سازمان‌ها و مراکز اسلامی در فرانسه

از ویکی‌وحدت
سازمان‌ها و مراکز اسلامی در فرانسه

بر اساس قوانین فرانسه، فعالیت همهٔ ادیان در این کشور آزاد شناخته شده است، ولی هیچ‌گونه حقوق و یا مستمری و یا کمکی به گروه‌های مذهبی در نظر گرفته نشده است؛ بنابراین و بر اساس قوانین، دریافت هرگونه کمک و یا مساعدتی از دولت، خصوصا برای مسلمانان، غیر قابل تصور است. بر اساس قوانین موجود و آزادی‌های قانونی در این کشور، رفته‌رفته مسلمان‌ها دست به تشکیل سازمان‌ها و مؤسسات مذهبی و غیر مذهبی زده‌اند، تا جایی که در سال ۱۹۷۶ میلادی، بیش از ۲۰ مؤسسه مختلف به ثبت رسیده بود.

اقدام به تأسیس مراکز اسلامی

در کل فرانسه، حدود ۸ مسجد جامع وجود دارد که ازجمله می‌توان: مسجد پاریس مسجد کوچه پولونسو، مسجدالدعوه، مسجد لیون، مسجد گالینی، مرکز الزهرا بلال... نام برد. علاوه بر آن، می‌توان از حدود صد نمازخانه و نمازخانه‌های کوچکی که در مغازه‌ها، خانه‌ها، کارگاه‌هایی که در سراسر فرانسه به این امر اختصاص یافته، نام برد. در مجموع بیش از ۱۵۰۰ محل عبادت مختص مسلمانان وجود دارد که این تعداد در سال ۱۹۷۰ میلادی، ۳۳ عدد بود. با وجود این که مسلمانان علاقه زیادی در ساخت مساجد دارند، محدودیت‌های اداری، مانع بزرگی است و به همین خاطر است که مردم به طرف نمازخانه‌ها کشیده شده‌اند.

مسجد بزرگ پاریس

این مسجد جامع در سال ۱۹۲۶ میلادی، به خاطر حق‌شناسی از سربازان مسلمانی که در جنگ اول جان خود را فدای جمهوری فرانسه کردند، ساخته شده که در یکی از محلات پر جمعیت و فقیرنشین پاریس واقع شده است. مدیریت مسجد تا سال ۱۹۵۷ میلادی، به عهدهٔ فرانسوی‌ها بوده است. در این سال یک نفر الجزایری به نام «حمزه ابوبکر» برای مدیریت این مسجد منصوب شد. وی نیز در سال ۱۹۸۲ میلادی، بازنشسته شده، رسما اعلام کرد که از این به بعد، دولت الجزایر عهده‌دار مدیریت مسجد خواهد بود. در زمینهٔ رهبری مسلمانان فرانسه، بین مسجد پاریس و فدراسیون ملی مسلمانان فرانسه که ارتباطات نزدیکی با اتحادیه اسلامی و عربستان سعودی دارند، همواره رقابتی علنی وجود داشته است. به نظر می‌رسد مسجد پاریس در این راه امتیازاتی به‌دست آورده و از پشتیبانی دولت فرانسه نیز برخوردار گردیده است. به گفته ناظران، با توجه به اوضاع و احوال کنونی الجزایر، دولت فرانسه مایل است بتواند روی مسجد پاریس، به‌عنوان «ویترین تاریخی یک اسلام میانه‌رو»، حساب کند تا هم بتواند واکنش‌هایی را که از پیروزی احتمالی جبهه نجات اسلامی در فرانسه برانگیخته خواهد شد، درهم شکند و هم برای بازگشت رهبران کنونی الجزایر که در آن صورت از پاریس درخواست پناهندگی سیاسی خواهند کرد، مذاکره نماید.

