سازمان وحدت آفریقا
| نام | سازمان وحدت آفریقا |
|---|---|
| به زبان رسمی | اتحادیه الاتحاد الافریقی |
| به انگلیسی | Organization of African Unity |
| به اختصار | OAU |
| تاریخ تاسیس | در تاریخ ۲۵ ماه مه ۱۹۶۳ میلادی |
| مقر | اتیوپی • آدیس آبابا |
| نام فعلی | اتحادیه آفریقا |
| کشورهای مؤسس اتحادیه | همه کشورهای قاره آفریقا به جز مراکش |
سازمان وحدت آفریقا یک سازمان بین‌المللی است که در در 25 مه 1963 در آدیس آبابا پایتخت اتیوپی به وجود آمد. هدف‌های آن به موجب مادۀ دوم منشور سازمان عبارت بود از:
پیشبرد اتحاد و همبستگی دولت های آفریقایی؛ و برافکندن هر نوع استعمار از آفریقا.
برای تنظیم روابط کشورها پاره ای اصول کلی نظیر، تساوی مطلق کشورهای عضو، عدم توسل به خرابکاری در کشورهای یکدیگر، عدم تغییر سرحدات، و حل و فصل اختلافات از طریق مسالمت آمیز پیش بینی شده بود. سازمان دارای 53 کشور عضو بود. آفریقای جنوبی در سال 1994 به آن پیوست و جنبش آزادی بخش صحرا (پولیساریو) نیز از سال 1982 به آن ملحق شد. به علت وجوه افتراق فراوان در میان اعضاء طرح‌های سازمان اکثر با شکست مواجه گردید. در پی تشکیل آخرین اجلاس سازمان در آفریقای جنوبی (ژوئیه 2002)، سازمان وحدت آفریقا رسما منحل و اتحادیه آفریقا جایگزین آن شد.
تشکیل سازمان وحدت آفریقا (1342)
بیشتر دولتهاى قاره آفریقا در دهه 1960 تا 1970 م. به استقلال رسیدند و تقریبا تا قبل از این تاریخ بین‌ملت‌هاى آفریقایى رابطه بین‌المللى وجود نداشت. با این حال دولتهاى مستقل آفریقایى حتى پیش از 1960 م. براى برقرارى همکارى بین‌خود اقداماتى کرده بودند که ثمره آنها محدود به تشکیل چند سازمان منطقه اى بود که مهمترین آنها، سازمان وحدت آفریقا U.A.O می‌باشد.
سازمان وحدت آفریقا در 25 مه 1963 با کوشش فراوان‌هایله سلاسى امپراتور اتیوپى در آدیس آبابا تشکیل شد. و اولین هدفش را کمک به استقلال گروه‌هاى پرشمارى از اقوام آفریقایى که هنوز مستعمره بودند - اعلام نمود در مرحله دوم سازمان قصد داشت تمام کشورهاى آفریقا را در چهارچوب یک سیاست متحد یا فدراسیون واحد قرار دهد و به همین دلیل نام سازمان وحدت آفریقا را براى تمام خود انتخاب کرد.
سازمان مزبور در آغاز 26 عضو، و اندکى بعد به 32 عضو رسید و با آزاد شدن تاریخى سرزمینهاى آفریقایى شمار اعضاى آن به 49 و سپس به عضویت تمام کشورهاى مستقل آفریقا تعداد آن به 50 عضو بالغ شد سازمان وحدت آفریقا بر پنج اصل استوار است:
- برابرى مطلق دولتهاى عضو در سازمان.
- دخالت نکردن در امور داخلى کشورهاى دیگر.
- غیر قابل تغییر بودن که دولتهاى استعمارگر برقرار کرده و دولتهاى آفریقایى مستقل وارث آنها شده‌اند.
- حل اختلاف در چهار چوب کامل آفریقایى از راه گفتگو، میانجیگرى، آشتى یا داورى.
- شناسایى ویژگیهاى منطقه اى براى دولتهاى مناطق مختلف قاره و اجازه تاءسیس تشکیلات منطقه اى براى همکارى و بهره جویى از این ویژگیها.
ارکان سازمان وحدت آفریقا
این سازمان داراى یک کنفرانس سران، یک شوراى وزیران و یک دبیرخانه است.
کنفرانس سران
از رؤساى دولتهاى عضو تشکیل می‌شود که سیاست کلى را تعیین مى‌کند. این کنفرانس هر سال یک اجلاس دارد؛ راءى گیرى در کنفرانس با اکثریت 3/2 اعضا می‌باشد.
شوراى وزیران
از وزراى کشورهاى عضو، معمولا وزیران امور خارجه به وجود مى‌آید، که سالى دو اجلاس دارد. وظیفه اساسى شوراى وزیران، مشخص کردن موضوع‌هایى است که در کنفرانس سران باید تصمیم‌گیرى شود و نیز اجراى تصمیمات متخذه در کنفرانس سران از وظایف آنها مى‌باشد.
