|
|
| (۳۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| | {{جعبه اطلاعات شخصیت |
| | | عنوان = فاطمه کلابیه |
| | | تصویر = ام البنین.jpg |
| | | نام = فاطمه کلابیه |
| | | نام‌های دیگر = ام البنین |
| | | سال تولد = 5 ق |
| | | تاریخ تولد = |
| | | محل تولد = کوفه |
| | | سال درگذشت = 70 ق |
| | | تاریخ درگذشت = |
| | | محل درگذشت = |
| | | استادان = |
| | | شاگردان = |
| | | دین = |
| | | مذهب = |
| | | آثار = |
| | | فعالیت‌ها = |
| | | وبگاه = |
| | }} |
| | '''فاطمه کلابیه''' معروف به '''«اُم‌ّالبنین»''' (زادهٔ ۵ قمری، درگذشتهٔ ۷۰ قمری)، همسر امام اول [[مذهب شیعه|شیعیان]]، [[علی بن ابی طالب|علی بن ابیطالب (علیه‌السلام)]] و دختر حزام بن خالد است. پس از [[شهید|شهادت]] [[فاطمه بنت محمد (زهرا)|فاطمه (سلام‌الله علیها)]]، [[علی بن ابی طالب|علی (علیه‌السلام)]] با معرفی برادرش عقیل با فاطمه کلابیه ازدواج کرد<ref>«ام البنین»؛ دائره المعارف بزرگ اسلامی.</ref>. |
|
| |
|
| | type = notice
| | == معرفی اجمالی == |
| | class = ambox-In_use
| | تاریخ ولادت ام‌البنین مشخص نیست<ref>دانشنامه بزرگ اسلامی، نویسنده: مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، جلد10 صفحه3929.</ref>. اما در منابع شیعی با توجه به تاریخ ولادت [[عباس بن علی]] فرزند اولش که در سال 26 هجری بوده است تولد ایشان را در سالهای 5 و 9 هجری قمری دانسته‌اند<ref>محمدرضا میرزاجان؛ «شخصیت و موقعیت ام البنین در اسلام». پایگاه اطلاع رسانی حوزه.</ref>. «حزام بن خالد بن ربیعة بن وحید بن کعب بن عامر بن کلاب» پدر ام‌البنین است مردی شجاع، دلیر و راستگو که از صفات ویژه او اکرام به میهمان و منطق قوی اوست. مادر ام‌البنین، «ثمامه (یا لیلی) دختر سهیل بن عامر بن جعفر بن کلاب» است<ref>زندگانی قمر بنی‌هاشم، ترجمه کتاب العباس، نوشته سید عبدالرزاق موسوی مقرم، مترجم پرویز لولاور، صفحه9 و 10.</ref>. ام‌البنین را ادیب و شاعری فصیح و اهل فضل و دانش دانسته‌اند. |
| | image = [[File:Ambox clock.svg|48px|alt=|link=]]
| |
| | css = margin: 1px
| |
| | text = این {{#ifeq:{{{1|}}}|بخش|[[راهنما:بخش|بخش]]|{{#switch:{{NAMESPACE}}
| |
| | {{ns:0}} = مقاله
| |
| | بحث = [[راهنما:صفحه بحث|صفحه بحث]]
| |
| | رده‌بندی = [[ویکی‌پدیا:رده‌بندی|رده]]
| |
| | راهنما = [[راهنما:فهرست|فهرست]]
| |
| | درگاه = [[ویکی‌پدیا:درگاه|درگاه]]
| |
| | الگو = [[ویکی‌پدیا:فضای نام الگو|الگو]]
| |
| | کاربر = [[ویکی‌پدیا:صفحه‌های کاربری|صفحه کاربری]]
| |
| | بحث کاربر = [[ویکی‌پدیا:صفحه‌های کاربری|صفحه بحث کاربری]]
| |
| | ویکی‌پدیا = [[ویکی‌پدیا:فضای نام ویکی‌پدیا|صفحه ویکی‌پدیا]]
| |
| | بحث ویکی‌پدیا = [[ویکی‌پدیا:فضای نام ویکی‌پدیا|صفحه بحث ویکی‌پدیا]]
| |
| }}}} هم‌اکنون برای {{#ifeq:{{{1|}}}|بخش|{{{2|مدتی کوتاه}}}|{{{1|مدتی کوتاه}}}}} '''تحت ویرایش عمده''' است. این برچسب برای جلوگیری از [[راهنما:تعارض ویرایشی|تعارض ویرایشی]] اینجا گذاشته شده‌است، لطفا تا زمانیکه این پیام نمایش داده می‌شود ویرایشی در این {{#ifeq:{{{1|}}}|بخش|بخش|صفحه}} انجام ندهید.<br>
| |