مسجد جامع لیون

در سپتامبر ۱۹۹۴ میلادی، مسجد جامع بزرگ دیگری در لیون که دومین شهر بزرگ فرانسه است، افتتاح شد که هزینهٔ آن از طرف عربستان سعودی تامین شده بود. پیش از افتتاح این مسجد، مشاجراتی میان مسلمانان و غیرمسلمانان و مقامات شهری در گرفته بود و در نهایت قبول کردند که گلدسته مسجد کوتاه‌تر از نقشه طراحی شده، ساخته شود و از آن برای گفتن اذان استفاده نشود. در مراسم افتتاح، شارل پاسکوآ، وزیر کشور وقت، شرکت داشت که حضور وی بسیار پر معنی بود. وی در سخنان خود گفت: " از این پس لازم است یک اسلام فرانسوی داشته باشیم و مسلمانان این کشور باید هیچ عملی که مغایر با ضوابط جمهوری باشد، انجام ندهند".

مسجد الدعوه

در محله بیستم پاریس مسجدی وجود دارد که مسجد الدعوه یا «استالینگراد»[۱] خوانده می‌شود. بسیاری از ساکنان این محله مسلمان هستند. این مسجد از لحاظ وسعت، بزرگ‌ترین مسجد فرانسه است، ولی طوری ساخته شده که زیاد چشمگیر نیست. این مسجد یک انباری است که در اوایل ۱۹۸۰ میلادی، با پول عربستان سعودی خریداری شده است. امام این مسجد «العربی الکشاط» الجزایری است که به لحاظ سیاسی، مخالف رژیم نظامی الجزایر و هوادار جنبش اسلامی است، اما در عین حال، مخالف خشونت انقلابی است. وی اغلب در گفت‌و‌گوی بین مسلمانان و مسیحیان مشارکت دارد و مبلغ اسلامی تسامح‌گری است.

شورای مذهبی اسلام در فرانسه

در سال ۱۹۹۰ میلادی، «پیرژوکس»، وزیر وقت کشور، تصمیم به تاسیس شورای مطالعات اسلامی در فرانسه گرفت. این اقدام بدون تبلیغات به انجام رسید. هدف از این اقدام، استقرار نظامی است که به دنبال، سازگاری دیدگاه‌های مسلمانان و فلسفه جمهوری است. مواردی همچون رعایت رژیم غذایی مسلمانان در بیمارستان‌ها، زندان‌ها و غیره، برگزاری اعیاد مذهبی، تنظیم ذبح شرعی، اختصاص گروستان مسلمانان، از جمله پیشنهادهایی هستند که صورت تحقق به خود خواهند گرفت، اما ایده اصلی این است که به دولت توان کنترل مساجد و سازمان‌های وابسته به آنها را از طریق انتصاب امام مساجد و مدیریت اماکن مذهبی بدهد. شورای مذهبی اسلام در فرانسه به‌عنوان مجمع مرکزی اسلامی در فرانسه همانند یهودیت، به رسمیت شناخته شده است.

این شورا از بدو تاسیس، طیفی از سازمان‌های اسلامی، به‌خصوص فدراسیون با نفوذ ملی مسلمانان فرانسه، (FNMI) را در مقابل خود داشته است. اعضای شورا عمدتا افرادی هستند که سوابق بحث انگیزی دارند. بنابر ترکیب اولیه منصب شورا توسط «پیرژوکس» ۱۵عضو شورا، نه بر اساس اهمیت در جامعه مسلمانان، بلکه بر اساس سرشناس بودن گزینش شده‌اند و هیچ یک، عالِم مذهبی به معنای حقیقی نیستند که از آن میان، یک فرانسوی تازه مسلمان، نمایندگان انجمن متفکرین (bien pensantes) و به‌ویژه «تجینی هدام»، سرپرست پیشین مسجد پاریس و سفیر اسبق الجزایر در عربستان سعودی می‌باشند. در ژانویه ۱۹۹۲ میلادی، «تجینی هدام» به عنوان یکی از پنج عضو کمیته عالی کشور که قدرت را در الجزایر به دست گرفتند، انتخاب شد. این اقدام، خشم شورا را برانگیخت. شورا «یعقوب روتی» را که فرانسوی مسلمان شده است، به‌عنوان جایگزین وی نامزد کرد، اما در نهایت، «دلیل بوبکر»، پسر سرپرست سابق مسجد پاریس، به این پست انتخاب شد.

