علی بن محمد بن جدید
علی بن محمد بن جدید (متوفی ۶۲۰ هجری قمری، در زمان خود شهرت گسترده ای در کشورها و سرزمین های اسلامی داشت، زیرا سفرهای زیادی به هند، عراق، حجاز، یمن و تهامه داشت. او برای تدریس در یمن زندگی می کرد و در آنجا شهرت یافت و مردمی از سراسر یمن برای آموختن علم حدیث نزد او گرد آمدند. او نزد خانواده اش «شریف ابو جدید» شناخته می شد. او به عراق رفت تا نسب سادات علوی را تثبیت نماید.
نسبت
علی بن محمد بن أحمد بن جدید بن علی بن محمد بن جدید بن عبید الله بن أحمد المهاجر بن عیسى بن محمد النقیب بن علی العریضی بن جعفر الصادق بن محمد الباقر بن علی زین العابدین بن الحسین السبط بن علی بن أبی طالب، و علی همسر فاطمه دختر محمد صلی الله علیه وآله است.
او نوه شانزدهم محمد پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله است.
تولد و تربیت
او در حضرموت به دنیا آمد، قرآن را چند مردگان را در هنرهای علم حفظ کرد و سپس به علوم اسلامی و عربی کار کرد. سپس پس از تحقیق علم به یمن و حجاب رفت و بسیاری از علما و همچنین بسیاری از آگاهان را از او گرفت و به دمشق و عراق رفت تا اینکه از رمان ها برای شنیدن و خواندن بیش از چند نفر با او ملاقات کرد و تعداد بزرگانش به حدود هزار نفر رسید و با آن ها در اوج انتساب به درجه اتحاد و منحصر به فرد بودن رسید.
اساتید
برخی اساتید او عبارتند از:
سالم بن فضل
محمد بن إسماعیل ابن أبی الصیف
إبراهیم بن أحمد القریضی
مدافع بن أحمد المعینی
شاگردان
برخی از شاگردان وی عبارتند از:
محمد بن علی باعلوی
محمد بن إسماعیل الحضرمی
محمد بن مسعود السفالی
أبو بكر بن محمد بن ناصر الحمیری
أحمد بن محمد الجنید
حسن بن راشد
محمد بن إبراهیم الفشلی
عمرو بن علی التباعی
فعالیت ها
او بیش از هر چیز به فکر انتشار و تحقق علم حدیث بود. او اولین کسی بود که سند حدیث را حذف کرد، گرچه برخی دیگر را به عنوان اولین حذف کننده سند حدیث معرفی می کنند. هنگامی که راویان حدیث هنگام نقل روایات سند آن را تا پیامبر ذکر می کردند. اما شریف ابو جدید سند را برای اختصار حذف کرد و نوشت: عن رسول الله (ص). و نویسسندگان از او پیروی کردند و این روش را پذیرفتند. او حدیث های فراوانی را گرداوری کرد و چهل سخنرانی در فضیلت اعمال و همچنین کتاب های دیگری تالیف کرده است.
نقش او در اثبات نسب علویان
حدراموت در سده های گذشته تحت تأثیر عبادی ها قرار داشت و در میان آن ها و اهل سنت دشمنی سنتی وجود داشت که تلاش آن ها از خانه و خارج برای آسیب رساندن به علمای درستکار و سنی ترکیب می شد و بر مهاجمان خارجی مانند عثمان الجنجری و عمر بن مهدی می کشیدند. خصومت یکی از سرپرستان آن ها به تلاش برای به چالش کشیدن صف علویان در برابر صراحت آن ها، تحت فشار قرار دادن آن ها و دستور دادن به اثبات آن ها به شیوه قضایی بود. ابو جدید پس از آن به عراق رفت و در آنجا بر روی خط و نشان شهادت داد و آن را به امامان بصره و قضات آن ثابت کرد، به گواهی 100 زائر عراقی در آن سال، که در مکا شهادت دادند و به خاطر شهادت شان توسط زائران هادروم در آن سال مجازات شدند، و مدارک قانونی را در سال 591هدرموت به ارمغان آورد و امامان و علمای هدرموت به نوبه خود آنها را تأیید کردند و چیزی متفاوت نمی دانند. این روش تثبیت نزول در نوع خود اول است، چرا که مردم صرفاً شجره نامه ای را با فراوانی که شهردار با آن در شجره نامه تمام قبایل دارد، تثبیت کرده اند.
