ابن الجزری: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌وحدت
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۶۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۷ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
<div class="wikiInfo">[[پرونده:الجزری.jpg|جایگزین=|بندانگشتی|نسخه خطی یکی از تالیفاتش به نام الجعرانة ]]
{{جعبه اطلاعات شخصیت
{| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
| عنوان = ابن الجزری
!نام
| تصویر =عالمان اهل سنت.jpg
!محمد بن محمد بن محمد بن علي بن يوسف الجزري الدمشقي العمري الشيرازي الشافعي
| نام = شمس‌الدين‌ محمدبن‌ محمد بن‌ يوسف‌
|-
| نام‌های دیگر = {{ فهرست جعبه افقی|ابن الجزری| شیخ مشایخ قراء|ابوالخیر}}
|نام‎های دیگر
| سال تولد = 751 ق
|ابن الجزري
| تاریخ تولد = 25 رمضان
|-
| محل تولد =  جزیره ابن عمر در [[ترکیه]]
|درگذشت
| سال درگذشت = 833 ق
|833ق
| تاریخ درگذشت =  
|}
| محل درگذشت = شیراز، [[جمهوری اسلامی ایران|ایران]]
</div>
| استادان =  {{فهرست جعبه افقی |أبومحمد عبدالوهاب بن السلار| أحمد بن إبراهیم الطحان |عبدالوهاب القروی|أبوالفداء إسماعیل بن کثیر|و...}}
| شاگردان = {{فهرست جعبه افقی |زین الدین الزبیدی|ابنه أبوبکر أحمد |محمود بن الحسین بن سلیمان الشیرازی|نجیب الدین عبدالله بن قطب بن الحسن البیهقی|و...}}
| دین = [[اسلام]]
| مذهب = [[سنی]]
| آثار = {{فهرست جعبه افقی |تحبیر التیسیر فی القراءات العشر، مطبوع|التقیید فی الخلف بین الشاطبیة والتجرید|تذکرة العلماء فی أصول الحدیث، مختصر جعله بدایة لمنظومته المسماة بالهدایة إلی معالم الروایة|و...}} 
| فعالیت‌ها =
| وبگاه =
}}


'''ابن الجزري''' (751 - 833 هـ) شیخ مشایخ قراءامام [[شافعی]] و دارای جایگاه کم نظیر در علوم لحن و فنون قرائت تا اینکه به مقام امام القراء رسید .
'''شمس‌الدين‌ محمدبن‌ محمد بن‌ يوسف‌''' معروف به '''ابن الجزری''' شیخ مشایخ قراء امام [[شافعی]] و دارای جایگاه کم‌نظیر در علوم لحن و فنون قرائت تا اینکه به مقام امام القراء رسید. ابن جزری نه تنها در قرائت و قرائت عالم بود، بلکه در علوم مختلف مانند [[تفسیر]]، [[حدیث]]، [[فقه]]، اصول، [[توحید]]، بلاغت، صرف و نحو، لغت و غیره نیز صاحب‌نظر بود. او برای گسترش علم به انطاکیه و سپس به بورسای [[ترکیه]] سفر کرد و هنگامی که نزاع تیموریان با رومیان درگرفت، به منطقه ماوراء‌النهر و سپس به شیراز در [[ایران]] سفر کرد و افراد زیادی از محضر او بهره بردند.
ابن جزری نه تنها در قرائت و قرائت عالم بود، بلکه در علوم مختلف مانند [[تفسیر]]، [[حدیث]]، [[فقه]]، اصول، [[توحید]]، بلاغت، صرف و نحو، لغت، و غیره نیز صاحب نظر بود. او برای گسترش علم به انطاکیه و سپس بورسای [[ترکیه]] سفر کرد و هنگامی که نزاع تیموریان با رومیان درگرفت، به منطقه ماوراء النهر و سپس به شیراز در [[ایران]] سفر کرد و افراد زیادی از محضر او بهره بردند.


=نسب=
==نسب==
 
محمد بن محمد بن محمد بن علی بن یوسف الجزری الدمشقی العمری الشیرازی الشافعی و کنیه او ابوالخیر و معروف به ابن جزری آن را به الجزری نسبت دادند که در المنح الفکریه نوشته شیخ ملاعلی القاری آمده است.
محمد بن محمد بن محمد بن علي بن يوسف الجزري الدمشقي العمري الشيرازي الشافعي و کنیه او ابو الخیر و معروف به ابن جزری آن را به الجزری نسبت دادند که در المنح الفکریه نوشته شیخ ملاعلی القاری آمده است.
   
   
نسبش را مربوط به جزیره ابن عمر در شمال [[سوریه]] (در حال حاضر در ترکیه) همانطور که ابن المصنف ذکر کرده است.و در قاموس آمده است:
نسبش را مربوط به جزیره ابن عمر در شمال [[سوریه]] (در حال حاضر در ترکیه) همانطور که ابن المصنف ذکر کرده است و در قاموس آمده است:
منطقه ای در شمال موصل که اطراف آن را رود دجله مانند هلال احاطه کرده است و مراد از ابن عمر منسوب به عبدالعزیز بن عمر مردی از اهل برقعید است و آن را بنا کرد و به او نسبت داده می شود. أبو الوليد بن الشحنة الحنفي در تاریخ خود «روضة المناظر في علم الأوائل والأواخر» به این امر تصریح کرده است.در کتاب الفوائد التجويدية في شرح المقدمة الجزرية آمده است مربوط به جزیره ابن عمر بن الخطاب ثعلبی در حدود سال 961 میلادی و بندر ارمنیان بوده است.
منطقه‌ای در شمال موصل که اطراف آن را رود دجله مانند هلال احاطه کرده است و مراد از ابن عمر منسوب به عبدالعزیز بن عمر مردی از اهل برقعید است و آن را بنا کرد و به او نسبت داده می‌شود. أبوالولید بن الشحنة الحنفی در تاریخ خود «روضة المناظر فی علم الأوائل والأواخر» به این امر تصریح کرده است. در کتاب الفوائد التجویدیة فی شرح المقدمة الجزریة آمده است مربوط به جزیره ابن عمر بن الخطاب ثعلبی در حدود سال 961 میلادی و بندر ارمنیان بوده است.
 
