سوره اعراف

نام	سوره اعراف
شماره سوره	۷
ترتیب نزول	۳۹
جزء	۸ و ۹
مکی/مدنی	مکی
تعداد آیات	۲۰۶
تعداد کلمات	۳۳۴۶
تعداد حروف	۱۴۴۳۷

سوره اعراف هفتمین سوره و از سوره‌های مکی قرآن است که در جزء هشتم و نهم قرآن جای دارد. این سوره به سبب بازگویی ماجرای اصحاب اعراف در روز قیامت بدین نام خوانده شده است.

سوره اعراف همانند دیگر سوره‌های مکی، بیشتر ناظر به بحث از مبدأ و معاد، اثبات توحید، دادگاه رستاخیز، مبارزه با شرک، تثبیت مقام و موقعیت انسان در جهان آفرینش است. هدف این سوره نیز تقویت عقیده و مبانی ایمان در مسلمانان دانسته شده است. سوره اعراف به پیمان‌هایی که خدا از انسان‌ها در مسیر هدایت و صلاح گرفته، از جمله در عالم ذر اشاره می‌کند و برای نشان دادن شکست و ناکامی اقوامی که از مسیر توحید منحرف شده‌اند، به سرگذشت اقوام پیشین و از بین رفتن اقوام گذشته پیامبرانی همچون نوح، لوط و شعیب می‌پردازد.

در این سوره داستان سجده نکردن شیطان در آیه‌های ۱۱ الی ۲۵ آمده است. آیه ۴۶ درباره اصحاب اعراف، آیات ۵۴ تا ۵۶ معروف به آیه سخره و آیه ۱۷۲ معروف به آیه میثاق از آیات نامدار سوره اعراف است.

اعراف

جمع عرف (بر وزن قفل) و آن به معنی يال اسب، کاکل خروس، و قسمتهای بلند کوه و تپه است.

مفهوم کلی سوره

• اصول دعوت پيامبران (توحيد، نبوت و معاد)؛
• سرگذشت پيامبران (آدم، نوح، لوط و...)؛
• شناخت نامه ی اعراف، عرش، ميزان و عالم ذرّ؛
• عدالت‌گرايی و قرآن دوستی.

اسامی سوره

1. اعراف،
2. المص،
3. ميقات،
4. ميثاق.

علت نام‌گذاری

1. «سوره اعراف»؛ به خاطر اينکه لفظ اعراف در آيه چهل‌وهشتم اين سوره آمده است.
2. «سوره المص» بعضی از سوره‌هايی که با حروف مقطعه شروع شده‌اند با اسم همان حروف مقطعه شان نام‌گذاری شده‌اند؛ مثل سوری اعراف که «المص» هم ناميده شده است.
3. «سوره ميقات»؛ به خاطر اينکه ذکر ميقات حضرت موسی در آيه يکصدوچهل‌وسوم اين سوره آمده است.
4. «سوره ميثاق»؛ به خاطر اينکه ذکر عهد و ميثاق الست در آيه يکصدوهفتادودوم اين سوره آمده است.

تعداد آيات و کلمات و حروف

• سوره اعراف دويست‌وشش آيه دارد.
• سوره اعراف سه‌هزاروسيصدوبيست‌وپنج کلمه دارد. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات سوره‌های قرآن مختلف است)
• سوره اعراف چهارده‌هزاروسيصدوده حرف دارد. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف سوره‌های قرآن مختلف است)

محتوا و موضوعات

خداوند متعال در آغاز سوره اعراف اشاره کوتاه و محکمی به مساله مبدء و معاد کرده. سپس برای احيای شخصيت انسان، داستان آفرينش آدم را با اهميت فراوان شرح می‌دهد. بعد پيمانهايی را که خدا از فرزندان آدم در مسير هدايت و صلاح گرفته يک يک برمی شمرد.

سپس برای نشان دادن شکست و ناکامی اقوامی که از مسير توحيد و عدالت و پرهيزگاری منحرف می‌شوند، و هم برای نشان دادن پيروزی مومنان راستين، سرگذشت بسياری از اقوام پيشين و انبيای گذشته مانند نوح و لوط و شعيب را بيان کرده و با سرگذشت مشروح بنی اسرائيل و مبارزه موسی با فرعون پايان می‌دهد. و در آخر سوره بار ديگر به مساله مبدء و معاد باز می‌گردد و انجام و آغاز را بدين وسيله تکميل می‌کند.