سفرها
سار من بلدة تریم بعد ما تحقق فی العلوم سنة 592 هـ، مع أنها فی ذلك الوقت معمورة بكثرة الأئمة والمشایخ، وذهب للقاء العلماء بالحجاز وغیرها من الأقطار، وأقام بمكة وحدّث بالكتب السنة، وقد حاول الاستیطان بمكة لولا أن أخاه عبد الله توفی بتریم سنة 608 هـ فكتب له أعیان تریم یحرضونه على العود، ومنهم محمد ابن أبی الحب إذ كتب له رسالته المشهورة فی الأدب الحضرمی، فعاد ابن جدید إلى وطنه یحمل معه مكتبته الحافلة الجامعة، فدرّس وأسمع وأفاد وألحق الأحفاد بالأجداد.
ثم رحل نحو الیمن ومكث فی جبال وتهائم الیمن أعواما مدیدة، وقصده الطلبة لأخذ عنه والاستفادة منه. وقدم عدن فأدرك القاضی إبراهیم بن أحمد القریضی وأخذ عنه كتاب «المستصفى فی سند المصطفى». وعزم هو وأخوه عبد الملك إلى داخل الیمن للأخذ من الشیخ مدافع بن أحمد المعینی. فقصدا موطنه بلدة الوحیز فأقاما عنده أیاما ثم زوجهما بابنتیه وسكنا بعد ذلك بذی هزیم، وقد لازما الشیخ مدافعا وألبسهما الخرقة وقرآ علیه كتبا كثیرة، ثم توفی أخاه عبد الملك بقریة الوحیز سنة 614 هـ.
پس از آن او و شیخش مدافعی با ملک مسعود الایوبی داشتند، و دستور دستگیری شیخ مسدر و دامادش ابو جدید را در رمضان ۶۱۷ ه .ش صادر کرد و آنها را در قلعه تایز زندانی کرد و آن ها را به پوست بهار اول فرستادند و سپس به لادن فرستادند و به هند فرستادند و حدود دو ماه در بندردابول از سرزمین هند ماندند و شکوه زیادی به آنجا رسانیدند. پس از آن در ماه رمضان سال ۶۱۸ ه .خ دوباره به یمن سفر کردند و به دهفار (که اکنون سلله نامیده می شود) وارد شدند و ۱۸ روز در آنجا زندگی کردند و شیخ در دفاع از او و مقبره اش با آن معروف درگذشت. سپس ابو جدید به یمن بازگشت و به شهر زُبید رفت، سپس به سمت معدن رفت و مدتی در روستای المنجیف از آثار سررد راهی شد و سپس به مکه راه یافت و در آنجا درگذشت.
وفات
او در اواخر عمر در مکه زندگی کرد و با گسترش پرچم روبه رو شد و به نفع دانش آموزانش بود و باز هم این کار را کرد تا اینکه در سال ۶۲۰ ه .خ درگذشت.
منابع
المشهور, أبو بكر بن علی (1422 هـ). الأشراف بنو جدید سلسلة أعلام حضرموت 4 (PDF). عدن، الیمن: مركز الإبداع الثقافی للدراسات وخدمة التراث.
الحامد, صالح بن علی (1423 هـ). تاریخ حضرموت. الجزء الثانی. صنعاء، الیمن: مكتبة الإرشاد. صفحة 701.