=تولد و تربیت=
 
او در روز جمعه شب شنبه 25 رمضان سنة 751 هـ موافق با 30 نوامبر 1350م در خط القصاعین [[شام]] متولد شد. پدرش تاجر بود وتا چهل سالگی فرزندی نداشت.تا اینکه خداوند محمد را به او داد که کودکی بسیار باهوش بد و در 13 سالگی حافظ [[قرآن]] شد.او به علوم قرائات روی آورد و از نوابغ زمان خود در این علم و علمای شام و [[مصر]] و [[حجاز]] به صورت فردی و جمعی با استفاده از مطالب کتاب های فراوانی چون شاطبية ،التيسير ،الكافي ،العنوان ،الإعلان ،المستنير ،التذكرة ،التجريد و دیگر کتب مهم و مرجع استفاده نمود.
 
=اساتید=
 
==دمشق==
 
أبو محمد عبد الوهاب بن السلار.
 
أحمد بن إبراهيم الطحان.
 
أبو المعالي محمد بن أحمد اللبان.
 
أحمد بن رجب.
 
أبو يوسف أحمد بن الحسين الكفري الحنفي.
 
أبو الفداء إسماعيل بن كثير صاحب التفسير المعروف، و او اولین شخصی بود که به ابن جزری اجازه فتوا و تدریس را در سال 774 هـ داد.
 
==مصر==
 
أبو بكر عبد الله بن الجندي.
 
أبو عبد الله محمد بن الصائغ.
 
أبو محمد عبد الرحمن بن البغدادي.
 
عبد الوهاب القروي.
 
ضياء الدين سعد الله القزويني.
 
صلاح الدين محمد بن إبراهيم بن عبد الله المقدسي الحنبلي.
 
البلقيني.
 
==مدينة المنورة==
 
أبو عبد الله محمد بن صالح الخطيب الأنصاري، الإمام و مدرس در [[حرم نبوی]](ص).
 
=شاگردان=
 
زين الدين الزبيدي.
 
ابنه أبو بكر أحمد که شرح طيبة النشر را دارد.
 
محمود بن الحسين بن سليمان الشيرازي.
 
أبو بكر بن مصبح الحموي.
 
نجيب الدين عبد الله بن قطب بن الحسن البيهقي.
 
أحمد بن محمود بن أحمد الحجازي الضرير.
 
المحب محمد بن أحمد بن الهايم.
 
الخطيب مؤمن بن علي بن محمد الرومي.
 
يوسف بن أحمد بن يوسف الحبشي.
 
علي بن إبراهيم بن أحمد الصالحي.
 
علي بن حسين بن علي اليزدي.
 
موسى الكردي.
 
علي بن محمد بن علي بن نفيس.
 
أحمد بن إبراهيم الرماني.
 
عثمان بن عمر بن أبي بكر بن علي الناشري الزبيدي العدناني شارح الدرة المضية في القراءات الثلاث.
 
=ورود به تصوف=
 
ابن جزری درباره خود می گوید: «در پوشیدن خرقه و پیوند آن با [[امیرالمؤمنین علی (ع)|امیرالمؤمنین علی]]  آن از گروهی به من رسید که به امید آنکه در گروه دوستداران و موالیان او در روز [[قیامت]] باشم.»
بدین گونه که خرقه را از دست أبي حفص عمر بن الحسن بن مزيد بن أميلة المراغي  الحلبي المزي پوشیدم در روز سه شنبه دوازدهم شوال سال هفتاد و دو به من گفت که آن را از عزالدین ابی العباس احمد بن شیخ امام صالح الزاهد محی الدین ابراهیم بن عمر بن الفرج بن احمد بن شبور الواسطی فاروبی شیخ قرائت و تفسیر و عرفان در سال ششصد و نود گرفته است و شیخ عزالدینی که در سلسله [[تصوف]] به سه طریق ذکر شده است:[[احمدیه]]، [[قادریه]] و سهروردیه»<ref>مناقب الأسد الغالب علي بن أبي طالب، تأليف:ابن الجزري، تحقيق: طارق الطنطاوي، مكتبة القرآن، مصر - القاهرة، ص25</ref>
 
=مناصب=
 
او سالها برای تعلیم و ترتیل در مسجد اموی به تلاوت می نشست.وی پس از درگذشت شیخ ابی محمد عبدالوهاب السلار و قاضی [[دمشق]] در سال 793 هجری قمری وصی شیخ اعظم الاقرا در ام صالح شد.
قاضى شيراز نيز  بود و در هر يك از مدارس آن براى قاريان مجموعه ای ایجاد کردو دانش فراوانى در این زمینه بستر سازی و منتشر كرد كه نام آن مجموعه ها را دارالقرآن ناميد.
رئیس قراء در العادلیه، سپس رئیس دارالحدیث اشرفیه. وی برای مدتی ریاست صالحیه را در [[بیت المقدس]] بر عهده داشت.
 
