confirmed، مدیران
۱۸٬۷۹۵
ویرایش
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
| وبگاه = | | وبگاه = | ||
}} | }} | ||
'''محمد بهاءالدین نقشبند بخاری''' بنیانگذار سلسلهٔ طریقت [[نقشبندیه]] بود. وی در [[ماه محرم الحرام|محرم]] سال ۷۱۸ هجری قمری در قصر عارفان بخارا ([[ازبکستان]]) به دنیا آمد<ref>رشحات؛ ۱. ص ۹۵.</ref> او بر اصول هشتگانهٔ خواجه عبدالخالق غجدوانی سه اصل دیگر افزود. ایشان در شب دوشنبه سوم [[ربیع‌الاول]] سال ۷۹۱ در سن ۷۳ یا ۷۴ سالگی درگذشت و در قصر عارفان دفن شد. | |||
== | == زندگی‌نامه == | ||
'''محمدبن محمد بخاری''' عارف قرن هشتم و بنیانگذار طریقت [[نقشبندیه]] که به خواجۀ نقشبند و شاه نقشبند نیز معروف است. برخی به غلط وی را علوی دانسته و نسب او را با سیزده واسطه به علی اکبر، فرزند [[امام حسن عسکری(ع)|امام حسن عسکری(علیه‌السلام)]]، رسانده‌اند <ref>غلام سرورلاهوری، ج ۱، ص ۵۴۹</ref> در حالی که امام فرزندی به این نام نداشته است. | '''بَهاءُالدّین نَقْشْبَنْد'''، خواجه ''محمدبن محمدبن محمدبخاری''، عارف نامدار و مؤسس سلسلۀ [[نقشبندیه]] که نزد ترکان به شاه نقشبند مشهور است. وی در قصر هندوان، روستایی در نزدیکی [[بخارا]] ([[ازبکستان]]) که بعدها به «قصرعرفان» شهرت یافت، به دنیا آمد. پدرش، ''بابا صاحب سرمست''، از [[صوفیان]] زمان خود بود که مزارش در نزدیکی مسجد جوزجانیۀ [[سمرقند]] قرار داشت. جد بهاءالدین که نامش را جلال‌الدین نیز ذکر کرده‌اند از مریدان خواجه ''محمدبابای سماسی''، شیخ صوفیان خواجگانی از پیروان خواجه ''یوسف همدانی'' بود. وی نوه‌اش را در سومین روز تولد، نزد ''خواجه سماسی'' که به تازگی به قصر هندوان وارد شده بود، برد تا متبرک شود. سماسی نیز بهاءالدین را به فرزندخواندگی پذیرفت و او را «مقتدای روزگار» پس از خویش خواند. پدر بهاءالدین معروف به باباصاحب سرمست پیشه نقشبندی و کَمخابافی داشت، ازاین رو وی نیز که شغل پدر را پی گرفت به نقشبند ملقب گردید. ایشان همچون پدر به کمخابافی (کمخا=پارچۀ منقش رنگارنگ) اشتغال داشت؛ زیرا به‌رغم سکوت متون متقدم [[نقشبندیه]]، متون متأخر اطلاق لقب نقشبند بر او را بدین سبب دانسته‌اند. | ||
''بهاءالدین نقشبند'' در [[ماه محرم الحرام|محرم]] سال ۷۱۸ق در قصر عارفان بخارا به دنیا آمد و سه روز بعد از تولد وی، جد او که از ارادتمندان طریقه خواجگان بود وی را نزد خواجه ''محمد باباسماسی'' برد و باباسماسی، بهاءالدین را به فرزندی خود پذیرفت <ref>نفحات الانس؛ ص ۳۹۰.</ref> خواجه بهاءالدین نزد وی تربیت یافت و آداب طریقت را از ''سید امیر کلال'' آموخت و بعد از طی مراحل سلوک از سوی امیر کلال اجازه یافت تا در مصاحبت مشایخ دیگر به تکمیل مراحل مجاهدت بپردازد. البته خواجه افراد دیگر از مشایخ مانند ''زید الدین ابوبکر تایبادی'' را نیز ملاقات کرد<ref>رشحات؛ ۱. ص ۹۷.</ref>. | |||
