آیین سینه زنی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۱۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
<div class="wikiInfo">[[پرونده:Images (3).jpg|جایگزین=آیین سینه‌زنی|بندانگشتی|آیین سینه‌زنی]] | <div class="wikiInfo">[[پرونده:Images (3).jpg|جایگزین=آیین سینه‌زنی|بندانگشتی|آیین سینه‌زنی]] | ||
{| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ | | {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ | | ||
| خط ۱۴: | خط ۱۳: | ||
</div> | </div> | ||
سینه‌زنی نوعی آیین [[عزاداری]] است و به کسی که سینه‌زنی می‌کند «سینه‌زن» گفته می‌شود. سینه‌زنی بیشتر در مراسم عزاداری [[حسین بن علی | سینه‌زنی نوعی آیین [[عزاداری]] است و به کسی که سینه‌زنی می‌کند «سینه‌زن» گفته می‌شود. سینه‌زنی بیشتر در مراسم عزاداری [[حسین بن علی (سید الشهدا)|حسین بن علی (ع)]] امام سوم شیعیان رایج است. سینه‌زنی معمولاً به همراه نوحه‌خوانی انجام می‌شود و با نوحه هماهنگ است. | ||
=پیشینه و روش‌ها= | == پیشینه و روش‌ها == | ||
از مراسم سنتی عزاداری برای | از مراسم سنتی عزاداری برای حسین بن علی(علیه‌السلام) و دیگر امامان شیعه، که همراه نوحه‌خوانی و با آهنگی خاص بر سر و سینه می‌زنند، گاهی هم سینه خود را لخت‌کرده، بر آن می‌زنند. اصل این سنت، به ویژه در میان عرب‌ها رواج داشته‌است. بعدها به صورت موجود درآمده که با انتخاب نوحه‌های سنگین، حرکات دست بر سینه می‌خورد. به فردی هم که‌بر سینه خود زده، عزاداری می‌کند، «سینه زن» می‌گویند. این‌گونه نوحه‌گری، ابتدا به صورت فردی بوده، اما با مرور زمان به شکل گروهی ودسته‌های سوگواری درآمده‌است. | ||
«دسته گردانی و سینه‌زنی و نوحه‌خوانی که در زمان [[صفویه]] رایج شده و توسعه پیدا کرده بود، در عصر [[قاجاریه]] با توسعه و تجمل بیشتر درپایتخت رواج داشت… دسته‌گردانی در عصر قاجار، بویژه در زمان ناصرالدین شاه با آداب و تشریفات و تجمل بسیار برگزار می‌شد. | «دسته گردانی و سینه‌زنی و نوحه‌خوانی که در زمان [[صفویه]] رایج شده و توسعه پیدا کرده بود، در عصر [[قاجاریه]] با توسعه و تجمل بیشتر درپایتخت رواج داشت… دسته‌گردانی در عصر قاجار، بویژه در زمان ناصرالدین شاه با آداب و تشریفات و تجمل بسیار برگزار می‌شد. | ||
دسته‌های روز با نقاره و موزیک جدید و علم و بیرق و | دسته‌های روز با نقاره و موزیک جدید و علم و بیرق و کتل و دسته‌های شب با طبق‌های چراغ زنبوری و حجله و مشعل به راه می‌افتاد و در فواصل دسته سینهزنها با آهنگ موزون سینه می‌زدند. نوحه‌خوانی و سینه‌زنی حتی در اندرونی شاهان قاجار، بین زنان اندرون نیز متداول بود…»<ref>''موسیقی مذهبی ایران''؛ ص ۲۶.</ref>. | ||
= | === سینه‌زن === | ||
کسی که در عزا و مصیبت بر سینه خود می‌زند و نوحه‌گری می‌نماید. و در ایام عزاداری، خصوصاً مراسم عزاداری امام حسین علیه‌السلام در دسته مخصوص با دست بر سینه برهنه خود زند (به علامت سوگواری)<ref>''فرهنگ فارسی معین''.</ref>. سینه زن باید با دیگر سینه زنان و نیز با آهنگ نوحه هماهنگ باشد و تک زنی نکند. | |||
