ابن ندیم
 | این مقاله هماکنون برای مدتی کوتاه تحت ویرایش عمده است. این برچسب برای جلوگیری از تعارض ویرایشی اینجا گذاشته شدهاست، لطفا تا زمانیکه این پیام نمایش داده میشود ویرایشی در این صفحه انجام ندهید. این صفحه آخرینبار در ۰۸:۴۷، ۲۶ سپتامبر ۲۰۲۱ (ساعت هماهنگ جهانی) (۲ سال پیش) تغییر یافتهاست؛ لطفا اگر در چند ساعت اخیر ویرایش نشده است، این الگو را حذف کنید. اگر شما ویرایشگری هستید که این الگو را اضافه کرده است، لطفا مطمئن شوید آن را حذف یا با در دست ساخت جایگزین میکنید. |
| نام | ابن ندیم |
|---|---|
| نام کامل | ابوالفرج محمد بن ابی یعقوب اسحاق بن محمد بن اسحاق |
| لقب | ابن ندیم |
| تولد | دهه اول سده چهار قمری |
| محل زندگی | بغداد • موصل |
| اساتید | ابوسعید سیرافی • ابوسلیمان منطقی سجستانی • ابوالفرج اصفهانی و.... |
| آثار | الفهرست • الاوصاف • التشبیهات که از بین رفته است. |
| وفات | اوایل سده پنجم قمری |
ابن ندیم، کتاب شناس، فهرست نگار و محقق بغدادی سده چهارم هجری است. از زندگی و فعالیت های علمی ابن ندیم اطلاع چندانی در دست نیست، زیرا نویسندگان و تذکره نویسان پس از او شاید به سبب اختلافات عقیدتی و مذهبی، توجه چندانی به او نداشته اند.
وی با علوم مختلف آشنایی نسبی داشته و احتمالاً در برخی زمینه‌ها مثل؛ ادبیات عرب و علوم اوائل، به ویژه فلسفه و تاریخ فلسفه صاحب‌نظر بوده است.
كتاب الفهرست ابن ندیم است كه گنجينه اى است شامل تمام كتب مؤلفه و منقوله عالم اسلامى تا اواخر قرن چهارم و همچنين شرح حال مؤلفين و نقله و بسى فوايد ديگر چون تفصيل اديان و مذاهب گذشتگان و ملل و نحل سالفه.
زندگینامه ابن ندیم
قدیم‌ترین منبع درباره احوال ابن ندیم، گزارش موجز ابن شهر آشوب (وفات ۵۸۸ق) در معالم العلماء [۱] است. پس از وی یاقوت حموی (درگذشت ۶۲۶ق) در شرح حالی مختصر و برگرفته از الفهرست، به ستایش از ابن ندیم و اینکه این اثر، دانش مؤلف را در کتابشناسی و علوم مختلف نشان می دهد، پرداخته است. [۲]
در میان منابع متأخرتر، باید از لسان المیزان ابن حجر [۳] یاد کرد که شامل شرح حال نسبتاً مفصل تری از ابن ندیم بر مبنای گفته های ابن نجار، ذهبی و بررسی انتقادی الفهرست است. انتقاد تند از شخصیت ابن ندیم ویژگی کار ابن حجر محسوب می شود.