confirmed، مدیران
۳۲٬۹۱۵
ویرایش
←پانویس
بدون خلاصۀ ویرایش |
(←پانویس) |
||
| (۲۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات شخصیت | {{جعبه اطلاعات شخصیت | ||
| عنوان = | | عنوان = محمد بن حسن حر عاملی | ||
| تصویر = شیخ حر عاملی.jpg | | تصویر = شیخ حر عاملی.jpg | ||
| نام = محمد بن حسن | | نام = محمد بن حسن حُرّ عاملی | ||
| نام‌های دیگر = | | نام‌های دیگر = شیخ حر عاملی | ||
| سال تولد = 1033 ق | | سال تولد = 1033 ق | ||
| تاریخ تولد = | | تاریخ تولد = | ||
| محل تولد = [[ | | محل تولد = [[لبنان]]، [[جبل عامل]] | ||
| سال درگذشت = ۱۱۰۴ ق | | سال درگذشت = ۱۱۰۴ ق | ||
| تاریخ درگذشت = | | تاریخ درگذشت = ۲۱ [[رمضان|ماه رمضان]] | ||
| محل درگذشت = [[مشهد]] | | محل درگذشت = [[مشهد]] | ||
| استادان = {{فهرست جعبه | | استادان = {{فهرست جعبه عمودی | صاحب معالم و فرزند [[شهید ثانی]] | شیخ حسین ظهیری | آقا حسین خوانساری | سید هاشم توبلی بحرانی | مولی محمد کاشی }} | ||
| شاگردان = {{فهرست جعبه | | شاگردان = {{فهرست جعبه عمودی | سید محمد موسوی عاملی | سید محمد حسینی أعرجی | سید نورالدین جزایری}} | ||
| دین = [[اسلام]] | | دین = [[اسلام]] | ||
| مذهب = [[مذهب شیعه|شیعه]] | | مذهب = [[مذهب شیعه|شیعه]] | ||
| خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
| وبگاه = | | وبگاه = | ||
}} | }} | ||
'''محمد بن حسن | '''محمد بن حسن حُرّ عاملی''' [[محدّث|محدث]] بزرگ و [[فقیه]] دانشمند صاحب تألیفات ارزش‌مند و گران‌بها، شیخ الاسلام و زعیم [[مذهب شیعه|شیعه]] در شب [[جمعه]] 8 [[رجب]] سال 1033 ق در روستای مشغره در منطقه [[جبل عامل]] [[لبنان]] در خانواده‌ای مذهبی، اهل علم و علاقه‌مند به خاندان [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم)]] به دنیا آمد. | ||
شیخ در مکتب اساتید بزرگی همچون [[فیض کاشانی]] پرورش یافته است. وی صاحب کتاب [[وسائل الشیعه]] یکی از ارزشمندترین کتب مرجع حدیثی شیعه ست که هم‌چنان مرجع استنباط علما و [[مجتهد|مجتهدان]] است. شیخ حر در [[فقه]] مسلک اخباریان را داشت ولی [[اخباری]] معتدل بود. | شیخ در مکتب اساتید بزرگی همچون [[فیض کاشانی]] پرورش یافته است. وی صاحب کتاب [[وسائل الشیعه (کتاب)|وسائل الشیعه]] یکی از ارزشمندترین کتب مرجع حدیثی شیعه ست که هم‌چنان مرجع استنباط علما و [[مجتهد|مجتهدان]] است. شیخ حر در [[فقه]] مسلک اخباریان را داشت ولی [[اخباری]] معتدل بود. | ||
== زندگی‌نامه شیخ حر عاملی == | == زندگی‌نامه شیخ حر عاملی == | ||