== آیین‌های محلی سینه‌زنی == | |||
# سینه‌زنی واحد: نوعی سینه‌زنی است که در استان‌های [[خوزستان]] و بوشهر رواج دارد. در این نوع سینه‌زنی، عزاداران در قالب حلقه‌های تو در تو استقرار می‌یابند و با دست چپ کمر نفر سمت چپ خود را می‌گیرند و با دست راست سینه‌زنی می‌کنند. به هنگام سینه‌زنی حلقه‌ها آرام آرام می‌چرخند. نوحه‌های مناسب این نوع سینه‌زنی از نوع نوحه بوشهری است که وزنی سنگین دارد. سینه‌زنی واحد پس از نواختن سنج و دمام و بوق کم‌کم شروع می‌شود. ابتدا فردی که «سرخوان» نام دارد شروع به خواندن نوحه می‌کند تا کم‌کم افراد تجمع کنند و حلقه‌ها شکل بگیرد. سپس نوحه‌خوان اصلی با اعلام کلمه «واحد» شروع سینه‌زنی را اعلام می‌کند. | |||
# سینه‌زنی عرب‌های [[خوزستان]]: بیشتر به سبک چلاب است. سینهزنها بر گردن چفیه می‌اندازند و به موکب‌های حسینی می‌روند. جوان‌ها دوش به دوش هم قرار می‌گیرند و به صورت دایره می‌ایستند هرنفر دست چپ را روی کمر کناری می‌گذارد سپس بعد از بالا بردن پای راست آن را محکم بر زمین می‌کوبند و سپس با دست بر سینه می‌زنند. در مداحی هنگامی که مداح سکوت می‌کند یکی از سینهزنها فریاد می‌زند ''یاعلی'' و دیگر چلاب زنان در پاسخ می‌گویند: ''یاابوحسین''. در خانم‌ها، هنگامی که مداح زنان، ملایه روضه‌خوانی را شروع می‌کند، زنان که بیشترشان لباس‌های عربی پوشیده‌اند چهارزانو دور اتاق را پُر می‌کنند و شیله‌های مشکی (روسری عربی) خود را جلوی چشم‌های خود می‌آورند. پس از روضه در سینه‌زنی زنان ابتدا بر پاهای خود می‌زنند. گاهی مداح زنان ریتم را تغییر می‌دهد و عزاداران باید با دست راست بر سینه و با دست چپ بر پای چپ بکوبند. ازدیگر سبک‌های سینه‌زنی زنان، ایستاده سینه‌زدن است که دست‌ها را به صورت ضربدر نگاه داشته و بر سینه می‌کوبند و با ریتمی‌کند سینه‌زنی را ادامه می‌دهند. آن جا که ریتم تندتر می‌شود، زنان با گفتن احو، احو، همراهی می‌کنند. به این نوع سینه‌زنی که زنان به تندی دست‌ها را بر سینه می‌زنند رشگ گفته می‌شود<ref>"تعزیه عربی، ناشناخته برای میراث معنوی"؛ مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.</ref>. | |||
== پانویس == | |||
{{پانویس}} | |||
[[رده: مفاهیم اسلامی]] | [[رده:مفاهیم و اصطلاحات]] | ||
[[رده:مفاهیم و اصطلاحات اسلامی]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۵ دسامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۹:۵۹
.jpg)
| عنوان مقاله | آیین سینه‌زنی |
|---|---|
| زبان مقاله | فارسی |
| اطلاعات نشر | ایران – قم – پژوهشگاه مطالعات تقریبی |
سینه‌زنی نوعی آیین عزاداری است و به کسی که سینه‌زنی می‌کند «سینه‌زن» گفته می‌شود. سینه‌زنی بیشتر در مراسم عزاداری حسین بن علی (ع) امام سوم شیعیان رایج است. سینه‌زنی معمولاً به همراه نوحه‌خوانی انجام می‌شود و با نوحه هماهنگ است.
