فصلنامه اندیشه تقریب شماره 5: تفاوت میان نسخه‌ها

پس از وفات پیامبر گرامی اسلام(صلی‌الله‌علیه‌وآله) یکی از تلخ‌ترین حوادث تاریخ اسلام، شهادت سبط گرامی او حسین بن علی(علیهما‌السلام) و هفتاد و دو تن از یاران پاکش بود که از زوایای گوناگون قابل بررسی است.<br>

</ref><ref>الملیبارى الهندى، زین الدین بن عبد العزیز، 1418ق، ج 2، ص 300 و ابن عابدین، 1415ق، ج 2، ص 460 و الزرندى الحنفى، جمال الدین محمد بن یوسف بن الحسن بن محمد، 1377ق، ص 230.</ref> یا دست کم در شمار احادیث ضعیف <ref>«وحديث التوسعة على العيال يوم عاشوراء صحيح، وحديث الاكتحال فيه ضعيفة لا موضوعة كما زعمه ابن عبد العزير.» (...حدثنا جويبر عن الضحاك عن ابن عباس قال قال رسول الله ـ صلى الله عليه وسلم ـ من اكتحل بالإثمد يوم عاشوراء لم يرمد أبدا قال الشيخ(رضي الله عنه) وكذلك رواه بشر بن حمدان بن بشر بن القاسم النيسابورى عن عمه الحسين بن بشر ولم أر ذلك فى رواية غيره وجويبر ضعيف والضحاك لم يلق ابن عباس والله أعلم.»</ref><ref>علاءالدین الحصفکى، 1415ق، ج 2، ص 460 و البیهقى، احمد بن الحسین، 1410ق، ص 455.</ref> است و از این جهت، بدعت در دین به شمار می‌رود.<ref>«وما روى فى فضل الاكتحال، والاختضاب، والاغتسال، والمصافحة، والصلاة فيه) أى يوم عاشوراء (فكذب). ç è وكذا ما يروى فى مسح رأس اليتيم، وأكل الحبوب. أو الذبح ونحو ذلك. فكل ذلك كذب على النبى (صلى الله عليه وآله) ومثل ذلك: بدعة لا يستحب شئ منه عند أئمة الدين. قاله فى الاختيارات.»</ref><ref>منصوربن یونس البهوتى، 1418ق، ج 2، ص393.</ref> <br>

نقطه اختلاف میان شیعه و اهل سنت در مباحث عاشورا به استحباب روزه این روز مربوط است که در واقع هیچ دلالتی بر متبرک بودن آن ندارد. توضیح مطلب این‌که از دیدگاه برخی از فقیهان شیعه، روزه گرفتن در این روز مکروه است.<ref>نجفى، محمد حسن، 1365ش. ، ج17، ص 108.</ref> و از دیدگاه بعضی دیگر از آنان، روزه گرفتن در این روز اگر با قصد حزن و اندوه باشد و نه به منظور تبرک، مستحب است. <ref>«وصوم يوم عاشورا مستحب حزنا لاتبركا لانه يوم جرت فيه اعظم المصاب وهو قتل الحسين عليه السلام وهتك حريمه.»</ref> <ref>[[علامه حلّی|حلّى]] (علامه)، حسن بن یوسف، 1333، ج 2، ص 611.</ref>)؛ زیرا مقتضای جمع روایات چنین است؛ چرا که برخی از روایات روزه این روز را مستحب <ref>طوسى، ابو جعفر، 1390ق، ج 4، ص 299.</ref> و بعضی دیگر، آن را مورد نهی <ref>کلینى، یعقوب، 1365ش. ، ج 4، ص 146.</ref> قرار داده‌اند.<ref>«وصوم يوم عاشورا حزنا بمصاب آل محمد(صلى الله عليه وآله) بغير خلاف اجده بل عليه الاجماع فى ظاهر الغنية قالوا جمعا بين ما ورد فى الامر بصومه وانه كفارة سنة وما ورد من ان من صامه كان حظه من ذلك حظ آل زياد وابن مرجانة عليهم اللعنة.»</ref><ref>طباطبائى، سید على، 1404ق، ج 1، ص 326.</ref> <br>

