افزودن پیوند

    مبانی قرآنی راهبرد رهبری در بحران سوریه و تونس: تفاوت میان صفحه‌ها

    از ویکی‌وحدت
    (تفاوت بین صفحه‌ها)
    بدون خلاصۀ ویرایش
     
    بدون خلاصۀ ویرایش
     
    خط ۱: خط ۱:
    <div class="wikiInfo">[[پرونده:پرچم کشور تونس.jpg|جایگزین=پرچم کشور تونس|بندانگشتی|جمهوری تونس]][[پرونده:نقشه سیاسی کشور تونس.jpg|جایگزین=نقشه سیاسی کشور تونس|بندانگشتی|نقشه]][[پرونده:موقعیت جغرافیایی تونس.jpg|جایگزین=موقعیت جغرافیایی تونس|بندانگشتی|موقعیت جغرافیایی تونس]]
    {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |


    <div class="wikiInfo">
    |نام کشور
    {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
    | data-type="authorfatherName" |فارسی: تونس، عربی: تونس، انگلیسی: Tunisia
    |-
    |مکان
    | data-type="authorbirthDate" |شمال آفریقا
    |-
    |منطقه زمانی
    | data-type="authorfatherName" |UTC +1 (CET)
    |-
    |زبان
    | data-type="authorfatherName" |عربی
    |-
    |-
    !عنوان مقاله!! data-type="authorName" |مبانی قرآنی راهبرد رهبری در بحران سوریه
    |پایتخت
    | data-type="authorfatherName" |تونس
    |-
    |-
    |زبان مقاله
    |نوع حکومت و ساختار سیاسی
    | data-type="authorfatherName" |فارسی
    | data-type="authorfatherName" |جمهوری
    |-
    |-
    |اطلاعات نشر
    |زبان های رسمی
    | data-type="authorbirthDate" |ایران - پژوهشگاه مطالعات تقریبی
    | data-type="authorfatherName" |عربی، تونسی، فرانسوی، بربر
    |-
    |-
    |نویسنده
    |واحد پول
    | data-type="authorBirthPlace" |سید مصطفی حسینی رودباری
    | data-type="authorfatherName" |دینار تونس
    |-
    |-
    |}
    |}
    </div>
    </div>
    '''تونس ''' مدخلی است به زبان فارسی که در [[پژوهشگاه مطالعات تقریبی]] در راستای نگارش کلان پروژه معرفی [[جریان های جهان اسلام]] نوشته شده است. هدف از آشنایی با کشور تونس که یکی از کشورهای مهم اسلامی محسوب می شود، اولا: آشنایی نسبتا جامع بااین کشور و ثانیا: ایجاد منبع و مرجعیت در زمینه مذکور جهت شناخت کیفیت تعامل با مهم ترین جریانات دینی - مذهبی آنجا می باشد. از دیگر اهداف این پروژه ایجاد شناختی عمیق تر نسبت به عمده جریانات موجود در این کشور به صورت تخصصی برای مراکزی است که جهت فعالیت هایشان به چنین دانش میان مذهبی ای نیاز دارند. در مقاله پیش رو اطلاعاتی در زمینه های زیر از کشور تونس ارائه گردیده است: تاریخچه، جمعیت، فرهنگ وزبان، اقتصاد، دین و... 
    =تاریخچه=
    '''تاریخ اولیه'''
    [[کشور تونس]] از نظر جغرافیایی در شمال [[اتحادیه آفریقا|آفریقا]] قرار دارد و به طور دقیق تر در بخش جنوب غربی دریای مدیترانه واقع شده است. پایتخت این کشور نیز شهر تونس نام دارد. در واقع پیشینهٔ زیستن انسان در تونس به عصر سنگ در حدود دویست هزار سال پیش بازمی‌گردد.
    در حدود هشت هزار سال پیش، مردمانی از سوی شرق به سرزمین تونس کوچ کردند که شناخته شده‌ترین آنان کاپسی‌ها بودند. شیمی-کربن استخوان‌ها و ابزارهایی که در کندوکاوهای باستان‌شناسی شهر قفصه (کاپسای باستانی) یافته شده‌اند، نشان می‌دهند که این مردم تا هزارِهٔ پنجم پیش از میلاد مسیح در جنوب تونس زیسته‌اند.
    تا هزاره سوم پیش از میلاد، اقوامی از تیره‌های گوناگون، از جنوب [[اروپا]] به این سرزمین کوچیدند. گمان می‌رود بربر ([[الجزایر (الجزائر)|آمازیغ]])ها از نوادگان ایشان باشند.
    فنیقی‌ها که مردمانی دریانورد و بازرگان بودند، در سال ۱۱۰۱ پیش از میلاد، از شهر تایر (صور) (لبنان امروزی) به کرانه‌های تونس کوچ کردند. دولت شهر کارتاژ توسط مهاجران فنیقی در ۸۱۴ پیش از میلاد بنیان نهاده شد.
    در میانهٔ سده‌های هفتم و ششم پیش از میلاد سرزمین فنیقیه به دست آشوریان گشوده شد و به دنبال آن، کارتاژ استقلال سیاسی پیدا کرد. با پایان یافتن سدهٔ ششم پیش از میلاد، کارتاژ به امپراتوری نیرومندی تبدیل شد که کرانه‌های شمال آفریقا از تریپولی (طرابلس) در غرب لیبی تا اقیانوس اطلس، جزایر سیسیل، کورسیکا، ساردنی، مالت و جزایر بالئارس را زیر فرمان داشت. بربرهای شمال آفریقا هیچ‌گاه به فرمان کارتاژ در نیامدند و گاهی با ایشان وارد جنگ می‌شدند. بربرها در سال ۲۰۲ پیش از میلاد مسیح پادشاهی نومیدیا را بنیان نهادند و تنها در جنگ‌های کارتاژ و روم بود که به سود کارتاژ جنگیدند.
    کارتاژ در سه دوره جنگ که به جنگ‌های کارتاژ یا پونیک نامی شدند، (۲۴۱–۲۶۴، ۲۰۱–۲۱۸، و ۱۴۶–۱۴۹ پیش از میلاد مسیح) به تدریج از روم شکست خورد. رومیان پس از پیروزی کارتاژ را ویران کرده و این سرزمین کهن را به همراه کشور نومیدیا به قلمرو امپراتوری خود افزودند. کارتاژ و نومیدیا به بخش آفریقایی روم تبدیل شدند و یکی از کانون‌های آغازین مسیحیت بودند.
    رومیان با بازسازی شمال آفریقا، پایه‌های قدرت سیاسی و اقتصادی خود را استوار ساختند. ساکنان شهرهای بخش آفریقایی روم، به جز شمار اندکی از مهاجران رومی، همگی از اهالی بومی شمال آفریقا بودند که فرهنگ رومیان را پذیرفته بودند.
    وندال‌های ژرمن که در براندازی امپراتوری روم نقش داشتند، در سال ۴۳۹ میلادی کارتاژ را گشودند. فرمانروایی وندال‌ها تا سال ۵۳۳ میلادی ادامه داشت، زمانی که ارتش بیزانس این سرزمین را فتح نمود. تونس در این دوره بخشی از استان بیزانسی نومیدیا به‌شمار می‌آمد.<ref>[https://tarikhema.org/info/9695/معرفی-کشور-تونس/ https://tarikhema.org]</ref>
    '''دوره اسلامی'''
    در سدهٔ هفتم میلادی اعراب مسلمان حملات خود را به تونس آغاز کردند. آنان سرانجام به فرماندهی عقبة بن نافع بخش‌هایی از سرزمین تونس را تصرف و شهر قیروان را ساختند. حسان بن نعمان تونس را به طور کامل فتح کرد. در سدهٔ نهم میلادی اغلبیون - که از قبیلهٔ بنی تمیم بودند- به فرماندهی ابراهیم بن اغلب از سوی خلفای عباسی به حکومت تونس رسیدند.
    در سال ۹۰۹ میلادی خلفای اسماعیلی ‌مذهب فاطمی اغلبیون را شکست داده و شهر مهدیه را بنا کردند. در سال ۹۶۱ میلادی المعز خلیفهٔ فاطمی [[مصر]] را تصرف کرد و مقر حکومت فاطمی را از مهدیه به آن سامان انتقال داد. پس از این رویداد دودمان بربری زیریون که از قبیلهٔ صنهاجه بودند به سرکردگی بلقین بن زیری در تونس قدرت را به دست گرفتند.
    زیریون از خلفای فاطمی [[مصر]] پیروی می‌کردند، اما پس از سرپیچی از ایشان در سال ۱۰۵۰ توسط جنگجویان قبیلهٔ «بنی هلال»، قلع و قمع شدند. از آن پس زیریون بخش بزرگی از قلمرو خود را از دست دادند و تنها به شهر ساحلی مهدیه و حومهٔ آن محدود شدند.
    در سدهٔ دوازدهم میلادی جزیرهٔ جربه و بخشی از سواحل تونس (از جمله شهر مهدیه) به همراه جزایر مالت به دست نورمن‌ها افتاد و حکومت زیریون به پایان رسید. در سال ۱۱۵۹ میلادی دودمان مراکشی موحدون بر تونس مسلط شدند، اما در سال ۱۲۳۰ میلادی از حفصیون شکست خوردند.
    فرمانروایی حفصیون بر تونس تا سده شانزدهم میلادی ادامه یافت. امیران هر دو دودمان از تبار بربر آمازیغ بودند.<ref>[https://fa.alkawthartv.com/news/103989 برگرفته از سایت الکوثر]</ref>
    در سال ۱۵۲۹ ترکان [[عثمانی]] به سرکردگی بارباروس خیرالدین پاشا شهر تونس را گشودند، اما حفصیون در ۱۵۳۵ با پشتیبانی [[اسپانیا]] دوباره حکومت را بدست گرفتند. پس از ۳۹ سال کشمکش میان ترکان عثمانی و اسپانیایی‌ها، سرانجام در سال ۱۵۷۳ ترکان عثمانی تونس را فتح کردند.
    در سال ۱۷۰۵ میلادی حسین بن علی الترکی سردار عثمانی که از تبار یونانی بود به فرمانروایی تونس برگزیده شد. از آن پس فرزندان او دودمان خودگردان حسینیان را تشکیل داده و زیر نظر عثمانی بر تونس فرمان راندند.<ref>http://wiki.ahlolbait.com/تونس</ref>
    '''تاریخ معاصر تونس'''
    در سده نوزدهم [[فرانسه و اسلام|فرانسه]] و بریتانیا، شروع به دخالت در امور این کشور کردند. فرانسه برابر پیمان باردو که در سال ۱۸۸۱ میلادی بسته شد، تونس را مستعمره خود نمود.
    پس از پايان جنگ جهانى دوم مبارزات مردم تونس براى رسيدن به استقلال دولت فرانسه را مجبور کرد استقلال اين سرزمين را به رسميت بشناسد. <ref>http://wiki.ahlolbait.com/تونس</ref>
    پنج روز پس از استقلال، انتخابات مجلس ملی مؤسسان برگزار و حزب "دستور جدید" با 9/98% آرا به پیروزی رسید. بر اين اساس، "حبيب بورقبيه" رهبر حزب دستور كه نقش موثري در ساماندهي به فعاليت‌هاي استقلال طلبانه مردم تونس داشت، به عنوان نخست وزیر نظام سلطنتی، انتخاب شد. به اين ترتيب، اولین حکومت بعد از استقلال در تونس شکل گرفت. با اعلام نظام جمهوری، مجلس ملی، حبیب بورقیبه را به عنوان رئیس جمهوری اعلام کرد. به موازات افزایش قدرت بورقیبه، محبوبیت او نزد مردم افزایش یافت؛ به طوری که به عنوان رهبر و پدر استقلال و قائد اعظم و مجاهد اکبر شهرت یافت.
    در اول ژوئن 1959ميلادي، قانون اساسی جدیدی برای تونس تدوین گردید که به موجب آن نظام سیاسی بر پایه تفکیک قوا و مساوات در برابر قانون و تضمین آزادی عقیده و آزادی اجتماعات شکل گرفت، اما اين مسئله تنها در حد سخن باقی ماند و هيچگاه عملي نشد.
    حزب "جنبش گرایش اسلامی"، كه بعدها به "النهضة" تغيير نام داد، در 6 آوریل 1981 ميلادي توسط [[راشد الغنوشی|شیخ راشد الغنوشي]] اعلام موجودیت کرد و خواستار کسب مجوز فعالیت سیاسی از دولت شد. لازم به ذكر است كه اين درخواست از سوي وزارت كشور مورد قبول واقع نگرديد و اكثر اعضا و رهبران آن دستگیر شدند. با ادامة مشکلات اقتصادی در كشور قیام معروف به "انقلاب نان" در ژوئیة 1984ميلادي حادث شد كه نتيجه آن افزایش112 درصدیِ بهای مواد غذایی و به خصوص قطع یارانه نان بود.
    حبیب بورقیبه اولین رئیس جمهور و حاکم مطلقه این کشور بود كه در زمان او، تونس از نظر اقتصادی و سیاسی متحد نزدیک فرانسه بود و روابط نزديكي نيز با کشورهای غربی، از جمله آمريكا برقرار نمود. حبيب بورقيبه اصلاحات اساسي اجتماعي و اقتصادي را در اين كشور آغاز نمود. او نظام آموزش نوين را در اين كشور بنيان نهاد، آموزش عالي را بسط داد . در زمان او روابط تونس با كشورهاي غربي و دنياي عرب هرچه بيشتر مستحكم تر شد. اما فقدان آزادي هاي سياسي و عدم توازن ميان توسعه اقتصادي و توسعه سياسي باعث شد حكومت وي پس از 31 سال استبداد سياسي و کنترل فعالیت های مذهبی، در سال 1987 به دست زین العابدین بن علی سرنگون شود.
    در 7 نوامبر 1987 ميلادي ژنرال "زین العابدین بن علی" به استناد یک گواهی پزشکی، بورقیبه را به علت اختلال روانی و بیماری، فاقد توانایی لازم برای ادامة حکومت دانست. به اين ترتيب بورقیبه از مسند قدرت بركنار گرديد و در آوریل 2000 ميلادي درگذشت. طبق قانون اساسی تونس، بن علی که در اکتبر 1987 ميلادي نخست وزیر تونس شده بود، به عنوان رئیس جمهور، سوگند یاد کرد. حملة دولت بن علی به هواداران النهضة در 1990 و 1991ميلادي، حدود سی هزار زندانی و صدها تبعیدی و کشته برجاي گذاشت.
    بن علی نیز كماكان همان سياستهاي حبيب بورقيبه را دنبال كرد و همچنان به اعمال حكومت استبدادي ادامه داد.
    سرانجام حكومت وي نيز پس از 23 سال دیکتاتوری، خودکامگی و اختناق در شرایطی مشابه، در 14 ژانویه 2011 (24 دی 1389) بواسطه قیام مردمی سرنگون شد و خود او به عربستان سعودی گریخت. با خروج بن علی، جایگاه رئیس جمهور تضعیف و نخست وزیر به عنوان رئیس حکومت، نقش اصلی را در اداره امور کشور به عهده گرفت. پس از پیروزی انقلاب تونس، محمد الغنوشی آخرین نخست وزیر دولت بن علی، تلاش نمود با کنترل اوضاع، خود را در رأس دولت حفظ نماید؛ ولی پافشاری مردم و تحصن آنها در مقابل ساختمان نخست وزیری، منجر به خروج تمامی چهره های دولت بن علی از قدرت گردید. آقایان باجی قائد السبسی، حمادی الجبالی و علی العریض نخست وزیران دولت انقلابی بودند که هر کدام بدلایلی ناچار به ترک عنوان خود شدند. <ref>https://fa.alkawthartv.com/news/103989</ref>
    ==انقلاب یاسمین==
    انقلاب تونس که به [[انقلاب یاسمین]] معروف شد، همچون سایر انقلاب‌های مردمی نشان دهنده به حداقل رسیدن مشروعیت نظام حاکم بود؛ نظامی که آزادی‌های سیاسی و مدنی را با شعار دولت رفاه مصادره کرد و در نهایت هیچ یک از این دو را محقق نساخت.
    قیام از حادثه‌ای به ظاهر کوچک آغاز شد. در 17 دسامبر 2010، جوانی به نام "محمد البو عزیزی" در شهر دور افتاده‌اي، در اعتراض به مصادره گاری و سبزیجاتی که تنها منبع درآمدش بود، در ملاعام دست به خودسوزی زد. خودسوزی وی جرقه‌ای بود تا آتشي به بنیان دیکتاتوری بن‌علی افتد. از همان روز تظاهرات در این شهر حاشیه‌ای آغاز شد و به تدریج به سایر شهرها و در نهایت به پایتخت رسید.
    رژیم بن‌علی ابتدا مانند گذشته از نیروهای امنیتی برای سرکوب تظاهرات رو به گسترش استفاده کرد و بیش از 70 تن در این رویارویی‌ها کشته شدند. با این حال، اعتراضات مردمی نه تنها متوقف نشد بلکه گستره و بر شدت آن افزوده شد.
    پس از آنکه ناتوانی نیروهای امنیتی در پیشگیری از گسترش شورش‌ها هویدا ‌شد و رژیم بن‌علی به خوبی متوجه شد که دیگر سرکوب همچون گذشته نمی‌تواند ملت خشمگین را به خانه‌هایشان باز گرداند، بن‌علی از ارتش ‌خواست برای حمایت از مؤسسات، مبانی دولتی و نیز مقابله با شورش‌ها به خیابان بیاید.
    ارتش به خیابان‌ها ‌آمد اما نه تنها دست به سرکوب و مقابله با مردم نزد بلکه در موارد بسیاری نقش حائل بین نیروهای امنیتی و تظاهرکنندگان را بازی ‌کرد.
    "زین‌العابدین بن‌علی" که آخرین برگ برنده خود را رو کرده بود، در 13 ژانویه 2011، در یک سخنرانی خطاب به مردم تونس سعی ‌کرد با دادن وعده‌هایی خشم ملت را فرو بنشاند. وی در این سخنرانی قول ایجاد 300 هزار شغل جدید، آزادی بازداشت شدگان هفته‌های اخیر، عدم نامزدی برای دوره‌های بعدی ریاست جمهوری و بازخواست مسئولان مفاسد اقتصادی را داد و دستور توقف شلیک به تظاهرکنندگان را صادر کرد.
    اما این سیاست جدید که آشکارا از ضعف و ناتوانی نظام بن‌علی ناشی می‌‌شد، نه تنها مردم تونس را آرام نکرد بلکه نشانه‌ای مبنی بر ناتوانی رژیم و پیروزی قریب‌الوقوع اعتراضات را می‌داد. در نتیجه، در 14 ژانویه 2011، اعتراضات با شدت بیشتری ادامه یافت و بن‌علی مجبور شد پس از 23 سال حکمرانی، از تونس بگریزد.
    حوادث این کشور آن چنان سریع و شگفت‌انگیز اتفاق افتاد که سرویس‌های امنیتی غرب را نیز شگفت زده کرد. چرا که دو روز مانده به فرار بن‌علی، دولت فرانسه به تونس پیشنهاد همکاری امنیتی بیشتر را داد تا امکان مهار خیزش مردمی حاصل شود.
    انقلاب تونس، رهبری نداشت. هیچ حزب یا گروهی آن را هدایت نمی‌کرد چرا که با قلع و قمع شدید دولت بن‌علی، احزاب داخل این کشور ضعیف‌تر از آن بودند که قادر به کشیدن مردم به خیابان‌ها، رهبری انقلاب و سرمنشا موج اعتراضات باشند؛ حتی در انتخابات‌های سال‌های قبل نیز از معرفی فردی قوی که یارای رقابت با بن‌علی را داشته باشد، بازماندند. در چنین شرایطی، مردم جریان اعتراضات را مدیریت و سازماندهی کردند.
    در زمانی که صدا و سیمای تونس، سال‌ها اجازه پخش اذان و نماز نداشت و دولت بن‌علی برخلاف دیکتاتور‌های منطقه، حتی حفظ ظاهر هم نمی کرد اما برجسته ترین شعار انقلابیون تونس "الله اکبر" بود.
    انقلاب تونس در شرایطی رخ داد که وضعیت بغرنج اقتصادی و فقدان آزادی‌های سیاسی و مدنی وقوع آن را قابل پیش‌بینی می‌کرد چرا که قیمت مواد غذایی روز به روز بیشتر‌، فساد اقتصادی فراگیر و درصد بیکاری به شکل سرسام آوری بالا رفته بود.<ref>https://fa.alkawthartv.com/news/116780</ref>
    =جغرافیا=
    تونس شمالي ترين كشور قاره آفریقا است که در حاشیه دریای مدیترانه واقع شده و با کشورهای الجزایر و لیبی مرز مشترک دارد. مساحت این کشور ۱۶۳،۶۱۰ کیلومتر مربع بوده و دارای ۹۶۵ کیلومتر مرز مشترک با الجزایر و ۴۵۹ کیلومتر مرز مشترک با لیبی است. همچنین طول سواحل آن در دریای مدیترانه، ۱۱۴۸ کیلومتر است. بلندترین نقطه سرزمین تونس، کوه الشعانبی با ارتفاع ۱۵۴۴ متر می‌باشد. این کشور در 30 درجه طول و 37 درجه عرض شمالی واقع شده است.
    =سیاست=
    حکومت تونس جمهوری اعلام شده است. در این کشور نخست وزیر نیز وجود دارد که به همراه رئیس جمهور، قوه‌ی مجریه را اداره می‌کند. در این کشور، مهمترین وظیفه رئیس‌جمهور، انتخاب نخست‌وزیر می‌باشد. قوه مقننه در کشور تونس در مجلس ملی خلاصه می‌شود. قوه قضایی کشور تونس با نظارت دیوان عالی کشور فعالیت می‌کند. در این کشور 24 فرمانداری وجود دارد. کشور تونس دارای 24 استان است و سیستم سیاسی در این کشور نیز بر اساس رویکردهای جدید تغییراتی را شامل شده است. آزادی بیان بخشی از سیاست کشور تونس محسوب می‌شود و مردم در تصمیم گیری های دولت دخالت دارند. اینطور که مشخص است رتبه سیاسی کشور تونس بالا اعلام شده است. در این کشور رئیس جمهور مستقل از مجلس است و مجلس به هیئت وزرای پیشنهادی رای اعتماد می‌دهد.
    =تقسیمات کشوری=
    کشور تونس دارای 24 استان است که عبارتند از:
    استان اریانه،  استان باجه،  استان بن عروس،  استان بنزرت،  استان تطاوین،  استان توزر،  تونس،  استان جندوبه،  استان زغوان،
    استان سلیانه،  استان سوسه،  استان سیدی بوزید،  استان صفاقس،  استان قابس،  استان قبلی،  استان قصرین،  استان قفصه،  قیروان،
    استان الکاف،  استان مدنین،  استان منستیر،  استان منوبه،  استان مهدیه،  استان نابل
    پایتخت و شهر های مهم:
    شهر تونِس پایتخت کشور تونس می‌باشد که در انتهای خلیج تونس قرار گرفته است و مکان های دیدنی زیادی دارد که اغلب مورد توجه توریست ها قرار می‌گیرد.
    قیران یکی از شهرهای تاریخی تونس است که دارای تاریخی بیار مهیجی است. این شهر برای اولین بار توسط اعراب مسلمان کشف شده است. این شهر دروازه ورود مسلمانان به آفریقا محسوب می‌شود.
    الحمامات یکی از زیباترین شهرهای تونس است. این شهر به طور کلی دارای مکانی شگفت انگیز است که در میان کوه ها قرار دارد. این شهر یکی از بهترین مکان های گردشگری تونس محسوب می‌شود و دارای سواحل ماسه ای زیادی است.
    صفاقس یکی از زیباترین شهرهای تونس است که بر روی بازمانده های دو شهر باستانی رومی احداث شده است. این شهر مخصوص پرورش زیتون است. به طور کلی صفاقس پایگاه دزدان دریایی بوده است.
    شهر دوگا به طور کلی از زیباترین شهرهای تونس محسوب می‌شود و یکی از سالم ترین شهرهای این کشور است. این شهر دارای آثار باستانی به جا مانده از دوره های گذشته است و معماری بی نظیری در این شهر به کار رفته است.
    سوسه یک شهر بندری در تونس است که مشهور به مروارید سواحل تونس است؛ این شهر زیبا سومین شهر در تونس است و دارای سواحل اعجاب انگیز است و آب و هوای مناسبی است.
    حومه السوق شهر اصلی در سواحل جنوب شرقی جزیره جربه محسوب می‌شود. این شهر از شهرهای فرهنگی در تونس به شمار می‌آید که مردم آن اغلب به زبان فرانسه صحبت می‌کنند، این شهر بسیار زیبا طراحی شده است.
    سیدی بو سعید یکی از شهرهای دیدنی در تونس است که دارای دهکده های آبی رنگ و همینطور فضای گردشگری بسیار زیادی است.
    مطماطه یک شهر عجیب در تونس است که توسط تونل ها به هم وصل می‌شود. این شهر بر اساس فرسایش به یک منطقه مشخص در آمده است.
    زمبره، قرقنه و جربه جزیره های مهم در تونس هستند.<ref>https://go2tr.com/tunisia#0</ref>
    =اقتصاد=
    اقتصاد کشور تونس تا حد زیادی بر کشاورزی و گردشگری استوار است اما در سال های جدید معادن و همینطور صادرات نیز بخش مهمی از اقتصاد در کشور تونس محسوب می‌شوند. به طور کلی وضعیت اقتصادی در تونس بسیار متنوع است. در این کشور صنایع اصلی شامل نفت و فرآوری های مشتقات است و همینطور سنگ آهن و منسوجات نیز از دیگر بخش های مهم اقتصادی کشور تونس محسوب می‌شود. کشور تونس در زمینه ساخت قطعات ماشین آلات صنعتی بسیار عالی عمل کرده است. در این کشور انواع نوشیدنی های ارگانیک تولید می‌شود که ورود به بخش اقتصادی در دنیا نیز داشته است.
    کشور تونس بسیار قدرتمند ظاهر شده است و بخش خدمات در این کشور از رونق زیادی برخوردار است. اینطور که شواهد نشان می‌دهد منابع مالی و اقتصادی تونس به طور دقیق پیشرفت داشته است. عمده ترین محصولات کشاورزی در تونس شامل زیتون و روغن زیتون است و البته غلات و گوجه فرنگی نیز در این کشور بسیار کشت می‌شود. فراورده های لبنی بخش مهمی از اقتصاد کشور تونس محسوب می‌شود. نرخ تورم در این کشور حدود 6.50 درصد اعلام شده است.
    فرهنگ و آموزش از دیگر بخش های اقتصادی قدرتمند در کشور تونس محسوب می‌شود؛ حقیقت این است که دولت کشور تونس سعی کرده است گردش م
    الی خوبی در زمینه آموزش و پرورش ایجاد نماید و در این زمینه بسیار موفق ظاهر شده است. در این کشور دانشگاه های خصوصی زیادی دیده می‌شود که برای دانشجویان خارجی در نظر گرفته شده‌اند.<ref>https://go2tr.com/tunisia#10</ref>
    گردشگری:
    ویرانه های باستانی رومی، جزیره جربه، شهر باستانی قیروان، استحکامات شهر منستیر، موزه باردو و پارک بلوه در در تونس، محل شهر باستانی کارتاژ و پارک های ملی از جمله اماکن دیدنی تونس است.<ref>https://fa.alkawthartv.com/news/103989</ref>
    =مردم شناسی و آئین و رسوم=
    مردم کشور تونس، زیاد به صحبت کردن علاقه دارند و درد و دل کردن بخشی از فرهنگ مردم این کشور محسوب می‌شود. احوالپرسی عموماً با سرتکان دادن صورت می‌گیرد. کمتر کسی در این کشور در ابتدای احوالپرسی زمان زیادی را صرف می‌کند و صمیمی می‌شود. حجاب کشور تونس آزاد است و استفاده از لباس های رسمی در این کشور بسیار کم دیده می‌شود. خانواده در تونس، جایگاه ویژه‌ای میان مردم دارد. برای رفتن به خانه‌ی تونسی‌ها بهتر است هدیه‌ای مثل شیرینی، شکلات، کیک، میوه یا گل برای آن‌ها ببرید و اگر هدیه‎ی شما را همان موقع باز نکردند، تعجب نکنید؛ زیرا معمولاً باز کردن کادو بلافاصله بعد از گرفتن آن در این کشور رواج ندارد.
    علاوه بر آن یادتان باشد که بعضی از مهمانی‌های آن‌ها مختلط نیست؛ بنابراین اگر کسی شما را به خانه‌اش دعوت کرد، حتماً مطمئن شوید که همسرتان هم دعوت است یا خیر. همچنین ترجیحاً لباس‌های خوبی بپوشید تا احترام شما به میزبانتان را نشان بدهد و از خانه‌ی آن‌ها تعریف کنیدو توجه داشته باشید که اگر خودشان کفش پایشان نبود، کفش‌هایتان را قبل از ورود به خانه دربیاورید. برای صرف شام، جای مهمان در صندلی کنار میزبان قرار دارد و قبل و بعد از شام احتمالاً سینک ظرف‌شویی کوچکی می‌آورند تا دستانتان را بشویید و با حوله خشک کنید. تونسی‌ها خودشان را میزبانان خوبی می‌دانند و معمولاً یک ظرف غذای مشترک بر روی میز قرار می‎دهند تا خودتان غذایتان را بکشید.<ref>https://go2tr.com/tunisia#10</ref>
    امروزه خانم‌ها در بیشتر شهرهای اصلی تونس، از اروپایی‌ها تأثیر گرفته‌اند و لباس‌های مدرن می‌پوشند. اما در قسمت‌های روستایی آن، هنوز هم لباس‌های رنگارنگ و سبک بربر به تن و تعداد زیادی جواهر را از خود آویزان می‌کنند. در مجموع لباس سنتی آقایان در تونس، «جبة» (Jebba) و لباس سنتی خانم‌ها، «خفتان» (Kaftan) نامیده می‌شود که در عربی به آن «قفطان» هم می‌گویند. خفتان لباس بلندی است که با طلا و سنگ‌های قیمتی تزئین شده و جنس آن بنا به شرایط، می‌تواند ابریشمی، نخی یا پشمی باشد و تنوع بیشتری نسبت به لباس مردها دارد. خانم‌های اشراف‌زاده تا قرن 19 از این لباس در مجلس عروسی‌شان استفاده می‌کردند و امروزه در شهرهایی همچون حمامه و سوسه، بعضی از دختران آن را به عنوان لباس عروسی‌شان انتخاب می‌کنند. لباس‌های سنتی این کشور را می‌توانید به عنوان سوغات خریداری کنید و با خود به خانه بیاورید.
    <ref>[https://www.eavar.com/fa/blog/2018/3/5/130646/tunisia-culture/ https://www.eavar.com/fa]</ref>
    =فرهنگ و آموزش=
    با توجه به موقعیت استراتژیک تونس در شمال آفریقا و در کنار دریای مدیترانه، این کشور در طول سه هزار ساله گذشته در معرض رفت و آمد تمدن‌ها و فرهنگ‌های مختلف قرار گرفته که مهمترین آن عبارتند از قرطاجی‌ها (با پایه گذاری یک زن به نام علیسه)، رومی‌ها، مسلمان‌ها (عرب‌ها، خراسانی‌ها وترک‌ها) و اروپایی‌ها (پرتغال، اسپانیا و فرانسه). تونس در سال۱۸۸۱ میلادی تحت حمایت فرانسه قرار گرفت. به گفته خود تونسی‌ها، این تحت‌الحمایه بودن بالاترین ضرر را به تونس زده است.
    دانش‌آموزان تونسی از آموزش رایگان برخوردارند و تحصیل در دوره دبستان اجباری است. زبان عربی به عنوان زبان نخست و زبان های فرانسوی و انگلیسی به عنوان زبان های دوم و سوم از اول ابتدایی در مدارس آموزش داده می‌شود.
    نخستین مرکز آموزش عالی کشور تونس، دانشگاه تونس می‌باشد که در سال ۱۹۶۰ میلادی بنیان نهاده شد. از دیگر دانشگاه‌های مهم تونس می‌توان به دانشگاه 9 آوریل، دانشگاه الوسط در شهر منستیر و دانشگاه جنوب در شهر صفاقس اشاره کرد. <ref>https://fa.alkawthartv.com/news/103989</ref>
    =هنر=
    فرهنگ، هنر و صنایع دستی تونس منعکس کننده تاثیرات فرهنگی چند کشور تحت امپراتوری های مختلف میباشد.
    هنرهای زیبا، به ویژه معماری، موسیقی و نقاشی تا حد زیادی توسط دو تمدن اسلامی و اروپایی تحت تاثیر قرار گرفته است.
    معماری
    معماری تونس شامل انواع تأثیرات باقی مانده از اولین آثار روم و کارتاژی است که در سراسر مناطق شمالی و در امتداد ساحل پراکنده شده. بسیاری بعد در دوران استعمار، سبک مدنی جدیدی از جمله سبک "فرانسه ویل موج نویی" را در خیابانها گستراند، و پارک های عمومی و خانه ها را با تنش استادانه ایی مواجه نمود.
    معماری بربر باستان در جنوب کشور که در آن خانه انسانهای در گودال و زندگی غارنشینی نشان می دهد.
    سبک های معماری تونس که شامل طیف کامل از طرحهای ابتدایی ساختمانهای رومی وکارتاژی هستند عبارتند از:
    {{ستون-شروع|2}}
    معماری جنوبی
    معماری کارتاژی
    معماری روم
    دوران استعمار
    مناره
    مساجد
    ZAOUIAS
    BAB MEDERSAS
    {{پایان}}
    KASBAH
    موسیقی
    "مالوف" یکی از موسیقی سنتی تونس ایست که بسیار به میراث عربی خود مدیون است که با استفاده از سازهای کوبه ای و بادی نواخته میشود. دیگر سبک های موسیقی تونس کلاسیک هستند.مثل:
    NOUBA(با نفوذ اسپانیایی)
    chghoul و bachraf ( با نفوذ از موسیقی ترکی)
    صنایع دستی
    صنایع دستی تونس به عنوان یک هنر غنی و متنوع در کشور خود شناخته شده است.
    صنایع دستی عبارتند از: تزیینات شتر و پتو دستباف از پشم گوسفند ، فرش، سرامیک و سفال، کاسه چوبی و مصنوعات چرمی ریز حکاکی شده میباشد.<ref>[http://www.safarafarin.com/هنر-در-تونس http://www.safarafarin.com]</ref>
    =ادبیات=
    ادبیات تونس با وجود نفوذ فرانسوی و انگلیسی همچنان بیش‌تر تحت سیطره‌ی زبان عربی است. ازجمله بزرگان ادبیات تونس می‌توان به ابراهیم آل خسری، حسن ابن رشیق، محمد ابن شرف ال‌قیروانی و ابن کلدون اشاره کرد. <ref>[https://www.ghoghnos.ir/blog/%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%AA%D9%88%D9%86%D8%B3-%D8%A8%DB%8C%D8%B4%E2%80%8C%D8%AA%D8%B1-%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%AF/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DA%AF%D8%B1%D8%AF%DB%8C برگرفته از سایت ققنوس]</ref>
    =رسانه ها=
    خبرگزاری تونس در که سال ۱۹۶۱ در شهر تونس افتتاح شده‌است، دارای نمایندگی‌هایی در داخل و خارج کشور می‌باشد. رادیو دولتی تونس در شهرهای تونس، صفاقس، منستیر و قفصه دارای ایستگاه است و برنامه‌هایی به زبان‌های عربی، فرانسه و ایتالیایی پخش می‌کند. تلویزیون تونس نیز در سال ۱۹۹۶ بنیان نهاده شده و دارای دو شبکه به زبان عربی است. برخی از روزنامه‌های مهم تونس عبارتند از: الصحافه، الصباح، الحریه، الشروق، انباء تونس به زبان‌های انگلیسی و فرانسه و الانوار به زبان فرانسه.
    تا پیش از انقلاب مردمی تونس که روز ۱۴ ژانویه ۲۰۱۱ به سرنگونی دیکتاتوری زین‌العابدین بن علی انجامید، بساط ممیزی و سانسور در این کشور رواج داشت. هر کتابی باید پیش از چاپ از «وزارت کشور» مجوز انتشار دریافت می‌کرد. چاپ و نشر هر متن بدون مجوز مجازات زندان به دنبال داشت.
    پس از پیروزی انقلاب یکی از اولین فرمان‌های دولت موقت در مورد آزادی چاپ و نشر صادر شد. دولت موقت تونس اعلام کرد که چاپ و نشر مجله و کتاب به مجوز دولتی نیاز ندارد. بیانیه تصریح کرده بود: «نویسندگان مختار هستند که برای حفظ حقوق خود، اثر خود را در اداره مخصوص به این امر در وزارت فرهنگ به ثبت برسانند.»
    =تعطیلات رسمی کشور تونس در سال 2020 <ref>http://tici.info/default.aspx?dir=BizInfo_wvn&file=Tunisia.htm</ref>=
    January-1  =  New Year's Day
    January-18 =  Revolution Day
    March-20 =  Independence Day
    March-21 =  Youth Day
    April-9 =  Martyr's Day
    May-1 =  Labor Day