| <small>{{#if:{{{زمان|}}}|این پیام در {{{زمان|}}} اضافه شده است.|}} این صفحه آخرین‌بار در {{#time:H:i، j F Y|{{REVISIONTIMESTAMP}}}} ({{کوچک}}ساعت هماهنگ جهانی{{پایان کوچک}}) ({{Time ago|{{REVISIONTIMESTAMP}}}}) تغییر یافته‌است؛ لطفا اگر در چند ساعت اخیر [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|action=history}} ویرایش نشده است]، این الگو را حذف کنید. اگر شما ویرایشگری هستید که این الگو را اضافه کرده است، لطفا مطمئن شوید آن را حذف یا با در دست ساخت جایگزین می‌کنید.</small>
| |
| <includeonly>{{#ifeq:{{{category}}}|no||{{#switch:{{NAMESPACE}}
| |
| | کاربر
| |
| | بحث کاربر = <!-- no category -->
| |
| | [[رده:صفحه‌های سخت در دست ویرایش]]}}}}</includeonly>
| |
| }}<noinclude>
| |
| </noinclude> | |
|
| |
|
| <div class="wikiInfo">
| | == علت نامگذاری به ام‌البنین == |
| [[پرونده:امام حسین(ع).jpg|بندانگشتی|امام حسین(ع)]]
| | فاطمه کلابیه دارای چهار فرزند بوده و آنها به شجاعت و دلیری مشهور بوده‌اند، لذا او را ام‌البنین به معنای مادران پسران نامیده‌اند. وی بعد از فوت فرزندانش در شعرهایش از زنان خواسته که دیگه او را ام‌البنین نخوانند زیرا به یاد فرزندان شجاعم می‌افتم و دلم آتش می‌گیرد. من زمانی ام‌البنین بودم ولی اکنون ام‌البنین و مادران پسران نیستم<ref>حماسه حسینی2، نویسنده: مرتضی مطهری، جلد1، صفحه90.</ref>. در بعضی نقل‌ها آمده هنگامی که وی به خانه علی می‌رود از ایشان تقاضا میکند که فاطمه خطاب نکنند تا فرزندان زهرا به یاد مادرشان نیافتند. اما این مطلب در هیچ منبع معتبر یا غیرمعتبری پیدا نشده است<ref>دانشنامه امام حسین علیه‌السلام بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ نویسنده: محمد محمدی ری‌شهری، جلد8، صفحه425.</ref>. |
| {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
| | |
| !نام
| | == ازدواج == |
| |عباس بن علی
| | حضرت علی علیه‌السلام از برادرش عقیل بن ابیطالب که در علم انساب (نسب‌شناسی) معروف بود درخواست میکند که برایش همسری انتخاب کند که از نسل دلیرمردان عرب باشد و او برایش فرزندی اسب سوار و شجاع به دنیا آورد. عقیل در پاسخ میگوید با ام‌البین کلابیه ازدواج کن. همانا در عرب شجاعتر از پدران او نیست<ref>زندگانی قمر بنی‌هاشم، ترجمه کتاب العباس، نوشته سید عبدالرزاق موسوی مقرم، مترجم پرویز لولاور، ناشر آرام دل، سال چاپ1395، صفحه51.</ref>. ایشان خواستگاری را به برادرش عقیل می‌سپارد. وی به نزد حزام بن خالد پدر ام‌البنین می‌رود. حزام بن خالد به رسم عرب‌ها سه روز از عقیل پذیرایی میکند و روز چهارم علت آمدنش را می‌پرسد. عقیل میگوید به خواستگاری دخترت فاطمه آمده‌ام برای علی بن ابیطالب. حزام در ابتدا از نسب و خاندان علی بن ابیطالب تعریف میکند و سپس میگوید علی بن ابیطالب باید کسی را برای همسری انتخاب کند که دارای آداب و منش شهری باشد درحالی که ما بادیه‌نشین هستیم و با شهری‌ها فرق داریم. عقیل در پاسخ میگوید برادرم به آنچه میگویی آگاه است ولی تمایل به این ازدواج دارد. سپس حزام میگوید مهلت بده تا از دخترم و مادرش بپرسم که آیا علی بن ابیطالب را می‌پذیرند یا نه؟ زیرا زنان نسبت به اخلاق و آداب دخترانشان از مردان داناتر و آگاه‌تر هستند. در نهایت عقیل بااجازه از ام‌البنین عقد بین آنها با مهریه 500 درهم که سنت رسول الله بود جاری کرد<ref>ناهید طیبی؛ «مادر ماه; پژوهشی در زندگی و شخصیت ام البنین(س)». پایگاه اطلاع رسانی حوزه.</ref>. |