اهل سنت، روزه این روز را مستحب دانسته‌اند.<ref>«اتفق اصحابنا وغيرهم على استحباب صوم عاشورا وتاسوعا.»</ref><ref>النووى، محیى الدین بن شرف، ج 6، ص 383.</ref>؛ البته بر اساس روایت منقول از برخی کتاب‌های معتبر اهل سنت، از همسر پیامبر گرامی اسلام چنین نقل شده است که حضرت را هیچ گاه در روز عاشورا روزه‌دار ندیده است.<ref>«حدثنا هناد أخبرنا أبو معاوية عن الاعمش عن إبراهيم عن الاسود عن عائشة قالت: «ما رأيت النبى صلى الله عليه وسلم صائما فى العشر قط). قال أبو عيسى: هكذا روى غير واحد عن الاعمش عن إبراهيم عن الاسود عن عائشة.»</ref><ref>الترمذى، ابوعیسى، 1403 ق، ج 2، ص 127</ref>. ؛ بنابراین، از جهت استحباب روزه این روز نیز هیچ گونه نقطه اختلاف برانگیزی وجود ندارد؛ البته خود اهل سنت، در این‌که [[عاشورا]]، روز دهم است یا نهم، اختلاف نظر دارند. مشهور آنان بر این باورند روز عاشورایی که در روایات آمده، همان روز دهم است؛ ولی برخی هم بر این عقیده‌اند که روز نهم مقصود است.<ref>«قال أصحابنا عاشورا هو اليوم العاشر من المحرم وتاسوعاء هو التاسع منه هذا مذهبنا وبه قال جمهور العلماء وقال ابن عباس عاشوراء هو اليوم التاسع من المحرم ثبت ذلك عنه فى صحيح مسلم وتأوله على انه مأخوذ من إظماء الابل فان العرب تسمى اليوم الخامس من أيام الورد ربعا بكسر الراء وكذا تسمى باقى الايام على هذه النسبة فيكون التاسع على هذا عشرا بكسر العين والصحيح ومما قاله الجمهور.»</ref><ref>النووى، محیى الدین بن شرف، ج 6، ص 383.</ref> در برخی از روایات منقول از شیعه نیز به روز نهم، عاشورا اطلاق شده است.<ref>«وأما ما يدل منها على الاستحباب فما رواه الشيخ فى التهذيب عن أبى همام فى الموثق عن أبى الحسن(عليه السلام) قال صام رسول الله(صلى الله عليه وآله) يوم عاشورا وعن عبد الله بن ميمون القداح عن جعفر عن أبيه(عليهما السلام) قال صيام يوم عاشورا كفارة سنة çè وعن مسعدة بن صدقه عن أبى عبد الله(عليه السلام) عن أبيه(عليه السلام) أن عليا(عليه السلام) قال صوموا العاشورا التاسع والعاشر فإنه يكفر ذنوب سنة. وهذا الخبر يشعر بإطلاق عاشورا على التاسع أيضا.»</ref><ref>المحقق الخوانسارى، جمال الدین محمد، ج 2، ص457.</ref>؛ بنابراین، فلسفه استحباب روزه در این روز نزد اهل سنت به هیچ وجه به دلیل تیمن چنین روزی نیست؛ بلکه حتی برخی از آنان چنین تصریح کرده‌اند که فضیلت این روز از جهت استحباب برخی اعمال و تبرک و توسعه رزق در روز عاشورا بدعتی است که از سوی قاتلان امام حسین(علیه‌السلام) رواج یافته و حرام است؛ چون نشانه مخالفت و اظهار کینه به اهل‌بیت است.<ref>«وتعقب ابن حجر حكم ابن الجوزى بوضعه وقال المجد اللغوى: ما يروى فى فضل صوم يوم عاشوراء والصلاة فيه والانفاق والخضاب والادهان والاكتحال بدعة ابتدعها قتلة الحسين رضى الله عنه وفى القنية للحنفية الاكتحال يوم عاشوراء لما صار علامة لبغض أهل البيت وجب تركه.»</ref><ref>المناوى، محمد عبدالرؤوف، 1415قج 6، ص306.</ref> <br>

* '''منابع و مآخذ'''<br>