    July-25 =  Republic Day


    ==در سوریه چه می گذرد و حقیقت بحران سوریه چیست؟==
    August-13 = Women's Day


    September-3 =  Independence Movement Day


    در این راستا تذکار چند نکته مهم ضروری است:
    October-15 =  Evacuation Day


    November-7 =  Commemoration Day


    1. شکی نیست که رخدادهای روزهای نخست [[سوریه]] را باید در ادامه حوادثی دانست که بر اثر موج و طوفان برخواسته از بیداری اسلامی ملت¬ها از شمال آفریقا و کشورهای عربی، زوال حاکمیت دیکتاتورهایی نظیر بن علی (یمن)، عبدالله صالح (تونس)، قذافی (لیبی)، و حسنی مبارک (مصر) را به دنبال داشت. تظاهرات آغازین برخی از شهرهای مهم سوریه از جمله دمشق، معلول نظام پلیسی و نظامی حزب حاکم در سوریه بود که طی سه دهه گذشته گسست و فاصله¬های عمیق را بین ملت و دولت ایجاد نموده بود. مردم سوریه نیز همانند ملت¬های برخواسته دیگر در صدد آن بودند که به نظام تک حزبی حاکمیت خاندان أسد پایان داده مطالبات مشروع خود را از طریق مسالمت آمیز عینیّت بخشند.
    =وضعیت دین=




    2. در مدت اندکی که از قیام عمومی ملت سوریه می¬گذشت بناگاه ملت سوریه احساس نمود که مدیریت این تظاهرات مردمی و مسالمت¬آمیز، به تدریج از کنترل آن¬ها خارج شده به گونه¬ای که نقش گروه¬های بیرونی منطقه¬ای و بلکه فرامنطقه¬ای در جهت دادن به مطالبات مردمی بسیار پر رنگ است. مردم به خوبی پنجه¬های خونین گرگ¬های بیرونی را می-دیدند که می¬خواستند از فرصت به دست آمده، اهداف شوم و استراتژیک خود را ـ که نابودی مقاومت ملت¬ها به ویژه مقاومت لبنان و فلسطین و ایران و نیز نجات رژیم صهیونیستی که در ورطه سراشیبی و سقوط قرار گرفته است ـ از مجرای سوریه عملی سازند.
    مذاهب اسلامی:


    سیاست حاکمان تونس در طول تاریخ این بود که جز مذهب مالکی، مذهب دیگری رواج پیدا نکند؛ بنابراین مذهب بیشتر مردم تونس «مالکی» است. مذاهب «شیعی»، «حنفی» و «اباضی» ـ نحله ای از خوارج ـ نیز در این کشور زندگی می کنند.<ref>[https://farsi.al-shia.org/تشیع-در-تونس/ https://farsi.al-shia.org]</ref>


    بدین جهت به رغم نارضایتی از حاکمیت موجود کشورشان در راستای منافع و مصالح ملّی خود، در شکل¬های مختلف وحدت و انسجام ملی¬شان را در برابر توطئه بیگانگان اعلام نموده تا مانع سوء استفاده و بهره¬برداری سیاسی دشمنان اصلی کشورشان گردند.


    اهل سنت در تونس:


    3. در تایید بیداری و هشیار مردم سوریه نسبت به دست-های خائن بیرونی باید گفت:
    دین رسمی تونس، اسلام و مذهب تونسی ها عمدتاً (سني) مالكي است. در این کشور98% مسلمان، كمتر از يك در صد مسيحي و کمتر از یک درصد یهودی و بقیه معتقدین به ادیان دیگر می باشند.
    نخستين خليفه فاطمي «عبيدالله المهدي» نام داشت كه خود را از نسل "محمد بن اسماعيل بن جعفر الصادق(ع)" و از ذريه حضرت فاطمه(س) معرفي كرد. وي در سال 103 با تصرف "اسكندريه" نيت خود را براي فتح مصر آشكار ساخت و سلسله فاطميان را در سال 803 در تونس تشكيل داد كه دامنه آن پس از مدتي به مصر كشانده شد.
    در دوران جديد، فرانسه اين كشور را به استعمار كشيد تا سال 1956 كه این کشور به استقلال دست یافت.


    بعد از استقلال، سیاست "حذف كامل دین [[اسلام]] از نظام دولتی و زندگی مردم تونس" دنبال شد. اين سياست ـ به موازات اقدامات "آتاتورک" و "پهلوي اول" به ترتیب در تركيه و ايران ـ به دست «حبیب بورقیبه» در تونس اجرايي گرديد. اما از سال 1987 كه " زین العابدین بن علي" قدرت را در دست گرفت، دريافت كه سیاست زور برای حذف دین، قابل پیگیری نیست ؛ لذا مي‌كوشد تا جایی که عوارض نداشته باشد، فعالیت دینی ـ اسلامی را آزاد بگذارد كه نمونه آن توجه جديد به "دانشگاه زیتونه" است كه نماد اسلامی كشور تونس به شمار مي‌آيد. همچنين راه اندازی رادیو [[قرآن]]، توجه به مراکز قرآنی در حد حفظ و قرائت، و نيز تقید شخصي خود او به ظواهر شرع در همین راستا اجرا شد.


    به خوبی مشهود بوده و هست که ماهیت ناآرامی¬های سوریه با کشورهای انقلابی دیگر نظیر مصر، یمن، لیبی، بحرین متفاوت است؛ چون:
    سیاست حاكمان تونس در طول تاریخ این بود كه جز مذهب مالکی، مذهب دیگری رواج پیدا نکند؛ لذا مذهب بيشتر مردم تونس "مالکی" است. پیروان مذاهب "تشيع"، "حنفی" و "اباضی" نيز در این کشور زندگي مي‌كنند.
    اولاً هیچ یک از ملت¬های معترض و انقلابی عرب، مورد حمایت دولت¬های غربی و نیز دولت¬های مرتجع عرب قرار نگرفتند در حالی که سیل حمایت¬های مالی و تسلیحاتی منطقه¬ای و فرامنطقه¬ای به سوی گروه¬های اپوزسیون نظام سوریه، جاری شد که همچنان ادامه دارد.


    نتيجه اقدامات لائيك حكومت‌ها در تاريخ اين كشور، اين بوده است كه برخي از مسلمانان ـ عليرغم آنكه بسیار علاقمند به دین و قرآن هستند ـ نگاهشان نسبت به دین، نگاهي سکولار باشد و مثلا "حجاب" را جزء مسلمات دین ندانند و بی‌حجاب بودن برايشان امری طبيعي جلوه كند. اما اكنون جرياناتي ايجاد شده است كه به دنبال زنده کردن تراث تاريخي است و مي‌خواهد از لحاظ علمی بداند كه مثلا فاطمیون که بودند و چه کردند و چه دستاوردهايی داشتند.
    اكثريت مسلمانان تونس به لحاظ "عقيده" شديدا علاقمند به اهل‌بيت (ع) بوده و از لحاظ "عمل" نيز پيرو مذهب مالك بن انس مي‌باشند.<ref>https://fa.alkawthartv.com/news/103989</ref>


    ثانیاً معترضان در سوریه بر خلاف سائر کشورهای انقلابی عرب، نوعاً مسلح هستند به گونه¬ای که شناخت این گروه¬ها هم چندان دشوار نیست، گروه¬هایی نظیر: گردان¬های الحق، احرار الشام، نصرة أهل الشام، الفاروق، خالدين الوليد، عبيدة بن الجراح، عمرو بن العاص، شموخ الإسلام، جيش الأمه، المارة البیضاء، شورای دولت اسلامی القاعده، ارتش آزادی بخش، شورای ارتش انقلابی و انصار المجاهدین از جمله گروه¬های مسلحی هستند که عملاً عله نظام سوریه می¬جنگند.
    ثالثاً عملیات تروریستی در سوریه به شکل بسیار آموزش دیده پیاده می¬گردد به گونه¬ای که برخی از دستگیر شدگان عامل این حوادث، به خوبی اعتراف می¬کردند که در اسرائیل و برخی از کشورهای همسایه آموزش دیده¬اند.


    شیعه در تونس:


    رابعاً تظاهرات و اعتراض¬های در سوریه همگانی نبوده و تنها در برخی شهرها آن هم شهرهای مرزی رخ می¬دهند. از طرفی دیگر هر جا اعتراضی صورت می¬گیرد در مقابل آن بلافاصله تظاهراتی نیز به نفع حاکمیت واقع می¬گردد.
    در تونس به مانند تمامی کشورهای آفریقا، نیز سه نوع شیعه اهل بیت(علیهم‌السلام) وجود دارد:


    ۱. شیعیان کهن؛


    خامساً بر اساس آخرین اخبار تایید شده 28 کشور خارجی از 30 گروه مسلح در سوریه علیه نظام بشار حمایت مالی و تسلیحاتی می¬کنند در حالی که در کشورهای انقلابی عرب تمامی این کشورها از دیکتاتورها حمایت نموده و به خواست ملت¬ها بی اعتنا بودند.
    ۲. نو شیعه ها (مستبصران)؛
    این نکات و امور دیگر باعث گردید که حوادث سوریه از مسیر اولیه خود که در راستای بیداری اسلامی ملت¬ها بود خارج شده و مدیریت آن به دست عوامل بیرونی که در رأس آن¬ها آمریکا و صهیونیسم بود قرار گیرد.


    ۳. محبان و موالی اهل بیت(علیهم‌السلام) از میان اهل سنت.


    4. در اثبات اینکه مدیریت کنونی حوادث سوریه از کنترل ملت این کشور خارج شده و کارگردانان اصلی آن نظام استکباری آمریکا و برخی از مرتجعین عرب می¬باشند اعترافات سران استکبار و برخی از مرتجعین عرب کفایت می¬کند؛ در اینجا چند نمونه از گفتار اینان را که در رسانه¬های دنیا منتشر شده است بیان می¬کنیم:
    از آنجا که اکثریت مسلمانان تونس به لحاظ «عقیده»، به شدت علاقمند به اهل بیت(علیهم‌السلام) هستند ولی از لحاظ «عمل» پیرو مذهب مالکی می باشند، می توان بسیاری از مردم تونس را شیعیانی دانست که از تشیع خود بی اطلاع هستند!
    هنری کیسینجروزیر خارجه اسبق آمریکا در گفتگو با روزنامه نیویورک: آخرین راهکار در خصوص سوریه به آتش کشیدن این کشور از درون است و این اتفاق در حال جریان است .
    ژنرال «گابی اشکنازی» رئیس پیشین ستاد کل ارتش رژیم صهیونیستی، بحران در سوریه را یک فرصت مطلوب تلقی کرد و گفت:
    هر حکومتی که پس از اسد روی کار بیاید به اندازه او، خود را به حکومت اسلامی ایران یا حزب الله نزدیک نخواهد کرد.<ref>نقل از اينترنت، سايت اسلام تايمز.</ref>


    اما ـ گذشته از این ریشه ها و علایق ـ گروه دوم شیعیان تونس (یعنی مستبصران و نوشیعه ها) خود به دو گروه تقسیم می شوند: «شیعیان مذهبی» و «شیعیان سیاسی». منظور از شیعیان سیاسی کسانی هستند که جریانات سیاسی آنها را به مذهب شیعه متمایل کرده است. شیعیان مذهبی نیز کسانی هستند که با مطالعه و تحقیق به مذهب شیعه گرویده اند. تعداد زیادی از شیعیان تونسی در اروپا و آسیا زندگی می کنند.
    آمار انجمن دین و زندگی اجتماعی آمریکا «مؤسسه PEW» در سال ۲۰۰۹م که مطابق این آمار از جمعیت ۱۰.۱۰۲.۰۰۰ نفری تونس در آن سال، حدود ۱۰۲.۰۰۰ شیعه هستند.
    <ref>[https://farsi.al-shia.org/تشیع-در-تونس/ https://farsi.al-shia.org]</ref>


    فیلیپ جرالدی افسر بازنشسته سیاد در مقاله¬ای در ماهنامه آمریکایی امریکن کانسرواتیو: نیروهای ویژه ارتش¬های فرانسه و انگلیس از شورشیان مسلح سوریه پشتیبانی می¬کنند و آن¬ها را آموزش می¬دهند و نیروهای ویژه ارتش و سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا تجهیزات ارتباطاتی و اطلاعاتی را در اختیار شورشیان می¬گذارند <ref>.همان</ref>
    =جریان های شاخص=
    سعود الفیصل وزیر خارجه عربستان در نشست مورخه 23/11/90 وزرای خارجه [[اتحادیه عرب]] اعلام کرد: باید از مخالفان سوریه همه نوع حمایت ممکن را به عمل آورد. اتحادیه عرب باید کانال¬های ارتباطی با مخالفان سوریه را باز کند و همه نوع حمایت را از آنان به عمل آورد .<ref>همان</ref>


    ==جریان های شاخص دینی==


    فواز زعبی نماینده پارلمان اردن فاش کرد:
    ===جنبش اسلامی تونس===
    ماهیت جنبش اسلامی تونس که در دهه ۷۰ به رهبری راشد الغنوشی در دانشگاه سیدی یوسف تونس تأسیس شد، دارای تنوع و پیچیدگی خاصی بود و عناصری همچون تدین سنتی تونسی با مذهب سنتی مالکی، عقاید اشعری و تربیت صوفیانه در آن دخالت داشتند. به اعتقاد برخی، این جریان بر پایه میراث عقلانی اسلامی موجود در تاریخ عربی- اسلامی به نقد اصولی و ریشه ای اخوان المسلمین به عنوان نمایندگان واپسگرا در این عصر می پردازد و بر اعاده حیثیت غرب عقلانی و مکتب اصلاح طلبانه تونس و دستاوردهای جدید آن در چارچوب جنبش مدرنیزاسیون و سکولاریزاسیون بورقیبه در مسایلی چون آزادی زنان، سکولاریزه شدن آموزش و ... استناد می کند.


    الغنوشی خود در اینباره اظهار می کند: ما سابقاً تحت تاثیر متفکرانی از مصر و سوریه، چون: حسن البنا و مصطفی السباعی قرار گرفتیم که با اخوان المسلمین در ارتباط بودند و السباعی رهبر شاخه  سوریه آن بود. اما همچنان که MTI توسعه پیدا می کرد، ما بیش از پیش از متفکران منطقه مغرب چون: مالک بن نبی و محمد الطاهر بن عاشور که بر اهمیت مقاصدالشریعه، یعنی اهداف یا غایات فقه اسلامی تأکید می کند، الهام گرفتیم. به گفته راشد الغنوشی، این حرکت یک جنبش فرهنگی است که مسلمانان را به بازیابی مفاهیم و بازسازی حیات فرهنگی، سیاسی و اجتماعی بر اساس اصول اسلامی فرا می خواند.


