محمد تقی شیرازی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''محمدتقی شیرازی''' (۱۲۵۶-۱۳۳۸ق) معروف به میرزای دوم یا میرزای کوچک از مراجع تقلید و رهبر سیاسی نهضت استقلال‌طلبی [[عراق]] در قرن سیزدهم و چهاردهم قمری. از معروف‌ترین اقدامات وی صدور فتوا با مضمون وجوب نبرد با [[انگلیس|انگلیسی‌ها]] است.

پس از درگذشت میرزای بزرگ در ۱۳۱۲ق، متصدی اداره حوزه علمیه سامرا و تدریس آن شد. وی تا صفر ۱۳۳۶ق در سامرا اقامت داشت و سپس به [[کاظمین]] رفت و مدتی بعد به کربلا رفت و تا پایان عمر در آنجا به تألیف، تدریس و تربیت شاگردان پرداخت <ref>همان، ص۲۶۱</ref>.

از جمله شاگردان

محمدجواد بلاغی نجفی

[[سید جمال‌الدین گلپایگانی]]

محمدکاظم شیرازی

پس از درگذشت [[سید کاظم یزدی]] در ۱۳۳۷ق مرجعیت [[شیعیان]] به او رسید.

«چون در این ایام عفت فرجام هجوم کفار بر ممالک اسلامیه عیناً مشهود و بر احدی مستور نیست، پس بر کافه مسلمین لازم و واجب است که کمر حمایت از اسلام را محکم بسته، در مقصد [[اتحاد]] و دفاع از استیلا کفار و اعادی دین مالاً و روحاً و نفساً ساعی و جاهد باشند تا این که بیضه [[اسلام]] و ممالک اسلامیه از غلبه کفار، محروس و مشاهد مشرفه و اذان و اقامه و نحو آنها که از شعایر اسلام است مبدل به کنایس و نواقیس و نحو آنها که از عالیم عبده اوثان است نگردد»

در ۱۳۲۹ق پس از تجاوز نیروهای روس به شمال [[ایران]] و کشتار آزادی‌خواهان، فتوایی در لزوم مقابله با متجاوزان روس صادر کرد<ref>تاریخ جنبش اسلامی در عراق، ص۱۲۶</ref>. در آغاز [[جنگ جهانی اول]] در ۱۳۳۲ق/۱۹۱۴م که متفقین به [[دولت عثمانی]] اعلام جنگ دادند، وی نیز همانند دیگر علما و مراجع بزرگ [[عراق]] بر ضد تجاوزات متفقین به سرزمین‌های عثمانی، اعلام جهاد داد.

پس از اشغال فاو توسط نیروهای نظامی انگلیسی که مقدمه اشغال عراق بود، میرزامحمدتقی در سامرا سه فتوای جهادی دیگر صادر کرد و عموم عشایر و آحاد [[مسلمانان]] را بر ضد اشغالگران انگلیسی دعوت نمود و فرزندش شیخ محمدرضا را به نیابت از خود جهت پیوستن به مبارزین و همراهی آنها در جبهه‌های جنگ، به کاظمین فرستاد<ref>همان، ص۱۴۲-۱۴۳</ref>.

میرزا به گسترش طرح مسأله استقلال عراق و مقاومت در برابر اشغال آن سرزمین توسط انگلیس در عرصه عربی و بین‌المللی نیز پرداخت<ref>تاریخ جنبش اسلامی در عراق، ص۱۸۴</ref>.

نامه دیگری نیز به امیر فیصل در [[دمشق]] فرستاد که در آن علاوه بر تقاضای حمایت از خواست مردم عراق، درخواست کرد تا از طریق رسانه‌های آزاد در سراسر جهان و گفتگو با دولتمردان اروپا و [[آمریکا|آمریکا]]، خبر تجاوز و اشغال عراق را منتشر کند<ref>نهضت شیعیان در نقلاب اسلامی عراق، ص۱۹۹</ref>.

مدت کوتاهی پس از آغاز فعالیت جمعیت اسلامی، انگلستان تصمیم به دستگیری و تبعید اعضای فعال آن گرفت و در ذیقعده ۱۳۳۷ق شش تن از سران آن جمعیت بازداشت و از آنجا به [[بغداد]] فرستاد تا به [[هندوستان]] تبعید شوند. میرزای شیرازی پس از آگاهی از این حادثه، نامه‌ای برای «آرنولد ویلسون» حاکم انگلیسی عراق نوشت و ضمن اعتراض به تبعید آن عده، درخواست آزادی آنان را نمود. ویلسون در پاسخ، تبعید آنان را توجیه کرد و وقتی نامه وی به میرزا رسید، بسیار افسرده شد و اعلام داشت که به ایران مهاجرت می‌کند تا از آنجا فتوای جهاد بر ضد انگلستان صادر نماید. چون این خبر منتشر شد نامه‌های بسیاری مبنی بر همراهی با میرزا برای مهاجرت به ایران از نجف، کاظمین و دیگر شهرها ارسال گردید. این اقدامات باعث شد که تبعیدشدگان در کمتر از چهار ماه به وطن خویش بازگردانده شوند<ref>همان، ص۱۸۵، ۲۸۴</ref>.