اتحادیه سازمان‌های اسلامی فرانسه

اتحادیه سازمان‌های اسلامی فرانسه که در سال ۱۹۸۳ میلادی، تاسیس گردید، یک ائتلاف جمعیت‌های محلی اسلامی است. اگر‌چه مرکز آن در پاریس است، در شرق و مرکز فرانسه نیز فعال است. سی جمعیت محلی به طور کامل حامی اتحادیه سازمان‌های اسلامی فرانسه هستند و هر کدام ده درصد سرمایهٔ خود را به سازمان اختصاص می‌دهند. همچنین در حدود ۵۰ جمعیت وابسته وجود دارد که ۵ درصد سرمایه خود را اختصاص می‌دهند. هر سازمان حق رای برای شورای اجرایی و هیات رئیسه ائتلاف دارد. هیات رئیسه متشکل از ۱۲ نفر از ملیت‌های مختلف می‌باشد. در سال ۱۹۹۰ میلادی، اعضای هیات رئیسه مغربی، تونسی، لبنانی، عراقی و فرانسوی بودند. علاوه بر کمک‌های جمعیت‌های محلی، اتحادیه سازمان‌های اسلامی فرانسه کمک‌های مالی از جامعه مسلمانان جهان، (Muslim World League) و اشخاص حقیقی از عربستان سعودی، کویت و امارات متحده عربی دریافت می‌دارد.

هدف اتحادیه

اگر چه رهبران این سازمان تحت تاثیر ایدئولوژی جنبش‌های بنیادگرای مصر و تونس هستند، آنها در هیچ فعالیت سیاسی در فرانسه شرکت نمی‌کنند. ترجیحا، هدف اصلی اتحادیه سازمان‌های اسلامی فرانسه، پیشرفت فرهنگ اسلامی با استفاده از ابزار قانونی و کمک به مسلمانان فرانسه برای انجام اعمال مذهبی‌شان است. رهبرانش به دنبال حمایت از جمعیت‌های اسلامی محلی جهت انجام فعالیت‌های مذهبی و آموزشی هستند. برای مثال، یک کمیسیون آموزشی به جمعیت‌های محلی جهت تدریس قرآن و عربی کتاب اهدا می‌کند. همچنین، آنها روش‌های آموزشی را که به‌ویژه مربوط به نیازهای کودکان مسلمان مقیم فرانسه است، توسعه داده‌اند. آنها می‌خواهند تا از این کودکان به‌وسیله رشد آنها در دین اسلام در برابر فریب‌های شیوه زندگی غربی حمایت نمایند. برای این هدف، آنها هر سال اردوهای تفریحی برای کودکان تشکیل می‌دهند که در برنامهٔ آنها آموزش قرآن وجود دارد. حدود ۶۰۰ خانواده به طور معمول در این فعالیت شرکت می‌کنند. در پایان سال ۱۹۹۱ میلادی، اتحادیه سازمان‌های اسلامی فرانسه با کمک‌های دریافتی از عربستان سعودی، نخستین مدرسهٔ مسلمانان را در فرانسه برای آموزش طلاب دایر نمودند. در نخستین سال فعالیت این مدرسه فقط ۷ دانش آموز مشغول تحصیل بودند که آنها نیز فرانسوی نبودند.