    هیئت پارلمانی کویت که به اردن سفر کرده، روز جمعه 21/11/90 در جریان تظاهرات اعتراضی شهروندان اردنی به عملکرد نظام در شهر «رمثا» ـ مرز اردن و سوریه ـ با پرداخت مبالغ قابل توجهی پول، آن¬ها را علیه نظام سوریه تحریک و از آن¬ها خواسته¬اند تا به منطقه صفر مرزی رفته و علیه بشار اسد شعار دهند.
    جنبش از این جهت یکی از حرکت های معاصر اسلامی به شمار می رود که مسلمانان را به ایجاد جامعه اسلامی برپایه اصول اسلام دعوت می کند. مواضع فکری و سیاسی راشد الغنوشی، دیدگاه خاصی نسبت به مسایل بنیادین سیاسی در سده بیستم دارد که تا حد زیادی با مواضع فکری دیگر رهبران جنبش های مهم فکری معاصر تفاوت اساسی دارد. وی می کوشد تا میان دموکراسی و اسلام نوعی سازگاری برقرار کند و آن را به عنوان الگویی ارزشمند برای جهانِ اسلامِ در حال تغییر ارایه دهد.
    خوشحالی سران صهیونیست را در بحران سوریه از گفتار «عاموس یدلین» رئیس سابق رکن اطلاعات ارتش اسرائیل می-توان فهمید که می¬گوید: تغییر حکومت در سوریه به سود اسرائیل است، در گذشته به اسرائیل توصیه می¬شد با سوریه صلح کند و حتی برای این منظور بهای سنگینی بپردازد ولی با وضعی که کنون پیش آمده این منظور يعنی جدایی سوریه از محور شرارت بدون پرداخت هیچگونه بهایی تامین خواهد شد .<ref>همان</ref>


    راشد الغنوشی کتابی با عنوان آزادی های عمومی در حکومت اسلامی به نگارش درآورده و در آن دیدگاه خود را در این زمینه تبیین کرده است. وی در این کتاب تلاش دارد تا اثبات کند که دموکراسی تنها یک امکان در میان امکان های مختلف و یک گزینه در میان گزینه های متعدد است که ضرورتاً با اسلام در تناقض نیست.<ref>[https://www.irna.ir/news/83668752/درباره-راشد-الغنوشی https://www.irna.ir/news]</ref>


    و آخرین سخن در این زمینه گفتار نبیه بری است که می-گوید:
    ===حزب النهضة===
    غربی¬ها می¬گویند این مقاومت ـ لبنان فلسطینی در برابر اسرائیل ـ یک اژدهای افعی است که سرش در جمهوری اسلامی ایران است و دُم آن حزب الله و مقاومت اسلامی فلسطین و کمرش در سوریه است ما ـ غربی¬ها ـ در این 33 سال تلاش کردیم که دُم اژدها را بزنیم ولی غافل از آنکه خصوصیت افعی این است که دُمش را ترمیم می¬کند از طرفی نمی¬توانیم سر او را بزنیم؛ امروز موقعیتی پیش آمده است تا کمر افعی را که سوریه است بشکنیم . <ref>نقل از سايت الف، 21/06/91.</ref>
    [[حزب النهضه]] تونس از مهمترین شاخه‌‌های اخوان المسلمین در شمال آفریقا بود که با چرخش مواضعش در جریان انقلاب یاسمین و تحولی که طی کنگره دهم در ماهیت خود ایجاد کرد فاصله‌گذاری معنا‌‌داری با نه تنها اخوان المسلمین که با تمامی ‌جریان‌های اسلام‌گرای جهان اسلام انجام داد تا جایی که این جریان پسوند اسلام سیاسی را از نام خود حذف کرد و صراحتا اعلام نمود که از یک حزب تبلیغی به یک حزب سیاسی تبدیل شده است این مسئله منشأ تحولات بسیاری در شمال آفریقا و تضعیف نفوذ اخوان المسلمین در این منطقه و تزلزل آن در مناطق دیگر شد.
    باید اذعان کرد پیچیدگی اوضاع سوریه به گونه¬ای است که می¬توان آن را مصداقی از فتنه حقیقی دانست که مواضع گوناگونی حتی توسط دوستان واقعی سوریه نسبت به آن اتخاذ می¬گردد چون در این بحران همانگونه که بیان گردید مجموعه¬ای از حق ـ مطالبات مشروع مردم و اعتراض به نظام تک حزبی و پلیسی سوریه ـ و باطل ـ تجهیز گروه¬های مسلّح داخلی به کارگردانی آمریکا و اسرائیل وارتجاع عرب و ترکیه جهت نابودی مقاومت و تشدید اختلافات طائفه¬ای ـ به هم به گونه¬ای آمیخته شده است که تشخیص صحيح حق از باطل و نیز اتخاذ موصفي واقع¬بینانه و درست بسیار دشوار شده است.
    این مسئله را بعضی سکولار‌شدن این جنبش قلمداد نموده و بعضی هم آن را تغییری تاکتیکی دانسته‌اند، به هر حال این اتفاق را بسیاری از تحلیلگران ناشی از بحران کارآمدی جنبش‌های اسلامی در مواجهه با مشکلات اداره جوامع خود دانسته‌اند.
    <ref>[http://www.css.ir/fa/content/114855/%D9%86%D9%82%D8%AF_%D9%88_%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%B1%D8%A7%D8%B4%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%BA%D9%86%D9%88%D8%B4%DB%8C_%D9%88_%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4_%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%87%D8%B6%D9%87_%D8%AF%D8%B1_%D8%AA%D9%88%D9%86%D8%B3 http://www.css.ir]</ref>


    ==راهبرد رهبری در بحران سوریه==


    ===احزاب سلفى تونس===


    مواضع و راهبرد رهبری معظم را می¬توان از گفتارهای متنوع ایشان که در مواقع گوناگون ابراز داشته¬اند به دست آورد؛ ایشان در تحلیلی عمیق و با نگاهی برخواسته از بصیرت دینی ماهیت حوادث سوریه را متفاوت از وقایع کشورهای انقلابی عرب دانسته و می¬گوید:
    [[جریان شناسی سلفی گری در تونس|سلفیت در کشور تونس]] دارای جریانات سه گانه علمی، اصلاح طلب یا جنبشی و جهادی وجود دارند و به سهم خود در عرصه سیاسی و اجتماعی تاثیر گذارند. در اثر انقلاب تونس، گرايشى ميان سلفی هاى تونس به منظور كسب مشروعيت قانونى از طريق تأسيس احزاب سياسى مشاهده شد. در نتيجه اين گرايش، تعدادى از احزاب سلفى در صحنه ظهور كردند كه ضمن عمل در چارچوب هاى رسمى و قانونى، جوياى پيشبرد برنامه هاى خويش از راه هاى مسالمت جويانه هستند.<ref>http://takfir.ir/modules/smartsection/item.php?itemid=953</ref>


    '''[[حزب اصالت]]'''
    حزب اصالت نخستين حزب سلفى، بود كه در مارس 2012 توانست مجوز فعاليت بگيرد و به صورت قانونى به فعاليت بپردازد. رهبرى اين حزب را «مولدى على»، استاد حقوق بين الملل و از جمله شخصيت هاى تحت تعقيب دوره بن على به عهده دارد. اين حزب از احزاب سلفى نزديك به «[[حزب النور]]» مصر است و گرايشى آشكار به اولويت بخشيدن به دعوت و تبليغ دينى در عرصه اجتماعى دارد.<ref>http://takfir.ir/modules/smartsection/item.php?itemid=953</ref>


    امروز آمریکا برای شبیه سازی کاری که در مصر و تونس و لیبی و امثال این¬ها انجام گرفته است متوجه شده است که سوریه را ـ که در خط مقاومت است ـ دچار مشکل کند. ماهیت قضیه در سوریه با ماهیت قضیه در این کشورها متفاوت است در این کشورها حرکت ضد آمریکا و صهیونیسم بود اما در سوریه، دست آمریکا آشکار و مشهود است، صهيونیست¬ها دنبال قضیه هستند...
    '''[[حزب الرحمه]]'''
    حزب دوم، «حزب الرحمه» است كه در جولاى 2012 توانست مجوز فعاليت خود را دريافت كند و رسماً به فعاليت بپردازد. رهبر اين حزب، «سعيد الجزائرى» است كه از جمله افراد منشعب شده از النهضه است. اين حزب نيز همچون «حزب اصالت»، بر اعمال شريعت در چارچوبى قانونى تأكيد می كند و به ويژه بر مسائل اجتماعى طبقات ضعيف، از جمله اشتغال، بهداشت، خانه سازى و نيز آموزش متمركز است.<ref>http://takfir.ir/modules/smartsection/item.php?itemid=953</ref>


    '''[[جبهه اصلاح]]'''
    سومين حزب، «جبهه اصلاح» است. اين حزب در مى 2012 قانونى شد و نفوذ و اعتبارى بيشتر از دو حزب نخست به دست آورد. گفته می شود اين حزب از ميان احزاب سلفى، نزديك ترين رويكردها را به النهضه دارد. بنا بر بعضى گزارش ها، اين حزب را می توان ميراث دار جبهه اسلامى اصلاح تونس دانست؛ جبهه اى كه در اواخر دهه 1980 به مبارزه مسلحانه عليه رژيم حاكم دعوت كرد و «محمد خوجه» را در رأس خود دارد. اعضاى اصلى اين جبهه پس از انقلاب تونس در اجتماعى كه با اخوان تونس برگزار كردند، خط مشى مسلحانه را كنار گذاشتند و در سايه تحول وضعيت تونس و سقوط نظام استبدادى و رواج آزادی هاى سياسى، وارد فرآيندهاى قانونى موجود شدند و در نتيجه، با تأسيس حزب، رسماً به صحنه سياسى وارد شدند. اين حزب افراد فراوانى را از درون النهضه كه از عملكرد رهبری شان ناراضى بوده اند و نيز بسيارى از سلفی هاى جهادى را به خود جذب كرد. جبهه اصلاح و كادر رهبرى و اغلب پيروان‏ آن اهداف و روش هاى حركت «[[اتجاه اسلامى]]» را دنبال می كنند. در مجموع، اين حزب، بنا بر گفتمان مطرح شده از سوى رهبر آن، به دنبال تحقق دموكراسى اسلامى است كه همان نهادينه كردن شريعت است.<ref>http://takfir.ir/modules/smartsection/item.php?itemid=953</ref>


    ایشان در دیدار با دبیر کل سازمان ملل متحد فرمودند:
    '''حزب التحریر'''
    حقیقت تلخ در مورد سوریه این است که مجموعه¬ای از دولت¬ها، گروه¬های مخالف دولت سوریه را به جنگی نیابتی از طرف خودشان با دولت سوریه وادار کرده¬اند و این جنگ نیابتی واقعیت امروز بحران سوریه است.
    معروف‏ ترين و قدرتمندترين حزب سلفى در دوره جديد، حزب «[[التحرير]]» است. البته به لحاظ برنامه و اهداف، اين حزب تفاوت هاى بارزى با ديگر احزاب سلفى دارد. اين حزب جزئى از حزب التحرير در ساير كشورهاى اسلامى به شمار می رود كه در اصل از سوى مجموعه اى انشعاب يافته از اخوان المسلمين در دهه 1950 تأسيس شد و هدف خود را اعاده خلافت و نيز حركت به سوى حاكم كردن شريعت در امت اسلامى تحت حكومت خلافت قرار داد. اين حزب اساساً در واكنش به تغيير اهداف‏ اخوان المسلمين و گرايش تدريجى آن به حركت در چارچوب هاى موجود شكل گرفت و هدف احياى خلافت را كه به تدريج در گفتمانِ اخوانى رنگ می باخت، محقق كرد.
    از ميان چهار حزب سلفى يادشده، «حزب اصلاح» به رغم طرح انتقادات، از ساير احزاب به النهضه و جريان اسلام گرايى ميانه نزديك تر است. دو حزب «الرحمة» و «الاصالة» توجه چندانى به مسائل سياسى ندارند و اغلب جوياى تحولات اجتماعی اند.
    <ref>http://takfir.ir/modules/smartsection/item.php?itemid=953</ref>




    ایشان وضعیت کنونی سوریه را ـ که موجب قربانی شدن بسیاری از مردم بی¬گناه گردیده است ـ نتیجه ارسال سیل-گونه سلاح از بیشتر مرزهای سوریه به داخل این کشور و برای گروه¬های مخالف دانسته و در یک راهبردی اساسی و واقع بینانه می¬فرماید:
    حل بحران سوریه یک شرط طبیعی دارد که عبارت است از جلوگیری از ارسال سلاح به گروه¬های بی مسؤوليت داخل سوریه.


    ==جریان های شاخص غیر دینی==


    ایشان در ادامه این دیدار فرمودند:
    '''[[حزب الوحدة الشعبیة]]'''
    همین دولت¬هایی که جنگ نیابتی را در سوریه راه انداخته¬اند مانع از اجرای طرح اقای کوفی عنان نیز شدند و نگذاشتند این طرح به نتیجه برسد. تا زمانی که این نقشه بسیار خطرناک از طرف برخی دولت¬ها در سوریه ادامه داشته باشد وضعيّت سوریه تغییری نخواهد کرد .
    از طرفی ایشان برای آنکه مطالبات بحق مردم نیز که شبیه مطالبات دیگر ملت¬های به پا خواسته عرب ـ مصر، لیبی و یمن ـ بوده استیفاء گردد از دولت سوریه خواستند که ضمن بهانه ندادن به مخالفان و افشای واقعیت¬های پشت پرده توطئه برای افکار عمومی ملّت¬های عرب، گام¬های اساسی و جدی را در جهت اصلاحات سیاسی و اجتماعی و اقتصادی کشورش بردارد .<ref>سايت های مختلف اين سخنان را گزارش کرده¬اند که از جمله آن¬ها سايت الف، تابناک، جهان نيوز و... .</ref>  به خوبی شاهد بوديم که برخی از اين اصلاحات که از جمله آن¬ها (حذف ماده 8) پايان دادن به سيطره نظام تک حزبی در کشور و اصلاحات اساسی در قانون اساسی بود انجام گرديد و لذا احزاب می¬توانند در سرنوشت کشور دخالت کنند.


    حزب وحدت مردمی ، حزبی تونسی با گرایش های ناسیونالیستی و سوسیالیستی ، در سال 1981 تاسیس شد.
    حزب وحدت مردمی یک حزب سوسیالیست دموکراتیک تونس با گرایش واحد عربی است. این حزب به ارزشهای آزادی ، برابری و همبستگی اعتقاد دارد و برای تجسم آنها در چارچوب یک پروژه جامعه یکپارچه و متعادل که آزادی های مدنی و سیاسی و عدالت اجتماعی را تضمین می کند ، تلاش می کند.
    از جمله اهداف خود ، که در نوامبر 1992 میلادی اعلام كرد: "تلاش برای دستیابی به خودكفایی مردم ما و كاهش تدریجی وابستگی اقتصادی غیر موجه". حزب از طریق سخنرانی اعلام شده ، گرایش سوسیالیستی ، گرایش عرب گرایانه و پایبندی خود به نقش هدایت گر دولت در زندگی اقتصادی را حفظ کرد.
    <ref>[http://www.baath-party.org/index.php?option=com_content&view=article&id=7310:q-q-1973-1977-q-q-q-q-1981-19-1983-2011-1992-q-q&catid=283&Itemid=249&lang=ar http://www.baath-party.org]</ref>


    به طور کلی از مجموعه بیانات رهبری در مسأله سوریه چند نکته استفاده می¬شود:
    '''حزب ترقی خواه دموکراتیک'''


    در سال 1983 توسط احمد نجیب الشابی پایه گذاری شده و جزء معدود حزب هایی بود که در زمان بن علی قانونی بودند. این حزب سکولار که گرایش های اقتصادی لیبرال دارد، النهضه را به عنوان رقیب خود می داند.


    1. مقصّر اصلی و پشت پرده بحران سوریه، آمریکا و رژیم صهیونیستی است.
    '''التکتل'''
    2. حقیقت بحران سوریه این است که مجموعه¬ای از دولت¬ها به سردمداری آمریکا گروه¬های مخالف دولت سوریه را به جنگی نیابتی از طرف خودشان با دولت سوریه وادار کرده-اند.
    3. هدف دشمن از ایجاد بحران سوریه، تضعيف مقاومت در منطقه و تامین منافع رژیم صهیونیستی است.
    4. عامل تشدید بحران سوریه، ارسال سیل گونه سلاح به داخل سوریه و حمایت مالی از گروه¬های بی مسؤوليت است.
    5. نتیجه ادامه بحران، قربانی شدن مردم مظلوم سوریه است.
    6. عامل شکست طرح کوفی عنان، آمریکا و اسرائیل¬اند که جنگ¬های نیابتی از طرف خودشان را توسط گروه¬های مسلح مخالف دولت به راه انداخته¬اند.
    7. شرط طبیعی حل بحران سوریه عبارت است از: الف) جلوگیری از ارسال سلاح به گروه¬های بی مسؤولیت در سوریه؛ ب) انجام اصلاحات اساسی توسط دولت بشار جهت استیفاء مطالبات مردمی.


    این حزب در سال 1994 بنیان گذاری شد و توانست در سال 2002 قانونی شود. این حزب با تاکید بر شفافیت یکی از اهداف اصلی خود را مبارزه با فساد می دانست. مصطفی بن جعفر رهبر التکتل جدیدا به عنوان وزیر بهداشت منسوب شده است. هدف از تاسیس این حزب مقابله با نفوذ روبه رشد اسلام گرایان در تونس عنوان شد.


    باید گفت در راستای راهبرد رهبری معظم به بحران سوریه، دولت جمهوری اسلامی نیز از طریق دیپلماسی، اقدامات شایسته¬ای را تا کنون انجام داده که آخرین آن پیشنهاد تشکیل اجلاسیه وزرای امور خارجه کشورهای ایران، عراق، ونزوئلا، عربستان، ترکیه و مصر می¬باشد.
    '''حزب کنگره برای جمهوری'''
    نکته قابل توجه آن است که طبق گفته آقای علاء الدین بروجردی رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، در ملاقاتی که با بشار اسد داشته است، جمهوری اسلامی چک سفید از دولت سوریه دریافت کرده و بشار اعلام کرده است که به ایران اعتماد داشته و مواضع ایران را می¬پذیرد و از هر گامی که ایران بردارد حمایت خواهد کرد.


    از این رو ایشان می¬گوید:
    این حزب در سال 2001 پایه گذاری و سال بعد از آن ممنوع الفعالیت شد. المنصف المرزوقی، فعال حقوق بشر این حزب را از فرانسه رهبری می نمود که بعد از خیزش مردمی تونس به این کشور بازگشت. اهداف این حزب حول آزادی های مدنی، حذف پلیس سیاسی و سانسور و اعمال قوانینی برای آزادی های مربوط به اعلامیه جهانی حقوق بشر قرار دارد. ناظران سیاسی معتقدند این حزب به حزب النهضه بسیار نزدیک است.
    ایران از دو ظرفیت مهم برای حل بحران سوریه برخوردار است که یکی از آن¬ها حُسن اعتماد و دوستی با دولت سوریه است و دیگری ریاست سه ساله ایران بر جنبش عدم تعهد است.


    ==مباني قرآني راهبرد رهبری در بحران سوریه==
    '''اتحاد آزاد وطنی'''


    این حزب پس از خیزش عمومی مردم توسط اسلیم ریاحی که سالها ساکن لبنان بود، تاسیس شد. اتحاد آزاد وطنی طرفدار اقتصاد آزاد و ارزش های مدرنیستی است.


    اکنون بعد از تبیین حقیقت بحران سوریه و راهبرد رهبری معظم و نظام جمهوری اسلامی به تبیین مبانی قرآنی این راهبرد می¬پردازيم:
    '''حزب کمونیستی کارگران تونس'''
    باید گفت: مواضع رهبری معظم در حوادث سوریه برگرفته از قواعد و اصولی است که در منابع دینی از جمله قرآن کریم بدان پرداخته شده است همانگونه ایشان در سخنانشان ابراز داشتند:
    «جمهوری اسلامی ایران بر اساس اعتقادات و آموزه¬های دینی خود، آماده هرگونه تلاش برای بحران سوریه است».
    برخی از این قواعد و اصولی که از قرآن کریم استخراج شده است عبارتند از:
    1. دفاع از مظلوم و مستضعف؛
    2. دفاع از مقاومت اسلامی؛
    3. حفظ و دفاع از ممالک اسلامی؛
    4. نفی سلطه کفار بر مسلمانان؛
    5. حفظ مراکز عبادی از تعرض متجاوزان؛
    6. ممانعت از آسیب¬پذیری مسلمانان در برابر کفار ؛
    7. خشم آفرینی دشمنان؛
    8. لزوم وحدت مسلمانان؛
    9. ارهاب و تحقیر دشمن؛
    10. اصلاح ذات البين؛
    11. لزوم دفع فتنه کفار؛
    12. لزوم اقتدار و عزت مسلمین در برابر کفار.
    و اینک به تبیین برخی از این اصول بر اساس آموزه¬های قرآنی می¬پردازیم:


    در سال 1986 پایه گذاری شد و به سرعت نیز غیرقانونی اعلام شد و تا سال پیش نیز اجازه فعالیت نداشت. این حزب بیشترین طرفداران خود را در میان دانشجویان دارد. رهبر این حزب حمه حمامی است.


    ===دفاع از مظلوم و مستضعف===
    '''ائتلاف دموکراتیک مدرنیستی'''


    ائتلافی که از گروههای مختلفی شکل گرفته است.


    شکی نیست که منازعات کنونی در سوریه با قطع نظر از عواملی که در پیدایش و یا شعله¬ور شدن آن سهیم هستند سبب ظلم و ستم بر مردم مظلوم و مستضعف سوریه گردیده است بر اساس گزارشات موثق مردمی که خارج از معادلات سیاسی گروه¬های معارض بوده و نقش در تشدید بحران کنونی ندارند به فجیع¬ترین وضع کشته می¬شوند. زنان و کودکان و افراد مسن، بیشترین قربانی بحران کنونی سوریه می¬باشند.<ref>بر اساس گزارش خبرگزاری¬ها در شهر حوله (روز جمعه) نزديک به صد تن از جمله 35 کودک زير 10 سال به طرز فجيعی کشته شدند (سايت هراز نيوز، خبرگزاری فار س به گزارش مانيتورينگ فارسي تروريست های غرب گرا در سوریه در جنایتی جدید با چاقو، گلوله و آتش زدن، اهالی یک روستا را قتل عام کردند. منابع خبری سوریه خبر دادند که روز گذشته تروریست های مسلح کشتاری در روستای القبير در ریف حماة مرتکب شدند که 78 شهید بر جای گذاشته است. خبرگزاری فارس 10/7/91.</ref>
    '''آفاق تونس'''


    توسط کمونیست های نئولیبرال تاسیس شده و امنا منیف هدایت آن را بر عهده دارد.<ref>[http://peace-ipsc.org/fa/جریان-های-سیاسی-فعال-در-تونس/ http://peace-ipsc.org]</ref>


    حال در برابر این جنایات وحشت¬بار  که طرفین نزاع یکدیگر را نسبت به ارتکاب آن متهم می¬کنند آیا مسلمانان تکلیفی ندارند؟ آیا رهبران اسلامی می¬توانند چشمان خود را در برابر این فجایع ضد بشری ـ با قطع نظر از مذاهب و فرق کسانی که قربانی این حوادث می¬گردند ـ بسته و از کنار آن به سادگی بگذرند؟ آیا قرآن کریم به رهبران کشورهای اسلامی و مسلمانان اجازه بی تفاوتی در برابر این حوادث را داده است؟
    '''حزب ندای تونس'''


    یک حزب سیاسی است که محمد باجی قائد سبسی رییس جمهور فقید و اسبق کشور تونس، به منظور ایجاد تشکیلات سیاسی خود و تبلیغات انتخاباتی خود در انتخابات ریاست جمهوری تونس در سال ۲۰۱۴ که نخستین همه‌پرسی پس از انقلاب تونس (۲۰۱۰–۲۰۱۱) بود تاسیس نمود. او در این انتخابات به عنوان رئیس‌جمهور این کشور انتخاب گردید. جنبش النهضة"، رقیب نداء تونس در پارلمان بوده است. <ref>[https://www.hamshahrionline.ir/news/287621/زندگینامه-محمد-باجی-قائد-السبسی-۱۹۲۶ https://www.hamshahrionline.ir]</ref>


    در پاسخ باید گفت: از آیات متعدد قرآنی به خوبی استفاده می¬شود که سکوت در برابر ظلم و ستم بر مظلومین روا نبوده و مسلمانان موظفند در هر کجا که نوای مظلومی را مي¬شنوند در برابر آن بی تفاوت نبوده و اقدامات لازم را در احقاق حق مظلومین و ستم دیدگان انجام دهند. اينک برخی از این آیات را مرور می¬کنیم:
    '''حزب قلب تونس'''


    یک حزب سیاسی است که نبیل القروی  برای پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری کشور تونس در سال 2014 تاسیس گردیده است. او با جدایی از حزب نداء تونس و تشکیل حزب قلب تونس در واقع خواست که تجربه حزب نداء و السبسی را در تونس بیازماید.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/4745251/مواضع-نامزدهای-دور-دوم-انتخابات-ریاست-جمهوری-تونس https://www.mehrnews.com]</ref>


    1ـ1. سوره مبارکه نساء آیه 75:
    {وما لکم لا تقاتلون فی سبيل الله والمستضعفين من الرجال والنساء والولدان الذين يقولون ربنا أخرجنا من هذه القرية الظالم أهلها واجعل لنا من لدنک وليا واجعل لنا من لدنک نصيرا}
    در این آیه نکات فراوانی نهفته شده است که برخی از آن¬ها را بیان می¬کنیم:
    1. فلسفه جهاد اسلامی بر اساس آیه شریفه مذکور، تامین دو غرض مهم است:
    الف) دفاع از مکتب توحیدی اسلام ـ فی سبیل الله ـ
    ب) دفاع از مستضعفین ـ والمستضعفین من الرجال ـ


    '''[[فمینیسم در تونس|فمینیسم]]'''


    2. قرار گرفتن عنوان مستضعفین در کنار نام مقدس الله ـ تبارک و تعالی ـ اهتمام فوق العاده خداوند متعال را به لزوم دفاع و نجات از مستضعفین بیان می¬کند.
    جنبش فمینیست پس از استقلال کشور، جنبشی سکولار به‌شمار می‌رود که انحصار آن با اولین هسته جریان فمینیستی اسلامی تمام شد. این تحول مورد پذیرش رئیس جمهور بورگیبا و متحدان مدرنیست فرانکوفونی‌اش و اکثریت زنانی که در آن دوره حاکم بر صحنه‌های عمومی بودند واقع شد. این افراد جزء نخبگان به ویژه در مناطق شهری به حساب می‌رفتند، در حالی که آداب و رسوم، سنت‌گرایی، مردسالاری، فقر و جهل هنوز در جامعه تونس به ویژه در مناطق روستایی و بیابانی موج می‌زد. در نتیجه، اصلاحات لیبرالی به درگیری‌هایی انجامید که موجب شد اتحاد زنان خدشه‌دار شود، زیرا تصویر بورگیبا با برداشتن روسری یک زن به عنوان تصویری از رهایی وی، باعث تحریک خصومت تعداد زیادی از زنانی شد که بطور کلّی، حجاب را از بخش‌های اصلی هویت خود می‌دانستند.<ref>[https://www.icro.ir/index.aspx?fkeyid=&siteid=261&pageid=32738&p=5&showitem=15672 https://www.icro.ir]</ref>
    3. آیه فوق جهت تحریک عواطف انسانی مسلمانان و تلاش سریع در رهایی و نجات مستضعفان از بند مستکبران، به جای به کارگیری هیئت امر و دستور ـ قاتلوا وجاهدوا ـ آنان را توبیخ و تحذیر نموده و با خطابی شدید اللحن می¬فرماید:


    ظهور واقعیِ مفهوم حقوق و آزادی‌های فمینیستی در تونس با برخی متفکران آغاز شد که از آنها به عنوان «پیشگامان جنبش اصلاحات» یاد می‌شود، که مهم‌ترین آنها «طاهر الحداد» نویسنده کتاب «إمرأتنا فی الشریعة والمجتمع» (جایگاه زنان ما در نگاه دین و جامعه) است. این دسته اندیشمندان راه را برای زنان تونس باز کردند تا بطور جدی به فکر نقش، جایگاه و حقوق خود درون خانواده و جامعه‌شان بیفتند. این فرصتی بود برای پرده‌برداری از آزار و شکنجه‌ای که علیه زنان و دختران تونسی مطابق ذهنیت و اقتدار مردسالارانه اعمال می‌شد. ستم‌هایی در سایه جامعه‌ای سنّت‌گرا که وارث آداب و رسومی توهین‌آمیز نسبت به زن، و مبتنی بر اختلاف طبقاتی بین ثروتمندان و مستمندان و درجه‌بندی افراد بر اساس تبار و یا سکونت در شهر و روستا بنا نهاده شده بود. بنابراین زن تونسی با تمام تناقضات درون خانواده و جامعه دست و پنجه نرم می‌کرد و با آن کنار می‌آمد، و در عین حال، مراقب نیروی شخصیت و استحکام ریشه‌های خود بود، و از هر راهی و با هر وسیله‌ی مبارزاتی در آزادسازی میهن از استعمار مشارکت داشت. تاریخ، بهترین شاهد بر مبارزات زنان تونس در برابر استعمار بوده است.


    {وما لکم لا تقاتلون فی سبيل الله والمستضعفين}
    تا حدود سال 1936 مباحث مربوط به فمینیسم فقط در حد یک بحث روشنفکرانه بود، و فراتر از تألیف کتاب و نوشتن مقاله‌های روزنامه‌ای نبود؛ زیرا این ایده‌ها که توسط پیشگامان جنبش اصلاح‌طلبی تونس پرداخته شد با مخالفت‌های شدیدی روبرو بود و هیچ حمایتی جز از گروهی اندک از روشنفکران و اندیشمندان دریافت نکرد.
    چه شده است شما را که در برابر یاري مستضعفان بی تفاوت شده و هیچ اقدامی جهت رهایی آن¬ها انجام نمی¬دهید ـ مگر انسانیت در شما مرده است که نسبت به ندای انسانی مردم محروم مستضعف بی تفاوت شده¬اید.
    <ref>[https://www.icro.ir/index.aspx?fkeyid=&siteid=261&pageid=32738&p=5&showitem=15672 https://www.icro.ir]</ref>


    برخی از تشکیلات فمینیستی عبارتند از: 


    و آنگاه جهت تحریک بیشتر عواطف انسانی می¬فرماید:
    انجمن اسلامی زنان تونس؛
    {والمستضعفين من الرجال والنساء والولدان الذين يقولون ربنا أخرجنا من هذه القرية الظالم أهلها واجعل لنا من لدنک وليا واجعل لنا من لدنک نصيرا}.
    4. از لحن آیه شریفه استنباط می¬گردد که گويا خداوند متعال دعای این مستضعفین و محرومین را مستجاب نموده و این رسالت بزرگ انسانی را بر عهده مسلمانان نهاده است مسلمانانی که با تبعیت از رهبری الهی ـ واجعل لنا من لدنک ولیا... ـ خود در برابر ظلم مستکبرین بر مردم بی دفاع و مستضعف، فرمان الهی را امتثال خواهند کرد. واجعل لنا من لدنک نصیرا.