فضائل، خواص و ثواب قرائت

بهره‌مندی از شفاعت حضرت آدم؛

ابی‌بن‌کعب از پيامبر‌گرامی اسلام روايت کرده است که هر کس سوره اعراف را بخواند، خداوند ميان او و شيطان پرده‌ای قرار می‌دهد و روز قيامت حضرت آدم شفيع اوست.

عدم حزن و حساب در قيامت

عياشی به اسناد خود از ابوبصير، از امام صادق روايت کرده است که هر کس سوره اعراف را در هر ماه بخواند، روز قيامت از کسانی است که آنان را بيمی نيست و محزون نمي‌شوند و اگر در هر روز جمعه بخواند، از کسانی است که در روز قيامت حساب ندارند.

شهادت در قيامت

امام صادق فرمود: در اين سوره آيات محکمه وجود دارد. قرائت و عمل به آن را ترک نکنيد که روز قيامت برای کسانی که قرائت کرده‌اند، شهادت خواهد داد.

محل و زمان نزول

• سوره اعراف مکی است. از قتاده و ضحاک روايت شده است که اين سوره مکی است، بجز آيه‌های «وَ سْئَلْهُمْ عَنِ الْقَرْيَةِ... بِما کانُوا يَفْسُقُونَ» (163 تا 165) که در مدينه نازل شده‌اند .
• تاريخ نزول سوره اعراف در ما بين هجرت مسلمانان به حبشه و اسراء است.

نزول اين سوره قبل از سوره جن و پس از بازگشت رسول اکرم از سفر تبليغی طائف در سال دهم بعثت بوده است.

فضای نزول

با توجه به نزول سوره اعراف در سال دهم بعثت می‌توان دريافت که در اين دوران مشرکان مکه سخت ترين مخالفتها را با پيامبر روا داشته و از هيچ کوششی برای جلوگيری از انتشار دعوت توحيدی رسول خدا کوتاهی نمی کردند که يک نمونه آن محاصره اقتصادی سه ساله در شعب ابی طالب بود. در چنين شرايطی سوره مبارک اعراف نازل شد تا بار ديگر عهدی را که خداوند از آدميان گرفته است تا او را بپرستند و چيزی را شريک او قرار ندهند به آنان يادآور شود و سرنوشت امتهای عهد شکن پيشين و مکذبان پيامبران را خاطرنشان سازد، از اين رو بايد گفت سوره اعراف برای تبيين اهميت پايبندی انسانها به عهدی که با خدا بسته بودند فرود آمد.

ويژگي

سوره اعراف يکی از هفت سوره طولانی قرآن (سبع طوال) می‌باشد. اقوال در سبع طوال هم مختلف است به گفته بعضی سوره‌های بقره، آل عمران، نساء، مائدة، انعام، اعراف و أنفال به همراه توبه را سبع طوال می‌گويند ولی برخی ديگر هفتمی را يونس می‌دانند و معتقدند که انفال و توبه جزو آنها نيست (اين قول سعيد بن جبير می‌باشد) روايت از رسول خدا نقل شده که فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جای تورات و سوره‌های مئين را به جای انجيل و سوره‌های مثانی را به جای زبور به من داد، و پروردگارم مرا با دادن سوره‌های مفصّل فزونی بخشيد.

سوره اعراف اولين سوره بلند قرآن کريم در ترتيب نزول، بلندترين سوره مکی، و اولين سوره‌ای است که داستان‌های پيامبران را به تفصيل بيان می‌کند.

سوره اعراف اولين سوره‌ای است که در چينش فعلی قرآن، با نام حروف مقطعه (المص) خوانده شده است.

توضيح آن که بيست‌ونه سوره از سور قرآن با حروف مقطعه شروع شده‌اند که غير از بقره و آل عمران، همگی مکی اند. بعضی از اين سوره‌ها نيز با حروف مقطعه شان نام‌گذاری شده‌اند؛ مثل سوری اعراف که «المص» هم ناميده شده است.

آخرين آيه اين سوره (آيه 206) سجده تلاوت دارد.

منبع

برگرفته از سایت معرفی سوره اعراف - پایگاه جامع قرآنhttps://quran.inoor.ir