=روایتی کوتاه از زندگی=
 
حافظ بن حجر می گوید او به سرزمین رومیان رفت و مورد تکریم ملک ابی یزید بن عثمان قرار گرفت بعد از مرگ ابی یزید با امیران تیموری ارتباط گرفت و بدین وسیله وارد ایران شد و در سال 807 از راه [[خراسان]] وارد شهر هرات شد و در سال 808 وارد شیراز شد و مدت زیادی به تدریس و منصب قضاوت علی رغم میل باطنی اش مشغول بود و در 822 به دعوت ابوالحسن اصفهانی راهی بصره شد که در بین راه قصد حج داشت ولی بدلیل مزاحمت راهزنان از آن باز ماند و در سال بعد به آن موفق شد و پس از سفرهای فراوان به [[یمن]] و مصر دیگر نقاط در اول سال 829 هجری به شیراز بازگشت.
 
=تالیفات=
 
تنوع موضوعات کتاب‌های او نشان‌دهنده تبحر علمی اوست؛ او علاوه بر کتاب‌هایی در موضوع قرائت و علوم قرآن، کتاب‌های حدیثی، فقه و اصول ، تاریخ و ادبیات که تعداد آثار او از نود کتاب فراتر برده که عبارتند از:
 
==قرائت و تجوید==
 
تحبير التيسير في القراءات العشر، مطبوع.
 
تقريب النشر في القراءات العشر، مطبوع.
 
التمهيد في علم التجويد، مطبوع.
 
طيبة النشر في القراءات العشر، مطبوع.
 
المقدمة فيما على قارئ القرآن أن يعلمه، المشهورة بالمقدمة الجزرية، مطبوع.
 
منجد المقرئين ومرشد الطالبين، مطبوع.
 
النشر في القراءات العشر، مطبوع
 
إتحاف المهرة في تتمة العشرة.
 
أصول القراءات.
 
إعانة المهرة في الزيادة على العشرة.
 
الإعلام في أحكام الإدغام، شرح في أرجوزة أحمد المقري.
 
الألغاز الجزرية، وهي أرجوزة ضمنها أربعين مسألة من المسائل المشكلة في القرآن.
 
الاهتداء إلى معرفة الوقف والابتدا.
 
تحفة الإخوان في الخلف بين الشاطبية والعنوان.
 
التذكار في رواية أبان بن يزيد العطار.
 
التقييد في الخلف بين الشاطبية والتجريد.
 
التوجيهات في أصول القراءات.
 
جامع الأسانيد في القراءات.
 
الدرة المعنية في قراءات الأئمة الثلاثة المرضية.
 
رسالة في الوقف على الهمز لحمزة وهشام.
 
العقد الثمين في ألغاز القرآن المبين، شرح لقصيدته المسماة الألغاز الجزرية.
 
غاية المهرة في الزيادة على العشرة.
 
الفوائد المجمعة في زوائد الكتب الأربعة.
 
نهاية البررة فيما زاد على العشرة، نظم في قراءة ابن محيصن والأعمش والحسن البصري.
 
هداية البررة في تتمة العشرة.
 
هداية المهرة في ذكر الأءمة العشرة المشتهرة.
 
البيان في خط عثمان.
 
==کتب حدیثی==
 
الأربعون حديثاً.
 
الأولية في أحاديث الأولية.
 
البداية في علوم الرواية.
 
تذكرة العلماء في أصول الحديث، مختصر جعله بداية لمنظومته المسماة بالهداية إلى معالم الرواية.
 
التوضيح في شرح المصابيح، في ثلاث مجلدات، وهو شرح مصابيح السنة للبغوي.
 
جنو الحصن الحصين، مختصر كتابه الحصن الحصين.
 
الحصن الحصين من كلام سيد المرسلين، في الأذكار والدعوات.
 
عدة الحصن الحصين، مختصر آخر للحصن الحصين.
 
عقد اللآلي في الأحاديث المسلسلة العوالي.
 
القصد الأحمد في رجال مسند أحمد.
 
المسند الأحمد فيما يتعلق بمسند أحمد.
 
المصعد الأحمد في ختم مسند أحمد.
 
مفتاح الحصن الحصين، وهوشرح للحصن الحصين.
 
مقدمة علوم الحديث.
 
الهداية في علم الرواية.
 
==کتب تاریخی==
 
الإجلاء والتعظيم في مقام إبراهيم.
 
أسنى المطالب في مناقب علي بن أبي طالب.
 
مناقب الأسد الغالب مُمزق الكتائب، ومُظهر العجائب ليث بن غالب، أمير المؤمنين أبي الحسن علي بن أبي طالب.
 
التعريف بالمولد الشريف.
 
عرف التعريف بالمولد الشريف، وهو مختصر كتابه "التعريف".
 
ذات الشفا في سيرة المصطفى ومن بعد من الخلفا.
 
ذيل طبقات القراء للذهبي.
 
الرسالة البيانية في حق أبوي النبي.
 
غاية النهاية في أسماء رجال القراءات، وهو مختصر من كتاب طبقات القراء الكبير للمؤلف.
 
فضل حراء.
 
مختصر تاريخ الإسلام للذهبي.
 
مشيخة الجنيد بن أحمد البلياني، من تخريج ابن الجزري.
 
نهاية الدرايات في أسماء رجال القراءات، وهو طبقات القراء الكبير.
 
==کتب دیگر==
 
الإبانة في العمرة من الجعرانة.
 
أحاسن المنن.
 
الإصابة في لوازم الكتابة.
 
الاعتراض المبدي لوهم.
 
التاج الندي.
 
التكريم في العمرة من التنعيم.
 
تكملة ذيل التقييد لمعرفة رواة السنن والأسانيد.
 