'''محمدبن محمد بخاری''' عارف قرن هشتم و بنیانگذار طریقت [[نقشبندیه]] که به خواجۀ نقشبند و شاه نقشبند نیز معروف است. برخی به غلط وی را علوی دانسته و نسب او را با سیزده واسطه به علی اکبر، فرزند [[امام حسن عسکری(ع)|امام حسن عسکری(علیه‌السلام)]]، رسانده‌اند<ref>غلام سرورلاهوری، ج ۱، ص ۵۴۹</ref> در حالی که امام فرزندی به این نام نداشته است. | |||
''بهاءالدین نقشبند'' در [[ماه محرم الحرام|محرم]] سال ۷۱۸ق در قصر عارفان بخارا به دنیا آمد و سه روز بعد از تولد وی، جد او که از ارادتمندان طریقه خواجگان بود وی را نزد خواجه ''محمد باباسماسی'' برد و باباسماسی، بهاءالدین را به فرزندی خود پذیرفت<ref>نفحات الانس؛ ص ۳۹۰.</ref> خواجه بهاءالدین نزد وی تربیت یافت و آداب طریقت را از ''سید امیر کلال'' آموخت و بعد از طی مراحل سلوک از سوی امیر کلال اجازه یافت تا در مصاحبت مشایخ دیگر به تکمیل مراحل مجاهدت بپردازد. البته خواجه افراد دیگر از مشایخ مانند ''زید الدین ابوبکر تایبادی'' را نیز ملاقات کرد<ref>رشحات؛ ۱. ص ۹۷.</ref>. | |||
=== شهرت === | === شهرت === | ||
| خط ۳۶: | خط ۳۸: | ||
== منابعی در شرح احوال، اقوال و مقامات او == | == منابعی در شرح احوال، اقوال و مقامات او == | ||
* [[انیس الطالبینِ]] نوشته | * [[انیس الطالبینِ]] نوشته ''صلاح بن مبارک بخاری'' که [[عبدالرحمان جامی]] منتخبی از آن را فراهم آورده و ''سلیمان عزتی'' (متوفی ۱۱۶۸) به [[زبان ترکی]] ترجمه کرده است؛ | ||
* کتاب دیگری به همین نام منسوب به | * کتاب دیگری به همین نام منسوب به حسام الدین یوسف بخارایی در سخنان واحوال بهاءالدین تالیف شده است؛ | ||
* [[محبوبیه]] خواجه | * [[محبوبیه]] خواجه ''محمدپارسا'' در مناقب بهاءالدین نوشته شده است؛ | ||
* | * '''«رساله بهائیه»'''، تألیف ابوالقاسم بن محمد بخاری است؛ | ||
* | * '''«مقامات خواجه نقشبند»،''' تألیف ''ابوالحسن محمدباقربن محمدعلی'' که در [[بمبئی]] به چاپ رسیده است. | ||
دو کتاب انیس‌الطالبین و مقامات خواجه نقشبند از جملۀ قدیمی‌ترین و مهم‌ترین منابع دربارۀ بهاءالدین نقشبند (718 - 791) و اصول طریقت اوست. اطلاعات بیشتر منابع دربارۀ بهاء الدین نقشبند اغلب از کتاب انیس‌الطالبین گرفته شده و بسیاری از مضامین موجود در مقامات وی با کتاب انیس‌الطالبین مشترک است. مقایسه تطبیقی دو کتاب نشان داد که بخش‌های زیادی از مقامات نقشبند با انیس‌الطالبین مشترک است و این امر نشان‌دهنده این است که احتمالا انیس‌الطالبین یکی از جمله منابع عمده مؤلف مقامات نقشبند بوده است. همچنین در انیس‌الطالبین درصد کرامات معنوی و در مقامات نقشبند، کرامات مادی بیشتر است. در هر دو کتاب آگاهی از آنچه برای دیگران رخ داده در میان کرامات معنوی و از هوش بردن و باز به هوش آوردن افراد در میان کرامات مادی، بیش از سایر کرامت‌ها است. | دو کتاب انیس‌الطالبین و مقامات خواجه نقشبند از جملۀ قدیمی‌ترین و مهم‌ترین منابع دربارۀ بهاءالدین نقشبند (718 - 791) و اصول طریقت