پیشینه و روش‌ها
از مراسم سنتی عزاداری برای حسین بن علی(علیه‌السلام) و دیگر امامان شیعه، که همراه نوحه‌خوانی و با آهنگی خاص بر سر و سینه می‌زنند، گاهی هم سینه خود را لخت‌کرده، بر آن می‌زنند. اصل این سنت، به ویژه در میان عرب‌ها رواج داشته‌است. بعدها به صورت موجود درآمده که با انتخاب نوحه‌های سنگین، حرکات دست بر سینه می‌خورد. به فردی هم که‌بر سینه خود زده، عزاداری می‌کند، «سینه زن» می‌گویند. این‌گونه نوحه‌گری، ابتدا به صورت فردی بوده، اما با مرور زمان به شکل گروهی ودسته‌های سوگواری درآمده‌است. «دسته گردانی و سینه‌زنی و نوحه‌خوانی که در زمان صفویه رایج شده و توسعه پیدا کرده بود، در عصر قاجاریه با توسعه و تجمل بیشتر درپایتخت رواج داشت… دسته‌گردانی در عصر قاجار، بویژه در زمان ناصرالدین شاه با آداب و تشریفات و تجمل بسیار برگزار می‌شد. دسته‌های روز با نقاره و موزیک جدید و علم و بیرق و کتل و دسته‌های شب با طبق‌های چراغ زنبوری و حجله و مشعل به راه می‌افتاد و در فواصل دسته سینهزنها با آهنگ موزون سینه می‌زدند. نوحه‌خوانی و سینه‌زنی حتی در اندرونی شاهان قاجار، بین زنان اندرون نیز متداول بود…»[۱].
سینه‌زن
کسی که در عزا و مصیبت بر سینه خود می‌زند و نوحه‌گری می‌نماید. و در ایام عزاداری، خصوصاً مراسم عزاداری امام حسین علیه‌السلام در دسته مخصوص با دست بر سینه برهنه خود زند (به علامت سوگواری)[۲]. سینه زن باید با دیگر سینه زنان و نیز با آهنگ نوحه هماهنگ باشد و تک زنی نکند.
آیین‌های محلی سینه‌زنی
- سینه‌زنی واحد: نوعی سینه‌زنی است که در استان‌های خوزستان و بوشهر رواج دارد. در این نوع سینه‌زنی، عزاداران در قالب حلقه‌های تو در تو استقرار می‌یابند و با دست چپ کمر نفر سمت چپ خود را می‌گیرند و با دست راست سینه‌زنی می‌کنند. به هنگام سینه‌زنی حلقه‌ها آرام آرام می‌چرخند. نوحه‌های مناسب این نوع سینه‌زنی از نوع نوحه بوشهری است که وزنی سنگین دارد. سینه‌زنی واحد پس از نواختن سنج و دمام و بوق کم‌کم شروع می‌شود. ابتدا فردی که «سرخوان» نام دارد شروع به خواندن نوحه می‌کند تا کم‌کم افراد تجمع کنند و حلقه‌ها شکل بگیرد. سپس نوحه‌خوان اصلی با اعلام کلمه «واحد» شروع سینه‌زنی را اعلام می‌کند.
- سینه‌زنی عرب‌های خوزستان: بیشتر به سبک چلاب است. سینهزنها بر گردن چفیه می‌اندازند و به موکب‌های حسینی می‌روند. جوان‌ها دوش به دوش هم قرار می‌گیرند و به صورت دایره می‌ایستند هرنفر دست چپ را روی کمر کناری می‌گذارد سپس بعد از بالا بردن پای راست آن را محکم بر زمین می‌کوبند و سپس با دست بر سینه می‌زنند. در مداحی هنگامی که مداح سکوت می‌کند یکی از سینهزنها فریاد می‌زند یاعلی و دیگر چلاب زنان در پاسخ می‌گویند: یاابوحسین. در خانم‌ها، هنگامی که مداح زنان، ملایه روضه‌خوانی را شروع می‌کند، زنان که بیشترشان لباس‌های عربی پوشیده‌اند چهارزانو دور اتاق را پُر می‌کنند و شیله‌های مشکی (روسری عربی) خود را جلوی چشم‌های خود می‌آورند. پس از روضه در سینه‌زنی زنان ابتدا بر پاهای خود می‌زنند. گاهی مداح زنان ریتم را تغییر می‌دهد و عزاداران باید با دست راست بر سینه و با دست چپ بر پای چپ بکوبند. ازدیگر سبک‌های سینه‌زنی زنان، ایستاده سینه‌زدن است که دست‌ها را به صورت ضربدر نگاه داشته و بر سینه می‌کوبند و با ریتمی‌کند سینه‌زنی را ادامه می‌دهند. آن جا که ریتم تندتر می‌شود، زنان با گفتن احو، احو، همراهی می‌کنند. به این نوع سینه‌زنی که زنان به تندی دست‌ها را بر سینه می‌زنند رشگ گفته می‌شود[۳].