محمد بن حسن بن علی بن محمد بن حسین، معروف به شیخ حر عاملی در شب جمعه 8 رجب سال 1033 هجری در خانواده‌ای اهل علم و علاقه‌مند به خاندان | محمد بن حسن بن علی بن محمد بن حسین، معروف به شیخ حر عاملی در شب جمعه 8 رجب سال 1033 هجری در خانواده‌ای اهل علم و علاقه‌مند به خاندان رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) در روستای مشغر، یکی از بخش‌های منطقه [[جبل عامل]] (جبح)<ref> سایت تخصصی امیرالمومنین علیه‌السلام</ref> دیده به جهان گشود<ref> حموی بغدادی، یاقوت، معجم‌البلدان، 5/134</ref>. منطقه [[جبل عامل]] به دست [[ابوذر غفاری]] شیعه شد و توسط آن سردار بزرگ اسلام با [[اهل بیت|اهل‌بیت]] رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) آشنا گشت. وی از ابتدا مورد تعلیم و تربیت پدر و عموی خویش قرار گرفت و پس از آن در نزد اساتید بزرگی به علم‌آموزی پرداخت. | ||
جبل عامل زادگاه شخصیت‌های برجسته‌ای از عالمان شیعه همچون [[محقق ثانی]]، [[شهید اول]]، [[شهید ثانی]]<ref> اعیان الشیعه، ج1، ص199</ref> و [[شیخ بهایی]] است که تشیع آن ریشه در تبعید ابوذر دارد. شیخ حر عاملی در کتاب «امل الامل» دراین‌باره می‌نویسد<ref> اعیان الشیعه، ج1،ص 13 </ref>: «هنگامی که در زمان [[عثمان]] ابوذر به شام تبعید شد و مدتی در آنجا ماند گروه زیادی در آن سامان شیعه شدند. سپس [[معاویه]] او را به روستاها تبعید کرد و او به [[جبل عامل]] آمد و از آن روز مردم به [[تشیع]] رو آوردند.» گذشته از این، قاضی [[نورالله شوشتری]] می‌افزود: «...هیچ قریه‌ای از آن نیست که جمعی از فقها و فضلای امامیه در آنجا نباشند<ref>مجالس المؤمنین، ج 1، ص 177</ref>.» | جبل عامل زادگاه شخصیت‌های برجسته‌ای از عالمان شیعه همچون [[محقق ثانی]]، [[شهید اول]]، [[شهید ثانی]]<ref> اعیان الشیعه، ج1، ص199</ref> و [[شیخ بهایی]] است که تشیع آن ریشه در [[تبعید]] ابوذر دارد. شیخ حر عاملی در کتاب «امل الامل» دراین‌باره می‌نویسد<ref> اعیان الشیعه، ج1،ص 13 </ref>: «هنگامی که در زمان [[عثمان]] ابوذر به [[شام (شامات)|شام]] تبعید شد و مدتی در آنجا ماند گروه زیادی در آن سامان شیعه شدند. سپس [[معاویه]] او را به روستاها تبعید کرد و او به [[جبل عامل]] آمد و از آن روز مردم به [[تشیع]] رو آوردند.» گذشته از این، قاضی [[نورالله شوشتری]] می‌افزود: «...هیچ قریه‌ای از آن نیست که جمعی از فقها و فضلای امامیه در آنجا نباشند<ref>مجالس المؤمنین، ج 1، ص 177</ref>.» | ||
نسب شیخ حر عاملی مشغری با 36 واسطه به [[حر بن یزید ریاحی]] شهید و آزادمرد حادثه [[کربلا]] می‌رسد. | نسب شیخ حر عاملی مشغری با 36 واسطه به [[حر بن یزید ریاحی]] شهید و آزادمرد حادثه [[کربلا]] می‌رسد. | ||
| خط ۳۳: | خط ۳۳: | ||
گذشته از زهد و پارسایی پدربزرگ مادری‌اش شیخ حر از پدربزرگ پدری خود نیز شهادت را چون سر سلسله این خاندان حر بن یزید بن ریاحی به ارث برده بود. شهید شیخ علی فرزند محمد حر عاملی مشغری پدربزرگ شیخ حر عاملی است. | گذشته از زهد و پارسایی پدربزرگ مادری‌اش شیخ حر از پدربزرگ پدری خود نیز شهادت را چون سر سلسله این خاندان حر بن یزید بن ریاحی به ارث برده بود. شهید شیخ علی فرزند محمد حر عاملی مشغری پدربزرگ شیخ حر عاملی است. | ||