الجوهرة في النحو.
 
حاشية على الإيضاح في المعاني والبيان لجلال الدين القزويني.
 
الذيل على مرآة الزمان للنوي.
 
الزهر الفائح في ذكر من تنزه عن الذنوب والقبائح، وهي رسالة في الحث على الفضيلة.


شرح منهاج الأصول.
==تولد و تربیت==
او در روز جمعه شب شنبه 25 رمضان سال 751 ق، در خط القصاعین [[شام]] متولد شد. پدرش تاجر بود و تا چهل سالگی فرزندی نداشت. تا اینکه خداوند محمد را به او داد که کودکی بسیار باهوش بود و در 13 سالگی حافظ [[قرآن]] شد. او به علوم قرائات روی آورد و از نوابغ زمان خود در این علم و علمای شام و [[مصر]] و [[حجاز]] به صورت فردی و جمعی با استفاده از مطالب کتاب‌های فراوانی چون شاطبیة، التیسیر، الکافی، العنوان، الإعلان، المستنیر، التذکرة، التجرید و دیگر کتب مهم و مرجع استفاده نمود.


عوالي القاضي أبي نصر.
==اساتید==
اساتید وی در دمشق شخصیت های زیر بوده اند:
* أبومحمد عبدالوهاب بن السلار
* أحمد بن إبراهیم الطحان 
* أبوالمعالی محمد بن أحمد اللبان 
* أحمد بن رجب
* أبو یوسف أحمد بن الحسین الکفری الحنفی 
* أبوالفداء إسماعیل بن کثیر صاحب التفسیر المعروف، و او اولین شخصی بود که به ابن جزری اجازه فتوا و تدریس را در سال 774 هـ داد.  


غاية المنى في زيارة منى.
اساتید وی در دمشق شخصیت های زیر بوده اند:
* أبوبکر عبدالله بن الجندی
* أبوعبدالله محمد بن الصائغ
* أبومحمد عبدالرحمن بن البغدادی
* عبدالوهاب القروی
* ضیاءالدین سعدالله القزوینی
* صلاح‌الدین محمد بن إبراهیم بن عبدالله المقدسی الحنبلی
* البلقینی.


فضائل القرآن.
استاد وی در مدینه أبوعبدالله محمد بن صالح الخطیب الأنصاری، الإمام و مدرس در [[حرم نبوی]](ص) بوده است.


كفاية الألمعي في آية "يا أرض ابلعي".
==شاگردان==
{{فهرست ستونی|2}}
* زین الدین الزبیدی
* ابنه أبوبکر أحمد که شرح طیبة النشر را دارد
* محمود بن الحسین بن سلیمان الشیرازی
* أبوبکر بن مصبح الحموی
* نجیب الدین عبدالله بن قطب بن الحسن البیهقی
* أحمد بن محمود بن أحمد الحجازی الضریر
* المحب محمد بن أحمد بن الهایم
* الخطیب مؤمن بن علی بن محمد الرومی
* یوسف بن أحمد بن یوسف الحبشی
* علی بن إبراهیم بن أحمد الصالحی
* علی بن حسین بن علی الیزدی
* موسی الکردی
* علی بن محمد بن علی بن نفیس
* أحمد بن إبراهیم الرمانی
* عثمان بن عمر بن أبی‌بکر بن علی الناشری الزبیدی العدنانی شارح الدرة المضیة فی القراءات الثلاث.
{{پایان}}


مختار النصيحة بالأدلة الصحيحة.
==ورود به تصوف==
ابن جزری درباره خود می‌گوید: «در پوشیدن خرقه و پیوند آن با [[علی بن ابی‌طالب|علی بن ابی طالب]]  آن از گروهی به من رسید که به امید آنکه در گروه دوستداران و موالیان او در روز [[قیامت]] باشم.
بدین گونه که خرقه را از دست أبی حفص عمر بن الحسن بن مزید بن أمیلة المراغی الحلبی المزی پوشیدم در روز سه شنبه دوازدهم شوال سال هفتاد و دو به من گفت که آن را از عزالدین ابی العباس احمد بن شیخ امام صالح الزاهد محی الدین ابراهیم بن عمر بن الفرج بن احمد بن شبور الواسطی فاروبی شیخ قرائت و تفسیر و عرفان در سال ششصد و نود گرفته است و شیخ عزالدینی که در سلسله [[تصوف]] به سه طریق ذکر شده است:[[احمدیه]]، [[قادریه]] و [[سهروردیه]]»<ref>مناقب الأسد الغالب علی بن أبی‌طالب، تألیف:ابن الجزری، تحقیق: طارق الطنطاوی، مکتبة القرآن، مصر - القاهرة، ص25</ref>


منظومة في الفلك.
==مناصب==
او سال‌ها برای تعلیم و ترتیل در مسجد اموی به تلاوت می‌نشست. وی پس از درگذشت شیخ ابی‌محمد عبدالوهاب السلار و قاضی [[دمشق]] در سال 793 هجری قمری وصی شیخ اعظم الاقرا در ام صالح شد.
قاضی شیراز نیز بود و در هر یک از مدارس آن برای قاریان مجموعه‌ای ایجاد کرد و دانش فراوانی در این زمینه بستر‌سازی و منتشر کرد که نام آن مجموعه‌ها را دارالقرآن نامید.
رئیس قراء در العادلیه، سپس رئیس دارالحدیث اشرفیه. وی برای مدتی ریاست صالحیه را در [[بیت المقدس|بیت‌المقدس]] بر عهده داشت.