| |-
| | |
| |کنیه
| | در منابع تاریخی هیچ اشاره‌ای به ازدواج وی پس از علی ابن ابیطالب نشده است حتی هنگامی که برخی از همسران علی بن ابیطالب برای مشورت درباره ازدواجشان به او مراجعه می‌کردند به آنان می‌گفت سزوار نیست پس از علی با مردی دیگر پیمان همسری ببنیدید<ref>ستاره درخشان، نوشته علی ربانی خلخالی، صفحه ۴۸.</ref>. |
| |ابوفاضل
| | |
| |-
| | == فرزندان == |
| |القاب
| | ایشان چهار پسر به نام‌های: عبّاس، عبدالله، جعفر و عثمان، داشته است. |
| |سقا
| | |
| |-
| | == بعد از شهادت فرزندان == |
| |ولادت
| | ام‌البنین در واقعه کربلا حضور نداشت. هنگامی که کاروان اسیران کربلا وارد مدینه شد و او از کشته شدن فرزندانش باخبر شد؛ از سرنوشت [[حسین بن علی (سید الشهدا)|حسین]] (علیه‌السلام) پرسید و وقتی که خبر کشته شدن حسین(علیه‌السلام) را شنید. گفت: «ای کاش فرزندانم و تمامی آنچه در زمین است فدای حسین(علیه‌السلام) می‌شد و او زنده می‌ماند.» این سخنِ او را برخی دلیل دلدادگی عمیق او به [[اهل بیت]] و حسین (علیه‌السلام) دانسته‌اند. هر چهار فرزند او در کربلا کشته شدند<ref>«ام البنین». دائره المعارف بزرگ اسلامی.</ref>. ام‌البنین هر روز با نوه‌اش عبیدالله فرزند عباس به قبرستان بقیع می‌رفت و در آنجا اشعاری میخواند که خود سروده بود و سپس گریه می‌کرد. مردم نیز گرد او می‌آمدند و با او همنوا می‌شدند. حتی گفته‌اند که مروان بن حکم در آنجا حضور پیدا می‌کرد و گریه می‌کرد. همچنین گفته شده که زینب پس از ورود به مدینه به دیدار ام‌البنین رفته و فوت فرزندان او را به وی تعزیت میگوید<ref>دانشنامه بزرگ اسلامی نویسنده مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، جلد10 صفحه3929.</ref>. |
| |۳ شعبان، سال ۴ قمری
| | |
| |-
| | == درگذشت == |
| |پدر
| | ام‌البنین در ۱۳ جمادی الثانی سال ۶۴ یا ۷۰ق در گذشت<ref>آثار اسلامی، رسول جعفریان، صفحه ۳۴۹.</ref>. وی را در قبرستان بقیع کنار صفیه و عاتکه عمه‌های محمد بن عبدالله مدفون است<ref>زندگانی قمر بنی‌هاشم باب الحوائج، نویسنده عبدالحسین مؤمنی، ناشر بدرقه جاویدان، سال چاپ 1387، صفحه 137.</ref>. |
| |امام علی(ع)
| | |
| |-
| | == جستارهای وابسته == |
| |مادر
| | * [[فاطمه بنت محمد (زهرا)]] |
| |ام البنین
| | * [[علی بن ابی طالب]] |
| |-
| | * [[عباس بن علی]] |
| |مدت امامت
| | |
| |۱۰ سال
| | == پانویس == |
| |-
| | {{پانویس}} |
| |طول عمر
| | |
| |۵۷ سال
| | [[رده:شخصیت‌ها]] |
| |-
| | [[رده:شخصیت‌های تاریخی]] |
| |زادگاه
| |
| |مدینه
| |
| |-
| |
| |تاریخ شهادت
| |
| |روز عاشورای سال ۶۱ قمری
| |
| |-
| |
| |علت شهادت
| |
| |خیانت کوفیان
| |
| |-
| |
| |قاتل
| |
| |شمر
| |
| |-
| |
| |مدفن
| |
| |کربلا
| |
| |-
| |
| |}
| |
| </div>
| |
| فاطمه کلابیه معروف به ام‌البنین (زادهٔ ۵ قمری، کوفه - درگذشتهٔ ۷۰ قمری)، همسر امام اول شیعیان، علی بن ابی طالب و دختر حزام بن خالد است. پس از درگذشت فاطمه زهرا، علی با معرفی برادرش عقیل با فاطمه کلابیه ازدواج کرد. [۱]
| |
| معرفی اجمالی[ویرایش]
| |