شیخ حسن (پدر شیخ حر عاملی) شیخ حر درباره ویژگی‌های پدر عالم خود می‌نویسد: «او دانشمندی فاضل و زبردست و ماهر و شایسته و ادیب و فقیه و مورد اعتماد بود. وی [[حافظ قرآن]] و آشنا به رشته‌های علوم عربی و فقه و ادب بود. مردم در مسائل فقهی به ویژه مسائل ارث به او مراجعه می‌کردند<ref>امل الآمل، ج 5، ص 65</ref>.» | شیخ حسن (پدر شیخ حر عاملی) شیخ حر درباره ویژگی‌های پدر عالم خود می‌نویسد: «او دانشمندی فاضل و زبردست و ماهر و شایسته و ادیب و [[فقیه]] و مورد اعتماد بود. وی [[حافظ قرآن]] و آشنا به رشته‌های علوم عربی و [[فقه]] و ادب بود. مردم در مسائل فقهی به ویژه مسائل ارث به او مراجعه می‌کردند<ref>امل الآمل، ج 5، ص 65</ref>.» | ||
برادر کوچک‌تر حر، احمد بن حسن، از عالمان امامی بود و به تاریخ‌نگاری علاقه خاص داشت. وی کتابی در تفسیر قرآن، دو اثر تاریخی، حاشیه‌ای بر [[المختصر النافع]] و چند اثر دیگر تألیف کرده است. کتاب <big>الدُّرالمَسْلوک فی أخبار الأنبیاء و الأوصیاء و الخلفاء و الملوک</big> او تاریخ عمومی است که درآن به ذکر حوادث تا سال 1086 ق، پرداخته و در پایان، اطلاعاتی درباره خود، مانند سفر به [[عتبات]] در 1070 ق، سفر [[حج]] در 1071 ق و مجاورت در [[مشهد]] در 1086 ق، ذکر کرده است. وی در این بخش از کتاب خود اشاره کرده که در 1084ق، که وی در مشهد سکونت گزیده بود، زلزله‌ای رخ داد که به ویرانی گنبد حرم و دو مناره مسجدجامع انجامید و به فرمان [[شاه سلیمان صفوی|شاه‌سلیمان صفوی]]، بار دیگر بناهای ویران شده، بازسازی شد. وی بعد از درگذشت برادرش، شیخ حرّ، شیخ‌الاسلام مشهد شد. در 1115 ق، [[شاه‌سلطان حسین]] او را به [[اصفهان]] فراخواند. | برادر کوچک‌تر حر، احمد بن حسن، از عالمان امامی بود و به تاریخ‌نگاری علاقه خاص داشت. وی کتابی در تفسیر قرآن، دو اثر تاریخی، حاشیه‌ای بر [[المختصر النافع (کتاب)|المختصر النافع]] و چند اثر دیگر تألیف کرده است. کتاب <big>الدُّرالمَسْلوک فی أخبار الأنبیاء و الأوصیاء و الخلفاء و الملوک</big> او تاریخ عمومی است که درآن به ذکر حوادث تا سال 1086 ق، پرداخته و در پایان، اطلاعاتی درباره خود، مانند سفر به [[عتبات]] در 1070 ق، سفر [[حج]] در 1071 ق و مجاورت در [[مشهد]] در 1086 ق، ذکر کرده است. وی در این بخش از کتاب خود اشاره کرده که در 1084ق، که وی در مشهد سکونت گزیده بود، زلزله‌ای رخ داد که به ویرانی گنبد حرم و دو مناره مسجدجامع انجامید و به فرمان [[شاه سلیمان صفوی|شاه‌سلیمان صفوی]]، بار دیگر بناهای ویران شده، بازسازی شد. وی بعد از درگذشت برادرش، شیخ حرّ، شیخ‌الاسلام مشهد شد. در 1115 ق، [[شاه‌سلطان حسین]] او را به [[اصفهان]] فراخواند. | ||
دیگر برادر حرّعاملی، شیخ زین‌العابدین، نیز از عالمان امامی بوده و شعر نیز می‌سروده است. شرحی با عنوان <big>المناسک المَرویة فی شرح الإثنَیْ عشریة الحَجّیة</big> بر رساله حج [[شیخ بهایی]] و اثری در تاریخ به زبان فارسی نوشته است. وی در هنگام بازگشت از سفر حج، در 1078 ق، در صنعا درگذشت. دیگر برادر حرّ، شیخ‌علی، نیز عالمی فاضل بود که نزد پدرش و شیخ‌حرّ تحصیل کرد. وی در 1078ق، درگذشت. | دیگر برادر