منظومة في لغز.
==روایتی کوتاه از زندگی==
حافظ بن حجر می‌گوید او به سرزمین رومیان رفت و مورد تکریم ملک ابی یزید بن عثمان قرار گرفت. بعد از مرگ ابی یزید با امیران تیموری ارتباط گرفت و بدین وسیله وارد ایران شد و در سال 807 از راه [[خراسان]] وارد شهر هرات شد و در سال 808 وارد شیراز شد و مدت زیادی به تدریس و منصب قضاوت علی‌رغم میل باطنی‌اش مشغول بود و در 822 به دعوت ابوالحسن اصفهانی راهی بصره شد که در بین راه قصد حج داشت ولی بدلیل مزاحمت راهزنان از آن باز ماند و در سال بعد به آن موفق شد و پس از سفرهای فراوان به [[یمن]] و مصر دیگر نقاط در اول سال 829 هجری به شیراز بازگشت.  


المولد الكبير، وهو في سيرة النبي.
==تالیفات==
تنوع موضوعات کتاب‌های او نشان‌دهنده تبحر علمی‌ اوست؛ او علاوه بر کتاب‌هایی در موضوع قرائت و علوم قرآن، کتاب‌های حدیثی، فقه و اصول، تاریخ و ادبیات که تعداد آثار او از نود کتاب فراتر برده که عبارتند از:
=== قرائت و تجوید ===
{{فهرست ستونی|3}}
* تحبیر التیسیر فی القراءات العشر، مطبوع
* تقریب النشر فی القراءات العشر، مطبوع
* التمهید فی علم التجوید، مطبوع
* طیبة النشر فی القراءات العشر، مطبوع
* المقدمة فیما علی قارئ القرآن أن یعلمه، المشهورة بالمقدمة الجزریة، مطبوع
* منجد المقرئین ومرشد الطالبین، مطبوع
* النشر فی القراءات العشر، مطبوع
* إتحاف المهرة فی تتمة العشرة
* أصول القراءات
* إعانة المهرة فی الزیادة علی العشرة
* الإعلام فی أحکام الإدغام، شرح فی أرجوزة أحمد المقری
* الألغاز الجزریة، وهی أرجوزة ضمنها أربعین مسألة من المسائل المشکلة فی القرآن
* الاهتداء إلی معرفة الوقف والابتدا
* تحفة الإخوان فی الخلف بین الشاطبیة والعنوان
* التذکار فی روایة أبان بن یزید العطار
* التقیید فی الخلف بین الشاطبیة والتجرید
* التوجیهات فی أصول القراءات
* جامع الأسانید فی القراءات
* الدرة المعنیة فی قراءات الأئمة الثلاثة المرضیة
* رسالة فی الوقف علی الهمز لحمزة وهشام
* العقد الثمین فی ألغاز القرآن المبین، شرح لقصیدته المسماة الألغاز الجزریة
* غایة المهرة فی الزیادة علی العشرة
* الفوائد المجمعة فی زوائد الکتب الأربعة
* نهایة البررة فیما زاد علی العشرة، نظم فی قراءة ابن محیصن والأعمش والحسن البصری
* هدایة البررة فی تتمة العشرة
* هدایة المهرة فی ذکر الأءمة العشرة المشتهرة
* البیان فی خط عثمان.
{{پایان}}


وظيفة مسنونة.
== کتب حدیثی ==
{{فهرست ستونی|3}}
* الأربعون حدیثاً
* الأولیة فی أحادیث الأولیة
* البدایة فی علوم الروایة
* تذکرة العلماء فی أصول الحدیث، مختصر جعله بدایة لمنظومته المسماة بالهدایة إلی معالم الروایة
* التوضیح فی شرح المصابیح، فی ثلاث مجلدات، وهو شرح مصابیح السنة للبغوی
* جنو الحصن الحصین، مختصر کتابه الحصن الحصین
* الحصن الحصین من کلام سید المرسلین، فی الأذکار والدعوات
* عدة الحصن الحصین، مختصر آخر للحصن الحصین
* عقد اللآلی فی الأحادیث المسلسلة العوالی
* القصد الأحمد فی رجال مسند أحمد
* المسند الأحمد فیما یتعلق بمسند أحمد
* المصعد الأحمد فی ختم مسند أحمد
* مفتاح الحصن الحصین، وهوشرح للحصن الحصین
* مقدمة علوم الحدیث
* الهدایة فی علم الروایة.
{{پایان}}


=وفات=
=== کتب تاریخی ===
{{فهرست ستونی|3}}
* الإجلاء والتعظیم فی مقام إبراهیم.
* أسنی المطالب فی مناقب علی بن أبی‌طالب
* مناقب الأسد الغالب مُمزق الکتائب، ومُظهر العجائب لیث بن غالب، أمیر المؤمنین أبی الحسن علی بن أبی‌طالب
* التعریف بالمولد الشریف
* عرف التعریف بالمولد الشریف، وهو مختصر کتابه التعریف
* ذات الشفا فی سیرة المصطفی ومن بعد من الخلفا
* ذیل طبقات القراء للذهبی
* الرسالة البیانیة فی حق أبوی النبی
* غایة النهایة فی أسماء رجال القراءات، وهو مختصر من کتاب طبقات القراء الکبیر للمؤلف
* فضل حراء
* مختصر تاریخ الإسلام للذهبی
* مشیخة الجنید بن أحمد البلیانی، من تخریج ابن الجزری
* نهایة الدرایات فی أسماء رجال القراءات، وهو طبقات القراء الکبیر.
{{پایان}}