    الفرع النسائی لجمعیة الشبان المسلمین/ نادی الفتاة الإسلامیة؛


    نکته قابل توجه اینکه در آیه بعدی (76) اوصاف چنین مؤمنینی را بیان نموده و در قالب جمله خبریه، امتثال عملی آنان را اینچنین می¬ستاید:
    الاتحاد النسائی التونسی؛
    {الذين آمنوا يقاتلون فی سبيل الله والذين کفروا يقاتلون فی سبيل الطاغوت فقاتلوا اولياء الشيطان إنّ کيد الشيطان کان ضعيفا}
    5. امر به قتال ـ جهاد نظامی ـ جهت رهایی مستضعفین در فقره «وما لکم لا تقاتلون فی سبیل الله والمستضعفین» عالی¬ترین و سخت¬ترین مرحله دفاع از مظلومین است که خداوند بر عهده مسلمانان گذاشته است. بدیهی است اگر به عللی ـ نظیر لزوم إذن امام معصوم در جهاد ابتدایی و... ـ این مرحله از جهاد میسور نبود مراحل پایین¬تر آن نظیر دفاع رسانه¬ای و تبلیغاتی، کمک¬های اقتصادی و سیاسی و فرهنگی از ذمّه مسلمانان ساقط نمی¬گردد که الميسور لا يسقط بالمعسور.


    الاتحاد الوطنی للمرأة التونسیة.


    6. به کارگیری واژه مستضعف بدل ضعيف، بیانگر آن است که ظلم و ستمی که مسلمانان مأمور به دفع آن شده¬اند ظلم و ستم بر انسان¬هایی است که از ناحیه دیگران ـ اعم از حکومت¬ها و گروه¬های داخلی وخارجی ـ مورد تجاوز و بی عدالتی قرار گرفته¬اند به علاوه آنکه واژه مستضعف، مفهومی عام بوده و انواع استضعاف ـ فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، اخلاقی را شامل می¬شود .<ref>اين نکته از تفسير نمونه استفاده شده است.</ref> 
    7. از آنجا که جهاد در جهت رهایی از مستضعفان به امر الهی صورت می¬گیرد از این رو هیچگاه چنین حرکتی خارج از جهاد فی سبیل الله نخواهد بود. بنابراین می¬توان عطف والمستضعفین را به «الله» از قبیل عطف خاص بر عام دانست .<ref>اين نکته از تفسير راهنما، ج 3ف ص 469 استفاده شده است.</ref> 


    =چهره های شاخص=


    8. نکته آخر انکه می¬توان از تقارب دو واژه فی سبیل الله و المستضعفین در آیه شریفه به وحدت عملی آن دو نیز پی برود چون همان طور که از آیات دیگر نظیر آیه: {ونريد أن نمن علی الذين استضعفوا فی الأرض ونجعلهم أئمة ونجعلهم الوارثين} استفاده می¬شود غرض از تشریع دین و ارسال انبيای الهی، تحقق وراثت مستضعفان بر دنیاست بنابراین هر قدمی که در راستای نجات مستضعفان برداشته می¬شود حرکت در مسیر الهی خواهد بود.
    ==چهره های شاخص دینی==




    نتيجه آنکه بعد از مشاهده اوضاع کنونی سوریه باید اظهار داشت که مردم محروم و ستمدیده این کشور امروز مصداق مستضعفینی هستند که با زبان حال خویش به درگاه خداوند عاجزانه می¬خواهند که:
    '''[[محمد صلاح الدین المستاوی]]'''
    ربّنا أخرجنا من هذه القرية الظالم أهلها واجعل لنا من لدنک وليا واجعل لنا من لدنک نصيرا. بنابراین دفاع و حمایت از چنین انسان¬هایی، رسالتی است که خداوند متعال بر عهده رهبران اسلام و مسلمانان راستین گذاشته است. بنابراین سزاوار است حتی الإمکان به کمک آن¬ها بشتابیم.


    شیخ محمد صلاح‌الدین المستاوی، دبیر كل [[شورای عالی اسلامی تونس]] ، عضو هیأت علمای [[جامعه زیتونه تونس|جامعه زیتونه]] و مدیر مجله ماهانه «جوهر‌الاسلام»و از اعضای [[مجمع عمومی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی]] است. وی دارای کتابهای زیادی به زبانهای عربی و فرانسه در زمینه تجدید گفتمان اسلامی و حفظ اصول و ارزشهای اسلامی و مباحث معاصر [[اسلام]] است.


    2ـ1. سوره نحل آیه شریفه 90:
    {إنّ الله يأمر بالعدل والإحسان وايتاء ذی القربی وينهی عن الفحشاء والمنکر والبغي يعظکم لعلکم تذکّرون}
    در این آیه شریفه، جامع¬ترین برنامه اجتماعی مسلمانان تبیین گردیده است:
    اصول سه¬گانه: عدل، احسان و نیکی به نزدیکان ـ اصولی که جنبه مثبت دارند و اصول سه¬گانه: نهی از فحشاء، منکر و بغي ـ که جنبه منفی دارند.
    برخی از نکاتی که در این آیه شریفه، به اثبات مدّعا ـ دفاع از مظلوم و مستضعف، کمک می¬کند عبارتند از:
    1. امر خداوند متعال به مسلمانان وجوامع اسلامی به رعایت عدالت، مستلزم آن است که آنان در برابر ظلم و ستم بر مظلومان ـ فارغ از هر نوع مذهب و عقیده¬ای ـ بی تفاوت نبوده و در جهت یاری آن¬ها قدم بردارند همان¬طور که علی علیه السلام می فرماید: «أحسن العدل نصرة المظلوم» <ref>عيون الحکم المواعظ، ص 113.</ref> ودر بیانی دیگر فرموده: إذا رأيت مظلوماً فأعنه علی الظالم» . <ref>همان ص 133.</ref>


    '''[[راشد الغنوشی]]'''


    2. بی تفاوتی در برابر ظلم و ستم مستکبران، مستلزم خروج از حریم عدالت بوده و عصیان الهی را به دنبال دارد.
    غنوشی بیش از ۲۰ سال در دوران حکومت بن‌علی در لندن در تبعید به سر برد و پس از پیروزی بهار عربی در ۲۰۱۱ میلادی به تونس بازگشت و توانست [[حزب النهضة]] را با همکاری قشر مذهبی در مدت کوتاهی دوباره احیا کند. حزب النهضة در نخستین انتخابات دمکراتیک تونس برای مجلس موسسان در ۲۰۱۱، ۳۷ درصد رأی آورد و در حکومت اتئلافی پس از انقلاب سهم عمده‌ای را بر عهده گرفت اما نگرانی‌ ناشی از اسلام‌گرایی روزافزون این حزب در جامعه‌ای که چندین دهه حکومت‌های سکولار را شاهد بود به ویژه پس از قتل منتقدین چپ‌گرای دولت شکری بلعید و محمد براهمی، باعث خیزش‌های تازه‌ای شد که در سال‌های۲۰۱۳ و ۲۰۱۴ به بحران جدیدی در تونس منجر شد. نهضت برخلاف رسم معمول در کشورهای منطقه، داوطلبانه از قدرت کنار رفت و اجازه داد تا انتخابات جدیدی برگزار شود که در آن ۲۷ درصد رأی آورد و جزیی از حکومت ائتلافی کنونی به رهبری حزب ندای تونس است.  
    3. عدالت در آیه شریفه مطلق بوده و تمامی انواع عدالت را ـ فردی، جمعی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی ـ را شامل می¬شود.
    4. امر به احسان ـ نیکوکاری ـ در کنار امر به عدالت بیانگر آن است که اجرای عدالت به تنهایی مشکلات جوامع بشری را حل نمی¬کند بلکه در کنار عدالت لازم است مسلمانان از روحیه گذشت و ایثار و فداکاری نیز برخوردار باشند. علی علیه السلام در تفسیر آیه مذکور می¬فرماید: إن الله يأمر بالعدل والإحسان، العدل الانصاف والإحسان التفضّل .<ref>نهج البلاغة، ج 4، ص 51</ref>
    5. نهی از بغی ـ نهی عن الفحشاء والمنکر والبغی ـ نیز بیانگر آن است که مسلمانان لازم است از هر نوع ظلم و ستم بر دیگران اجتناب کنند.


    یکی از نخستین اقدامات غنوشی پس از برگشت به تونس اعلان مخالفت با مفهوم خلافت بود و در این زمینه با اندیشه‌های [[حزب التحریر]] که خواهان تشکیل خلافت اسلامی بود به مخالفت برخاست. به باور او، اسلام با دمکراسی، حقوق بشر و آزادی فردی در تضاد نیست و یک مسلمان برخلاف باور رایج در جهان می‌تواند، دمکرات نیز باشد.
    <ref> [https://www.irna.ir/news/83668752/درباره-راشد-الغنوشی https://www.irna.ir]</ref>


    6. از ذیل آیه: «يعظکم لعلکم تذکرون» استفاده می¬شود که اصول شش¬گانه مذکور در آیه اموری فطری بوده که در نهاد همه انسان¬ها نهادینه شده است بنابراین غرض خداوند متعال از آیه مذکور، بیداری روح اجتماعی و فطری انسان-هاست. به عبارت دیگر امر تشریعی الهی به اصول مذکور ـ إن الله يأمر بالعدل والاحسان ـ ریشه در تکوين نهاد و فطرت انسان¬ها دارد. بنابراین آنان که از این اصول روی برگردانند در حقیقت از فطرت الهی خویش خارج شده¬اند.


    '''عمادالدین الحمرونی'''


    3ـ1. آیه 132 سوره بقره:
    [[عمادالدین الحمرونی]] یکی از فعالان شیعه، در دوران دیکتاتوری بن علی «[[مجمع فرهنگی اهل بیت(علیهم‌السلام) تونس]]» را در اروپا تأسیس کرد.<ref>https://farsi.al-shia.org/تشیع-در-تونس/</ref>
    {وکذلک جعلناکم أمة وسطا لتکونوا شهداء علی الناس ويکون الرسول عليکم شهيداً}
    مفاد آيه شریفه این است که امت اسلام باید الگو و نمونه تمامی جهانیان باشد. چون شریعت اسلام به گونه¬ای از ناحیه خداوند متعال تشریع گردیده است که از هر نوع افراط و تفریط به دور بوده و اعتدال را در تمامی زمینه-های فردی ـ اجتماعی و... ملاحظه نموده است بنابراین امت اسلام شایسته است با بهره¬گیری از این دین معتدل و منسجم که تأمین کننده نیازهای دنیوی واخروی اوست گواه و شاهد و نمونه برای عالمیان ـ امت¬های دیگر ـ باشد. همانگونه که پیامبر (صلی الله علیه و آله) شاهد و الگوی عینی برای شما ـ مسلمانان ـ می¬باشد.




    حال آیا می¬توان تصور نمود چنین امتی که باید الگو و اسوه امت¬های دیگر باشد در برابر فجایعی که در دنیا می-گذرد بی تفاوت باشد ـ فجایع دهشت¬باری که زبان از گفتن و چشم از دیدن آن¬ها عاجز است ـ آیا أمت اسلامی به ويژه رهبری آن می¬تواند در برابر گروه¬های مسلّحی که بی گناهان را سلاّخي نموده و برای تأمین اهداف اربابانشان دست به هر خیانتی می¬زنند سکوت کند؟
    '''شیخ دکتر عثمان بطیخ'''


    شیخ دکتر عثمان بطیخ از علمای بزرگ معاصر کشور تونس است. او مفتی اعظم کشور تونس بود که به دلیل مخالفت با «دعوت به جهاد در سوریه» و نیز «اظهارات وی مبنی بر اینکه حجاب یک لباس طایفه‌ای است»، منصف المرزوقی ریاست جمهوری موقت تونس در بیانیه‌ای او را از سمت مفتی تونس برکنار و دکتر «حمده سعید» را به عنوان مفتی جدید این کشور انتخاب کرد.


    بنابراین لازمه الگو و شاهد بودن امت اسلام و رهبری آن بر جهانیان آن است که در برابر این جنایات که بر مظلومین کشور سوریه می¬رود تا حدّ ممکن به یاری آن¬ها شتافته و امکانات رهایی آنان را فراهم نمایند. لازم به تذکر است که از عمومات دیگر قرآنی مهم نظیر: «تعاونوا علی البر والتقوی ولا تعاونوا علی الاثم والعدوان» و یا «کونو قوامین بالقسط» و... نیز می¬توان در جهت اثبات مدعا بهره گرفت.
    شیخ بطیخ پیش از این به شدت از اعزام صدها جوان تونسی به سوریه برای جنگ در این کشور انتقاد کرده و اعلام کرده بود که سوریه سرزمینی برای جنگ نیست زیرا ساکنان آن مسلمان هستند و مسلمان علیه مسلمان جنگ نمی‌کند.<ref>[https://www.tabnak.ir/fa/news/330137/مرزوقی-مفتی-تونس-را-برکنار-کرد https://www.tabnak.ir/fa]</ref>




    ===دفاع از مقاومت اسلامی===
    '''[[دکتر مازن الشریف التونسی|دکتر مازن الشریف]]'''


    او اندیشمند و نویسنده توانمند تونسی متولد ژانویه 1979، یکی از مبارزین تروریسم و وهابیت و مدافع وحدت امت اسلامی است. توانمندی ایشان در علوم مختلف او را به یکی از چهره های سرشناس کشور تونس بلکه شخصیتی بین المللی بدل ساخته است. <ref>https://www.mazencherif.com/author/mazencherif/</ref>


    شکی نیست که به اعتراف دوست و دشمن، سوریه در مقطع کنونی یکی از محورهای اصلی مقاومت اسلامی در منطقه به ویژه لبنان و فلسطین است بنابراین طبق آیات متعدد قرآنی مسلمانان لازم است به حمایت و دفاع از آن در حدّ توانشان اقدام کنند. برخی از آیاتی که می¬توان از آن¬ها چنین موضعی را برداشت نمود به شرح زیر است:
    1ـ2. {محمد رسول الله والذين معه أشدّاء علی الکفّار رحماء بينهم... وعد الله الذين آمنوا وعملوا الصالحات منهم مغفرة وأجراً عظيما}
    مفاد فراز نخست آیه این است که از بارزترین اوصاف پیامبر (صلی الله علیه وآله) و مؤمنان به او آن است که در برابر کفار آتشی سخت و سوزان بوده اما در بین خودشان بسیار مهربان وعطوفند.


    '''[[شیخ فرید الباجی المالکی التونسی|ابومحمد یوسف، فرید الباجی المالکی التونسی]]'''


    در دلالت این فقره آیه شریفه بر اثبات مدعا (دفاع از مقاومت اسلامی) باید گفت: دفاع مسلمین از مقاومت کنونی در منطقه ـ که سوریه اکنون در خط مقدم آن قرار دارد ـ مصداق بارز این ویژگی (اشدّاء علی الکفار رحماء بينهم) می¬باشد چون بدیهی است که نگاهی هرچند کوتاه به جناح¬های درگیر در سوریه بیانگر آن است که در یک جبهه بیش از 28 گروه مسلّح داخلی که نوعاً از آمریکا و اسرائیل و کشورهای مرتجع عرب وترکیه پشتیبانی می¬شوند قرار داشته و در جبهه مقابل آن نظام حاکم سوریه، حزب الله لبنان و مدافعین مقاومت اسلامی در برابر اسرائیل و آمریکا قرار گرفته است.
    ابومحمد یوسف، فرید الباجی فرزند علی سال 1388هـ برابر با 1968مـ در تونس به دنیا آمد. او از زمان کودکی در درس‎ علمای تونس در «[[جامعه زیتونه تونس|الزیتونیه]]» شرکت می‎جست و بعد از گذراندن مقدمات در سال 1985مـ برای حفظ قرآن به پاکستان سفر کرد. شیخ فرید در راه تحصیل علوم شرعی به کشورهای زیادی از سرزمین شام، هند، مصر، لبنان و.. سفر کرده و از محضر عالمان بسیاری بهره برده و درباره علوم حدیث اعم از درایه و رجال تلاش وافری داشته است. همچنین او موسس جمعیت دارالحدیث [[جامعه زیتونه تونس|جامعه زیتونه]] تونس است.<ref>http://takfir.ir/modules/smartsection/item.php?itemid=2467</ref>




    از طرفی همان طور که در صفحات پیشین گذشت طبق اعتراف سران استکبار و صهیونیست هدف اصلی آنان از حمایت معارضین نظام سوریه، نابودی مقاومت در لبنان و فلسطین و در نهایت نابودی مقاومت در ایران است از این رو بر اساس آیه شریفه لازم است مؤمنین به خدا و پیامبر (صلی الله علیه و آله) در دفاع از مقاومت کنونی که تجسّم عینی آن اکنون در دفاع مشروط از نظام سوریه است برخیزند.
    '''[[مبارکة عواینیة براهمی|مباركة البراهمي]]'''


    مباركة عواينية براهمي ، همسر شهید محمد براهمی ، در 8 ژوئیه 1967 در بخش سیدی علی بن عون در ایالت سیدی بوزید متولد شد. پدرش حاج صماتی بن محمد ، یکی از رهبران مقاومت مسلحانه در برابر استعمار فرانسه در منطقه است. او از فعالین تاثیر گذار سیاسی کشور تونس می باشد. او حامی اندیشه وحدت جهان اسلام و ضد استکبار جهانی و ضد ارهاب است.
    <ref>http://zoomtunisia.net/article/10/7527.html</ref>


    شکی نیست که بی تفاوتی در این حوادث به تضعیف و نابودی مقاومت انجامیده و در نتیجه پیامدهای مصیبت باری را در جهان اسلام به دنبال خواهد داشت.
    بر این اساس طرحی که مقام معظم رهبری در جهت حل بحران سوریه ابراز نموده¬اند دقیقا در راستای حمایت از مقاومت اسلامی بوده و منجر به اصلاحات لازم هم در نظام کنونی سوریه خواهد گردید.


    '''منصر الهذيلي'''


    2ـ2. لن يجعل الله للکافرین علی المؤمنین سبيلاً
    استاد زبان و تمدن فرانسه دانشگاه قیروان و رییس انجمن پیشرفت فکری و تمدنی جلال الدین رومی <ref>http://www.mirasmaktoob.ir/fa/news/8993</ref> ضد ارهاب و وهابیت. حامی اندیشه سیاسی ایران در مواجهات ضد استکباری جهان اسلام.




    مفاد آیه شریفه نفی تمامی انواع سلطه کفار ـ فکری، نظامی، اقتصادی، سیاسی و... ـ بر جوامع اسلامی می¬باشد.
    در دلالت این آیه بر لزوم دفاع از مقاومت اسلامی ـ که سوریه اکنون در خط مقدم آن قرار گرفته است ـ باید گفت: از آنجا که عدم حمایت از نظام کنونی سوریه در برابر جبهه معارضین که از حمایت¬های گسترده مالی و تسلیحاتی و رسانه-ای استکبار ـ آمریکا و صهیونیسم ـ برخوردارند، به تدریج زمینه سلطه کفار به ویژه صهیونیسم را به کشورهای اسلامی فراهم می¬کند از این رو لازم است مسلمانان برای دفع این خطر مهم برترین راهکارها را اتخّاذ نمایند. [چنانکه راهکار کنونی رهبری معظم و نظام جمهوری اسلامی در همین راستا می¬باشد] در تبیین بیشتر مدعای فوق می¬توان به گفتار و مواضع سران استکبار و صهیونیست استناد نمود که اغراض پلیدشان را در طرح خاورمیانه جدید ـ با محوریت اسرائیل ـ بیان نموده¬اند.


    ==چهره های شاخص غیر دینی==


    ===لزوم اصلاح بین مسلمانان در هنگام تنازع===


    '''[[حبیب بورقیبه]]'''


    با قطع نظر از عوامل خارجی و حتی با قطع نظر از اینکه سوریه یکی از محورهای مقاومت اسلامی در منطقه است، منازعات داخلی را که اکنون بین حکومت و معارضین جریان دارد می¬توان از مصادیق قتال و نزاع بین دو گروه از مسلمانان دانست که تا کنون موجب کشتار و مجروح بودن بسیاری از مسلمانان ـ از دو طرف ـ گردیده است.
    حبیب بورقیبه، نخستین رئیس‌جمهوری تونس پس از استقلال است. او در (۳ اوت ۱۹۰۳ – درگذشته ۶ آوریل ۲۰۰۰) در مُنَسْتیر، در خانواده‌ای پرجمعیت به‌دنیا آمد. پدرش نظامی بود. حبیب در 1325/1907 به شهر تونس، نزد برادرش محمد، رفت و در آنجا تحصیلات خود را به پایان رساند و پس از دریافت راتبه (بورس) تحصیلی از مدرسه صادقیه، در 1303ش/1924 عازم پاریس شد و در رشته حقوق و علوم سیاسی به تحصیل پرداخت . وی در آنجا با بیوه‌ای فرانسوی ازدواج کرد . حبیب پس از پایان تحصیلات، در 1306ش/ 1927 به تونس بازگشت و به حزب الحرالدستوری (حزب آزادی‌خواه قانون اساسی)، که عبدالعزیز ثعالبی آن را تأسیس نموده بود، پیوست. وی همچنین با دو روزنامه فرانسه‌زبان (پرچم تونس، متعلق به شاذلی خیراللّه، روزنامه‌نگار تونسی) و (صدای تونس)، همکاری کرد.  
    چون به خوبی پیداست که بیشتر گروه¬های معارض متظاهر به اسلام بوده و شعارهای اسلامی سر می¬دهند نظام حاکم سوریه نیز گرچه مدافع حزب بعث بوده اما خودشان را در زمره مسلمانان دانسته و از اینکه به آنان نسبت لائیک ومخالفان اسلام داده شود پرهیز دارند.


    همچنین در دفتر برخی وکلا به کارآموزی پرداخت تااینکه پس از مدتی صاحب دفتر وکالت شد. وقتی روزنامه (صدای تونس) محافظه‌کاری اختیار کرد، بورقیبه از آن کناره گرفت و در 10 آبان 1311/ اول نوامبر 1932 با همکاری چند تن از دوستان خود، و برادرش محمد، روزنامه‌ای به نام (عمل تونس) به زبان فرانسه منتشر کرد. بورقیبه و همفکرانش همواره به مبارزه و مشارکت توده مردم و طبقه کارگر در این مبارزه اعتقاد داشتند. این طرز تفکر سبب شد با شورای مرکزی حزب، که میانه‌رو بودند، دچار اختلاف شوند؛ ازاین‌رو، پس از آنکه حبیب بورقیبه در مخالفت با سیاست فرانسه در مورد تغییر ملیت تونسیها، به همراه شماری دیگر از مخالفان، با محمد المنصف بای (پادشاه تونس از سلسله حسینیان) دیدار کرد.


    بدیهی است در چنین موقعیتی ندای قرآن آن است که مسلمانان دیگر که شاهد این تنازع داخلی کشوری هستند بیکار ننشسته و در صدد اصلاح بین آن¬ها برآیند. به همین جهت در سوره حجرات می¬خوانیم:
    شورای مرکزی حزب به‌شدت از این اقدام خودسرانه وی انتقاد نمود. درنتیجه، بورقیبه که خواستار آزادی عمل بیشتری بود، در 16 شهریور 1312/ 7 سپتامبر 1933 از شورای مرکزی حزب استعفا کرد و جمعی نیز همراه با او از حزب کناره‌گیری کردند. با این همه، بورقیبه و یارانش، به‌رغم جدایی از حزب، در 11 اسفند 1312/ 2 مارس 1934 همایش سراسری حزب را در شهر قصرالهلال برگزار کردند. با اینکه از شورای مرکزی حزب هیچ کس در این همایش حضور نیافت، اما بیشتر شاخه‌های حزب در خارج از پایتخت به حمایت از آن پرداختند.  
    {وإنّ طائفتان من المؤمنين اقتتلوا فاصلحوا بينهما}
    از طرفی دیگر توصیه قرآنی آن است که اگر طرفین به مصالحه و گفتگو و اجتناب از درگیری رضایت دادند مقصود و غرض اصلی حاصل گردیده است اما اگر یکی از طرفین نزاع به راهکار اصلاح طلبانه مؤمنين تن نداد و همچنان خواست راه قتال و نزاع را ادامه دهد توصیه قرآنی این است که مسلمین با گروه باغی پیکار نموده تا او را از بغی بازدارند:
    {فإن بغت إحديهما علی الأخری فقاتلو التی تبغی حتی تفيئ إلی امر الله}
    دستور قران به قتال نمودن با گروه باغی و متجاوز جهت وادار نمودن آنان به حکم خداوند نشانه اهتمام جدی قرآن به لزوم ختم قتال و بازگشت به صلح و آرامش است.
    با توجه به مفاد آیه شریفه مذکور می¬توان راهکار مقام معظم رهبری را در بحران سوریه مورد ارزیابی قرار داد. همان طور که پیداست راهکار ایشان دقیقا طبق این آیه تنظیم شده است: «گفتگو بین معارضین حکومت و نفی مداخلات کفار و جبهه استکبار و جلوگیری از ارسال سلاح برای معارضین و پی¬گیری خواسته¬های مشروع مردمی به شیوه مسالمت¬آمیز».


    حبیب بورقیبه و همفکرانش با بهره‌برداری از استقبال عمومی، ضمن اعلام انحلال شورای مرکزی، تأسیس حزب دستور جدید را اعلام نمودند و در پی آن، محمود ماطری به ریاست حزب و حبیب بورقیبه به دبیرکلی برگزیده شدند. بورقیبه، سپس در اقدامی جسورانه، مردم را به تحریم کالاهای فرانسوی و نپرداختن مالیات و برگزاری اعتصاب برای مجبور ساختن فرانسویها به مذاکره دعوت کرد. این اقدامات خشم فرانسویها را برانگیخت و در 12 شهریور 1313/ 3 سپتامبر 1934، هفت تن از اعضای حزب، از جمله بورقیبه و ماطری، دستگیر شدند و روزنامه (عمل تونس) نیز توقیف شد. سرانجام، حکومت فرانسه بورقیبه را به مناطق دورافتاده جنوب تونس تبعید نمود، که اعتراضات شدید مردم تونس را برانگیخت. اعتراضات مردم دو سال ادامه داشت و حکومت جدید فرانسه به نخست‌وزیری ‌لئون‌بلوم با اتخاذ سیاستهای جدید، رهبران حزب دستور جدید، از جمله بورقیبه، را آزاد کرد.


    نکته مهم و قابل توجه در آیه این است که خداوند متعال قتال با اهل بغی را تا بازگشت آنان به راهکار اصلاحی مؤمنین لازم می¬داند: فقاتلو التي تبغي حتی تفيئ إلی أمر الله.
    به قدرت رسیدن بلوم باعث شد حبیب بورقیبه و حزب متبوعش سیاست گفتگو با حکومت جدید فرانسه را در پیش بگیرند. بر همین اساس، وی در 1315 و 1316ش/ 1936 و 1937 چندین‌بار برای مذاکره با حکومت فرانسه به پاریس رفت. یکی‌از مهم‌ترین خواستهای‌ بورقیبه، اعطای حق تشکیل حکومت و مجلس مستقل به مردم تونس بود، اما حکومت جدید فرانسه، مانند حکومتهای قبلی، آن را نپذیرفت. در 29آبان 1316/ 20 نوامبر 1937، به‌رغم مخالفت محمود ماطری، به پیشنهاد حبیب بورقیبه اعتصاب سراسری برگزار گردید.  
    نظیر آیه مذکور آیه شریفه 50 سوره نساء می¬باشد که می¬فرماید:
    {يا أيها الذين آمنو أطيعو الله وأطيعو الرسول واولی الأمر منکم فإن تنازعتم فی شیء فردّوه إلی الله والرسول إن کنتم تؤمنون بالله واليوم الآخر ذلک خير وأحسن تأويلاً}
    در این آیه نیز به خوبی می¬بینیم که خداوند متعال مسلمانان را به هنگام تنازع بین خویش، به فرمان الهی و رسولش فراخوانده و پذیرش این اصل را نشانه ایمان به خداوند و معاد قرار داده است؛ به علاوه آنکه روش مذکور را ـ که همان اجرای دستور خداوند مبنی بر اصلاح بین المؤمنین است ـ برترین راهکار و سبب خیر برای آنان می-داند: ذلک خیر وأحسن تأویلا.


