فطحیه خلّص

از ویکی‌وحدت
نسخهٔ تاریخ ‏۶ فوریهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۳:۳۴ توسط Hadifazl (بحث | مشارکت‌ها) (جایگزینی متن - ' اگر چه' به ' اگر‌چه')

فطحیه خلّص‏ فرقه‌ای از «فطحیه» بودند که امامت‏ دو برادر را هم زمان در صورتی که برادر بزرگ‌تر پسری نداشته باشد، جایز می‌‏دانستند و بعد از امام یازدهم جعفر بن علی معروف به جعفر کذّاب را امام می‏‌شمردند. [۱] [۲]

موسس گروه

موسس این گروه، شخصی به نام علی بن طاحی خزاز از متکلمان اهل کوفه و مشهور به فطحیه بود. [۳]

تاریخچه

فطحیه خلص به روایتی از امام صادق (ع) استناد می‌کنند که پس از امام حسن و امام حسین علیهم السلام که هر دو هم زمان امام بودند، بعد از آن امامت در دو برادر به طور هم زمان جایز نیست. البته با این شرط که امامی که از دنیا رفته دارای فرزند باشد که به طور طبیعی سلسله امامت از او به پسرش منتقل می‌شود. اما اگر آن امام از دنیا رفته دارای پسر نباشد، به ناچار امامت به برادرش خواهد رسید. هم‌چنین درباره این روایت که می‌فرماید: انّ الامام لا یغسله الّا الامام یعنی امام را جز امام غسل نکند، درست است و جز این روا نیست، چون جعفر بن محمد (ع) در گذشت بدنش او را پسرش موسی بن جعفر به فرمان عبداللّه افطح غسل کرد. چون وی پس از عبداللّه امام بود اگر‌چه می‏‌توانست امام را غسل ندهد، چون وی نزد عبداللّه افطح امام صامت و خاموش و عبداللّه امام ناطق و گویا بود.[۴][۵][۶] از فقیهان ایشان عبداللّه بن بکیر بن اعین بود و گمان می‌کردند که حسن بن علی عسکری (ع) پس از پدرش امام بود و بعد از درگذشت امام، جعفر بن علی معروف به کذّاب به امامت نشست.

نتیجه

از منابع مختلفی که درباره این گروه صحبت کرده‌اند، به دست می‌آید که نمی‌توان فطحیه خلص را گروهی جداگانه و فرقه خاصی دانست و از این جهت پیوندی با افطحیه معروف ندارند، زیرا در منابع کلامی و روایی آمده است که افطحیه یا فطحیه در همان سال‌های نخست تشکیل، منهدم و نابود شدند و اگر گروهی در عصر امام رضا (علیه‌السلام) و یا حضرت مهدی (علیه‌السلام) به فطحیه متصف شده‌اند، به دلیل استفاده آنان از ابتکار افطحیه مبنی بر تصحیح و توجیه امر امامت در دو برادر بوده است. روی همین جهت، تاریخ نگارانی که با دقت احوال فرقه‌های عصر امام رضا و امام زمان علیهم السلام را نگاشته‌اند، سخنی از افطحیه یا فطحیه خلص که مربوط به زمان یاد شده باشد، نگفته‏‌اند.[۷] [۸]

پانویس

  1. مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ دوم، ص 353
  2. نوبختی حسن بن موسی، فرق الشیعه، بیروت، نشر دارالأضواء، سال 1404 قمری، ج۱، ص۱۱۲
  3. نوبختی حسن بن موسی، فرق الشیعه، بیروت، نشر دارالأضواء، سال 1404 قمری، ج۱، ص99
  4. مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ دوم، ص 353
  5. نوبختی حسن بن موسی، فرق الشیعه، بیروت، نشر دارالأضواء، سال 1404 قمری، ج۱، ص۱۱۲
  6. اشعری قمی سعد بن عبدالله، المقالات و الفرق، تحقیق دکتر محمد جواد مشکور، تهران، سال 1963 میلادی، ص 115- 116.
  7. هرستانی محمد بن عبدالکریم، الملل والنحل، بیروت، نشر دار المعرفه، سال 1402 قمری، ج۱، ص۱۶۶
  8. شهرستانی محمد بن عبدالکریم، الملل والنحل، بیروت، نشر دار المعرفه، سال 1402 قمری، ج۱، ص171