وی در روز جمعه پنجم ربیع الاول سال 833 هجری قمری در خانه اش در بازار پینه دوزان شیراز درگذشت. او را در ۸۲ سالگی در دار القرآنی که در آنجا تأسیس کرده بود به خاک سپرده شد<ref>[https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%B2%D8%B1%D9%8A#cite_note-2 ابن الجزري]</ref>.
=== کتب دیگر ===
{{فهرست ستونی|3}}
* الإبانة فی العمرة من الجعرانة
* أحاسن المنن
* الإصابة فی لوازم الکتابة
* الاعتراض المبدی لوهم
* التاج الندی
* التکریم فی العمرة من التنعیم
* تکملة ذیل التقیید لمعرفة رواة السنن والأسانید
* الجوهرة فی النحو
* حاشیة علی الإیضاح فی المعانی والبیان لجلال‌الدین القزوینی
* الذیل علی مرآة الزمان للنوی
* الزهر الفائح فی ذکر من تنزه عن الذنوب والقبائح، وهی رسالة فی الحث علی الفضیلة
* شرح منهاج الأصول
* عوالی القاضی أبی نصر
* غایة المنی فی زیارة منی
* فضائل القرآن
* کفایة الألمعی فی آیة یا أرض ابلعی
* مختار النصیحة بالأدلة الصحیحة
* منظومة فی الفلک
* منظومة فی لغز
* المولد الکبیر، وهو فی سیرة النبی
* وظیفة مسنونة.
{{پایان}}


=پانویس=
==وفات==
{{پانویس|2}}
وی در روز جمعه پنجم ربیع الاول سال 833 هجری قمری در خانه‌اش در بازار پینه‌دوزان شیراز درگذشت. او را در ۸۲ سالگی در دار القرآنی که در آنجا تأسیس کرده بود به خاک سپرده شد<ref>[https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%B2%D8%B1%D9%8A#cite_note-2 ابن الجزری]</ref>.


[[رده: تصوف]]
==پانویس==
{{پانویس}}
{{علمای اسلام}}
[[رده:عالمان]]
[[رده:عالمان اهل سنت]]
[[رده:صوفیه]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۳ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۱۹:۰۰

ابن الجزری
عالمان اهل سنت.jpg
نام کاملشمس‌الدين‌ محمدبن‌ محمد بن‌ يوسف‌
نام‌های دیگر
  • ابن الجزری
  • شیخ مشایخ قراء
  • ابوالخیر
اطلاعات شخصی
سال تولد751 ق، ۷۲۹ ش‌، ۱۳۵۰ م
روز تولد25 رمضان
محل تولدجزیره ابن عمر در ترکیه
سال درگذشت833 ق، ۸۰۸ ش‌، ۱۴۳۰ م
محل درگذشتشیراز، ایران
دیناسلام، سنی
استادان
  • أبومحمد عبدالوهاب بن السلار
  • أحمد بن إبراهیم الطحان
  • عبدالوهاب القروی
  • أبوالفداء إسماعیل بن کثیر
  • و...
شاگردان
  • زین الدین الزبیدی
  • ابنه أبوبکر أحمد
  • محمود بن الحسین بن سلیمان الشیرازی
  • نجیب الدین عبدالله بن قطب بن الحسن البیهقی
  • و...
آثار
  • تحبیر التیسیر فی القراءات العشر، مطبوع
  • التقیید فی الخلف بین الشاطبیة والتجرید
  • تذکرة العلماء فی أصول الحدیث، مختصر جعله بدایة لمنظومته المسماة بالهدایة إلی معالم الروایة
  • و...

شمس‌الدين‌ محمدبن‌ محمد بن‌ يوسف‌ معروف به ابن الجزری شیخ مشایخ قراء امام شافعی و دارای جایگاه کم‌نظیر در علوم لحن و فنون قرائت تا اینکه به مقام امام القراء رسید. ابن جزری نه تنها در قرائت و قرائت عالم بود، بلکه در علوم مختلف مانند تفسیر، حدیث، فقه، اصول، توحید، بلاغت، صرف و نحو، لغت و غیره نیز صاحب‌نظر بود. او برای گسترش علم به انطاکیه و سپس به بورسای ترکیه سفر کرد و هنگامی که نزاع تیموریان با رومیان درگرفت، به منطقه ماوراء‌النهر و سپس به شیراز در ایران سفر کرد و افراد زیادی از محضر او بهره بردند.

نسب

محمد بن محمد بن محمد بن علی بن یوسف الجزری الدمشقی العمری الشیرازی الشافعی و کنیه او ابوالخیر و معروف به ابن جزری آن را به الجزری نسبت دادند که در المنح الفکریه نوشته شیخ ملاعلی القاری آمده است.

نسبش را مربوط به جزیره ابن عمر در شمال سوریه (در حال حاضر در ترکیه) همانطور که ابن المصنف ذکر کرده است و در قاموس آمده است: منطقه‌ای در شمال موصل که اطراف آن را رود دجله مانند هلال احاطه کرده است و مراد از ابن عمر منسوب به عبدالعزیز بن عمر مردی از اهل برقعید است و آن را بنا کرد و به او نسبت داده می‌شود. أبوالولید بن الشحنة الحنفی در تاریخ خود «روضة المناظر فی علم الأوائل والأواخر» به این امر تصریح کرده است. در کتاب الفوائد التجویدیة فی شرح المقدمة الجزریة آمده است مربوط به جزیره ابن عمر بن الخطاب ثعلبی در حدود سال 961 میلادی و بندر ارمنیان بوده است.