    بر اثر این اقدام، در 13 دی 1316/3 ژانویه 1938 ماطری از ریاست حزب استعفا کرد و شورای مرکزی حزب در 22 اسفند/ 13 مارس همان سال، بورقیبه را به ریاست حزب برگزید. با گسترش دامنه اعتراضات و تظاهرات مردم تونس، حکومت فرانسه علی‌البهلوان، از رهبران ملی‌گرای تونس، را دستگیر نمود. در 20 فروردین 1317/ 9 آوریل 1938، که روز محاکمه وی بود، میان نیروهای فرانسوی و مردم درگیری شدیدی رخ داد که بر اثر آن صدها تن از مردم کشته و مجروح شدند. گسترش این ناآرامیها سبب شد تا حکومت فرانسه برخی رهبران و شخصیتهای مبارز تونسی، از جمله حبیب بورقیبه، را بازداشت نماید. وی از زمان دستگیری تا 18 فروردین 1322/ 8 آوریل 1943، به مدت پنج سال، در زندانهای گوناگون به سر برد، از جمله در زندان نظامی تونس و زندانهای مارسی و لیون در فرانسه.


    ===دفاع و حمایت از مسلمانان مظلوم و تحت ستم===
    با وقوع جنگ جهانی دوم و اشغال فرانسه توسط آلمانیها، بورقیبه آزاد شد و در 19 فروردین 1322/ 9 آوریل 1943 به تونس بازگشت. پس از پایان جنگ جهانی دوم، بورقیبه در 6 فروردین 1324/ 26 مارس 1945 برای مذاکره با سران [[اتحادیه عرب]]، که فقط چهار روز از تأسیس آن می‌گذشت، به قاهره رفت. هدف وی از این اقدام، طرح مسئله تونس و تلاش برای کسب استقلال کشور بود. علاوه بر آن، وی بارها با سران کشورهای عربی، ایالات متحده امریکا و نمایندگان کشورهای مختلف در سازمان ملل متحد دیدار و گفتگو کرد، اما از حمایت آنها برای کسب استقلال کشورش ناامید شد.


    در 27 دی 1330/ 18 ژانویه 1952، فرانسوی ها از برگزاری همایش سراسری حزب دَستور جدید جلوگیری کردند و حبیب بورقیبه را دستگیر و به طبَرقه و سپس جنوب تونس و در 31اردیبهشت 1331/ 21 مه 1952 به جزیره جالطه (بین مالت و تونس) تبعید کردند. وی دو سال در این جزیره بود. پس از آن، تظاهرات ضداستعماری مردم تونس به اوج خود رسید. بورقیبه نیز از تبعیدگاه خود، با ارسال نامه‌هایی به رهبران ملی‌گرا و خطاب به مردم، آنها را به مبارزه و مقاومت فراخواند. با گسترده شدن تظاهرات مردمی، پیر مندس فرانس، نخست‌وزیر جدید فرانسه، در 9 مرداد 1333/ 31 ژوئیه 1954 به تونس سفر کرد و در دیدار با محمدالامین بای، پادشاه تونس، استقلال داخلی تونس را پذیرفت. درنتیجه، حکومت جدید تونس به ریاست طاهر بن عمار تشکیل شد، که چهار تن از اعضای حزب دستور جدید در آن شرکت داشتند و پس از مذاکرات طولانی، موافقت‌نامه استقلال داخلی تونس در 12 خرداد 1334/ 3 ژوئن 1955 به امضا رسید.


    از منظر قران کریم مسلمانان علاوه بر لزوم دفاع از مظلوم ـ با قطع نظر از مذاهب و مکاتبی که بدان معتقدند ـ مأموريّت دارند که از همگیشان خود نیز که مبتلا به ظلم و بعضی دیگران گشته¬اند دفاع کنند چون اسلام تمامی مؤمنان و مسلمانان را با همه سلایق گوناگونی که در بینشان رایج است در حکم پیکر واحدی می¬بیند که اگر عضوی آسیب دید اعضای دیگر قهراً به یاری او می¬شتابند. در اینجا برخی از آیاتی را که متضمّن اصل فوق است بیان می¬کنیم:
    حبیب بورقیبه نیز در 10 خرداد 1334/ اول ژوئن 1955 از تبعیدگاه به تونس بازگشت و با استقبال گسترده مردم مواجه شد. وی با برگزاری همایش سراسری حزب از 23 تا 26 آبان 1334/ 15ـ18 نوامبر 1955، از استقلال داخلی تونس حمایت کرد و آن را گامی اساسی برای رسیدن به استقلال کامل تونس خواند. سرانجام در دی 1334/ ژانویه 1956، پس از به قدرت رسیدن سوسیالیست ها در فرانسه، مذاکراتی بین نمایندگان دو کشور انجام شد که به استقلال کامل تونس در 29 اسفند 1334/ 20 مارس 1956 انجامید. در 5 فروردین 1335/ 25 مارس 1956 مجلس مؤسسان تشکیل شد و نخستین حکومت ملی پس از استقلال، به ریاست حبیب بورقیبه، در 26 فروردین 1335/ 15 آوریل 1956 تشکیل یافت. <ref>https://rch.ac.ir/article/Details?id=9447</ref>




    {والذين إذا أصابهم البغي هم ينتصرون} (سوره شوری، آیه 39).
    '''[[زین العابدین بن علی]]'''
    در این آیه شریفه یکی از اوصاف مؤمنین را عدم پذیرش ستم و ظلم عنوان نموده و از آنان می¬خواهد که در هنگام ابتلا به ستم و ظلم، از دیگر مسلمانان طلب یاری و نصرت نمایند بنابراین وقتی قرآن کریم مسلمانان مظلوم را دعوت به مقاومت نموده و طلب یاری از مسلمانان دیگر را از آنان می¬خواهد قطعاً پاسخ مثبت دیگر مؤمنین به آن واجب و لازم خواهد بود. چون امر به یاری طلبیدن بدون الزام به یاری کردن دیگران، لغو و بیهوده خواهد بوده همانگونه که در سوره انفال آیه 72 می¬خوانیم:
    {وإن استنصروکم فی الدين فعليکم النصر}


    زین العابدین بن علی هشتاد و سه سال پیش در تونس متولد شد. در دوران دبیرستان به جنبش های مخالف استعمار فرانسه پیوست و برای مدت کوتاهی هم به زندان افتاد اما تحصیلات عالی خود را در مدارس نظامی فرانسه و آکادمی های اطلاعاتی و ضد اطلاعاتی این کشور گذراند.
    وی پس ازسالها خدمت در سمت های امنیتی و دیپلماتیک، پس از حضور  کوتاه در پست نخست ‌وزیری در جریان یک کودتای بدون خون ریزی در سال ۱۹۸۷ میلادی قدرت را از دستان «حبیب بورقیبه» گرفت.


    بنابراین طبق مفاد آیه شریفه لازم است مسلمانان در برابر برادران و خواهران خویش که ابتلا به بغی و ستم گردیده¬اند در حدّ توانشان به کمک آنان بشتابند آیا نمی-توان گفت که مردم مسلمان و مظلوم سوریه که اکنون قربانی منازعات داخلی در کشورشان گردیده¬اند مصداق، «إذا أصابهم البغی هم ينتصرون» هستند؟ آيا راهکار مقام معظم رهبری و نظام جمهوری اسلامی چیزی جز پاسخگویی به این ندای مظلومان سوریه است؟
    اما سرنوشت او به جمعه ۲۶ آذر ماه ۱۳۸۹ گره خورده بود، روزی سرنوشت ساز در تاریخ معاصر جهان عرب؛ روزی که «محمد بوعزیزی» جوان دستفروش تونسی در اعتراض به توقیف چرخ دستی و کالاهایش، خود را در مقابل ساختمان شهرداری به آتش کشید تا این گونه آتشفشان خشم ۲۳ ساله ملت تونس علیه «زین العابدین بن علی» دیکتاتور این کشور فوران کند.
    اعتراضات تنها به جغرافیای تونس محدود نشد بلکه موجی از خشم و تظاهرات بسیاری از کشورهای شمال آفریقا و منطقه غرب آسیا را درنوردید؛ حوادثی که از همان زمان در ادبیات سیاسی از آن با عنوان "بهار عربی" یاد می شد. در همین حال قرعه اولین سقوط سلسله وار دیکتاتورها به نام «زین العابدین بن علی» افتاد.


    عمده حیات سیاسی بن علی را تقابل با مخالفان حکومت تشکیل می داد. اقداماتی همچون ممنوعیت فعالیت حزب اسلامگرای "النهضه"، بستن روزنامه ها و دفاتر شبکه های خبری خارجی از جمله الجزیره، فیلترینگ شبکه های اجتماعی، آمار بالای زندانیان سیاسی و اصلاح بندهای ۳۹ و ۴۰ قانون اساسی برای رفع محدودیت سنی حضور در پست ریاست جمهوری از جمله اقدامات بن علی برای تثبیت دیکتاتوری در تونس بود.


    آیه دیگری که می¬تواند مستند لزوم دفاع از مسلمانان مظلوم باشد آیه شریفه 29 سوره فتح می¬باشد:
    طبق برآوردها دارایی‌های خانواده بن علی تا ۵ میلیارد دلار برآورد شده‌است. در همین حال بانک جهانی نیز پیشتر در گزارشی از اختلاس میلیاردی زین‌العابدین بن‌علی و نزدیکانش خبر داده‌ بود. بر پایه این گزارش، بن‌علی و نزدیکانش در طول بیش از ۲۰ سال تا ۵۰ میلیارد دلار پول اختلاس کرده‌اند. در این گزارش اسامی ۲۲۰ شرکت فهرست شده که زیر کنترل زین‌العابدین بن‌علی و خانواده‌اش بوده‌است که از جمله آن‌ها می ‌توان شرکت‌های خودروسازی، مخابرات، ساخت و ساز و مواد غذایی را نام برد.
    {محمد رسول الله والذين معه اشداء علی الکفار رحماء بينهم}
    آيا «وصف رحماء بينهم» به مؤمنان و پیروان رسول اکرم مستلزم آن نیست که به کمک مسلمانان مظلوم برخیزیم؟ آیا این وصف بیانگر آن نیست که تمام مسلمانان و مؤمنان به پیامبر لازم است بینشان مهر و عطوفت و حس هم¬دردی حاکم بوده و قلبشان برای یاری یکدیگر بتپد. اگر چنین است آیا می¬توان در برابر وضعیت کنونی سوریه بی تفاوت می-ماند، آیا راهبرد رهبری در حل بحران سوریه را نمی¬توان یکی از مصادیق عینی «رحماء بينهم» دانست؟


    مردم تونس در طول یک ماه پس از خودسوزی "بوعزیزی" با شعار "الشعب یرید اسقاط النظام" (ملت خواهات سقوط نظام است) به تظاهرات سراسری خود علیه سیستم حاکم ادامه دادند تا اینکه پس از کشته شدن ده ها تن از معترضان سرانجام در تاریخ ۱۴ ژانویه (۲۴ دی ۸۹) بن علی با انحلال دولت و پارلمان از قدرت کناره گیری کرد و به همراه خانواده خود ابتدا به فرانسه رفت اما به دلیل پذیرفته نشدن از سوی دولت این کشور به عربستان سعودی گریخت.
    در تاریخ ۲۱ فوریه ۲۰۱۱، دولت موقت تونس در درخواستی رسمی از دولت عربستان سعودی خواست تا زین‌العابدین بن علی را به خاطر «سرکوب مردم معترض» به آن کشور، جهت محاکمه تحویل دهد.


    ===خشم¬آفرینی دشمن و بر هم زدن تعادلش===
    بن علی در تونس با احکام سنگین قضایی روبه رو بود. چهار حکم حبس ابد، ۲۰۰ سال زندان و ۱۰۰ میلیون دلار جریمه نقدی بخشی از احکام صادره علیه رئیس جمهوری پیشین این کشور به اتهام، قتل عمد، توطئه علیه امنیت کشور، سوء استفاده از قدرت، قاچاق مواد مخدر و اختلاس است.
    در تاریخ ۲۶ ژانویه ۲۰۱۱، دولت تونس، حکم بازداشت بین‌المللی زین‌العابدین بن علی و برخی از اعضای خانواده‌اش از جمله همسرش را در ارتباط با معاملات ملکی غیرقانونی و انتقال دارایی مردم تونس به خارج از کشور، صادر کرد.


    دادگاه نظامی تونس در ۱۹ ژوئیه ۲۰۱۲ بن علی را به‌ طور غیابی به جرم دستور کشتار ۴۳ تظاهرکننده در جریان قیام مردم تونس به حبس ابد محکوم کرد.
    زین العابدین سرانجام پس از طی یک دوره بیماری، در تاریخ ۱۹ سپتامبر ۲۰۱۹، در سن ۸۳ سالگی، در یکی از بیمارستان های عربستان درگذشت تا اینگونه سرنوشت اولین دیکتاتور مخلوع جهان عرب پس از جنبش های سراسری سال ۲۰۱۱ به تاریخ بپیوندد.<ref>[https://www.irna.ir/news/83482779/از-مبارزه-با-استعمار-تا-مرگ-در-عربستان-دیکتاتور-تونس-که-بود https://www.irna.ir]</ref>


    از آیات متعدد قرآنی استفاده می¬شود که هر عملی که موجب خشم دشمن از مسلمانان گردیده و یا آنان را به هراس و خوف از مسلمانان وادارد ممدوح بوده و شایسته بلکه لازم است مسلمین از آن غفلت نکنند. همانگونه که فرو خوردن خشم در برابر مؤمنان از اوصاف برجسته¬ای است که شایسته است مؤمنان بدان ملتزم باشند چنانکه آیه شریفه 134 ـ 133 سوره آل عمران می¬فرماید:


    '''[[قیس سعید]]'''


    {سارعوا إلی مغفرة من ربکم وجنة عرضها السموات والأرض أعدت للمتقين الذين ينفقون في السراء والضراء والکاظمين الغيظ والعافين عن الناس والله يحبّ المحسنين}
    قیس سعید رییس جمهور کشور تونس 61 ساله، یکی از معماران متن قانون اساسی این کشور است که در سال 2014 تدوین شد و به عنوان "دموکراتیک ترین قانون اساسی جهان عرب" شناخته شده است.
    در اینجا آیه¬ای که بیانگر اصل مذکور است را بیان نموده و آنگاه به تطبیق آن در مسأله راهبرد رهبری در بحران سوریه خواهیم پرداخت.
    وی از انجام کمپین‌های کلاسیک مانند میتینگ٬ پوستر ، تبلیغات و موارد مشابه خودداری کرد.
    آیه 120 سوره توبه:
    سعید در سال 1958 در شهر بنی هیار در استان نبیل در منطقه ساحلی تونس به دنیا آمد و تحصیلات خود را در رشته های حقوق، حقوق بین الملل و قانون اساسی به پایان رساند.
    {ما کان لأهل المدينة ومن حولهم من الأعراب أن يتخلّفوا عن رسول الله ولا يرغبوا بأنفسهم عن نفسه ذلک بأنّهم لا يصيبهم ظمأ ولا نصب ولا مخمصة في سبيل الله ولا يطئون موطئا يغيظ الکفار ولا ينالون من عدو نيلا إلا کتب لهم به عمل صالح إنّ الله لا يضيع أجر المحسنين}
    سعید در زمینه قانون اساسی و حقوق بین الملل در دانشگاه‌ها تدریس کرد وتحقیقات دانشگاهی را در این زمینه انجام داد. سعید به عنوان مشاور حقوقی در اتحادیه عرب در سالهای 1989 تا 1989 خدمت کرده است.


    سعید همچنین عضو کمیته خبرگان بود که قانون اساسی تونس را که در سال 2014 تصویب شد، بررسی کرد که شامل بیشترین حقوق شخصی و آزادی در جهان عرب است. وی همچنین عضو کمیته کارشناسان قانون اساسی تونس بود که در سال 2014 تاسیس شد.


    در این آیه شریفه در کنار لزوم تبعيت مسلمانان از رهبری اسلام ـ پیامبر (صلی الله علیه و آله) ومقدم دانستن حفظ جان او بر جان¬های خویش، آمده است که هر نوع اقدامی از آنان که سبب برافروختن خشم دشمنان گردد ـ ولا يطئون موطئا يغيظ الکفار ـ موجب ثبت عمل صالحی برایشان در دیوان الهی خواهد بود ـ الاّ کتب لهم به عمل صالح ـ .
    سعید از اتحاد با هر حزب سیاسی در طول مبارزات انتخاباتی خودداری کرد و همچنین کمک هزینه انتخابات ریاست جمهوری را از سوی دولت برای نامزدها ارائه شده بود، را نیز رد کرد.
    یکی از اندیشمندان اسلامی اصل مذکور را یکی از شیوه-های جنگ نرم در برابر دشمنان دانسته و می¬گوید:
    <ref>[https://www.aa.com.tr/fa/%D8%AE%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87/%D9%82%DB%8C%D8%B3-%D8%B3%D8%B9%DB%8C%D8%AF-%D8%B1%D8%A6%D9%8A%D8%B3-%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1-%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D8%AA%D9%88%D9%86%D8%B3-%D8%B4%D8%AF/1612729 https://www.aa.com.tr/fa/]</ref>
    یکی از ابزارهای جنگ نرم که در جنگ روانی مورد تحلیل و تبیین قرار گرفته خشم آفرینی برای دشمنان است تا این گونه تعادل طبیعی خود را از دست داده و واکنش عصبی از خود بروز داده و چهره فریبکارانه¬شان را آشکار سازند.
    قیس سعید از جمله مخالفان عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی است و درباره جرم بودن عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی می‌گوید واژه عادی‌سازی روابط قبلا وجود نداشت و فقط سال ۱۹۷۷ ظاهر شد، زیرا در حقیقت، عادی‌سازی، یک خیانت بزرگ است.


    وی از جمله منتقدان اتحادیه عرب محسوب می شود و در این باره معتقد است:
    اتحادیه عرب باید اتحادیه ملت‌های عرب می‌شد نه اتحادیه کشورهای عربی. و ابتکار عمل‌ها و طرح‌های فراوان این اتحادیه از جمله معاهده دفاع مشترک عربی که مربوط به سال ۱۹۵۲ است، هیچ نتیجه‌ای نداشته است.


    ایشان در ادامه می¬نویسد:
    وی تاکید می‌کند که مسئله فلسطین در وجدان ملت تونس جا دارد و تونس همواره در کنار مسائل عربی و در راس آن مسئله فلسطین و حقوق ملت فلسطین قرار دارد.
    شناخت نقاط قوت و ضعف خود و دشمن در دستور کار مؤمنان قرار گرفته و خداوند به این مسائل بسیار توجه می¬دهد. یکی از نقاط ضعف دشمنان جنّی و انسی متأثر از جن، تأثر شدید از عواطف و احساسات است زیرا دشمنان و شیاطین جنّی و انسی، قلب خویش را ممهور و مختوم ساخته¬اند؛ از این رو قدرت تعقل خویش را از دست می¬دهند و رفتارهای ایشان به جای عقلانیت متأثر از عواطف و احساسات است. این گونه است که با تحریک هیجانات و عواطفشان می¬توان آنان را از تعادل روحی و شخصیتی خارج کرد و ضربات کاری بر نهاد آنان وارد ساخت... از نظر آموزه¬های قرآنی هر گامی که مؤمنان در حوزه عمل اجتماعی و مشارکت جمعی بر می¬دارند عمل صالح است که آثار دنیوی و اخروی بر آن بار می¬شود... به ویژه آنکه این گام¬ها، گام¬های خشم آفرین و موجب غیظ دشمنان می¬شود و آنان را از حالت اعتدال و تعادل روحی و روانی بیرون می¬برد  <ref>بر همین اساس ـ واصل قرآنی ـ مقام معظم رهبری در سخنرانی اخیرشان بعد از اجلاس غیر متعهدها در ایران فرمودند: بر اساس قاعده قرآنی هر کاری که دشمن را به عصبانیت وادارد یک حسنه و عمل صالح است. بنابراین برگزاری با شکوه و موفقیت آمیز اجلاس سران عدم متعهد در ایران یک عمل صالح بود ـ چون اجلاس مذکور طبق تعابیر رسانه¬های غربی «سیلی ایران بر صورت معارضان» اقدام ایران در گوشمالی کسانی که می¬خواستند او را منزوی کنند تلقی گردید.</ref>
    او تصریح می‌کند که عادی‌سازی روابط با رژیم اسرائیل خیانت بزرگی به کشور است.
    از آیات دیگر قرآن نیز به این اصل مهم در دشمن شناسی و ضربه زدن به آنان پرداخته شده است که از جمله آن¬ها آیه زیر را می¬توان ذکر کرد:
    قیس سعید همچنین حامی حقوق ملت فلسطین است و در رد طرح معامله قرن آمریکا خاطر نشان می‌کند که فلسطین فروشی نیست.


    او درباره سوریه چنین گفته است: درباره دولت سوریه باید بگویم که در معرض دخالت خارجی برای سرنگونی دولت قرار گرفت، هدف کسانی که به سوریه تجاوز کردند، تجزیه و تقسیم این کشور و قرار دادن در وضعیتی بود که اکنون در آن به سر می‌برد، هیچ کس نباید در گزینه‌های ملت سوریه دخال کند و هیچ کس حق ندارد در این کشور برای سرنگونی نظامش دخالت کند.
    او همچنین درباره بحران لیبی می‌گوید این بحرانی است که مردم لیبی بهایش را می‌پردازند، شهروندان لیبی حق دارند که با آزادی کامل برای سرنوشت خود تصمیم بگیرند و حق دارند که درخواست کنند که تمام دخالت‌ها در امور کشورشان پایان یابد، بحران لیبی، بحران ملت لیبی نیست، بلکه نتیجه دخالت قدرت‌های منطقه‌ای است.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/4745251/مواضع-نامزدهای-دور-دوم-انتخابات-ریاست-جمهوری-تونس https://www.mehrnews.com]</ref>


    آل عمران آیه 119:
    {ها أنتم أولاء تحبونهم ولا يحبونکم وتؤمنون بالکتاب کله وإذا لقوکم قالو أمنا وإذا خلوا عضّوا عليکم الأنامل من الغيظ قل موتوا بغيظکم إن الله عليم بذات الصدور}
    هان شما کسانی هستید که آنان را دوست دارید وحال آنکه آنان شما را دوست ندارند و شما به همه کتاب¬های خدا ایمان دارید و چون با شما برخورد کنند می¬گویند ایمان آوردیم و چون با هم خلوت کنند از شدت خشم بر شما سرانگشتان خود را می¬گزند بگو به خاطر خشم خود بمیرید که خداوند به راز درون سینه¬ها داناست.


    '''[[نبیل القروی]]'''


    بعد از تبیین آیه مذکور می¬گوییم:
    نبیل القروی بازرگان و از رجال سیاسی تونس است و از وی به عنوان غول رسانه ای در تونس یاد می شود که شبکه تلویزیونی و رسانه هایی را در اختیار دارد. وی حزب قلب تونس را تاسیس کرد تا وارد انتخابات شود اما قبل از شروع تبلیغات انتخاباتی بازداشت و زندانی شد و «سلمی سماوی» همسرش ستاد انتخاباتی وی را هدایت کرد. همسر وی در شرکت مایکروسافت شاغل است.
    نبیل القروی ۵۶ ساله و موسس شبکه تلویزیونی «نسمه» در دوم اگوست برای انتخابات ریاست جمهوری نامزد شد.


    به اعتقاد ناظران امور تونس، وی با حزب قلب تونس وارد کارزار انتخابات شد ۲۰۱۹ شد. وی در ۲۳ آگوست گذشته بازداشت شد. دادستان تونس در تاریخ ۸ جولای اموال وی را به اتهام پولشویی توقیف کرد. «نبیل القروی» به اتهام فرار مالیاتی و پولشویی بازداشت شد.


    راهبردی که رهبری معظم انقلاب در بحران سوریه ارائه نموده¬اند در صورتی که با موفقیت انجام پذیرد بزرگترین ضربه را بر پیکر آمریکا و اسرائیل و دشمنان اسلام وارد نموده و موجبات خشم و غضب فزاینده آنان را فراهم خواهد کرد. تلاش گسترده آنان در تشدید منازعات داخلی و تهدید به مداخلات نظامی جبهه استکبار همگی حاکی از خوف و هراس آنان از موفقیت راهبرد رهبری و نظام جمهوری اسلامی می¬باشد. بحران کنونی سوریه طبق اعترافات سران استکبار و صهیونیسم فرصت مطلوبی است که می¬تواند کینه و خشم فروخورده آنان را نسبت به موج بیداری مسلمانان و سقوط پیاپی همپیمانان اسرائیل و آمریکا فرو نشاند.  
    وی در سالهای گذشته خود را در قالب یک خیر و نیکوکار مطرح کرده است و با توزیع کمک به فقیران و افراد نیازمند در واقع تلاش کرده است که است که رای آنها را جلب کند. و شبکه نسمه وابسته به آن هم تبلیغات فراوانی در این زمینه کرده است تا جایگاه وی را بالا ببرد و وی را حامی فقیران نشان دهد. از نگاه تحلیلگران، وی در واقع با مانور دادن روی بیکاری و تورم به دنبال جذب رای دهندگان برآمد.


    از این رو طبق آموزه¬های قرآنی لازم است امت اسلامی با اقدامات شایسته خود مانع موفقیت طرح دشمن در سوریه گردیده و همچنان با مقاومت و جدیت به تکلیف دینی¬اش در فرونشاندن این فتنه آمریکایی ـ صهیونیستی و نیز عینیت بخشیدن به راهبرد رهبری که بر گرفته از قرآن کریم است عمل نماید هرچند مبانی قرآنی بیشتری را می¬توان در تبیین راهبرد رهبری ارائه نمود اما به جهت اختصار به همین مقدار بسنده می¬کنیم.
    به اعتقاد کارشناسان و ناظران امور تونس، در واقع وی با نامگذاری حزبش به عنوان قلب تونس و نیز ورود به خانه فقیران و زاغه نشینان اهداف خاصی را دنبال کرد. وی که در زندان به سر می برد دست به اعتصاب غذا زد و خواستار رای دادن شد.


    در واقع تحلیلگران درباره القروی بر این نظر هستند که پول و رسانه ابزار وی برای رای آوردن بوده است. وی با جدایی از حزب نداء تونس و تشکیل حزب قلب تونس در واقع خواست که تجربه حزب نداء و السبسی را در تونس بیازماید.
    <ref>[https://www.mehrnews.com/news/4745251/مواضع-نامزدهای-دور-دوم-انتخابات-ریاست-جمهوری-تونس https://www.mehrnews.com]</ref>


    در پایان یکی از سخنان ارزشمند و کلیدی رهبری معظم انقلاب را در معیار تشخیص موضع حق از باطل بیان می¬کنیم:
    اشتباهات را می¬توان با معیار عکس العمل بیگانگان دریافت و جبران کرد [باید] هر اقدام و مسیری که آن¬ها را خوشحال وذوق زده کند و در تبلیغات و سیاست¬هایشان بر آن تأکید کنند مسیری کج و زاویه دار دانست .
    والسلام


    ==پانويس==
    =پانویس=
    {{پانویس|2}}
    {{پانویس|2}}


    <br />
    [[رده:کشورهای اسلامی ]]
    [[رده: کشور های اسلامی واقع در آفریقا]]

    نسخهٔ ‏۱۱ ژانویهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۰۸:۳۶

    پرچم کشور تونس
    جمهوری تونس
    نقشه سیاسی کشور تونس
    نقشه
    موقعیت جغرافیایی تونس
    موقعیت جغرافیایی تونس
    نام کشور فارسی: تونس، عربی: تونس، انگلیسی: Tunisia
    مکان شمال آفریقا
    منطقه زمانی UTC +1 (CET)
    زبان عربی
    پایتخت تونس
    نوع حکومت و ساختار سیاسی جمهوری
    زبان های رسمی عربی، تونسی، فرانسوی، بربر
    واحد پول دینار تونس

    تونس مدخلی است به زبان فارسی که در پژوهشگاه مطالعات تقریبی در راستای نگارش کلان پروژه معرفی جریان های جهان اسلام نوشته شده است. هدف از آشنایی با کشور تونس که یکی از کشورهای مهم اسلامی محسوب می شود، اولا: آشنایی نسبتا جامع بااین کشور و ثانیا: ایجاد منبع و مرجعیت در زمینه مذکور جهت شناخت کیفیت تعامل با مهم ترین جریانات دینی - مذهبی آنجا می باشد. از دیگر اهداف این پروژه ایجاد شناختی عمیق تر نسبت به عمده جریانات موجود در این کشور به صورت تخصصی برای مراکزی است که جهت فعالیت هایشان به چنین دانش میان مذهبی ای نیاز دارند. در مقاله پیش رو اطلاعاتی در زمینه های زیر از کشور تونس ارائه گردیده است: تاریخچه، جمعیت، فرهنگ وزبان، اقتصاد، دین و...