حمایت از اصل اسلام

اتحادیه همچنین از اصل اسلام در فرانسه به‌وسیله رشد دانش این دین حمایت می‌نماید. برای نمونه، به دنبال کسب اجازه وزارت کشور فرانسه بودند تا زنان مسلمان عکس‌های اوراق شناسایی‌شان را با حجاب بگیرند و از اجازه داشتن حجاب توسط دختران در مدارس کشور حمایت می‌نمایند. علاوه بر این، کنفرانسی را در خصوص اسلام در پاریس برگزار نمود که حدود ۵ هزار شرکت‌کننده گردهم آمدند و درباره اشکال مختلف اسلام در فرانسه و جهان بحث نمودند. اتحادیه سازمان‌های اسلامی فرانسه، یکی از ائتلاف‌های جمعیت‌های اسلامی در فرانسه است که دال بر اختلافات مسلمانان فرانسه است. اینها همچنین دلالت بر شروع پاسخ‌های سازمانی به تقاضاهای مسلمانان برای اسلام مقتدر در فرانسه و در عین حال که فعالیت‌هایشان سازمان می‌یابد، برای مشارکت مستقیم اجتماعی و سیاسی دارد.

التبلیغ و الدعوه

این سازمان که بیشتر به سازمان ایمان و عمل مشهور است، در سال ۱۹۲۷ میلادی، در هند تاسیس شد و در سال ۱۹۷۲ میلادی، شعبه‌ای در فرانسه تاسیس کرد. رهبری این سازمان را «محمد همانی» تونسی‌الاصل شصت ساله بر عهده دارد. مسجد عمر واقع در خیابان ژان پیر تیمبودر پاریس، مقر این سازمان است و هزینه‌های آن توسط عربستان سعودی و کشورهای خلیج فارس و پاکستان تامین می‌شود. این سازمان، مبلغ اسلامی ساده و قابل دسترسی کارگران مسلمان است و نقش بارزی در اسلامی‌کردن جمعیت مسلمانان فرانسه دارد. کارکنان آن همگی افراد داوطلب بوده و سازماندهی سمینارهای قرآنی و زیارت حج را بر عهده دارند.

فدراسیون ملی مسلمانان فرانسه

این فدراسیون در سال ۱۹۸۵ میلادی، تحت نظارت لیگ جهانی اسلام تاسیس شد و مجمع دارای بیش از یکصد اتحادیه و همین تعداد امام است و ریاست آن را «مصطفی دوگان»، ۳۸ ساله و فرانسوی ترکی‌الاصل بر عهده دارد. مرکز اروپایی پژوهشی و اطلاعات در خصوص اسلام، (Cerisi) بودجه‌اش را تامین می‌کند. فرانسوی‌های مسلمان شده، همچون یوسف لوکرک که رئیس این فدراسیون از ۱۹۸۹ میلادی، بود، به این فدراسیون تعلق دارند.

فدراسیون انجمن‌های اسلامی آفریقا

ریاست فدراسیون انجمن‌های اسلامی آفریقا، «کومورو آنتیل» را یک معلم فرانسوی سنگالی‌الاصل به نام «آمادو» درامه بر عهده دارد. این فدراسیون مبلغ اسلامی آرام و همچون آفریقا متاثر از زهدگرایی است. منطقه فعالیت این فدراسیون، پاریس، تورون و مارسی است. سنگال بخشی از بودجه فدراسیون را تامین می‌کند و بقیه بودجه، از سوی مسلمانان در ۴۷ مسجد و ۱۳ مدرسه قرآنی وابسته به آن تامین می‌گردد.

انجمن دانشجویان مسلمان فرانسه

در دهه ۱۹۶۰ میلادی، به مرور زمان با روندی که در جهت بیداری احساسات اسلامی در میان دانشجویان ایجاد شده بود، در یک سطح ملی، ائتلاف گروه‌های اسلامی، نظیر انجمن دانشجویان مسلمان فرانسه، در حال شکل‌گیری بود. هدف این سازمان، گردآوری دانشجویان مسلمان ملیت‌های مختلف در کنار یکدیگر بود؛ اگر‌چه بیشتر اعضایش را مغربی‌های مقیم فرانسه تشکیل می‌دادند.