حرّعاملی، شیخ زین‌العابدین، نیز از عالمان امامی بوده و شعر نیز می‌سروده است. شرحی با عنوان <big>المناسک المَرویة فی شرح الإثنَیْ عشریة الحَجّیة</big> بر رساله حج [[شیخ بهایی]] و اثری در تاریخ به زبان فارسی نوشته است. وی در هنگام بازگشت از سفر حج، در 1078 ق، در صنعا درگذشت. دیگر برادر حرّ، شیخ‌علی، نیز عالمی فاضل بود که نزد پدرش و شیخ‌حرّ تحصیل کرد. وی در 1078ق، درگذشت. | ||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
شیخ حر تحصیلاتش را در زادگاهش مشغری و نزد پدر، عمو و جمعی دیگر از عالمان آن دیار آغاز کرد. در جبع نیز نزد عمو و زین الدین محمد(نوه صاحب معالم) و تعدادی از مشایخ آن دیار تحصیلات خود را ادامه داد. وی تا 40 سالگی در منطقه جبل عامل زندگی می‌کرد و در این مدت دوبار به سفر حج مشرف گردید. | شیخ حر تحصیلاتش را در زادگاهش مشغری و نزد پدر، عمو و جمعی دیگر از عالمان آن دیار آغاز کرد. در جبع نیز نزد عمو و زین الدین محمد(نوه صاحب معالم) و تعدادی از مشایخ آن دیار تحصیلات خود را ادامه داد. وی تا 40 سالگی در منطقه جبل عامل زندگی می‌کرد و در این مدت دوبار به سفر حج مشرف گردید. | ||
شیخ حر در سال 1073 ق، برای زیارت ائمه معصوم (علیه‌السلام) به [[عراق]] رفت و از آنجا برای زیارت [[ | شیخ حر در سال 1073 ق، برای [[زیارت]] [[ائمه معصومین(ع)|ائمه معصوم(علیه‌السلام)]] به [[عراق]] رفت و از آنجا برای زیارت [[علی بن موسی (رضا)|امام رضا(علیه‌السلام)]] عازم [[مشهد]] مقدس گشت و در آنجا ساکن شد. در سال‌های 1087 و 1088 ق، نیز دوبار به زیارت [[حج]] و ائمه معصومین در عراق مشرف شد و بعد از آن به [[اصفهان]] رفت و به دیدار عالمان بزرگ اصفهان مانند [[علامه مجلسی]] نایل آمد. وی در آن سفر به علامه مجلسی اجازه روایت داد و علامه نیز به شیخ حر اجازه روایت داد. در همین سفر، منصب قاضی‌القضاتی و شیخ‌الاسلامی خراسان از سوی شاه سلیمان صفوی به او رسید گرچه از پذیرش آن خودداری می‌کرد. شیخ حر عاملی بعد از آن به [[مشهد|مشهد مقدس]] بازگشت. | ||
== اساتید شیخ حُر عاملی == | == اساتید شیخ حُر عاملی == | ||
شیخ حُر عاملی در وطن خود جبل عامل در طول زندگی خود نزد اساتید بزرگی به فراگیری علوم آل محمد (صلی الله علیه) پرداخت و از آنان بهرههای فراوانی برد که اثر مهمی در رشد و نمو او داشت و او را آماده ساخت تا عالمی بزرگ و مجتهدی نام آور گردد. که برخی از آنها عبارت‌اند از: | شیخ حُر عاملی در وطن خود جبل عامل در طول زندگی خود نزد اساتید بزرگی به فراگیری علوم آل محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) پرداخت و از آنان بهرههای فراوانی برد که اثر مهمی در رشد و نمو او داشت و او را آماده ساخت تا عالمی بزرگ و مجتهدی نام آور گردد. که برخی از آنها عبارت‌اند از: | ||
# پدرش حسن بن علی(متوفای ۱۰۶۲ هجری) | # پدرش حسن بن علی(متوفای ۱۰۶۲ هجری) | ||
| خط ۵۹: | خط ۵۹: | ||
