العطاس
سادات آل عطاس قبیله ای علوی، حسینی، هاشمی، عدنانی از قبایل سادات آل باعلوی در حضرموت یمن هستند و گفته‌های گوناگونی در مورد علت نام‌گذاری عنوان «عطاس» بر این خانواده وجود دارد. هر چند که همه این گفته‌ها در یک چارچوب هستند. اما قوی‌ترین آنها بنابر گفته نسابه‌ها این است که: سید عبدالرحمن بن عقیل در بدو تولد چند مرتبه عطسه کرده است. از نسل او عالمان برجسته و چهره‌های سرشناس بسیاری پدید آمده‌اند و در کشورهای مختلف، در سراسر شبه جزیره عربستان، شرق دور، هند و غیره پراکنده شده‌اند. [۱]
نسب
نسب آل عطاس به السقاف می‌رسد و می‌گویند: هر عطاسی سقاف است اما هر سقافی عطاس نیست. همچنین تمامی افراد خاندان العطاس به یکی از پسران جناب عبدالرحمن عطاس برمی‌گردند.
پسران عطاس که آل عطاس به یکی از آنها بر می‌گردند عبارتند از: عمر بن عبدالرحمن العطاس، عقیل بن عبدالرحمن العطاس هستند، عبدالله بن عبدالرحمن العطاس.
جدشان که همه به او برمی‌گردند سید عبدالرحمن العطاس بن عقیل بن سالم بن عبدالله بن عبدالرحمن بن عبدالله بن عبدالرحمن السقاف بن محمد مولا الدویلة بن علی بن علوی الغیور بن الفقیه، المقدم محمد بن علی بن محمد، صاحب مرباط بن علی، خالع قسم بن علوی بن محمد بن علوی بن عبیدالله بن احمد المهاجر (جد باعلوی) بن عیسی بن محمد النقیب بن علی العریضی بن جعفر الصادق بن محمد‌الباقر بن علی زین‌العابدین بن الحسین پسر امام علی بن ابی‌طالب بن عبدالمطلب بن عمرو (جد بنی‌هاشم) بن عبدمناف بن قصی بن کلاب بن مرة بن کعب بن لؤی بن غالب بن فهر بن مالک بن النضر (جد قریش) بن کنانه بن خزیمه بن مدرکه بن الیاس بن مضر بن نزار بن معد بن عدنان (جد العرب المستعربة) از فرزندان از اسماعیل بن ابراهیم تا آدم (ابوالبشر). [۲]
تاریخچه
معروف آن است که حبیب عمربن عبدالرحمن العطاس اول کسی است که از آل عطاس به دره ها و مناطق حضرموت برای تبلیغ دین و هدایت مردم به پرستش خداوند سفر کرده است. او به مناطق بسیاری از حضرموت رفته و در شهر حریضة ساکن شد و در آنجا ازدواج کرد. سپس برادرش عقیل بن عبدالرحمن و پدرش عبدالرحمن را به حریضه دعوت کرد. پدرش در حریضه وفات کرد و در همانجا دفن شد. این اولین کسی بود که از علویین در حریضه دفن شده است.
نسل فرزندان عبدالرحمن
نسل حبیب عمر بن عبدالرحمن العطاس: (آل عبدالله بن عمر، آل عبدالرحمن بن عمر، آل سالم بن عمر، آل حسین بن عمر، آل محسن بن حسین، آل أحمد بن حسین، آل طالب، آل حسن بن حسین، آل عبدالله بن حسین، آل علی بن حسین، آل عمر بن حسین).
نسل عقیل بن عبدالرحمن العطاس: (آل عقیل، آل عمر بن عمر، به همه آنها آل عقیل گفته می‌شود به خاطر نسبتشان با جدشان عقیل بن عبدالرحمن العطاس).
و نسل عبدالله بن عبدالرحمن العطاس در یافع گسترده اند.
منطقه زیست آنها
حریضه به عنوان پایتخت خاندان العطاس شناخته می‌شود و برخی از آنها بعدها به دره ها و روستاهای مجاور نقل مکان کردند. همچنین شهرهایی وجود دارد که اهالی آنجا به آل عطاس معروف هستند. از جمله در حضرموت: وادی عمد، سدبة، المشهد، نفحون، عنق، حجر، المکلا، صیف، موشح، الهجرین، صبیخ، الریضة، الشحر، الخریبة. و بعضی از کشورهایی که به آن مهاجرت کرده‌اند مانند: امارات متحده عربی، پادشاهی عربستان سعودی و اندونزی، و مالزی.
بزرگان این قوم
از علما و وعاظ:
عمر بن عبدالرحمن العطاس (جد بزرگ)
علی بن حسن العطاس (صاحب المشهد)
ابوبکر بن عبدالله العطاس (صاحب عمد)
عبدالله بن محسن العطاس (صاحب بوقور)
احمد بن حسن العطاس (مدفون در حریضه)
منابع
کتب: شمس الظهیرة، خدمة العشیرة، المعجم اللطیف، إتحاف الأحبة فی بیان مشتبه النسبة.
مؤلفات عطاسیة.