| تاریخ ولادت ام البنین مشخص نیست[۲]، اما در منابع شیعی با توجه به تاریخ ولادت عباس فرزند اولش که در سال 26 هجری بوده است تولد ایشان را در سالهای 5 و 9 هجری قمری دانسته اند.[۳]
| |
| «حزام بن خالد بن ربیعة بن وحید بن کعب بن عامر بن کلاب» پدر ام‌البنین است مردی شجاع، دلیر و راستگو که از صفات ویژه او اکرام به میهمان و منطق قوی اوست. مادر ام‌البنین، «ثمامه (یا لیلی) دختر سهیل بن عامر بن جعفر بن کلاب» است.[۴]
| |
| ام البنین را اديب و شاعري فصيح و اهل فضل و دانش دانسته‌اند.[۲]
| |
| علت نامگذاری به ام البنین[ویرایش]
| |
| فاطمه کلابیه دارای چهار فرزند بوده و آنها به شجاعت و دلیری مشهور بوده اند، لذا او را ام البنین به معنای مادران پسران نامیده اند.[۵] وی بعد از فوت فرزندانش در شعرهایش از زنان خواسته که دیگه او را ام البنین نخوانند زیرا به یاد فرزندان شجاعم می افتم و دلم آتش می گیرد. من زمانی ام ام البنین بودم ولی اکنون ام البنین و مادران پسران نیستم.[۶] | |
| در بعضی نقل ها آمده هنگامی که وی به خانه علی می رود از ایشان تقاضا می کند که فاطمه خطاب نکنند تا فرزندان زهرا به یاد مادرشان نیافتند. اما این مطلب در هیچ مصد معتبر یا غیرمعتبری پیدا نشده است.[۷] | |
| ازدواج[ویرایش] | |
| علی بن ابیطالب از برادرش عقیل بن ابیطالب که در علم انساب (نسب شناسی) معروف بود[۱] درخواست میکند که برایش همسری انتخاب کند که از نسل دلیرمردان عرب باشد و او برایش فرزندی اسب سوار و شجاع به دنیا آورد. عقیل در پاسخ میگوید با ام البین کلابیه ازدواج کن. همانا در عرب شجاعتر از پدران او نیست. [۸] | |
| خواستگاری[ویرایش]
| |
| از دیدگاه شیعیان علی بن ابیطالب خواستگاری را به برادرش عقیل می سپارد. ولی به نزد حرام بن خالد پدر ام البنین می رود. حرام بن خالد به رسم عرب ها سه روز از عقیل پذیرایی میکند و روز چهارم علت آمدنش را می پرسد. عقیل میگوید به خواستگاری دخترت فاطمه آمده ام برای علی بن ابیطالب. حرام در ابتدا از نسب و خاندان علی بن ابیطالب تعریف می کند و سپس میگوید علی بن ابیطالب باید کسی را برای همسری انتخاب کند که دارای آداب و منش شهری باشد درحالی که ما بادیه نشین هستیم و با شهری ها فرق داریم. عقیل در پاسخ میگوید برادرم به آنچه میگویی آگاه است ولی تمایل به این ازدواج دارد. سپس حرام میگوید مهلت بده تا از دخترم و مادرش بپرسم که آیا علی بن ابیطالب را می پذیرند یا نه؟ زیرا زنان نسبت به اخلاق و آداب دخترانشان از مردان داناتر و آگاه تر هستند. در نهایت عقیل بااجازه از ام البنین عقد بین آنها با مهریه 500 درهم که سنت رسول الله بود جاری کرد. [۹]
| |
|
| |
| پرچمی در حرم امام حسین
| |
| بعد از علی بن ابیطالب[ویرایش]
| |
| در منابع تاریخی هیچ اشاره ای به ازدواج وی پس از علی ابن ابی طالب نشده است حتی هنگامی که برخی از همسران علی بن ابی طالب برای مشورت درباره ازدواجشان به او مراجعه می کردند به آنان میفگت سزوار نیست پس از علی با مردی دیگر پیمان همسری ببنیدید.[۱۰] | |
| فرزندان[ویرایش] | |
