معروف بن خربوذ: تفاوت میان نسخه‌ها

مَعروفِ بنِ خَرَّبوذ، از اصحاب امام باقر (ع) و امام صادق (ع)، از اصحاب اجماع و از اولین فقهای شیعهاست و چون در مکّه ولادت یافت به مکّی اشتهار دارد. معروف از راویانی است که هم نزد شیعه و هم اهل سنت توثیق شده است.

=== نسب ===

مَعروفِ بنِ خَرَّبوذ مکی، از موالی آل عثمان بن عفان بود<ref>ابن حجر، تهذیب التهذیب، ج۱۰، ص۲۳۰.</ref> که از همین روی او را قرشی نیز خوانده‌اند. <ref>طوسی، رجال، ص۳۱۱.</ref>

سفیان بن عیینه نام پدر وی را مُسکان ذکر کرده ولی مِزّی این نظر را درست نمی‌داند<ref>عزیزی و دیگران، راویان مشترک، ج۲، ص۸۷۱.</ref>معروف در نیمه دوم سده اوّل هجری در شهر مکّه متولد و دوران نوجوانی و جوانی را در همان شهر گذراند.

شیخ طوسی در کتاب رجالش یک بار او را از اصحاب امام چهارم (ع) و گاهی امامان پنجم و ششم(ع) دانسته است.<ref>طوسی، رجال، صص ۳۱۱، ۱۴۵، ۱۲۰.</ref> و بنابر تحقیق سید ابوالقاسم خویی چنین چیزی بعید نیست و سخن شیخ دقیق‌تر از دیگران است به این معنا که معروف زمان امام سجاد (ع) را درک کرده است، ولی در آن زمان جایگاه علمی‌اش در عصر امام باقر و امام صادق را نداشته است.<ref>خویی، معجم‌الرجال، ج۱۸، ص۲۳۰.</ref>

معروف بن خربوذ از اصحاب اجماع و از آن دست راویانی است که بین شیعه و اهل سنت بر وثاقت او اتفاق است. رجال‌شناسان شیعه نظیر برقی، کشی طوسی، <ref>اختیار معرفه الرجال، ج۲، ص۴۷۱.</ref>، شیخ طوسی <ref>طوسی، رجال، صص ۳۱۱، ۱۴۵، ۱۲۰</ref> مامقانی <ref>مامقانی، تنقیح المقال، ج۳، ص۲۲۷.</ref> ،و خویی <ref>خویی، معجم‌الرجال، ج۱۸، ص۲۲۸.</ref> و بسیاری از دیگر علما در کتاب‌های خود بر ثقه بودن وی تاکید کرده‌اند.

به همین ترتیب نیز عالمان رجال اهل سنت مانند ابن حجر ابن حجر، <ref>تهذیب التهذیب، ج۱۰، ص۲۳۰</ref>، ابن حبان و ذهبی <ref>ذهبی، میزان الاعتدال، ج۴، ص۱۴۴.</ref> نیز او را توثیق کرده‌اند.

کشی، معروف را در شمار گروهی از یاران امام باقر (ع) و حضرت صادق (ع) می‌داند که همه فقیهان و عالمان شیعی، بر بزرگی و فقاهت آنان اجماع و اتفاق دارند و همه به والایی و منزلت آنان احترام می‌‎گذارند.<ref>طوسی، اختیار معرفه الرجال، ج۲، ص۵۰۷.</ref> در عین حال کشی در مذمت وی روایتی نقل کرده است که البته بسیاری از علما مانند احمد بن موسی آل‌ طاووس ، مامقانی و ابوالقاسم خویی، یا از لحاظ سندی به آن اشکال کرده‌اند.<ref>حسن بن زین الدین (صاحب معالم)، التحریر الطاووسی، ص۵۶۱.</ref> و یا آن را از نظر دلالت بر تضعیف معروف بن خربوذ، ناکارآمد می‌دانند. <ref>مامقانی، تنقیح المقال، ج۳، ص۲۲۸. خویی، معجم‌الرجال، ج۱۸، ص۲۲۸.</ref>

نام معروف بن خربوذ در سند بیش از ۱۱ روایت آمده است، وی به طور مستقیم از امام سجاد، امام باقر و امام صادق (ع) و علاوه بر این از ابوالطفیل عامر بن واثله، حکم بن مستورد <ref>خویی، معجم‌الرجال، ج۱۸، ص۲۳۱-۲۳۰.</ref> و نیز بشیر بن تیم و محمد بن عمرو بن عتبه، روایت نقل کرده است.  

* ابوداود طیالسی؛

* عبید بن معاذ؛

* حنان بن سَدیر الصیرفی؛

* وکیع بن جراح؛

* عبدالله بن سنان؛

* مالک بن عطیه؛

* ربیع مسلی؛

* عثمان بن رشیدسبحانی. موسوعه الطبقات الفقها، ج۱، ص۵۳۱

تنها ذهبی در کتاب (تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام)، تاریخ وفات وی را بین سال‌های ۱۴۱ - ۱۶۰قمری ذکر می‌کند <ref>ذهبی، تاریخ الاسلام، ج۹ (حوادث وفیات ۱۴۱-۱۶۰ق)، ص۶۲۴.</ref>؛ از گزارش‌های کشی درباره معروف نیز استنباط می‌شود که وی تا سال‌های پس از دستگیری عبدالله محض در سال ۱۴۴ ق، زنده بوده است.<ref>طوسی، اختیار معرفه الرجال، ج۲، ص۴۷۲.</ref>