    تاریخچه

    تاریخ اولیه

    کشور تونس از نظر جغرافیایی در شمال آفریقا قرار دارد و به طور دقیق تر در بخش جنوب غربی دریای مدیترانه واقع شده است. پایتخت این کشور نیز شهر تونس نام دارد. در واقع پیشینهٔ زیستن انسان در تونس به عصر سنگ در حدود دویست هزار سال پیش بازمی‌گردد. در حدود هشت هزار سال پیش، مردمانی از سوی شرق به سرزمین تونس کوچ کردند که شناخته شده‌ترین آنان کاپسی‌ها بودند. شیمی-کربن استخوان‌ها و ابزارهایی که در کندوکاوهای باستان‌شناسی شهر قفصه (کاپسای باستانی) یافته شده‌اند، نشان می‌دهند که این مردم تا هزارِهٔ پنجم پیش از میلاد مسیح در جنوب تونس زیسته‌اند.

    تا هزاره سوم پیش از میلاد، اقوامی از تیره‌های گوناگون، از جنوب اروپا به این سرزمین کوچیدند. گمان می‌رود بربر (آمازیغ)ها از نوادگان ایشان باشند. فنیقی‌ها که مردمانی دریانورد و بازرگان بودند، در سال ۱۱۰۱ پیش از میلاد، از شهر تایر (صور) (لبنان امروزی) به کرانه‌های تونس کوچ کردند. دولت شهر کارتاژ توسط مهاجران فنیقی در ۸۱۴ پیش از میلاد بنیان نهاده شد.

    در میانهٔ سده‌های هفتم و ششم پیش از میلاد سرزمین فنیقیه به دست آشوریان گشوده شد و به دنبال آن، کارتاژ استقلال سیاسی پیدا کرد. با پایان یافتن سدهٔ ششم پیش از میلاد، کارتاژ به امپراتوری نیرومندی تبدیل شد که کرانه‌های شمال آفریقا از تریپولی (طرابلس) در غرب لیبی تا اقیانوس اطلس، جزایر سیسیل، کورسیکا، ساردنی، مالت و جزایر بالئارس را زیر فرمان داشت. بربرهای شمال آفریقا هیچ‌گاه به فرمان کارتاژ در نیامدند و گاهی با ایشان وارد جنگ می‌شدند. بربرها در سال ۲۰۲ پیش از میلاد مسیح پادشاهی نومیدیا را بنیان نهادند و تنها در جنگ‌های کارتاژ و روم بود که به سود کارتاژ جنگیدند.

    کارتاژ در سه دوره جنگ که به جنگ‌های کارتاژ یا پونیک نامی شدند، (۲۴۱–۲۶۴، ۲۰۱–۲۱۸، و ۱۴۶–۱۴۹ پیش از میلاد مسیح) به تدریج از روم شکست خورد. رومیان پس از پیروزی کارتاژ را ویران کرده و این سرزمین کهن را به همراه کشور نومیدیا به قلمرو امپراتوری خود افزودند. کارتاژ و نومیدیا به بخش آفریقایی روم تبدیل شدند و یکی از کانون‌های آغازین مسیحیت بودند.

    رومیان با بازسازی شمال آفریقا، پایه‌های قدرت سیاسی و اقتصادی خود را استوار ساختند. ساکنان شهرهای بخش آفریقایی روم، به جز شمار اندکی از مهاجران رومی، همگی از اهالی بومی شمال آفریقا بودند که فرهنگ رومیان را پذیرفته بودند.

    وندال‌های ژرمن که در براندازی امپراتوری روم نقش داشتند، در سال ۴۳۹ میلادی کارتاژ را گشودند. فرمانروایی وندال‌ها تا سال ۵۳۳ میلادی ادامه داشت، زمانی که ارتش بیزانس این سرزمین را فتح نمود. تونس در این دوره بخشی از استان بیزانسی نومیدیا به‌شمار می‌آمد.[۱]

    دوره اسلامی

    در سدهٔ هفتم میلادی اعراب مسلمان حملات خود را به تونس آغاز کردند. آنان سرانجام به فرماندهی عقبة بن نافع بخش‌هایی از سرزمین تونس را تصرف و شهر قیروان را ساختند. حسان بن نعمان تونس را به طور کامل فتح کرد. در سدهٔ نهم میلادی اغلبیون - که از قبیلهٔ بنی تمیم بودند- به فرماندهی ابراهیم بن اغلب از سوی خلفای عباسی به حکومت تونس رسیدند.

    در سال ۹۰۹ میلادی خلفای اسماعیلی ‌مذهب فاطمی اغلبیون را شکست داده و شهر مهدیه را بنا کردند. در سال ۹۶۱ میلادی المعز خلیفهٔ فاطمی مصر را تصرف کرد و مقر حکومت فاطمی را از مهدیه به آن سامان انتقال داد. پس از این رویداد دودمان بربری زیریون که از قبیلهٔ صنهاجه بودند به سرکردگی بلقین بن زیری در تونس قدرت را به دست گرفتند.

    زیریون از خلفای فاطمی مصر پیروی می‌کردند، اما پس از سرپیچی از ایشان در سال ۱۰۵۰ توسط جنگجویان قبیلهٔ «بنی هلال»، قلع و قمع شدند. از آن پس زیریون بخش بزرگی از قلمرو خود را از دست دادند و تنها به شهر ساحلی مهدیه و حومهٔ آن محدود شدند.

    در سدهٔ دوازدهم میلادی جزیرهٔ جربه و بخشی از سواحل تونس (از جمله شهر مهدیه) به همراه جزایر مالت به دست نورمن‌ها افتاد و حکومت زیریون به پایان رسید. در سال ۱۱۵۹ میلادی دودمان مراکشی موحدون بر تونس مسلط شدند، اما در سال ۱۲۳۰ میلادی از حفصیون شکست خوردند.

    فرمانروایی حفصیون بر تونس تا سده شانزدهم میلادی ادامه یافت. امیران هر دو دودمان از تبار بربر آمازیغ بودند.[۲] در سال ۱۵۲۹ ترکان عثمانی به سرکردگی بارباروس خیرالدین پاشا شهر تونس را گشودند، اما حفصیون در ۱۵۳۵ با پشتیبانی اسپانیا دوباره حکومت را بدست گرفتند. پس از ۳۹ سال کشمکش میان ترکان عثمانی و اسپانیایی‌ها، سرانجام در سال ۱۵۷۳ ترکان عثمانی تونس را فتح کردند.

    در سال ۱۷۰۵ میلادی حسین بن علی الترکی سردار عثمانی که از تبار یونانی بود به فرمانروایی تونس برگزیده شد. از آن پس فرزندان او دودمان خودگردان حسینیان را تشکیل داده و زیر نظر عثمانی بر تونس فرمان راندند.[۳]

    تاریخ معاصر تونس

    در سده نوزدهم فرانسه و بریتانیا، شروع به دخالت در امور این کشور کردند. فرانسه برابر پیمان باردو که در سال ۱۸۸۱ میلادی بسته شد، تونس را مستعمره خود نمود. پس از پايان جنگ جهانى دوم مبارزات مردم تونس براى رسيدن به استقلال دولت فرانسه را مجبور کرد استقلال اين سرزمين را به رسميت بشناسد. [۴]

    پنج روز پس از استقلال، انتخابات مجلس ملی مؤسسان برگزار و حزب "دستور جدید" با 9/98% آرا به پیروزی رسید. بر اين اساس، "حبيب بورقبيه" رهبر حزب دستور كه نقش موثري در ساماندهي به فعاليت‌هاي استقلال طلبانه مردم تونس داشت، به عنوان نخست وزیر نظام سلطنتی، انتخاب شد. به اين ترتيب، اولین حکومت بعد از استقلال در تونس شکل گرفت. با اعلام نظام جمهوری، مجلس ملی، حبیب بورقیبه را به عنوان رئیس جمهوری اعلام کرد. به موازات افزایش قدرت بورقیبه، محبوبیت او نزد مردم افزایش یافت؛ به طوری که به عنوان رهبر و پدر استقلال و قائد اعظم و مجاهد اکبر شهرت یافت.

    در اول ژوئن 1959ميلادي، قانون اساسی جدیدی برای تونس تدوین گردید که به موجب آن نظام سیاسی بر پایه تفکیک قوا و مساوات در برابر قانون و تضمین آزادی عقیده و آزادی اجتماعات شکل گرفت، اما اين مسئله تنها در حد سخن باقی ماند و هيچگاه عملي نشد.

    حزب "جنبش گرایش اسلامی"، كه بعدها به "النهضة" تغيير نام داد، در 6 آوریل 1981 ميلادي توسط شیخ راشد الغنوشي اعلام موجودیت کرد و خواستار کسب مجوز فعالیت سیاسی از دولت شد. لازم به ذكر است كه اين درخواست از سوي وزارت كشور مورد قبول واقع نگرديد و اكثر اعضا و رهبران آن دستگیر شدند. با ادامة مشکلات اقتصادی در كشور قیام معروف به "انقلاب نان" در ژوئیة 1984ميلادي حادث شد كه نتيجه آن افزایش112 درصدیِ بهای مواد غذایی و به خصوص قطع یارانه نان بود.

    حبیب بورقیبه اولین رئیس جمهور و حاکم مطلقه این کشور بود كه در زمان او، تونس از نظر اقتصادی و سیاسی متحد نزدیک فرانسه بود و روابط نزديكي نيز با کشورهای غربی، از جمله آمريكا برقرار نمود. حبيب بورقيبه اصلاحات اساسي اجتماعي و اقتصادي را در اين كشور آغاز نمود. او نظام آموزش نوين را در اين كشور بنيان نهاد، آموزش عالي را بسط داد . در زمان او روابط تونس با كشورهاي غربي و دنياي عرب هرچه بيشتر مستحكم تر شد. اما فقدان آزادي هاي سياسي و عدم توازن ميان توسعه اقتصادي و توسعه سياسي باعث شد حكومت وي پس از 31 سال استبداد سياسي و کنترل فعالیت های مذهبی، در سال 1987 به دست زین العابدین بن علی سرنگون شود.

    در 7 نوامبر 1987 ميلادي ژنرال "زین العابدین بن علی" به استناد یک گواهی پزشکی، بورقیبه را به علت اختلال روانی و بیماری، فاقد توانایی لازم برای ادامة حکومت دانست. به اين ترتيب بورقیبه از مسند قدرت بركنار گرديد و در آوریل 2000 ميلادي درگذشت. طبق قانون اساسی تونس، بن علی که در اکتبر 1987 ميلادي نخست وزیر تونس شده بود، به عنوان رئیس جمهور، سوگند یاد کرد. حملة دولت بن علی به هواداران النهضة در 1990 و 1991ميلادي، حدود سی هزار زندانی و صدها تبعیدی و کشته برجاي گذاشت.

    بن علی نیز كماكان همان سياستهاي حبيب بورقيبه را دنبال كرد و همچنان به اعمال حكومت استبدادي ادامه داد.

    سرانجام حكومت وي نيز پس از 23 سال دیکتاتوری، خودکامگی و اختناق در شرایطی مشابه، در 14 ژانویه 2011 (24 دی 1389) بواسطه قیام مردمی سرنگون شد و خود او به عربستان سعودی گریخت. با خروج بن علی، جایگاه رئیس جمهور تضعیف و نخست وزیر به عنوان رئیس حکومت، نقش اصلی را در اداره امور کشور به عهده گرفت. پس از پیروزی انقلاب تونس، محمد الغنوشی آخرین نخست وزیر دولت بن علی، تلاش نمود با کنترل اوضاع، خود را در رأس دولت حفظ نماید؛ ولی پافشاری مردم و تحصن آنها در مقابل ساختمان نخست وزیری، منجر به خروج تمامی چهره های دولت بن علی از قدرت گردید. آقایان باجی قائد السبسی، حمادی الجبالی و علی العریض نخست وزیران دولت انقلابی بودند که هر کدام بدلایلی ناچار به ترک عنوان خود شدند. [۵]

    انقلاب یاسمین

    انقلاب تونس که به انقلاب یاسمین معروف شد، همچون سایر انقلاب‌های مردمی نشان دهنده به حداقل رسیدن مشروعیت نظام حاکم بود؛ نظامی که آزادی‌های سیاسی و مدنی را با شعار دولت رفاه مصادره کرد و در نهایت هیچ یک از این دو را محقق نساخت.

    قیام از حادثه‌ای به ظاهر کوچک آغاز شد. در 17 دسامبر 2010، جوانی به نام "محمد البو عزیزی" در شهر دور افتاده‌اي، در اعتراض به مصادره گاری و سبزیجاتی که تنها منبع درآمدش بود، در ملاعام دست به خودسوزی زد. خودسوزی وی جرقه‌ای بود تا آتشي به بنیان دیکتاتوری بن‌علی افتد. از همان روز تظاهرات در این شهر حاشیه‌ای آغاز شد و به تدریج به سایر شهرها و در نهایت به پایتخت رسید.

    رژیم بن‌علی ابتدا مانند گذشته از نیروهای امنیتی برای سرکوب تظاهرات رو به گسترش استفاده کرد و بیش از 70 تن در این رویارویی‌ها کشته شدند. با این حال، اعتراضات مردمی نه تنها متوقف نشد بلکه گستره و بر شدت آن افزوده شد.

    پس از آنکه ناتوانی نیروهای امنیتی در پیشگیری از گسترش شورش‌ها هویدا ‌شد و رژیم بن‌علی به خوبی متوجه شد که دیگر سرکوب همچون گذشته نمی‌تواند ملت خشمگین را به خانه‌هایشان باز گرداند، بن‌علی از ارتش ‌خواست برای حمایت از مؤسسات، مبانی دولتی و نیز مقابله با شورش‌ها به خیابان بیاید.

    ارتش به خیابان‌ها ‌آمد اما نه تنها دست به سرکوب و مقابله با مردم نزد بلکه در موارد بسیاری نقش حائل بین نیروهای امنیتی و تظاهرکنندگان را بازی ‌کرد.

    "زین‌العابدین بن‌علی" که آخرین برگ برنده خود را رو کرده بود، در 13 ژانویه 2011، در یک سخنرانی خطاب به مردم تونس سعی ‌کرد با دادن وعده‌هایی خشم ملت را فرو بنشاند. وی در این سخنرانی قول ایجاد 300 هزار شغل جدید، آزادی بازداشت شدگان هفته‌های اخیر، عدم نامزدی برای دوره‌های بعدی ریاست جمهوری و بازخواست مسئولان مفاسد اقتصادی را داد و دستور توقف شلیک به تظاهرکنندگان را صادر کرد.

    اما این سیاست جدید که آشکارا از ضعف و ناتوانی نظام بن‌علی ناشی می‌‌شد، نه تنها مردم تونس را آرام نکرد بلکه نشانه‌ای مبنی بر ناتوانی رژیم و پیروزی قریب‌الوقوع اعتراضات را می‌داد. در نتیجه، در 14 ژانویه 2011، اعتراضات با شدت بیشتری ادامه یافت و بن‌علی مجبور شد پس از 23 سال حکمرانی، از تونس بگریزد.

    حوادث این کشور آن چنان سریع و شگفت‌انگیز اتفاق افتاد که سرویس‌های امنیتی غرب را نیز شگفت زده کرد. چرا که دو روز مانده به فرار بن‌علی، دولت فرانسه به تونس پیشنهاد همکاری امنیتی بیشتر را داد تا امکان مهار خیزش مردمی حاصل شود.

    انقلاب تونس، رهبری نداشت. هیچ حزب یا گروهی آن را هدایت نمی‌کرد چرا که با قلع و قمع شدید دولت بن‌علی، احزاب داخل این کشور ضعیف‌تر از آن بودند که قادر به کشیدن مردم به خیابان‌ها، رهبری انقلاب و سرمنشا موج اعتراضات باشند؛ حتی در انتخابات‌های سال‌های قبل نیز از معرفی فردی قوی که یارای رقابت با بن‌علی را داشته باشد، بازماندند. در چنین شرایطی، مردم جریان اعتراضات را مدیریت و سازماندهی کردند.

    در زمانی که صدا و سیمای تونس، سال‌ها اجازه پخش اذان و نماز نداشت و دولت بن‌علی برخلاف دیکتاتور‌های منطقه، حتی حفظ ظاهر هم نمی کرد اما برجسته ترین شعار انقلابیون تونس "الله اکبر" بود.

    انقلاب تونس در شرایطی رخ داد که وضعیت بغرنج اقتصادی و فقدان آزادی‌های سیاسی و مدنی وقوع آن را قابل پیش‌بینی می‌کرد چرا که قیمت مواد غذایی روز به روز بیشتر‌، فساد اقتصادی فراگیر و درصد بیکاری به شکل سرسام آوری بالا رفته بود.[۶]

    جغرافیا

    تونس شمالي ترين كشور قاره آفریقا است که در حاشیه دریای مدیترانه واقع شده و با کشورهای الجزایر و لیبی مرز مشترک دارد. مساحت این کشور ۱۶۳،۶۱۰ کیلومتر مربع بوده و دارای ۹۶۵ کیلومتر مرز مشترک با الجزایر و ۴۵۹ کیلومتر مرز مشترک با لیبی است. همچنین طول سواحل آن در دریای مدیترانه، ۱۱۴۸ کیلومتر است. بلندترین نقطه سرزمین تونس، کوه الشعانبی با ارتفاع ۱۵۴۴ متر می‌باشد. این کشور در 30 درجه طول و 37 درجه عرض شمالی واقع شده است.

    سیاست

    حکومت تونس جمهوری اعلام شده است. در این کشور نخست وزیر نیز وجود دارد که به همراه رئیس جمهور، قوه‌ی مجریه را اداره می‌کند. در این کشور، مهمترین وظیفه رئیس‌جمهور، انتخاب نخست‌وزیر می‌باشد. قوه مقننه در کشور تونس در مجلس ملی خلاصه می‌شود. قوه قضایی کشور تونس با نظارت دیوان عالی کشور فعالیت می‌کند. در این کشور 24 فرمانداری وجود دارد. کشور تونس دارای 24 استان است و سیستم سیاسی در این کشور نیز بر اساس رویکردهای جدید تغییراتی را شامل شده است. آزادی بیان بخشی از سیاست کشور تونس محسوب می‌شود و مردم در تصمیم گیری های دولت دخالت دارند. اینطور که مشخص است رتبه سیاسی کشور تونس بالا اعلام شده است. در این کشور رئیس جمهور مستقل از مجلس است و مجلس به هیئت وزرای پیشنهادی رای اعتماد می‌دهد.

    تقسیمات کشوری

    کشور تونس دارای 24 استان است که عبارتند از:

    استان اریانه، استان باجه، استان بن عروس، استان بنزرت، استان تطاوین، استان توزر، تونس، استان جندوبه، استان زغوان، استان سلیانه، استان سوسه، استان سیدی بوزید، استان صفاقس، استان قابس، استان قبلی، استان قصرین، استان قفصه، قیروان، استان الکاف، استان مدنین، استان منستیر، استان منوبه، استان مهدیه، استان نابل


    پایتخت و شهر های مهم:

    شهر تونِس پایتخت کشور تونس می‌باشد که در انتهای خلیج تونس قرار گرفته است و مکان های دیدنی زیادی دارد که اغلب مورد توجه توریست ها قرار می‌گیرد.

    قیران یکی از شهرهای تاریخی تونس است که دارای تاریخی بیار مهیجی است. این شهر برای اولین بار توسط اعراب مسلمان کشف شده است. این شهر دروازه ورود مسلمانان به آفریقا محسوب می‌شود.

    الحمامات یکی از زیباترین شهرهای تونس است. این شهر به طور کلی دارای مکانی شگفت انگیز است که در میان کوه ها قرار دارد. این شهر یکی از بهترین مکان های گردشگری تونس محسوب می‌شود و دارای سواحل ماسه ای زیادی است.

    صفاقس یکی از زیباترین شهرهای تونس است که بر روی بازمانده های دو شهر باستانی رومی احداث شده است. این شهر مخصوص پرورش زیتون است. به طور کلی صفاقس پایگاه دزدان دریایی بوده است.

    شهر دوگا به طور کلی از زیباترین شهرهای تونس محسوب می‌شود و یکی از سالم ترین شهرهای این کشور است. این شهر دارای آثار باستانی به جا مانده از دوره های گذشته است و معماری بی نظیری در این شهر به کار رفته است.

    سوسه یک شهر بندری در تونس است که مشهور به مروارید سواحل تونس است؛ این شهر زیبا سومین شهر در تونس است و دارای سواحل اعجاب انگیز است و آب و هوای مناسبی است.

    حومه السوق شهر اصلی در سواحل جنوب شرقی جزیره جربه محسوب می‌شود. این شهر از شهرهای فرهنگی در تونس به شمار می‌آید که مردم آن اغلب به زبان فرانسه صحبت می‌کنند، این شهر بسیار زیبا طراحی شده است.

    سیدی بو سعید یکی از شهرهای دیدنی در تونس است که دارای دهکده های آبی رنگ و همینطور فضای گردشگری بسیار زیادی است.

    مطماطه یک شهر عجیب در تونس است که توسط تونل ها به هم وصل می‌شود. این شهر بر اساس فرسایش به یک منطقه مشخص در آمده است.

    زمبره، قرقنه و جربه جزیره های مهم در تونس هستند.[۷]

    اقتصاد

    اقتصاد کشور تونس تا حد زیادی بر کشاورزی و گردشگری استوار است اما در سال های جدید معادن و همینطور صادرات نیز بخش مهمی از اقتصاد در کشور تونس محسوب می‌شوند. به طور کلی وضعیت اقتصادی در تونس بسیار متنوع است. در این کشور صنایع اصلی شامل نفت و فرآوری های مشتقات است و همینطور سنگ آهن و منسوجات نیز از دیگر بخش های مهم اقتصادی کشور تونس محسوب می‌شود. کشور تونس در زمینه ساخت قطعات ماشین آلات صنعتی بسیار عالی عمل کرده است. در این کشور انواع نوشیدنی های ارگانیک تولید می‌شود که ورود به بخش اقتصادی در دنیا نیز داشته است.

    کشور تونس بسیار قدرتمند ظاهر شده است و بخش خدمات در این کشور از رونق زیادی برخوردار است. اینطور که شواهد نشان می‌دهد منابع مالی و اقتصادی تونس به طور دقیق پیشرفت داشته است. عمده ترین محصولات کشاورزی در تونس شامل زیتون و روغن زیتون است و البته غلات و گوجه فرنگی نیز در این کشور بسیار کشت می‌شود. فراورده های لبنی بخش مهمی از اقتصاد کشور تونس محسوب می‌شود. نرخ تورم در این کشور حدود 6.50 درصد اعلام شده است. فرهنگ و آموزش از دیگر بخش های اقتصادی قدرتمند در کشور تونس محسوب می‌شود؛ حقیقت این است که دولت کشور تونس سعی کرده است گردش م

    الی خوبی در زمینه آموزش و پرورش ایجاد نماید و در این زمینه بسیار موفق ظاهر شده است. در این کشور دانشگاه های خصوصی زیادی دیده می‌شود که برای دانشجویان خارجی در نظر گرفته شده‌اند.[۸]


    گردشگری:

    ویرانه های باستانی رومی، جزیره جربه، شهر باستانی قیروان، استحکامات شهر منستیر، موزه باردو و پارک بلوه در در تونس، محل شهر باستانی کارتاژ و پارک های ملی از جمله اماکن دیدنی تونس است.[۹]

    مردم شناسی و آئین و رسوم

    مردم کشور تونس، زیاد به صحبت کردن علاقه دارند و درد و دل کردن بخشی از فرهنگ مردم این کشور محسوب می‌شود. احوالپرسی عموماً با سرتکان دادن صورت می‌گیرد. کمتر کسی در این کشور در ابتدای احوالپرسی زمان زیادی را صرف می‌کند و صمیمی می‌شود. حجاب کشور تونس آزاد است و استفاده از لباس های رسمی در این کشور بسیار کم دیده می‌شود. خانواده در تونس، جایگاه ویژه‌ای میان مردم دارد. برای رفتن به خانه‌ی تونسی‌ها بهتر است هدیه‌ای مثل شیرینی، شکلات، کیک، میوه یا گل برای آن‌ها ببرید و اگر هدیه‎ی شما را همان موقع باز نکردند، تعجب نکنید؛ زیرا معمولاً باز کردن کادو بلافاصله بعد از گرفتن آن در این کشور رواج ندارد.

    علاوه بر آن یادتان باشد که بعضی از مهمانی‌های آن‌ها مختلط نیست؛ بنابراین اگر کسی شما را به خانه‌اش دعوت کرد، حتماً مطمئن شوید که همسرتان هم دعوت است یا خیر. همچنین ترجیحاً لباس‌های خوبی بپوشید تا احترام شما به میزبانتان را نشان بدهد و از خانه‌ی آن‌ها تعریف کنیدو توجه داشته باشید که اگر خودشان کفش پایشان نبود، کفش‌هایتان را قبل از ورود به خانه دربیاورید. برای صرف شام، جای مهمان در صندلی کنار میزبان قرار دارد و قبل و بعد از شام احتمالاً سینک ظرف‌شویی کوچکی می‌آورند تا دستانتان را بشویید و با حوله خشک کنید. تونسی‌ها خودشان را میزبانان خوبی می‌دانند و معمولاً یک ظرف غذای مشترک بر روی میز قرار می‎دهند تا خودتان غذایتان را بکشید.[۱۰]

    امروزه خانم‌ها در بیشتر شهرهای اصلی تونس، از اروپایی‌ها تأثیر گرفته‌اند و لباس‌های مدرن می‌پوشند. اما در قسمت‌های روستایی آن، هنوز هم لباس‌های رنگارنگ و سبک بربر به تن و تعداد زیادی جواهر را از خود آویزان می‌کنند. در مجموع لباس سنتی آقایان در تونس، «جبة» (Jebba) و لباس سنتی خانم‌ها، «خفتان» (Kaftan) نامیده می‌شود که در عربی به آن «قفطان» هم می‌گویند. خفتان لباس بلندی است که با طلا و سنگ‌های قیمتی تزئین شده و جنس آن بنا به شرایط، می‌تواند ابریشمی، نخی یا پشمی باشد و تنوع بیشتری نسبت به لباس مردها دارد. خانم‌های اشراف‌زاده تا قرن 19 از این لباس در مجلس عروسی‌شان استفاده می‌کردند و امروزه در شهرهایی همچون حمامه و سوسه، بعضی از دختران آن را به عنوان لباس عروسی‌شان انتخاب می‌کنند. لباس‌های سنتی این کشور را می‌توانید به عنوان سوغات خریداری کنید و با خود به خانه بیاورید. [۱۱]

    فرهنگ و آموزش

    با توجه به موقعیت استراتژیک تونس در شمال آفریقا و در کنار دریای مدیترانه، این کشور در طول سه هزار ساله گذشته در معرض رفت و آمد تمدن‌ها و فرهنگ‌های مختلف قرار گرفته که مهمترین آن عبارتند از قرطاجی‌ها (با پایه گذاری یک زن به نام علیسه)، رومی‌ها، مسلمان‌ها (عرب‌ها، خراسانی‌ها وترک‌ها) و اروپایی‌ها (پرتغال، اسپانیا و فرانسه). تونس در سال۱۸۸۱ میلادی تحت حمایت فرانسه قرار گرفت. به گفته خود تونسی‌ها، این تحت‌الحمایه بودن بالاترین ضرر را به تونس زده است. دانش‌آموزان تونسی از آموزش رایگان برخوردارند و تحصیل در دوره دبستان اجباری است. زبان عربی به عنوان زبان نخست و زبان های فرانسوی و انگلیسی به عنوان زبان های دوم و سوم از اول ابتدایی در مدارس آموزش داده می‌شود. نخستین مرکز آموزش عالی کشور تونس، دانشگاه تونس می‌باشد که در سال ۱۹۶۰ میلادی بنیان نهاده شد. از دیگر دانشگاه‌های مهم تونس می‌توان به دانشگاه 9 آوریل، دانشگاه الوسط در شهر منستیر و دانشگاه جنوب در شهر صفاقس اشاره کرد. [۱۲]

    هنر

    فرهنگ، هنر و صنایع دستی تونس منعکس کننده تاثیرات فرهنگی چند کشور تحت امپراتوری های مختلف میباشد. هنرهای زیبا، به ویژه معماری، موسیقی و نقاشی تا حد زیادی توسط دو تمدن اسلامی و اروپایی تحت تاثیر قرار گرفته است.