در ۱۵ شعبان ۱۳۳۸ برابر با ۳ مه۱۹۲۰ اجتماع بسیار محرمانه‌ای در منزل میرزای شیرازی به ریاست وی تشکیل شد. اجتماع کنندگان بعد از بحث و گفتگوی فراوان در مورد اتخاذ یک طرح و خط مشی ثابت و فراهم نمودن شرایط انقلاب فراگیر علیه انگلیس، تصمیم گرفتند و در پایان با حضور میرزا، به [[قرآن کریم]] سوگند یاد کردند که آماده پاسخگویی به ندای [[دین]] و میهن خود و اطاعت از رهنمودهای رهبرشان باشند<ref>همان جا</ref>.

به دنبال پاره‌ای تحرکات انقلابیون مسلمان در بغداد، «بالفور» حاکم انگلیسی آن شهر چند تن از رهبران مهم این جنبش را احضار کرد و به شدت مورد توبیخ و تهدید قرار داد. جعفر ابوالتمن، از رهبران مزبور نامه‌ای به میرزای شیرازی نوشت و از او یاری طلبید.

همچنین پس از توسعه دامنه مبارزه در بغداد و به دنبال کشته شدن یکی از تظاهرکنندگان به دست نیروهای اشغالگر انگلیس، میرزای شیرازی در ۱۰ رمضان ۱۳۳۸/ ۲۹ مه ۱۹۲۰ پیامی برای مردم عراق فرستاد<ref>الحسنی، عبدالرزاق، العراق فی دوری الاختلال و الانتداب، ج۱، ص۹۷-۹۸</ref>.

== تبعید فرزندش ==

به رغم این اقدام، استعمارگران تصمیم به بازداشت سران حرکت‌های ضد انگلیسی و در رأس آنان شیخ محمدرضا، فرزند میرزای شیرازی گرفتند که آنها را رهبری کننده این تحرکات در فرات وسطی می‌دانستند. «میجر بولی» فرماندار انگلیسی حله مأمور این کار شد. وی با اعزام قوای بسیار، شهر و راه‌های ورودی آن را محاصره کرد و برای توجیه اقدام خود نامه‌ای به میرزا شیرازی نوشت و هدف از این کار را حفظ امنیت و دستگیری اشراری که قصد فساد، غارت اموال و ایجاد رعب و وحشت دارند، ذکر نمود. میرزا پس از دریافت نامه، نامه‌ای به خط شیخ مهدی خالصی در پاسخ حاکم انگلیسی حله نوشت<ref>تاریخ جنبش اسلامی در عراق، ص۲۹۲</ref>.

با این وجود استعمارگران انگلیسی در صدد مرعوب کردن مردم برآمدند و شیخ محمدرضا و یازده تن از همفکران و فعالان انقلاب را دستگیر و به جزیره «هنگام» تبعید کردند. اما تبعید آنها شور و هیجان بیشتری در میان مردم به وجود آورد و آتش انقلاب شعله‌ور گردید و خشم مردم فرات وسطی را برانگیخت.

به گفته خالصی زاده: نامه‌هایی از رؤسای قبایل به دست ما رسید که نوشته بودند انگلستان لشکری را برای دستگیری آنان فرستاده است و چاره‌ای جز مقاومت و یا تسلیم نمانده است، لذا از آیت‌الله میرزای شیرازی کسب تکلیف کرده بودند. میرزا به من دستور داد این پاسخ را که خلاصه‌اش از این قرار است به آنان بنگارم:

میرزا شرایط را برای آغاز رویارویی سراسری انقلاب علیه اشغالگران آماده یافت، لذا در پاسخ استفتاهایی مبنی بر استفاده از اسلحه در قبال اشغالگران فتوای دفاعیه را صادر نمود<ref>نقباء البشر، ج۱، ص۲۶۳</ref>. همچنین طی فتوایی که برای تمام مسلمانان فرستاد، آنها را به مقاومت در برابر انگلیسی‌ها و بیرون راندشان از سرزمین‌های اسلامی دعوت کرد<ref>تاریخ جنبش اسلامی در عراق، ص۱۹۹</ref>.

دیوان شعر فارسی که بیشتر اشعار آن در ستایش و مرثیه اهل بیت است<ref>نقباء البشر، ج۱، ص۲۶۳</ref>. تخلص او «گلشن» بوده است <ref>ریحانة الادب، ج۶، ص۶۵</ref>.

== پانویس ==

[[رده:عالمان شیعه]]

[[رده:مفسران شیعه]]