تولد و تربیت

او در روز جمعه شب شنبه 25 رمضان سال 751 ق، در خط القصاعین شام متولد شد. پدرش تاجر بود و تا چهل سالگی فرزندی نداشت. تا اینکه خداوند محمد را به او داد که کودکی بسیار باهوش بود و در 13 سالگی حافظ قرآن شد. او به علوم قرائات روی آورد و از نوابغ زمان خود در این علم و علمای شام و مصر و حجاز به صورت فردی و جمعی با استفاده از مطالب کتاب‌های فراوانی چون شاطبیة، التیسیر، الکافی، العنوان، الإعلان، المستنیر، التذکرة، التجرید و دیگر کتب مهم و مرجع استفاده نمود.

اساتید

اساتید وی در دمشق شخصیت های زیر بوده اند:

  • أبومحمد عبدالوهاب بن السلار
  • أحمد بن إبراهیم الطحان
  • أبوالمعالی محمد بن أحمد اللبان
  • أحمد بن رجب
  • أبو یوسف أحمد بن الحسین الکفری الحنفی
  • أبوالفداء إسماعیل بن کثیر صاحب التفسیر المعروف، و او اولین شخصی بود که به ابن جزری اجازه فتوا و تدریس را در سال 774 هـ داد.

اساتید وی در دمشق شخصیت های زیر بوده اند:

  • أبوبکر عبدالله بن الجندی
  • أبوعبدالله محمد بن الصائغ
  • أبومحمد عبدالرحمن بن البغدادی
  • عبدالوهاب القروی
  • ضیاءالدین سعدالله القزوینی
  • صلاح‌الدین محمد بن إبراهیم بن عبدالله المقدسی الحنبلی
  • البلقینی.

استاد وی در مدینه أبوعبدالله محمد بن صالح الخطیب الأنصاری، الإمام و مدرس در حرم نبوی(ص) بوده است.

شاگردان

  • زین الدین الزبیدی
  • ابنه أبوبکر أحمد که شرح طیبة النشر را دارد
  • محمود بن الحسین بن سلیمان الشیرازی
  • أبوبکر بن مصبح الحموی
  • نجیب الدین عبدالله بن قطب بن الحسن البیهقی
  • أحمد بن محمود بن أحمد الحجازی الضریر
  • المحب محمد بن أحمد بن الهایم
  • الخطیب مؤمن بن علی بن محمد الرومی
  • یوسف بن أحمد بن یوسف الحبشی
  • علی بن إبراهیم بن أحمد الصالحی
  • علی بن حسین بن علی الیزدی
  • موسی الکردی
  • علی بن محمد بن علی بن نفیس
  • أحمد بن إبراهیم الرمانی
  • عثمان بن عمر بن أبی‌بکر بن علی الناشری الزبیدی العدنانی شارح الدرة المضیة فی القراءات الثلاث.

ورود به تصوف

ابن جزری درباره خود می‌گوید: «در پوشیدن خرقه و پیوند آن با علی بن ابی طالب آن از گروهی به من رسید که به امید آنکه در گروه دوستداران و موالیان او در روز قیامت باشم. بدین گونه که خرقه را از دست أبی حفص عمر بن الحسن بن مزید بن أمیلة المراغی الحلبی المزی پوشیدم در روز سه شنبه دوازدهم شوال سال هفتاد و دو به من گفت که آن را از عزالدین ابی العباس احمد بن شیخ امام صالح الزاهد محی الدین ابراهیم بن عمر بن الفرج بن احمد بن شبور الواسطی فاروبی شیخ قرائت و تفسیر و عرفان در سال ششصد و نود گرفته است و شیخ عزالدینی که در سلسله تصوف به سه طریق ذکر شده است:احمدیه، قادریه و سهروردیه»[۱]

مناصب

او سال‌ها برای تعلیم و ترتیل در مسجد اموی به تلاوت می‌نشست. وی پس از درگذشت شیخ ابی‌محمد عبدالوهاب السلار و قاضی دمشق در سال 793 هجری قمری وصی شیخ اعظم الاقرا در ام صالح شد. قاضی شیراز نیز بود و در هر یک از مدارس آن برای قاریان مجموعه‌ای ایجاد کرد و دانش فراوانی در این زمینه بستر‌سازی و منتشر کرد که نام آن مجموعه‌ها را دارالقرآن نامید. رئیس قراء در العادلیه، سپس رئیس دارالحدیث اشرفیه. وی برای مدتی ریاست صالحیه را در بیت‌المقدس بر عهده داشت.

روایتی کوتاه از زندگی

حافظ بن حجر می‌گوید او به سرزمین رومیان رفت و مورد تکریم ملک ابی یزید بن عثمان قرار گرفت. بعد از مرگ ابی یزید با امیران تیموری ارتباط گرفت و بدین وسیله وارد ایران شد و در سال 807 از راه خراسان وارد شهر هرات شد و در سال 808 وارد شیراز شد و مدت زیادی به تدریس و منصب قضاوت علی‌رغم میل باطنی‌اش مشغول بود و در 822 به دعوت ابوالحسن اصفهانی راهی بصره شد که در بین راه قصد حج داشت ولی بدلیل مزاحمت راهزنان از آن باز ماند و در سال بعد به آن موفق شد و پس از سفرهای فراوان به یمن و مصر دیگر نقاط در اول سال 829 هجری به شیراز بازگشت.