    معماری

    معماری تونس شامل انواع تأثیرات باقی مانده از اولین آثار روم و کارتاژی است که در سراسر مناطق شمالی و در امتداد ساحل پراکنده شده. بسیاری بعد در دوران استعمار، سبک مدنی جدیدی از جمله سبک "فرانسه ویل موج نویی" را در خیابانها گستراند، و پارک های عمومی و خانه ها را با تنش استادانه ایی مواجه نمود. معماری بربر باستان در جنوب کشور که در آن خانه انسانهای در گودال و زندگی غارنشینی نشان می دهد. سبک های معماری تونس که شامل طیف کامل از طرحهای ابتدایی ساختمانهای رومی وکارتاژی هستند عبارتند از:

    معماری جنوبی

    معماری کارتاژی

    معماری روم

    دوران استعمار

    مناره

    مساجد

    ZAOUIAS

    BAB MEDERSAS

    KASBAH


    موسیقی

    "مالوف" یکی از موسیقی سنتی تونس ایست که بسیار به میراث عربی خود مدیون است که با استفاده از سازهای کوبه ای و بادی نواخته میشود. دیگر سبک های موسیقی تونس کلاسیک هستند.مثل:

    NOUBA(با نفوذ اسپانیایی) chghoul و bachraf ( با نفوذ از موسیقی ترکی)


    صنایع دستی

    صنایع دستی تونس به عنوان یک هنر غنی و متنوع در کشور خود شناخته شده است. صنایع دستی عبارتند از: تزیینات شتر و پتو دستباف از پشم گوسفند ، فرش، سرامیک و سفال، کاسه چوبی و مصنوعات چرمی ریز حکاکی شده میباشد.[۱۳]


    ادبیات

    ادبیات تونس با وجود نفوذ فرانسوی و انگلیسی همچنان بیش‌تر تحت سیطره‌ی زبان عربی است. ازجمله بزرگان ادبیات تونس می‌توان به ابراهیم آل خسری، حسن ابن رشیق، محمد ابن شرف ال‌قیروانی و ابن کلدون اشاره کرد. [۱۴]

    رسانه ها

    خبرگزاری تونس در که سال ۱۹۶۱ در شهر تونس افتتاح شده‌است، دارای نمایندگی‌هایی در داخل و خارج کشور می‌باشد. رادیو دولتی تونس در شهرهای تونس، صفاقس، منستیر و قفصه دارای ایستگاه است و برنامه‌هایی به زبان‌های عربی، فرانسه و ایتالیایی پخش می‌کند. تلویزیون تونس نیز در سال ۱۹۹۶ بنیان نهاده شده و دارای دو شبکه به زبان عربی است. برخی از روزنامه‌های مهم تونس عبارتند از: الصحافه، الصباح، الحریه، الشروق، انباء تونس به زبان‌های انگلیسی و فرانسه و الانوار به زبان فرانسه.

    تا پیش از انقلاب مردمی تونس که روز ۱۴ ژانویه ۲۰۱۱ به سرنگونی دیکتاتوری زین‌العابدین بن علی انجامید، بساط ممیزی و سانسور در این کشور رواج داشت. هر کتابی باید پیش از چاپ از «وزارت کشور» مجوز انتشار دریافت می‌کرد. چاپ و نشر هر متن بدون مجوز مجازات زندان به دنبال داشت.

    پس از پیروزی انقلاب یکی از اولین فرمان‌های دولت موقت در مورد آزادی چاپ و نشر صادر شد. دولت موقت تونس اعلام کرد که چاپ و نشر مجله و کتاب به مجوز دولتی نیاز ندارد. بیانیه تصریح کرده بود: «نویسندگان مختار هستند که برای حفظ حقوق خود، اثر خود را در اداره مخصوص به این امر در وزارت فرهنگ به ثبت برسانند.»


    تعطیلات رسمی کشور تونس در سال 2020 [۱۵]

    January-1 = New Year's Day

    January-18 = Revolution Day

    March-20 = Independence Day

    March-21 = Youth Day

    April-9 = Martyr's Day

    May-1 = Labor Day

    July-25 = Republic Day

    August-13 = Women's Day

    September-3 = Independence Movement Day

    October-15 = Evacuation Day

    November-7 = Commemoration Day

    وضعیت دین

    مذاهب اسلامی:

    سیاست حاکمان تونس در طول تاریخ این بود که جز مذهب مالکی، مذهب دیگری رواج پیدا نکند؛ بنابراین مذهب بیشتر مردم تونس «مالکی» است. مذاهب «شیعی»، «حنفی» و «اباضی» ـ نحله ای از خوارج ـ نیز در این کشور زندگی می کنند.[۱۶]


    اهل سنت در تونس:

    دین رسمی تونس، اسلام و مذهب تونسی ها عمدتاً (سني) مالكي است. در این کشور98% مسلمان، كمتر از يك در صد مسيحي و کمتر از یک درصد یهودی و بقیه معتقدین به ادیان دیگر می باشند. نخستين خليفه فاطمي «عبيدالله المهدي» نام داشت كه خود را از نسل "محمد بن اسماعيل بن جعفر الصادق(ع)" و از ذريه حضرت فاطمه(س) معرفي كرد. وي در سال 103 با تصرف "اسكندريه" نيت خود را براي فتح مصر آشكار ساخت و سلسله فاطميان را در سال 803 در تونس تشكيل داد كه دامنه آن پس از مدتي به مصر كشانده شد. در دوران جديد، فرانسه اين كشور را به استعمار كشيد تا سال 1956 كه این کشور به استقلال دست یافت.

    بعد از استقلال، سیاست "حذف كامل دین اسلام از نظام دولتی و زندگی مردم تونس" دنبال شد. اين سياست ـ به موازات اقدامات "آتاتورک" و "پهلوي اول" به ترتیب در تركيه و ايران ـ به دست «حبیب بورقیبه» در تونس اجرايي گرديد. اما از سال 1987 كه " زین العابدین بن علي" قدرت را در دست گرفت، دريافت كه سیاست زور برای حذف دین، قابل پیگیری نیست ؛ لذا مي‌كوشد تا جایی که عوارض نداشته باشد، فعالیت دینی ـ اسلامی را آزاد بگذارد كه نمونه آن توجه جديد به "دانشگاه زیتونه" است كه نماد اسلامی كشور تونس به شمار مي‌آيد. همچنين راه اندازی رادیو قرآن، توجه به مراکز قرآنی در حد حفظ و قرائت، و نيز تقید شخصي خود او به ظواهر شرع در همین راستا اجرا شد.

    سیاست حاكمان تونس در طول تاریخ این بود كه جز مذهب مالکی، مذهب دیگری رواج پیدا نکند؛ لذا مذهب بيشتر مردم تونس "مالکی" است. پیروان مذاهب "تشيع"، "حنفی" و "اباضی" نيز در این کشور زندگي مي‌كنند.

    نتيجه اقدامات لائيك حكومت‌ها در تاريخ اين كشور، اين بوده است كه برخي از مسلمانان ـ عليرغم آنكه بسیار علاقمند به دین و قرآن هستند ـ نگاهشان نسبت به دین، نگاهي سکولار باشد و مثلا "حجاب" را جزء مسلمات دین ندانند و بی‌حجاب بودن برايشان امری طبيعي جلوه كند. اما اكنون جرياناتي ايجاد شده است كه به دنبال زنده کردن تراث تاريخي است و مي‌خواهد از لحاظ علمی بداند كه مثلا فاطمیون که بودند و چه کردند و چه دستاوردهايی داشتند. اكثريت مسلمانان تونس به لحاظ "عقيده" شديدا علاقمند به اهل‌بيت (ع) بوده و از لحاظ "عمل" نيز پيرو مذهب مالك بن انس مي‌باشند.[۱۷]


    شیعه در تونس:

    در تونس به مانند تمامی کشورهای آفریقا، نیز سه نوع شیعه اهل بیت(علیهم‌السلام) وجود دارد:

    ۱. شیعیان کهن؛

    ۲. نو شیعه ها (مستبصران)؛

    ۳. محبان و موالی اهل بیت(علیهم‌السلام) از میان اهل سنت.

    از آنجا که اکثریت مسلمانان تونس به لحاظ «عقیده»، به شدت علاقمند به اهل بیت(علیهم‌السلام) هستند ولی از لحاظ «عمل» پیرو مذهب مالکی می باشند، می توان بسیاری از مردم تونس را شیعیانی دانست که از تشیع خود بی اطلاع هستند!

    اما ـ گذشته از این ریشه ها و علایق ـ گروه دوم شیعیان تونس (یعنی مستبصران و نوشیعه ها) خود به دو گروه تقسیم می شوند: «شیعیان مذهبی» و «شیعیان سیاسی». منظور از شیعیان سیاسی کسانی هستند که جریانات سیاسی آنها را به مذهب شیعه متمایل کرده است. شیعیان مذهبی نیز کسانی هستند که با مطالعه و تحقیق به مذهب شیعه گرویده اند. تعداد زیادی از شیعیان تونسی در اروپا و آسیا زندگی می کنند. آمار انجمن دین و زندگی اجتماعی آمریکا «مؤسسه PEW» در سال ۲۰۰۹م که مطابق این آمار از جمعیت ۱۰.۱۰۲.۰۰۰ نفری تونس در آن سال، حدود ۱۰۲.۰۰۰ شیعه هستند. [۱۸]

    جریان های شاخص

    جریان های شاخص دینی

    جنبش اسلامی تونس

    ماهیت جنبش اسلامی تونس که در دهه ۷۰ به رهبری راشد الغنوشی در دانشگاه سیدی یوسف تونس تأسیس شد، دارای تنوع و پیچیدگی خاصی بود و عناصری همچون تدین سنتی تونسی با مذهب سنتی مالکی، عقاید اشعری و تربیت صوفیانه در آن دخالت داشتند. به اعتقاد برخی، این جریان بر پایه میراث عقلانی اسلامی موجود در تاریخ عربی- اسلامی به نقد اصولی و ریشه ای اخوان المسلمین به عنوان نمایندگان واپسگرا در این عصر می پردازد و بر اعاده حیثیت غرب عقلانی و مکتب اصلاح طلبانه تونس و دستاوردهای جدید آن در چارچوب جنبش مدرنیزاسیون و سکولاریزاسیون بورقیبه در مسایلی چون آزادی زنان، سکولاریزه شدن آموزش و ... استناد می کند.

    الغنوشی خود در اینباره اظهار می کند: ما سابقاً تحت تاثیر متفکرانی از مصر و سوریه، چون: حسن البنا و مصطفی السباعی قرار گرفتیم که با اخوان المسلمین در ارتباط بودند و السباعی رهبر شاخه سوریه آن بود. اما همچنان که MTI توسعه پیدا می کرد، ما بیش از پیش از متفکران منطقه مغرب چون: مالک بن نبی و محمد الطاهر بن عاشور که بر اهمیت مقاصدالشریعه، یعنی اهداف یا غایات فقه اسلامی تأکید می کند، الهام گرفتیم. به گفته راشد الغنوشی، این حرکت یک جنبش فرهنگی است که مسلمانان را به بازیابی مفاهیم و بازسازی حیات فرهنگی، سیاسی و اجتماعی بر اساس اصول اسلامی فرا می خواند.

    جنبش از این جهت یکی از حرکت های معاصر اسلامی به شمار می رود که مسلمانان را به ایجاد جامعه اسلامی برپایه اصول اسلام دعوت می کند. مواضع فکری و سیاسی راشد الغنوشی، دیدگاه خاصی نسبت به مسایل بنیادین سیاسی در سده بیستم دارد که تا حد زیادی با مواضع فکری دیگر رهبران جنبش های مهم فکری معاصر تفاوت اساسی دارد. وی می کوشد تا میان دموکراسی و اسلام نوعی سازگاری برقرار کند و آن را به عنوان الگویی ارزشمند برای جهانِ اسلامِ در حال تغییر ارایه دهد.

    راشد الغنوشی کتابی با عنوان آزادی های عمومی در حکومت اسلامی به نگارش درآورده و در آن دیدگاه خود را در این زمینه تبیین کرده است. وی در این کتاب تلاش دارد تا اثبات کند که دموکراسی تنها یک امکان در میان امکان های مختلف و یک گزینه در میان گزینه های متعدد است که ضرورتاً با اسلام در تناقض نیست.[۱۹]

    حزب النهضة

    حزب النهضه تونس از مهمترین شاخه‌‌های اخوان المسلمین در شمال آفریقا بود که با چرخش مواضعش در جریان انقلاب یاسمین و تحولی که طی کنگره دهم در ماهیت خود ایجاد کرد فاصله‌گذاری معنا‌‌داری با نه تنها اخوان المسلمین که با تمامی ‌جریان‌های اسلام‌گرای جهان اسلام انجام داد تا جایی که این جریان پسوند اسلام سیاسی را از نام خود حذف کرد و صراحتا اعلام نمود که از یک حزب تبلیغی به یک حزب سیاسی تبدیل شده است این مسئله منشأ تحولات بسیاری در شمال آفریقا و تضعیف نفوذ اخوان المسلمین در این منطقه و تزلزل آن در مناطق دیگر شد. این مسئله را بعضی سکولار‌شدن این جنبش قلمداد نموده و بعضی هم آن را تغییری تاکتیکی دانسته‌اند، به هر حال این اتفاق را بسیاری از تحلیلگران ناشی از بحران کارآمدی جنبش‌های اسلامی در مواجهه با مشکلات اداره جوامع خود دانسته‌اند. [۲۰]


    احزاب سلفى تونس

    سلفیت در کشور تونس دارای جریانات سه گانه علمی، اصلاح طلب یا جنبشی و جهادی وجود دارند و به سهم خود در عرصه سیاسی و اجتماعی تاثیر گذارند. در اثر انقلاب تونس، گرايشى ميان سلفی هاى تونس به منظور كسب مشروعيت قانونى از طريق تأسيس احزاب سياسى مشاهده شد. در نتيجه اين گرايش، تعدادى از احزاب سلفى در صحنه ظهور كردند كه ضمن عمل در چارچوب هاى رسمى و قانونى، جوياى پيشبرد برنامه هاى خويش از راه هاى مسالمت جويانه هستند.[۲۱]

    حزب اصالت حزب اصالت نخستين حزب سلفى، بود كه در مارس 2012 توانست مجوز فعاليت بگيرد و به صورت قانونى به فعاليت بپردازد. رهبرى اين حزب را «مولدى على»، استاد حقوق بين الملل و از جمله شخصيت هاى تحت تعقيب دوره بن على به عهده دارد. اين حزب از احزاب سلفى نزديك به «حزب النور» مصر است و گرايشى آشكار به اولويت بخشيدن به دعوت و تبليغ دينى در عرصه اجتماعى دارد.[۲۲]

    حزب الرحمه حزب دوم، «حزب الرحمه» است كه در جولاى 2012 توانست مجوز فعاليت خود را دريافت كند و رسماً به فعاليت بپردازد. رهبر اين حزب، «سعيد الجزائرى» است كه از جمله افراد منشعب شده از النهضه است. اين حزب نيز همچون «حزب اصالت»، بر اعمال شريعت در چارچوبى قانونى تأكيد می كند و به ويژه بر مسائل اجتماعى طبقات ضعيف، از جمله اشتغال، بهداشت، خانه سازى و نيز آموزش متمركز است.[۲۳]

    جبهه اصلاح سومين حزب، «جبهه اصلاح» است. اين حزب در مى 2012 قانونى شد و نفوذ و اعتبارى بيشتر از دو حزب نخست به دست آورد. گفته می شود اين حزب از ميان احزاب سلفى، نزديك ترين رويكردها را به النهضه دارد. بنا بر بعضى گزارش ها، اين حزب را می توان ميراث دار جبهه اسلامى اصلاح تونس دانست؛ جبهه اى كه در اواخر دهه 1980 به مبارزه مسلحانه عليه رژيم حاكم دعوت كرد و «محمد خوجه» را در رأس خود دارد. اعضاى اصلى اين جبهه پس از انقلاب تونس در اجتماعى كه با اخوان تونس برگزار كردند، خط مشى مسلحانه را كنار گذاشتند و در سايه تحول وضعيت تونس و سقوط نظام استبدادى و رواج آزادی هاى سياسى، وارد فرآيندهاى قانونى موجود شدند و در نتيجه، با تأسيس حزب، رسماً به صحنه سياسى وارد شدند. اين حزب افراد فراوانى را از درون النهضه كه از عملكرد رهبری شان ناراضى بوده اند و نيز بسيارى از سلفی هاى جهادى را به خود جذب كرد. جبهه اصلاح و كادر رهبرى و اغلب پيروان‏ آن اهداف و روش هاى حركت «اتجاه اسلامى» را دنبال می كنند. در مجموع، اين حزب، بنا بر گفتمان مطرح شده از سوى رهبر آن، به دنبال تحقق دموكراسى اسلامى است كه همان نهادينه كردن شريعت است.[۲۴]

    حزب التحریر معروف‏ ترين و قدرتمندترين حزب سلفى در دوره جديد، حزب «التحرير» است. البته به لحاظ برنامه و اهداف، اين حزب تفاوت هاى بارزى با ديگر احزاب سلفى دارد. اين حزب جزئى از حزب التحرير در ساير كشورهاى اسلامى به شمار می رود كه در اصل از سوى مجموعه اى انشعاب يافته از اخوان المسلمين در دهه 1950 تأسيس شد و هدف خود را اعاده خلافت و نيز حركت به سوى حاكم كردن شريعت در امت اسلامى تحت حكومت خلافت قرار داد. اين حزب اساساً در واكنش به تغيير اهداف‏ اخوان المسلمين و گرايش تدريجى آن به حركت در چارچوب هاى موجود شكل گرفت و هدف احياى خلافت را كه به تدريج در گفتمانِ اخوانى رنگ می باخت، محقق كرد. از ميان چهار حزب سلفى يادشده، «حزب اصلاح» به رغم طرح انتقادات، از ساير احزاب به النهضه و جريان اسلام گرايى ميانه نزديك تر است. دو حزب «الرحمة» و «الاصالة» توجه چندانى به مسائل سياسى ندارند و اغلب جوياى تحولات اجتماعی اند. [۲۵]


    جریان های شاخص غیر دینی

    حزب الوحدة الشعبیة

    حزب وحدت مردمی ، حزبی تونسی با گرایش های ناسیونالیستی و سوسیالیستی ، در سال 1981 تاسیس شد. حزب وحدت مردمی یک حزب سوسیالیست دموکراتیک تونس با گرایش واحد عربی است. این حزب به ارزشهای آزادی ، برابری و همبستگی اعتقاد دارد و برای تجسم آنها در چارچوب یک پروژه جامعه یکپارچه و متعادل که آزادی های مدنی و سیاسی و عدالت اجتماعی را تضمین می کند ، تلاش می کند. از جمله اهداف خود ، که در نوامبر 1992 میلادی اعلام كرد: "تلاش برای دستیابی به خودكفایی مردم ما و كاهش تدریجی وابستگی اقتصادی غیر موجه". حزب از طریق سخنرانی اعلام شده ، گرایش سوسیالیستی ، گرایش عرب گرایانه و پایبندی خود به نقش هدایت گر دولت در زندگی اقتصادی را حفظ کرد. [۲۶]

    حزب ترقی خواه دموکراتیک

    در سال 1983 توسط احمد نجیب الشابی پایه گذاری شده و جزء معدود حزب هایی بود که در زمان بن علی قانونی بودند. این حزب سکولار که گرایش های اقتصادی لیبرال دارد، النهضه را به عنوان رقیب خود می داند.

    التکتل

    این حزب در سال 1994 بنیان گذاری شد و توانست در سال 2002 قانونی شود. این حزب با تاکید بر شفافیت یکی از اهداف اصلی خود را مبارزه با فساد می دانست. مصطفی بن جعفر رهبر التکتل جدیدا به عنوان وزیر بهداشت منسوب شده است. هدف از تاسیس این حزب مقابله با نفوذ روبه رشد اسلام گرایان در تونس عنوان شد.

    حزب کنگره برای جمهوری

    این حزب در سال 2001 پایه گذاری و سال بعد از آن ممنوع الفعالیت شد. المنصف المرزوقی، فعال حقوق بشر این حزب را از فرانسه رهبری می نمود که بعد از خیزش مردمی تونس به این کشور بازگشت. اهداف این حزب حول آزادی های مدنی، حذف پلیس سیاسی و سانسور و اعمال قوانینی برای آزادی های مربوط به اعلامیه جهانی حقوق بشر قرار دارد. ناظران سیاسی معتقدند این حزب به حزب النهضه بسیار نزدیک است.

    اتحاد آزاد وطنی

    این حزب پس از خیزش عمومی مردم توسط اسلیم ریاحی که سالها ساکن لبنان بود، تاسیس شد. اتحاد آزاد وطنی طرفدار اقتصاد آزاد و ارزش های مدرنیستی است.

    حزب کمونیستی کارگران تونس

    در سال 1986 پایه گذاری شد و به سرعت نیز غیرقانونی اعلام شد و تا سال پیش نیز اجازه فعالیت نداشت. این حزب بیشترین طرفداران خود را در میان دانشجویان دارد. رهبر این حزب حمه حمامی است.

    ائتلاف دموکراتیک مدرنیستی

    ائتلافی که از گروههای مختلفی شکل گرفته است.

    آفاق تونس

    توسط کمونیست های نئولیبرال تاسیس شده و امنا منیف هدایت آن را بر عهده دارد.[۲۷]

    حزب ندای تونس

    یک حزب سیاسی است که محمد باجی قائد سبسی رییس جمهور فقید و اسبق کشور تونس، به منظور ایجاد تشکیلات سیاسی خود و تبلیغات انتخاباتی خود در انتخابات ریاست جمهوری تونس در سال ۲۰۱۴ که نخستین همه‌پرسی پس از انقلاب تونس (۲۰۱۰–۲۰۱۱) بود تاسیس نمود. او در این انتخابات به عنوان رئیس‌جمهور این کشور انتخاب گردید. جنبش النهضة"، رقیب نداء تونس در پارلمان بوده است. [۲۸]

    حزب قلب تونس

    یک حزب سیاسی است که نبیل القروی برای پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری کشور تونس در سال 2014 تاسیس گردیده است. او با جدایی از حزب نداء تونس و تشکیل حزب قلب تونس در واقع خواست که تجربه حزب نداء و السبسی را در تونس بیازماید.[۲۹]


    فمینیسم

    جنبش فمینیست پس از استقلال کشور، جنبشی سکولار به‌شمار می‌رود که انحصار آن با اولین هسته جریان فمینیستی اسلامی تمام شد. این تحول مورد پذیرش رئیس جمهور بورگیبا و متحدان مدرنیست فرانکوفونی‌اش و اکثریت زنانی که در آن دوره حاکم بر صحنه‌های عمومی بودند واقع شد. این افراد جزء نخبگان به ویژه در مناطق شهری به حساب می‌رفتند، در حالی که آداب و رسوم، سنت‌گرایی، مردسالاری، فقر و جهل هنوز در جامعه تونس به ویژه در مناطق روستایی و بیابانی موج می‌زد. در نتیجه، اصلاحات لیبرالی به درگیری‌هایی انجامید که موجب شد اتحاد زنان خدشه‌دار شود، زیرا تصویر بورگیبا با برداشتن روسری یک زن به عنوان تصویری از رهایی وی، باعث تحریک خصومت تعداد زیادی از زنانی شد که بطور کلّی، حجاب را از بخش‌های اصلی هویت خود می‌دانستند.[۳۰]

    ظهور واقعیِ مفهوم حقوق و آزادی‌های فمینیستی در تونس با برخی متفکران آغاز شد که از آنها به عنوان «پیشگامان جنبش اصلاحات» یاد می‌شود، که مهم‌ترین آنها «طاهر الحداد» نویسنده کتاب «إمرأتنا فی الشریعة والمجتمع» (جایگاه زنان ما در نگاه دین و جامعه) است. این دسته اندیشمندان راه را برای زنان تونس باز کردند تا بطور جدی به فکر نقش، جایگاه و حقوق خود درون خانواده و جامعه‌شان بیفتند. این فرصتی بود برای پرده‌برداری از آزار و شکنجه‌ای که علیه زنان و دختران تونسی مطابق ذهنیت و اقتدار مردسالارانه اعمال می‌شد. ستم‌هایی در سایه جامعه‌ای سنّت‌گرا که وارث آداب و رسومی توهین‌آمیز نسبت به زن، و مبتنی بر اختلاف طبقاتی بین ثروتمندان و مستمندان و درجه‌بندی افراد بر اساس تبار و یا سکونت در شهر و روستا بنا نهاده شده بود. بنابراین زن تونسی با تمام تناقضات درون خانواده و جامعه دست و پنجه نرم می‌کرد و با آن کنار می‌آمد، و در عین حال، مراقب نیروی شخصیت و استحکام ریشه‌های خود بود، و از هر راهی و با هر وسیله‌ی مبارزاتی در آزادسازی میهن از استعمار مشارکت داشت. تاریخ، بهترین شاهد بر مبارزات زنان تونس در برابر استعمار بوده است.

    تا حدود سال 1936 مباحث مربوط به فمینیسم فقط در حد یک بحث روشنفکرانه بود، و فراتر از تألیف کتاب و نوشتن مقاله‌های روزنامه‌ای نبود؛ زیرا این ایده‌ها که توسط پیشگامان جنبش اصلاح‌طلبی تونس پرداخته شد با مخالفت‌های شدیدی روبرو بود و هیچ حمایتی جز از گروهی اندک از روشنفکران و اندیشمندان دریافت نکرد. [۳۱]

    برخی از تشکیلات فمینیستی عبارتند از:

    انجمن اسلامی زنان تونس؛

    الفرع النسائی لجمعیة الشبان المسلمین/ نادی الفتاة الإسلامیة؛

    الاتحاد النسائی التونسی؛

    الاتحاد الوطنی للمرأة التونسیة.


    چهره های شاخص

    چهره های شاخص دینی

    محمد صلاح الدین المستاوی

    شیخ محمد صلاح‌الدین المستاوی، دبیر كل شورای عالی اسلامی تونس ، عضو هیأت علمای جامعه زیتونه و مدیر مجله ماهانه «جوهر‌الاسلام»و از اعضای مجمع عمومی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی است. وی دارای کتابهای زیادی به زبانهای عربی و فرانسه در زمینه تجدید گفتمان اسلامی و حفظ اصول و ارزشهای اسلامی و مباحث معاصر اسلام است.