| او را بخاطر داشتن چهار پسر به نام‌های: عبّاس، عبدالله، جعفر و عثمان، ام‌البنین (مادر پسران) خواندند. ام‌البنین در واقعه کربلا حضور نداشت. هنگامی که کاروان اسیران کربلا وارد مدینه شد و او از کشته شدن فرزندانش باخبر شد؛ از سرنوشت حسین ابن علی پرسید و وقتی که خبر کشته شدن حسین را هم شنید. گفت: «ای کاش فرزندانم و تمامی آنچه در زمین است فدای حسین می‌شد و او زنده می‌ماند.» این سخنِ او را برخی دلیل دلدادگی عمیق او به اهل بیت و حسین دانسته‌اند. هر چهار فرزند او در کربلا کشته شدند. [۱۱]
| |
| بعد از کشته شدن فرزندان[ویرایش]
| |
| پس خبر شدن فرزندان ام البنین هر روز با نوه اش عبیدالله فرزند عباس به قبرستان بقیع می رفت و در آنجا اشعاری میخواند که خود سروده بود و سپس دردمندان گریه می گرد. مردم نیز گرد او می آمدند و با او همنوا می شدند. حتی گفته اند که مروان بن حکم در آنجا حضور پیدا می کرد و گریه می کرد. همچنین گفته شده که زینب پس از ورود به مدینه به دیدار ام البنین رفته و فوت فرزندان او را به وی تعزیت می گوید.[۱۲]
| |
| توسل به ام البنین[ویرایش]
| |
| ام البنین در میان زنان مسلمان شیعه منزلت والایی دارد و زنان ایرانی برای برآورده شدن حوائج خود به او متوسل می شوند و از او طلب یاری میکنند. توسل به ام البنین از طریق نذر ماننده انداختن سفره نذری، آش، حلوی و خیرکردن خرما در راه خدا و بنام ایشان صورت می گیرد. مردم با برگزاری اینگونه مراسم معتقدند که می توانند که با این اعمال ارواح مقدس را به یاری بطلبند و با کمک آنها تنگی ها و مصایب زندگی خود را از میان بردارند. [۱]
| |
| درگذشت[ویرایش] | |
| ام البنین در ۱۳ جمادی الثانی سال ۶۴ یا ۷۰ق فوت میکند[۱۳] وی را در قبرستان بقیع کنار صفیه و عاتکه عمه های محمد بن عبدالله مدفون است. [۱۴][۱۵]
| |
| منابع[ویرایش]
| |
| 1. ↑ پرش به بالا به:۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ «ام البنین». دائره المعارف بزرگ اسلامی.
| |
| 2. ↑ پرش به بالا به:۲٫۰ ۲٫۱ دانشنامه بزرگ اسلامی، نویسنده: مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، جلد10 صفحه3929.
| |
| 3. ↑ محمدرضا میرزاجان. «شخصیت و موقعیت ام البنین در اسلام». پایگاه اطلاع رسانی حوزه.
| |
| 4. ↑ زندگانی قمر بنی هاشم، ترجمه کتاب العباس، نوشته سید عبدالرزاق موسوی مقرم، مترجم پرویز لولاور، ناشر آرام دل، سال چاپ1395، صفحه9 و 10.
| |
| 5. ↑ دانشنامه بزرگ اسلامی، نویسنده: مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، جلد10 صفحه3929.
| |
| 6. ↑ حماسه حسینی2، نویسنده: مرتضی مطهری، جلد1، صفحه90.
| |
| 7. ↑ دانشنامه امام حسين عليه السلام بر پايه قرآن، حديث و تاریخ نویسنده : محمد محمدی ری‌شهری، جلد8، صفحه425.
| |
| 8. ↑ زندگانی قمر بنی هاشم، ترجمه کتاب العباس، نوشته سید عبدالرزاق موسوی مقرم، مترجم پرویز لولاور، ناشر آرام دل، سال چاپ1395، صفحه51.
| |
| 9. ↑ ناهید طیبی. «مادر ماه; پژوهشی در زندگی و شخصیت ام البنین(س)». پایگاه اطلاع رسانی حوزه.
| |
| 10. ↑ ستاره درخشان، نوشته علی ربانی خلخالی، صفحه ۴۸.
| |
| 11. ↑ «ام البنین». دائره المعارف بزرگ اسلامی.
| |
| 12. ↑ دانشنامه بزرگ اسلامی نویسنده مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، جلد10 صفحه3929.
| |
| 13. ↑ ام‌البنین، سید مهدی السیوج، ص۴۱.
| |
| 14. ↑ آثار اسلامی، رسول جعفریان، صفحه ۳۴۹.
| |
| 15. ↑ زندگانی قمر بنی هاشم باب الحوائج، نویسنده عبدالحسین مؤمنی، ناشر بدرقه جاویدان، سال چاپ 1387، صفحه 137.
| |
