شیخ الجفری

شیخ بن محمد الجفری (۱۱۳۷ - ۱۲۲۲ق) عالم دینی، مصلح اجتماعی و شاعر عارف و ازمبلغین اسلام در سرزمین هند است . او نقش مهمی در نشر و تبلیغ اسلام در جامعه ملیبار (Malaybar) هند و سهم به سزایی در پیشرفت آموزش عقیده و احکام و سبک زندگی اسلامی داشت. همچنین در دوران رونق شعر عربی در کرالای هند فعالیت زیادی در ادبیات داشت .

نسب

شیخ بن محمد بن شیخ بن حسن بن علوی بن محمد بن أبی بكر بن عبد الرحمن بن عبد الله التریسی بن علوی الخواص بن أبی بكر الجفری بن محمد بن علی بن محمد بن أحمد الشهید بن الفقیه المقدم محمد بن علی بن محمد صاحب مرباط بن علی خالع قسم بن علوی بن محمد بن علوی بن عبید الله بن أحمد المهاجر بن عیسى بن محمد النقیب بن علی العریضی بن جعفر الصادق بن محمد الباقر بن علی زین العابدین بن الحسین بن امام علی بن أبی طالب، و علی علیه السلام، همسر فاطمه، دختر محمد صلی الله علیه و آله است .

وی سی و یکمین نوه رسول خدا محمد صلی الله علیه و آله و سلم است.

تولد و تربیت

وی در سال 1137 هجری قمری در روستای الحاوی از توابع شهر تریم از توابع حضرموت به دنیا آمد و در سایه علم و فضیلت رشد یافت و قرآن کریم را در کودکی نزد پدرش حفظ کرد. پدرش و اجدادش تا جدّ سومش علوی از امام عبدالله الحداد مبانی علمی خود را گرفته بودند و شیخ اصول علوم خود را از علمای الحاوی و تریم گرفت. او در اوایل جوانی به تجارت پرداخت و سپس به علوم دینی پرداخت و طریقه تصوف را آموخت .

اساتید

از جمله اساتید علوی که از آنها بهره برد عبارتند از:

عبد الرحمن بن عبد الله بلفقیه

أخوه عبد الرحمن بن محمد الجفری

حسن بن عبد الله الحداد

عبد الرحمن بن عبد الله الحداد

محمد بن حامد السقاف

شاگردان

کسانی که در مکتب روحانی او پرورش یافتند:

عبد الله بن أحمد باسودان

عمر بن عبد الرحمن البار

عمر بن طه البار

عبد الله بن علی بن شهاب الدین

حسن بن صالح البحر

علوی بن محمد مولى الدویله

أحمد بن محمد الحبشی

محمد صالح الریّس

عبد الوهاب بن عبد القادر الویلوری

علی البلنكوتی

محیی الدین بن علی الكالیكوتی

مهاجرت به کلیکوت

با یکی از کشتی های تجاری به شهر کلیکوت در کشور هند رفت و در سال 1159 هجری قمری به ساحل ملیبار رسید و مورد استقبال قاضی محی الدین بن علی و عده ای از سران مسلمانان آنجا قرار گرفت. او را نزد پادشاه ساموتیرا بردند و در آنجا رسما پذیرفته شد و حاکم خانه و زمینی به او داد و از او خواست در کالیکوت ساکن شود. او با هدف تبلیغ و نشر اسلام به آنجا رفت و در آنجا به اصلاح وضعیت جامعه در بعد اجتماعی، سیاسی و مذهبی علاقه مند بود و توانست عصبیت را از بین مردم دور کند. او با هندوها آمیخت و به امور آنان رسیدگی کرد، پس اسلام آوردند. او مساجد و مدارس دینی بسیاری را در سراسر کرالا تأسیس کرد. سپس عازم حجاز شد و در میان شهرهای آن مدتی درنگ کرد و وارد عمان و یمن و شام و مصر شد و به تریم بازگشت. او چند سال را در آنجا گذراند، سپس به کلیکوت بازگشت و با سلطان حیدرعلی و پسرش سلطان تیپو رابطه نزدیک داشت .

تالیفات

او کتاب هایی در تبیین عقاید اهل سنت و جماعت تألیف کرد و در حل مسائل فوری که اسلام و امت اسلامی را تحت تأثیر قرار می داد و موضوعات دیگر کتاب نگاشت، از جمله:

«كنز البراهین الكسبیة والأسرار الغیبیة لسادات مشایخ الطریقة الحدادیة العلویة»

«نتیجة أشكال قضایا مسلك جوهر الجواهریة، وبرهان سلطان مشایخ الطریقة العیدروسیة القادریة»

«الإرشادات الجفریة فی الرد على الضلالات النجدیة»

«الكوكب الدری فی نسب السادة آل الجفری»

«مضاعف الرزانة»

«مقامات»

شرح قصیدة للحبیب عبد الله الحداد

دیوان شعر

وفات

وی در روز پنجشنبه هشتم ذی القعده سال 1222 هجری قمری درگذشت و در کنار خانه خود در کلیکوت به خاک سپرده شد و این خانه امروزه به بیت الجفری معروف است.

منبع

الملیباری, عبد النصیر أحمد (2010). تراجم علماء الشافعیه فی الدیار الهندیه. عمان، الأردن: دار الفتح للدراسات والنشر.