تالیفات

تنوع موضوعات کتاب‌های او نشان‌دهنده تبحر علمی‌ اوست؛ او علاوه بر کتاب‌هایی در موضوع قرائت و علوم قرآن، کتاب‌های حدیثی، فقه و اصول، تاریخ و ادبیات که تعداد آثار او از نود کتاب فراتر برده که عبارتند از:

قرائت و تجوید

  • تحبیر التیسیر فی القراءات العشر، مطبوع
  • تقریب النشر فی القراءات العشر، مطبوع
  • التمهید فی علم التجوید، مطبوع
  • طیبة النشر فی القراءات العشر، مطبوع
  • المقدمة فیما علی قارئ القرآن أن یعلمه، المشهورة بالمقدمة الجزریة، مطبوع
  • منجد المقرئین ومرشد الطالبین، مطبوع
  • النشر فی القراءات العشر، مطبوع
  • إتحاف المهرة فی تتمة العشرة
  • أصول القراءات
  • إعانة المهرة فی الزیادة علی العشرة
  • الإعلام فی أحکام الإدغام، شرح فی أرجوزة أحمد المقری
  • الألغاز الجزریة، وهی أرجوزة ضمنها أربعین مسألة من المسائل المشکلة فی القرآن
  • الاهتداء إلی معرفة الوقف والابتدا
  • تحفة الإخوان فی الخلف بین الشاطبیة والعنوان
  • التذکار فی روایة أبان بن یزید العطار
  • التقیید فی الخلف بین الشاطبیة والتجرید
  • التوجیهات فی أصول القراءات
  • جامع الأسانید فی القراءات
  • الدرة المعنیة فی قراءات الأئمة الثلاثة المرضیة
  • رسالة فی الوقف علی الهمز لحمزة وهشام
  • العقد الثمین فی ألغاز القرآن المبین، شرح لقصیدته المسماة الألغاز الجزریة
  • غایة المهرة فی الزیادة علی العشرة
  • الفوائد المجمعة فی زوائد الکتب الأربعة
  • نهایة البررة فیما زاد علی العشرة، نظم فی قراءة ابن محیصن والأعمش والحسن البصری
  • هدایة البررة فی تتمة العشرة
  • هدایة المهرة فی ذکر الأءمة العشرة المشتهرة
  • البیان فی خط عثمان.

کتب حدیثی

  • الأربعون حدیثاً
  • الأولیة فی أحادیث الأولیة
  • البدایة فی علوم الروایة
  • تذکرة العلماء فی أصول الحدیث، مختصر جعله بدایة لمنظومته المسماة بالهدایة إلی معالم الروایة
  • التوضیح فی شرح المصابیح، فی ثلاث مجلدات، وهو شرح مصابیح السنة للبغوی
  • جنو الحصن الحصین، مختصر کتابه الحصن الحصین
  • الحصن الحصین من کلام سید المرسلین، فی الأذکار والدعوات
  • عدة الحصن الحصین، مختصر آخر للحصن الحصین
  • عقد اللآلی فی الأحادیث المسلسلة العوالی
  • القصد الأحمد فی رجال مسند أحمد
  • المسند الأحمد فیما یتعلق بمسند أحمد
  • المصعد الأحمد فی ختم مسند أحمد
  • مفتاح الحصن الحصین، وهوشرح للحصن الحصین
  • مقدمة علوم الحدیث
  • الهدایة فی علم الروایة.

کتب تاریخی

  • الإجلاء والتعظیم فی مقام إبراهیم.
  • أسنی المطالب فی مناقب علی بن أبی‌طالب
  • مناقب الأسد الغالب مُمزق الکتائب، ومُظهر العجائب لیث بن غالب، أمیر المؤمنین أبی الحسن علی بن أبی‌طالب
  • التعریف بالمولد الشریف
  • عرف التعریف بالمولد الشریف، وهو مختصر کتابه التعریف
  • ذات الشفا فی سیرة المصطفی ومن بعد من الخلفا
  • ذیل طبقات القراء للذهبی
  • الرسالة البیانیة فی حق أبوی النبی
  • غایة النهایة فی أسماء رجال القراءات، وهو مختصر من کتاب طبقات القراء الکبیر للمؤلف
  • فضل حراء
  • مختصر تاریخ الإسلام للذهبی
  • مشیخة الجنید بن أحمد البلیانی، من تخریج ابن الجزری
  • نهایة الدرایات فی أسماء رجال القراءات، وهو طبقات القراء الکبیر.

کتب دیگر

  • الإبانة فی العمرة من الجعرانة
  • أحاسن المنن
  • الإصابة فی لوازم الکتابة
  • الاعتراض المبدی لوهم
  • التاج الندی
  • التکریم فی العمرة من التنعیم
  • تکملة ذیل التقیید لمعرفة رواة السنن والأسانید
  • الجوهرة فی النحو
  • حاشیة علی الإیضاح فی المعانی والبیان لجلال‌الدین القزوینی
  • الذیل علی مرآة الزمان للنوی
  • الزهر الفائح فی ذکر من تنزه عن الذنوب والقبائح، وهی رسالة فی الحث علی الفضیلة
  • شرح منهاج الأصول
  • عوالی القاضی أبی نصر
  • غایة المنی فی زیارة منی
  • فضائل القرآن
  • کفایة الألمعی فی آیة یا أرض ابلعی
  • مختار النصیحة بالأدلة الصحیحة
  • منظومة فی الفلک
  • منظومة فی لغز
  • المولد الکبیر، وهو فی سیرة النبی
  • وظیفة مسنونة.

وفات

وی در روز جمعه پنجم ربیع الاول سال 833 هجری قمری در خانه‌اش در بازار پینه‌دوزان شیراز درگذشت. او را در ۸۲ سالگی در دار القرآنی که در آنجا تأسیس کرده بود به خاک سپرده شد[۲].

پانویس

  1. مناقب الأسد الغالب علی بن أبی‌طالب، تألیف:ابن الجزری، تحقیق: طارق الطنطاوی، مکتبة القرآن، مصر - القاهرة، ص25
  2. ابن الجزری