    راشد الغنوشی

    غنوشی بیش از ۲۰ سال در دوران حکومت بن‌علی در لندن در تبعید به سر برد و پس از پیروزی بهار عربی در ۲۰۱۱ میلادی به تونس بازگشت و توانست حزب النهضة را با همکاری قشر مذهبی در مدت کوتاهی دوباره احیا کند. حزب النهضة در نخستین انتخابات دمکراتیک تونس برای مجلس موسسان در ۲۰۱۱، ۳۷ درصد رأی آورد و در حکومت اتئلافی پس از انقلاب سهم عمده‌ای را بر عهده گرفت اما نگرانی‌ ناشی از اسلام‌گرایی روزافزون این حزب در جامعه‌ای که چندین دهه حکومت‌های سکولار را شاهد بود به ویژه پس از قتل منتقدین چپ‌گرای دولت شکری بلعید و محمد براهمی، باعث خیزش‌های تازه‌ای شد که در سال‌های۲۰۱۳ و ۲۰۱۴ به بحران جدیدی در تونس منجر شد. نهضت برخلاف رسم معمول در کشورهای منطقه، داوطلبانه از قدرت کنار رفت و اجازه داد تا انتخابات جدیدی برگزار شود که در آن ۲۷ درصد رأی آورد و جزیی از حکومت ائتلافی کنونی به رهبری حزب ندای تونس است.

    یکی از نخستین اقدامات غنوشی پس از برگشت به تونس اعلان مخالفت با مفهوم خلافت بود و در این زمینه با اندیشه‌های حزب التحریر که خواهان تشکیل خلافت اسلامی بود به مخالفت برخاست. به باور او، اسلام با دمکراسی، حقوق بشر و آزادی فردی در تضاد نیست و یک مسلمان برخلاف باور رایج در جهان می‌تواند، دمکرات نیز باشد. [۳۲]


    عمادالدین الحمرونی

    عمادالدین الحمرونی یکی از فعالان شیعه، در دوران دیکتاتوری بن علی «مجمع فرهنگی اهل بیت(علیهم‌السلام) تونس» را در اروپا تأسیس کرد.[۳۳]


    شیخ دکتر عثمان بطیخ

    شیخ دکتر عثمان بطیخ از علمای بزرگ معاصر کشور تونس است. او مفتی اعظم کشور تونس بود که به دلیل مخالفت با «دعوت به جهاد در سوریه» و نیز «اظهارات وی مبنی بر اینکه حجاب یک لباس طایفه‌ای است»، منصف المرزوقی ریاست جمهوری موقت تونس در بیانیه‌ای او را از سمت مفتی تونس برکنار و دکتر «حمده سعید» را به عنوان مفتی جدید این کشور انتخاب کرد.

    شیخ بطیخ پیش از این به شدت از اعزام صدها جوان تونسی به سوریه برای جنگ در این کشور انتقاد کرده و اعلام کرده بود که سوریه سرزمینی برای جنگ نیست زیرا ساکنان آن مسلمان هستند و مسلمان علیه مسلمان جنگ نمی‌کند.[۳۴]


    دکتر مازن الشریف

    او اندیشمند و نویسنده توانمند تونسی متولد ژانویه 1979، یکی از مبارزین تروریسم و وهابیت و مدافع وحدت امت اسلامی است. توانمندی ایشان در علوم مختلف او را به یکی از چهره های سرشناس کشور تونس بلکه شخصیتی بین المللی بدل ساخته است. [۳۵]


    ابومحمد یوسف، فرید الباجی المالکی التونسی

    ابومحمد یوسف، فرید الباجی فرزند علی سال 1388هـ برابر با 1968مـ در تونس به دنیا آمد. او از زمان کودکی در درس‎ علمای تونس در «الزیتونیه» شرکت می‎جست و بعد از گذراندن مقدمات در سال 1985مـ برای حفظ قرآن به پاکستان سفر کرد. شیخ فرید در راه تحصیل علوم شرعی به کشورهای زیادی از سرزمین شام، هند، مصر، لبنان و.. سفر کرده و از محضر عالمان بسیاری بهره برده و درباره علوم حدیث اعم از درایه و رجال تلاش وافری داشته است. همچنین او موسس جمعیت دارالحدیث جامعه زیتونه تونس است.[۳۶]


    مباركة البراهمي

    مباركة عواينية براهمي ، همسر شهید محمد براهمی ، در 8 ژوئیه 1967 در بخش سیدی علی بن عون در ایالت سیدی بوزید متولد شد. پدرش حاج صماتی بن محمد ، یکی از رهبران مقاومت مسلحانه در برابر استعمار فرانسه در منطقه است. او از فعالین تاثیر گذار سیاسی کشور تونس می باشد. او حامی اندیشه وحدت جهان اسلام و ضد استکبار جهانی و ضد ارهاب است. [۳۷]


    منصر الهذيلي

    استاد زبان و تمدن فرانسه دانشگاه قیروان و رییس انجمن پیشرفت فکری و تمدنی جلال الدین رومی [۳۸] ضد ارهاب و وهابیت. حامی اندیشه سیاسی ایران در مواجهات ضد استکباری جهان اسلام.


    چهره های شاخص غیر دینی

    حبیب بورقیبه

    حبیب بورقیبه، نخستین رئیس‌جمهوری تونس پس از استقلال است. او در (۳ اوت ۱۹۰۳ – درگذشته ۶ آوریل ۲۰۰۰) در مُنَسْتیر، در خانواده‌ای پرجمعیت به‌دنیا آمد. پدرش نظامی بود. حبیب در 1325/1907 به شهر تونس، نزد برادرش محمد، رفت و در آنجا تحصیلات خود را به پایان رساند و پس از دریافت راتبه (بورس) تحصیلی از مدرسه صادقیه، در 1303ش/1924 عازم پاریس شد و در رشته حقوق و علوم سیاسی به تحصیل پرداخت . وی در آنجا با بیوه‌ای فرانسوی ازدواج کرد . حبیب پس از پایان تحصیلات، در 1306ش/ 1927 به تونس بازگشت و به حزب الحرالدستوری (حزب آزادی‌خواه قانون اساسی)، که عبدالعزیز ثعالبی آن را تأسیس نموده بود، پیوست. وی همچنین با دو روزنامه فرانسه‌زبان (پرچم تونس، متعلق به شاذلی خیراللّه، روزنامه‌نگار تونسی) و (صدای تونس)، همکاری کرد.

    همچنین در دفتر برخی وکلا به کارآموزی پرداخت تااینکه پس از مدتی صاحب دفتر وکالت شد. وقتی روزنامه (صدای تونس) محافظه‌کاری اختیار کرد، بورقیبه از آن کناره گرفت و در 10 آبان 1311/ اول نوامبر 1932 با همکاری چند تن از دوستان خود، و برادرش محمد، روزنامه‌ای به نام (عمل تونس) به زبان فرانسه منتشر کرد. بورقیبه و همفکرانش همواره به مبارزه و مشارکت توده مردم و طبقه کارگر در این مبارزه اعتقاد داشتند. این طرز تفکر سبب شد با شورای مرکزی حزب، که میانه‌رو بودند، دچار اختلاف شوند؛ ازاین‌رو، پس از آنکه حبیب بورقیبه در مخالفت با سیاست فرانسه در مورد تغییر ملیت تونسیها، به همراه شماری دیگر از مخالفان، با محمد المنصف بای (پادشاه تونس از سلسله حسینیان) دیدار کرد.

    شورای مرکزی حزب به‌شدت از این اقدام خودسرانه وی انتقاد نمود. درنتیجه، بورقیبه که خواستار آزادی عمل بیشتری بود، در 16 شهریور 1312/ 7 سپتامبر 1933 از شورای مرکزی حزب استعفا کرد و جمعی نیز همراه با او از حزب کناره‌گیری کردند. با این همه، بورقیبه و یارانش، به‌رغم جدایی از حزب، در 11 اسفند 1312/ 2 مارس 1934 همایش سراسری حزب را در شهر قصرالهلال برگزار کردند. با اینکه از شورای مرکزی حزب هیچ کس در این همایش حضور نیافت، اما بیشتر شاخه‌های حزب در خارج از پایتخت به حمایت از آن پرداختند.

    حبیب بورقیبه و همفکرانش با بهره‌برداری از استقبال عمومی، ضمن اعلام انحلال شورای مرکزی، تأسیس حزب دستور جدید را اعلام نمودند و در پی آن، محمود ماطری به ریاست حزب و حبیب بورقیبه به دبیرکلی برگزیده شدند. بورقیبه، سپس در اقدامی جسورانه، مردم را به تحریم کالاهای فرانسوی و نپرداختن مالیات و برگزاری اعتصاب برای مجبور ساختن فرانسویها به مذاکره دعوت کرد. این اقدامات خشم فرانسویها را برانگیخت و در 12 شهریور 1313/ 3 سپتامبر 1934، هفت تن از اعضای حزب، از جمله بورقیبه و ماطری، دستگیر شدند و روزنامه (عمل تونس) نیز توقیف شد. سرانجام، حکومت فرانسه بورقیبه را به مناطق دورافتاده جنوب تونس تبعید نمود، که اعتراضات شدید مردم تونس را برانگیخت. اعتراضات مردم دو سال ادامه داشت و حکومت جدید فرانسه به نخست‌وزیری ‌لئون‌بلوم با اتخاذ سیاستهای جدید، رهبران حزب دستور جدید، از جمله بورقیبه، را آزاد کرد.

    به قدرت رسیدن بلوم باعث شد حبیب بورقیبه و حزب متبوعش سیاست گفتگو با حکومت جدید فرانسه را در پیش بگیرند. بر همین اساس، وی در 1315 و 1316ش/ 1936 و 1937 چندین‌بار برای مذاکره با حکومت فرانسه به پاریس رفت. یکی‌از مهم‌ترین خواستهای‌ بورقیبه، اعطای حق تشکیل حکومت و مجلس مستقل به مردم تونس بود، اما حکومت جدید فرانسه، مانند حکومتهای قبلی، آن را نپذیرفت. در 29آبان 1316/ 20 نوامبر 1937، به‌رغم مخالفت محمود ماطری، به پیشنهاد حبیب بورقیبه اعتصاب سراسری برگزار گردید.

    بر اثر این اقدام، در 13 دی 1316/3 ژانویه 1938 ماطری از ریاست حزب استعفا کرد و شورای مرکزی حزب در 22 اسفند/ 13 مارس همان سال، بورقیبه را به ریاست حزب برگزید. با گسترش دامنه اعتراضات و تظاهرات مردم تونس، حکومت فرانسه علی‌البهلوان، از رهبران ملی‌گرای تونس، را دستگیر نمود. در 20 فروردین 1317/ 9 آوریل 1938، که روز محاکمه وی بود، میان نیروهای فرانسوی و مردم درگیری شدیدی رخ داد که بر اثر آن صدها تن از مردم کشته و مجروح شدند. گسترش این ناآرامیها سبب شد تا حکومت فرانسه برخی رهبران و شخصیتهای مبارز تونسی، از جمله حبیب بورقیبه، را بازداشت نماید. وی از زمان دستگیری تا 18 فروردین 1322/ 8 آوریل 1943، به مدت پنج سال، در زندانهای گوناگون به سر برد، از جمله در زندان نظامی تونس و زندانهای مارسی و لیون در فرانسه.

    با وقوع جنگ جهانی دوم و اشغال فرانسه توسط آلمانیها، بورقیبه آزاد شد و در 19 فروردین 1322/ 9 آوریل 1943 به تونس بازگشت. پس از پایان جنگ جهانی دوم، بورقیبه در 6 فروردین 1324/ 26 مارس 1945 برای مذاکره با سران اتحادیه عرب، که فقط چهار روز از تأسیس آن می‌گذشت، به قاهره رفت. هدف وی از این اقدام، طرح مسئله تونس و تلاش برای کسب استقلال کشور بود. علاوه بر آن، وی بارها با سران کشورهای عربی، ایالات متحده امریکا و نمایندگان کشورهای مختلف در سازمان ملل متحد دیدار و گفتگو کرد، اما از حمایت آنها برای کسب استقلال کشورش ناامید شد.

    در 27 دی 1330/ 18 ژانویه 1952، فرانسوی ها از برگزاری همایش سراسری حزب دَستور جدید جلوگیری کردند و حبیب بورقیبه را دستگیر و به طبَرقه و سپس جنوب تونس و در 31اردیبهشت 1331/ 21 مه 1952 به جزیره جالطه (بین مالت و تونس) تبعید کردند. وی دو سال در این جزیره بود. پس از آن، تظاهرات ضداستعماری مردم تونس به اوج خود رسید. بورقیبه نیز از تبعیدگاه خود، با ارسال نامه‌هایی به رهبران ملی‌گرا و خطاب به مردم، آنها را به مبارزه و مقاومت فراخواند. با گسترده شدن تظاهرات مردمی، پیر مندس فرانس، نخست‌وزیر جدید فرانسه، در 9 مرداد 1333/ 31 ژوئیه 1954 به تونس سفر کرد و در دیدار با محمدالامین بای، پادشاه تونس، استقلال داخلی تونس را پذیرفت. درنتیجه، حکومت جدید تونس به ریاست طاهر بن عمار تشکیل شد، که چهار تن از اعضای حزب دستور جدید در آن شرکت داشتند و پس از مذاکرات طولانی، موافقت‌نامه استقلال داخلی تونس در 12 خرداد 1334/ 3 ژوئن 1955 به امضا رسید.

    حبیب بورقیبه نیز در 10 خرداد 1334/ اول ژوئن 1955 از تبعیدگاه به تونس بازگشت و با استقبال گسترده مردم مواجه شد. وی با برگزاری همایش سراسری حزب از 23 تا 26 آبان 1334/ 15ـ18 نوامبر 1955، از استقلال داخلی تونس حمایت کرد و آن را گامی اساسی برای رسیدن به استقلال کامل تونس خواند. سرانجام در دی 1334/ ژانویه 1956، پس از به قدرت رسیدن سوسیالیست ها در فرانسه، مذاکراتی بین نمایندگان دو کشور انجام شد که به استقلال کامل تونس در 29 اسفند 1334/ 20 مارس 1956 انجامید. در 5 فروردین 1335/ 25 مارس 1956 مجلس مؤسسان تشکیل شد و نخستین حکومت ملی پس از استقلال، به ریاست حبیب بورقیبه، در 26 فروردین 1335/ 15 آوریل 1956 تشکیل یافت. [۳۹]


    زین العابدین بن علی

    زین العابدین بن علی هشتاد و سه سال پیش در تونس متولد شد. در دوران دبیرستان به جنبش های مخالف استعمار فرانسه پیوست و برای مدت کوتاهی هم به زندان افتاد اما تحصیلات عالی خود را در مدارس نظامی فرانسه و آکادمی های اطلاعاتی و ضد اطلاعاتی این کشور گذراند. وی پس ازسالها خدمت در سمت های امنیتی و دیپلماتیک، پس از حضور کوتاه در پست نخست ‌وزیری در جریان یک کودتای بدون خون ریزی در سال ۱۹۸۷ میلادی قدرت را از دستان «حبیب بورقیبه» گرفت.

    اما سرنوشت او به جمعه ۲۶ آذر ماه ۱۳۸۹ گره خورده بود، روزی سرنوشت ساز در تاریخ معاصر جهان عرب؛ روزی که «محمد بوعزیزی» جوان دستفروش تونسی در اعتراض به توقیف چرخ دستی و کالاهایش، خود را در مقابل ساختمان شهرداری به آتش کشید تا این گونه آتشفشان خشم ۲۳ ساله ملت تونس علیه «زین العابدین بن علی» دیکتاتور این کشور فوران کند. اعتراضات تنها به جغرافیای تونس محدود نشد بلکه موجی از خشم و تظاهرات بسیاری از کشورهای شمال آفریقا و منطقه غرب آسیا را درنوردید؛ حوادثی که از همان زمان در ادبیات سیاسی از آن با عنوان "بهار عربی" یاد می شد. در همین حال قرعه اولین سقوط سلسله وار دیکتاتورها به نام «زین العابدین بن علی» افتاد.

    عمده حیات سیاسی بن علی را تقابل با مخالفان حکومت تشکیل می داد. اقداماتی همچون ممنوعیت فعالیت حزب اسلامگرای "النهضه"، بستن روزنامه ها و دفاتر شبکه های خبری خارجی از جمله الجزیره، فیلترینگ شبکه های اجتماعی، آمار بالای زندانیان سیاسی و اصلاح بندهای ۳۹ و ۴۰ قانون اساسی برای رفع محدودیت سنی حضور در پست ریاست جمهوری از جمله اقدامات بن علی برای تثبیت دیکتاتوری در تونس بود.

    طبق برآوردها دارایی‌های خانواده بن علی تا ۵ میلیارد دلار برآورد شده‌است. در همین حال بانک جهانی نیز پیشتر در گزارشی از اختلاس میلیاردی زین‌العابدین بن‌علی و نزدیکانش خبر داده‌ بود. بر پایه این گزارش، بن‌علی و نزدیکانش در طول بیش از ۲۰ سال تا ۵۰ میلیارد دلار پول اختلاس کرده‌اند. در این گزارش اسامی ۲۲۰ شرکت فهرست شده که زیر کنترل زین‌العابدین بن‌علی و خانواده‌اش بوده‌است که از جمله آن‌ها می ‌توان شرکت‌های خودروسازی، مخابرات، ساخت و ساز و مواد غذایی را نام برد.

    مردم تونس در طول یک ماه پس از خودسوزی "بوعزیزی" با شعار "الشعب یرید اسقاط النظام" (ملت خواهات سقوط نظام است) به تظاهرات سراسری خود علیه سیستم حاکم ادامه دادند تا اینکه پس از کشته شدن ده ها تن از معترضان سرانجام در تاریخ ۱۴ ژانویه (۲۴ دی ۸۹) بن علی با انحلال دولت و پارلمان از قدرت کناره گیری کرد و به همراه خانواده خود ابتدا به فرانسه رفت اما به دلیل پذیرفته نشدن از سوی دولت این کشور به عربستان سعودی گریخت. در تاریخ ۲۱ فوریه ۲۰۱۱، دولت موقت تونس در درخواستی رسمی از دولت عربستان سعودی خواست تا زین‌العابدین بن علی را به خاطر «سرکوب مردم معترض» به آن کشور، جهت محاکمه تحویل دهد.

    بن علی در تونس با احکام سنگین قضایی روبه رو بود. چهار حکم حبس ابد، ۲۰۰ سال زندان و ۱۰۰ میلیون دلار جریمه نقدی بخشی از احکام صادره علیه رئیس جمهوری پیشین این کشور به اتهام، قتل عمد، توطئه علیه امنیت کشور، سوء استفاده از قدرت، قاچاق مواد مخدر و اختلاس است. در تاریخ ۲۶ ژانویه ۲۰۱۱، دولت تونس، حکم بازداشت بین‌المللی زین‌العابدین بن علی و برخی از اعضای خانواده‌اش از جمله همسرش را در ارتباط با معاملات ملکی غیرقانونی و انتقال دارایی مردم تونس به خارج از کشور، صادر کرد.

    دادگاه نظامی تونس در ۱۹ ژوئیه ۲۰۱۲ بن علی را به‌ طور غیابی به جرم دستور کشتار ۴۳ تظاهرکننده در جریان قیام مردم تونس به حبس ابد محکوم کرد. زین العابدین سرانجام پس از طی یک دوره بیماری، در تاریخ ۱۹ سپتامبر ۲۰۱۹، در سن ۸۳ سالگی، در یکی از بیمارستان های عربستان درگذشت تا اینگونه سرنوشت اولین دیکتاتور مخلوع جهان عرب پس از جنبش های سراسری سال ۲۰۱۱ به تاریخ بپیوندد.[۴۰]


    قیس سعید

    قیس سعید رییس جمهور کشور تونس 61 ساله، یکی از معماران متن قانون اساسی این کشور است که در سال 2014 تدوین شد و به عنوان "دموکراتیک ترین قانون اساسی جهان عرب" شناخته شده است. وی از انجام کمپین‌های کلاسیک مانند میتینگ٬ پوستر ، تبلیغات و موارد مشابه خودداری کرد. سعید در سال 1958 در شهر بنی هیار در استان نبیل در منطقه ساحلی تونس به دنیا آمد و تحصیلات خود را در رشته های حقوق، حقوق بین الملل و قانون اساسی به پایان رساند. سعید در زمینه قانون اساسی و حقوق بین الملل در دانشگاه‌ها تدریس کرد وتحقیقات دانشگاهی را در این زمینه انجام داد. سعید به عنوان مشاور حقوقی در اتحادیه عرب در سالهای 1989 تا 1989 خدمت کرده است.

    سعید همچنین عضو کمیته خبرگان بود که قانون اساسی تونس را که در سال 2014 تصویب شد، بررسی کرد که شامل بیشترین حقوق شخصی و آزادی در جهان عرب است. وی همچنین عضو کمیته کارشناسان قانون اساسی تونس بود که در سال 2014 تاسیس شد.

    سعید از اتحاد با هر حزب سیاسی در طول مبارزات انتخاباتی خودداری کرد و همچنین کمک هزینه انتخابات ریاست جمهوری را از سوی دولت برای نامزدها ارائه شده بود، را نیز رد کرد. [۴۱] قیس سعید از جمله مخالفان عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی است و درباره جرم بودن عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی می‌گوید واژه عادی‌سازی روابط قبلا وجود نداشت و فقط سال ۱۹۷۷ ظاهر شد، زیرا در حقیقت، عادی‌سازی، یک خیانت بزرگ است.

    وی از جمله منتقدان اتحادیه عرب محسوب می شود و در این باره معتقد است: اتحادیه عرب باید اتحادیه ملت‌های عرب می‌شد نه اتحادیه کشورهای عربی. و ابتکار عمل‌ها و طرح‌های فراوان این اتحادیه از جمله معاهده دفاع مشترک عربی که مربوط به سال ۱۹۵۲ است، هیچ نتیجه‌ای نداشته است.

    وی تاکید می‌کند که مسئله فلسطین در وجدان ملت تونس جا دارد و تونس همواره در کنار مسائل عربی و در راس آن مسئله فلسطین و حقوق ملت فلسطین قرار دارد. او تصریح می‌کند که عادی‌سازی روابط با رژیم اسرائیل خیانت بزرگی به کشور است. قیس سعید همچنین حامی حقوق ملت فلسطین است و در رد طرح معامله قرن آمریکا خاطر نشان می‌کند که فلسطین فروشی نیست.

    او درباره سوریه چنین گفته است: درباره دولت سوریه باید بگویم که در معرض دخالت خارجی برای سرنگونی دولت قرار گرفت، هدف کسانی که به سوریه تجاوز کردند، تجزیه و تقسیم این کشور و قرار دادن در وضعیتی بود که اکنون در آن به سر می‌برد، هیچ کس نباید در گزینه‌های ملت سوریه دخال کند و هیچ کس حق ندارد در این کشور برای سرنگونی نظامش دخالت کند. او همچنین درباره بحران لیبی می‌گوید این بحرانی است که مردم لیبی بهایش را می‌پردازند، شهروندان لیبی حق دارند که با آزادی کامل برای سرنوشت خود تصمیم بگیرند و حق دارند که درخواست کنند که تمام دخالت‌ها در امور کشورشان پایان یابد، بحران لیبی، بحران ملت لیبی نیست، بلکه نتیجه دخالت قدرت‌های منطقه‌ای است.[۴۲]


    نبیل القروی

    نبیل القروی بازرگان و از رجال سیاسی تونس است و از وی به عنوان غول رسانه ای در تونس یاد می شود که شبکه تلویزیونی و رسانه هایی را در اختیار دارد. وی حزب قلب تونس را تاسیس کرد تا وارد انتخابات شود اما قبل از شروع تبلیغات انتخاباتی بازداشت و زندانی شد و «سلمی سماوی» همسرش ستاد انتخاباتی وی را هدایت کرد. همسر وی در شرکت مایکروسافت شاغل است. نبیل القروی ۵۶ ساله و موسس شبکه تلویزیونی «نسمه» در دوم اگوست برای انتخابات ریاست جمهوری نامزد شد.

    به اعتقاد ناظران امور تونس، وی با حزب قلب تونس وارد کارزار انتخابات شد ۲۰۱۹ شد. وی در ۲۳ آگوست گذشته بازداشت شد. دادستان تونس در تاریخ ۸ جولای اموال وی را به اتهام پولشویی توقیف کرد. «نبیل القروی» به اتهام فرار مالیاتی و پولشویی بازداشت شد.

    وی در سالهای گذشته خود را در قالب یک خیر و نیکوکار مطرح کرده است و با توزیع کمک به فقیران و افراد نیازمند در واقع تلاش کرده است که است که رای آنها را جلب کند. و شبکه نسمه وابسته به آن هم تبلیغات فراوانی در این زمینه کرده است تا جایگاه وی را بالا ببرد و وی را حامی فقیران نشان دهد. از نگاه تحلیلگران، وی در واقع با مانور دادن روی بیکاری و تورم به دنبال جذب رای دهندگان برآمد.

    به اعتقاد کارشناسان و ناظران امور تونس، در واقع وی با نامگذاری حزبش به عنوان قلب تونس و نیز ورود به خانه فقیران و زاغه نشینان اهداف خاصی را دنبال کرد. وی که در زندان به سر می برد دست به اعتصاب غذا زد و خواستار رای دادن شد.

    در واقع تحلیلگران درباره القروی بر این نظر هستند که پول و رسانه ابزار وی برای رای آوردن بوده است. وی با جدایی از حزب نداء تونس و تشکیل حزب قلب تونس در واقع خواست که تجربه حزب نداء و السبسی را در تونس بیازماید. [۴۳]


    پانویس

    1. ↑ https://tarikhema.org
    2. ↑ برگرفته از سایت الکوثر
    3. ↑ http://wiki.ahlolbait.com/تونس
    4. ↑ http://wiki.ahlolbait.com/تونس
    5. ↑ https://fa.alkawthartv.com/news/103989
    6. ↑ https://fa.alkawthartv.com/news/116780
    7. ↑ https://go2tr.com/tunisia#0
    8. ↑ https://go2tr.com/tunisia#10
    9. ↑ https://fa.alkawthartv.com/news/103989
    10. ↑ https://go2tr.com/tunisia#10
    11. ↑ https://www.eavar.com/fa
    12. ↑ https://fa.alkawthartv.com/news/103989
    13. ↑ http://www.safarafarin.com
    14. ↑ برگرفته از سایت ققنوس
    15. ↑ http://tici.info/default.aspx?dir=BizInfo_wvn&file=Tunisia.htm
    16. ↑ https://farsi.al-shia.org
    17. ↑ https://fa.alkawthartv.com/news/103989
    18. ↑ https://farsi.al-shia.org
    19. ↑ https://www.irna.ir/news
    20. ↑ http://www.css.ir
    21. ↑ http://takfir.ir/modules/smartsection/item.php?itemid=953
    22. ↑ http://takfir.ir/modules/smartsection/item.php?itemid=953
    23. ↑ http://takfir.ir/modules/smartsection/item.php?itemid=953
    24. ↑ http://takfir.ir/modules/smartsection/item.php?itemid=953
    25. ↑ http://takfir.ir/modules/smartsection/item.php?itemid=953
    26. ↑ http://www.baath-party.org
    27. ↑ http://peace-ipsc.org
    28. ↑ https://www.hamshahrionline.ir
    29. ↑ https://www.mehrnews.com
    30. ↑ https://www.icro.ir
    31. ↑ https://www.icro.ir
    32. ↑ https://www.irna.ir
    33. ↑ https://farsi.al-shia.org/تشیع-در-تونس/
    34. ↑ https://www.tabnak.ir/fa
    35. ↑ https://www.mazencherif.com/author/mazencherif/
    36. ↑ http://takfir.ir/modules/smartsection/item.php?itemid=2467
    37. ↑ http://zoomtunisia.net/article/10/7527.html
    38. ↑ http://www.mirasmaktoob.ir/fa/news/8993
    39. ↑ https://rch.ac.ir/article/Details?id=9447
    40. ↑ https://www.irna.ir
    41. ↑ https://www.aa.com.tr/fa/
    42. ↑ https://www.mehrnews.com
    43. ↑ https://www.mehrnews.com
    برگرفته از «https://fa.wikivahdat.com/w/index.php?title=مبانی_قرآنی_راهبرد_رهبری_در_بحران_سوریه&oldid=12541»