اوست. اطلاعات بیشتر منابع دربارۀ بهاء الدین نقشبند اغلب از کتاب انیس‌الطالبین گرفته شده و بسیاری از مضامین موجود در مقامات وی با کتاب انیس‌الطالبین مشترک است. مقایسه تطبیقی دو کتاب نشان داد که بخش‌های زیادی از مقامات نقشبند با انیس‌الطالبین مشترک است و این امر نشان‌دهنده این است که احتمالا انیس‌الطالبین یکی از جمله منابع عمده مؤلف مقامات نقشبند بوده است. همچنین در انیس‌الطالبین درصد کرامات معنوی و در مقامات نقشبند، کرامات مادی بیشتر است. در هر دو کتاب آگاهی از آنچه برای دیگران رخ داده در میان کرامات معنوی و از هوش بردن و باز به هوش آوردن افراد در میان کرامات مادی، بیش از سایر کرامت‌ها است. | ||
| خط ۴۹: | خط ۵۱: | ||
خواجه نقشبند ارکان طریقه خود را چنین تبیین می‌کرد: | خواجه نقشبند ارکان طریقه خود را چنین تبیین می‌کرد: | ||
«خلوت در انجمن، به ظاهر با خلق و به باطن با حق، سبحانه و تعالی» <ref>نفحات الانس؛ ص ۳۹۱.</ref>. | «خلوت در انجمن، به ظاهر با خلق و به باطن با حق، سبحانه و تعالی»<ref>نفحات الانس؛ ص ۳۹۱.</ref>. | ||
شاگردان و مریدان پرشماری نزد بهاءالدین پرورش یافتند و طریقه وی را رواج بخشیدند. از میان این مریدان دو خلیفه او: [[خواجه علاءالدین عطار]] و [[خواجه محمد پارسا]] نزد وی و در حلقه پیروان [[نقشبندیه|طریقه نقشبندیه]] اعتبار بیشتری داشتند و بعد از درگذشت خواجه به نشر و گسترش طریقه وی پرداختند <ref>تاریخ تصوف؛ ۲. ص ۱۷۵.</ref>. | شاگردان و مریدان پرشماری نزد بهاءالدین پرورش یافتند و طریقه وی را رواج بخشیدند. از میان این مریدان دو خلیفه او: [[خواجه علاءالدین عطار]] و [[خواجه محمد پارسا]] نزد وی و در حلقه پیروان [[نقشبندیه|طریقه نقشبندیه]] اعتبار بیشتری داشتند و بعد از درگذشت خواجه به نشر و گسترش طریقه وی پرداختند<ref>تاریخ تصوف؛ ۲. ص ۱۷۵.</ref>. | ||
== ازدواج و فرزندان == | == ازدواج و فرزندان == | ||
| خط ۶۴: | خط ۶۶: | ||
# خزینه لاسرار و کشف الاخفا. | # خزینه لاسرار و کشف الاخفا. | ||
علاوه بر این خواجه محمد پارسا سخنان بهاءالدین نقشبند را در رساله‌ای به نام [[قدسیه]] جمع آورده است. البته تعداد و حجم اقوال بهاءالدین در این رساله اندک است و ترکیب کلمات او پیوند موضوعی ندارد، از این رو مجموعه سخنان خواجه بهاءالدین در رساله قدسیه، منظومه فکری و مشرب عرفانی او را به‌طور کامل تبیین نمی‌کند <ref>دانشنامه زبان و ادبیات فارسی؛ ذیل رساله قدسیه.</ref>. | علاوه بر این خواجه محمد پارسا سخنان بهاءالدین نقشبند را در رساله‌ای به نام [[قدسیه]] جمع آورده است. البته تعداد و حجم اقوال بهاءالدین در این رساله اندک است و ترکیب کلمات او پیوند موضوعی ندارد، از این رو مجموعه سخنان خواجه بهاءالدین در رساله قدسیه، منظومه فکری و مشرب عرفانی او را به‌طور کامل تبیین نمی‌کند<ref>دانشنامه زبان و ادبیات فارسی؛ ذیل رساله قدسیه.</ref>. | ||
== درگذشت == | == درگذشت == | ||