مراد از «روزه» خوددارى از ذكر نام امام و تأويل «نماز» دعا براى او و «حج»، قصد رفتن به سوى اوست.او مى ‏گفت اين سخنان را از محمد بن على بن عبد الله بن عباس شنيده است. اسد بن عبد الله عامل خراسان چون از دعوت او آگاه شد او را دستگير كرده دستور داد وى را مثله کرده و سپس کشتند.در نقل دیگری هم آمده است که خداشیه باعث اختلافاتی در مرو خراسان شدند که موجب شد اسد بن عبدالله برادر خالد بن عبدالله القسری به آن ها حمله کند و و تعدادی از آن ها را بکشد و نیز خداش را مثله کرده کشتند. و این گونه شد که قائله خداشیه به پایان رسید.