# شیخ علی نوه [[شهید ثانی]]. | # شیخ علی نوه [[شهید ثانی]]. | ||
# علامه شیخ حسین فرزند حسن بن ظهیرالدین عاملی ظهیری. | # علامه شیخ حسین فرزند حسن بن ظهیرالدین عاملی ظهیری. | ||
# [[علامه مجلسی]] که مشهورترین و بزرگ‌ترین استادان شیخ حُرّ عاملی بوده و غواص دریاهای اخبار و [[احادیث]] شمرده می‌شود. شیخ حُرّ در موارد زیادی در کتاب [[امل الآمل]] تصریح کرده که از مرحوم مجلسی [[حدیث]] نقل کرده است. | # [[علامه مجلسی]] که مشهورترین و بزرگ‌ترین استادان شیخ حُرّ عاملی بوده و غواص دریاهای اخبار و [[احادیث]] شمرده می‌شود. شیخ حُرّ در موارد زیادی در کتاب [[امل الآمل (کتاب)|امل الآمل]] تصریح کرده که از مرحوم مجلسی [[حدیث]] نقل کرده است. | ||
# [[فیض کاشانی]] که زینت فقهای حدیث‌شناس و الگوی سالکان است. تصریح به نام وی را به خط برخی از شاگردان او دیده‌ام. | # [[فیض کاشانی]] که زینت فقهای حدیث‌شناس و الگوی سالکان است. تصریح به نام وی را به خط برخی از شاگردان او دیده‌ام. | ||
# علامه مولی محمدطاهر فرزند محمدحسن شیرازی نجفی، نویسنده کتاب‌های مشهور مثل حجه الاسلام در شرح <big>تهذیب الاحکام</big> و <big>حکمه العارفین</big> و <big>فوائد الدینیه در حکماء صوفیه</big> و غیر این ها. شیخ حر به شاگردی نزد این استاد در کتاب امل الآمل تصریح کرده است. | # علامه مولی محمدطاهر فرزند محمدحسن شیرازی نجفی، نویسنده کتاب‌های مشهور مثل حجه الاسلام در شرح <big>تهذیب الاحکام</big> و <big>حکمه العارفین</big> و <big>فوائد الدینیه در حکماء صوفیه</big> و غیر این ها. شیخ حر به شاگردی نزد این استاد در کتاب امل الآمل تصریح کرده است. | ||
# علامه محقق آقا حسین خوانساری، شارح کتاب دروس. | # علامه محقق آقا حسین خوانساری، شارح کتاب دروس. | ||
# علامه سید هاشم بحرانی، صاحب [[تفسیر البرهان]]. | # علامه سید هاشم بحرانی، صاحب [[البرهان (کتاب)|تفسیر البرهان]]. | ||
# مولی محمد کاشی<ref>بحارالانوار، ج۱۰۷، ص۱۰۴ - ۱۰۹</ref> | # مولی محمد کاشی<ref>بحارالانوار، ج۱۰۷، ص۱۰۴ - ۱۰۹</ref>. | ||
# علامه مولا محمد کاشانی مقیم [[قم]] | # علامه مولا محمد کاشانی مقیم [[قم]]. | ||
== شاگردان حرعاملی == | == شاگردان حرعاملی == | ||
شیخ حر تنها مرد تتبع، تحقیق و نگارش نبود بلکه در تدریس و تربیت شاگردان از مردان موفق زمان خود به شمار می‌رفت. محل تدریس او در [[مشهد مقدس]]، صحن [[حضرت ثامن الائمه]] بود. گرچه به درستی از عدد شاگردان شیخ اطلاعی در دست نیست، از مکان و گفتار هم عصران شیخ | شیخ حر تنها مرد تتبع، تحقیق و نگارش نبود بلکه در تدریس و تربیت شاگردان از مردان موفق زمان خود به شمار می‌رفت. محل تدریس او در [[مشهد|مشهد مقدس]]، صحن [[علی بن موسی (رضا)|حضرت ثامن الائمه]] بود. گرچه به درستی از عدد شاگردان شیخ اطلاعی در دست نیست، از مکان و گفتار هم عصران شیخ اینچنین به نظر می‌آید که درس شیخ یکی از باشکوه‌ترین کلاسهای درس در عصر وی بوده است. از شمار بسیار شاگردان و آنان که از شیخ حر روایت نقل کرده‌‌اند می‌توان به افراد ذیل اشاره کرد: | ||