گروه اسلامی فرانسه

در سال ۱۹۷۹ میلادی، یک دانشجوی تونسی از جمعیت دانشجویان مسلمان در فرانسه جدا شد و گروه دیگری با نام گروه اسلامی فرانسه را در والنسین در شمال فرانسه تاسیس نمود. هدف آن، توسعه سخنرانی‌های اسلامی به کارگران مهاجری بود که تحت تاثیر جماعت تبلیغی (سازمان فراملی آسیای جنوبی) بودند. این گروه از لحاظ فکری تحت تاثیر جریانات اسلامی معاصر در خاورمیانه، از قبیل اخوان‌المسلمین مصر، است که بیشتر از جماعت تبلیغی، درگیر مسائل سیاسی می‌باشد. هدف گروه اسلامی فرانسه همان‌طور که «ژیل کیپل» عنوان می‌دارد، "آموزش مجدد تئوریک و عمل به‌وسیله سخنرانی‌ها، کنفرانس‌ها و سازمان‌های اجتماعی می‌باشد که چشاندن طعم زندگی اسلامی تحت لوای شریعت است. " سازمان مرکزی در سال ۱۹۸۱ میلادی، به پاریس منتقل شد. گروه اسلامی فرانسه رسما به‌وسیله کمک‌های اعضا تامین می‌شود. انتشار و توزیع یک تقویم اسلامی و فعالیت‌هایی از قبیل برگزاری کنگره‌های سالانه در خصوص اسلام در فرانسه، کنفرانس‌ها و گردهمایی‌ها، یک نمایشگاه کتاب اسلامی و حج از دیگر منابع درآمد گروه می‌باشد. علاوه بر فعالیت‌های کاملا اسلامی، رهبران و اعضا در بسیاری از فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی شرکت می‌کنند. برای مثال، ورزش‌ها یک علاقه اصلی گردیده است. همچنین، به منظور ایجاد و تقویت همکاری میان کارگران مسلمان، اعضا تشویق می‌گردند تا با آنهایی که در بیمارستان‌ها و زندان‌ها هستند، ملاقات نمایند».

سایر سازمان‌های اسلامی

  1. گروه‌های وابسته به جنبش النهضه تونس.
  2. انجمن دوستی الجزایری‌های ساکن فرانسه.
  3. اتحادیه زنان مسلمان فرانسه.
  4. گروه‌های شیعی نزدیک به ایران.
  5. اتحادیه جوانان مسلمان که در ۱۹۸۷ میلادی، در شهر ویلربان تشکیل شده است.

از میان این سازمان‌ها، اتحادیه سازمان‌های اسلامی فرانسه و فدراسیون ملی مسلمانان فرانسه، عضو شورای مذهبی اسلام در فرانسه می‌باشند. این سازمان همان‌طور که اشاره شد، در سال ۱۹۹۰ میلادی، توسط وزیر کشور وقت، آقای «پیرژوکس» با عنوان نماینده و واسطهٔ رسمی مسلمانان در فرانسه تاسیس گردیده است.

تعلیم و تربیت اسلامی

در فرانسه مدارسی تحت عنوان مدارس اسلامی وجود ندارد. از اواخر دهه ۱۹۸۰ میلادی، اکثر مساجد اقدام به تدریس دروس اسلامی برای دانش‌آموزان مسلمان کرده‌اند که برای مسلمانان شمال آفریقا، شامل تدریس زبان عربی و آموزش قرآن و فقه است. آموزش زبان عربی، سال‌ها قبل یعنی در دهه ۱۹۷۰ میلادی، به طور رسمی در مسجد مرکزی پاریس آغاز شد و کنسولگری مراکش نیز از همان سال‌ها، آموزش زبان عربی را به طور رسمی آغاز کرد.

پانویس

  1. نام ایستگاه مترو که نزدیک آن مسجد است.