# شیخ مصطفی بن عبدالواحد بن سیار | # شیخ مصطفی بن عبدالواحد بن سیار حوبز؛ | ||
# شیخ محمد رضا فرزند شیخ | # شیخ محمد رضا فرزند شیخ مصطفی؛ | ||
# شیخ حسن فرزند دیگر شیخ | # شیخ حسن فرزند دیگر شیخ مصطفی؛ | ||
# سید محمد بن محمد باقر حسینی اعرجی مختاری | # سید محمد بن محمد باقر حسینی اعرجی مختاری نائینی؛ | ||
# سید محمد بن محمد بدیع رضوی | # سید محمد بن محمد بدیع رضوی مشهدی؛ | ||
# مولی محمدفاضل بن محمد مهدی | # مولی محمدفاضل بن محمد مهدی مشهدی؛ | ||
# سید محمد بن علی بن محیی الدین موسوی | # سید محمد بن علی بن محیی الدین موسوی عاملی؛ | ||
# مولی محمدصالح بن محمد باقر قزوینی مشهور به | # مولی محمدصالح بن محمد باقر قزوینی مشهور به روغنی؛ | ||
# مولی محمدتقی بن عبدالوهاب استرآبادی | # مولی محمدتقی بن عبدالوهاب استرآبادی مشهدی؛ | ||
# مولی محمدتقی دهخوارقانی | # مولی محمدتقی دهخوارقانی قزوینی؛ | ||
# سید محمد بن احمد حسینی گیلانی<ref> اثبات الهداة، ج۱، ص، ۱۰ - ۱۲</ref>. | # سید محمد بن احمد حسینی گیلانی<ref> اثبات الهداة، ج۱، ص، ۱۰ - ۱۲</ref>. | ||
== تالیفات شیخ حرعاملی == | == تالیفات شیخ حرعاملی == | ||
# | # وسائل الشیعة (مجموعه‌ای از روایات دربارهٔ احکام شرعی در تمام ابواب فقه است که طی بیست سال به نگارش درآمده) | ||
# جواهر السنیة | # جواهر السنیة | ||
# صحیفه ثانیه | # صحیفه ثانیه | ||
| خط ۱۱۲: | خط ۱۱۲: | ||
# حاشیه بر استبصار شیخ طوسی<ref>ر بردارنده قواعد کلی که از ائمه(علیه‌السلام) دربارهٔ اصول دین، فروع دین، طب، اصول فقه و … وارد شده و بیش از هزار باب است و به چاپ رسیده‌است</ref>. <ref>الذریعة، ج ۱، ص ۲۷۱</ref> | # حاشیه بر استبصار شیخ طوسی<ref>ر بردارنده قواعد کلی که از ائمه(علیه‌السلام) دربارهٔ اصول دین، فروع دین، طب، اصول فقه و … وارد شده و بیش از هزار باب است و به چاپ رسیده‌است</ref>. <ref>الذریعة، ج ۱، ص ۲۷۱</ref> | ||
# | # | ||
== | == درگذشت == | ||
او در ۲۱ [[ماه رمضان]] ۱۱۰۴، برابر ۶ [[خرداد]] ۱۰۷۲، در سن ۷۱ سالگی درگذشت و در سرداب [[مدرسه میرزا جعفر]] درگذشت | او در ۲۱ [[رمضان|ماه رمضان]] ۱۱۰۴، برابر ۶ [[خرداد]] ۱۰۷۲، در سن ۷۱ سالگی درگذشت و در سرداب [[مدرسه میرزا جعفر]] درگذشت<ref>مهدوی، سید مصلح الدین (۱۳۷۱)، خاندان شیخ الاسلام اصفهان، گل بهار اصفهان، صص۱۱۸–۱۲۲</ref>. و در صحن انقلاب حرم علی بن موسی الرضا(علیه‌السلام) به خاک سپرده شد<ref>سجع البلابل، ج ۱، مقدمه</ref>. | ||
== جستارهای وابسته == | |||
* [[فیض کاشانی]] | |||
* [[محقق کرکی|محقق ثانی]] | |||
* [[بهاءالدین محمد عاملی|شیخ بهایی]] | |||
* [[محمد باقر مجلسی|علامه مجلسی]] | |||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
{{علمای اسلام}} | |||
[[رده:عالمان]] | [[رده:عالمان]] | ||
[[رده:عالمان شیعه]] | [[رده:عالمان شیعه]] | ||
[[رده:عالمان]] | [[رده:عالمان]] | ||
[[رده:محدثان شیعه]] | [[رده:محدثان شیعه]] | ||