دبیرخانه
این سازمان داراى یک دبیر کل و تعدادى کارمند بین‌المللى است که وظایف ادارى سازمان را دارند. علاوه بر اینها سازمان وحدت آفریقا داراى یک کمیته آفریقاى آزاد است که عهده دار مطالعه راههاى کمک به اقوام آفریقایى غیر آزاد است. همچنین این سازمان داراى یک کمیسیون میانجیگرى، آشتى و داورى براى رفع اختلاف‌هاى اعضاء می‌باشد.
روزها و رویدادها
در زمان جمال عبدالناصر، قاهره نه فقط کعبه جنبشهاى رهایى بخش عرب شد، بلکه پایتختى براى آفریقاى مبارز گردید. در قاهره کنگره‌هاى بزرگ بین‌المللى تشکیل می‌شد، به طور مثال کنفرانس دوم سران سازمان وحدت آفریقا (U.A.O) در سال 1964 در آنجا تشکیل شد. جمهورى متحده عربى به ملت کنگو در مبارزه اش با امپریالیستها و همچنین به انقلاب ملت الجزایر کمک مادى و نظامی کرد. عبدالناصر معتقد بود که کمک به ملل دیگر براى جمهورى متحده عرب یک تکلیف انقلابى است. رابطه اى دوستانه، عبدالناصر را به بسیارى از رهبران ترقی‌خواه ملل دیگر پیوند می‌داد. ساسونگیسو رییس جمهور اسبق کنگو، یکى از رؤ ساى اولیه این سازمان بود و در سال 1987 کنت کائوندا رییس جمهور سابق زامبیا ریاست آن را به عهده گرفت. سازمان وحدت آفریقا بیستمین اجلاس خود را در نوامبر 1984 در آدیس آبابا تشکیل داد و جولیوس نایره ره رییس جمهور اسبق تانیزانیا در این وقت به عنوان رییس سازمان آن انتخاب شد؛ سازمان آزدایبخش صحرا در همین زمان به عضویت این سازمان پذیرفته شد اما، مراکش از عضویت آن خارج و زئیر (کنگو عضویت خود را در آن به تعلق درآورد.
به دلیل جنگ صحرا با مراکش کشورهاى مالاوى، گینه، کومور، و سودان مخالف این مساءله بودند که صحرا به عنوان یک کشور مستقل، عضو سازمان وحدت آفریقا باشد. تاءسیس وحدت آفریقا عملى بود صلح جویانه که سبب بالارفتن حیثیت آفریقا شد؛ بویژه در خارج از قاره آفریقا به آن احترام و قدرت چانه زدن سیاسى بیشترى بخشید. هر چند سازمان وحدت آفریقا بر اساس اصل عدم دخالت در امور داخلى کشورهاى عضو که منشور خود سازمان آن را جایز شمرده بود، در بحرانهاى دردناک و رقت انگیز کنگو بیافرا، سودان، روآندا و بوروندى نتوانست مستقیم اعمال قدرت نماید، اما در منازعات سخت مرزى کشورهاى همسایه میانجیگرى‌هاى ثمربخش به عمل آورد، که میتوان موارد سودان و حبشه، الجزایر و مراکش را ذکر کرد. به هر حال وجود سازمان وحدت آفریقا با همه مشکلات موجود نقطه اتکاى گران قیمتى براى افریقا در زمینه‌هاى بین‌المللى با پنجاه دولت عضو خود می‌باشد و در ضمن بزرگترین گروه یکپارچه سازمان ملل را تشکیل می‌دهد.
سازمان در هدف اول خود یعنى به کمک به استقلال کشورهاى غیر مستقل آفریقایى، موفق بوده است، گرچه باید این توفیق را تا حدود زیادى به شرایط مساعد زندگى بین‌المللى در قرن اخیر نسبت داد که در آن تمام عوامل را جهت از میان برداشتن استعمار به شکل دیرینه خود به کار افتاد. در مورد ایجاد فدراسیون وسیعى از دولتهاى آفریقایى نیز نقش مهم سازمان گرد آوردن تمام کشورهاى مستقل قاره در قالب انکارى است اما را رسیدن به وحدت میان دولتهاى عضو (اگر اصلا چنین اندیشه اى عملى باشد) هنوز بسیار دراز است بویژه که مسائل متعدد و دشوارى در نقاط مختلف قاره وجود دارند که دولتهاى منطقه را رو در روى یکدیگر قرار می‌دهند به طورى که در چندین مورد، این اختلاف‌ها به صورت جنگ علنى ظاهر شده است. براى مثال میتوان به اختلاف‌هاى به صورت جنگ علنى ظاهر شده است. براى مثال میتوان به اختلاف‌هاى متعدد دولتهاى عرب آفریقاى شمالى، کشورهاى منطقه دریاى سرخ، یا کشمکش‌هاى آفریقاى جنوب غربى اندیشید که هر یک به تنهایى سد بزرگى در راه هدفها و فعالیت‌هاى سازمان وحدت آفریقا می‌باشند.
تا چندى پیش رقابت شدید دو دولت بزرگ یعنى آمریکا و شوروى در آفریقا، به اختلاف‌هاى موجود میان دولتهاى آفریقایى و مسائل تبعیض نژادى، قحطى و خشکسالى و موضوعها و مسائلى نظیر آنها افزوده شد و سازمان وحدت آفریقا را با دشواریهاى عظیم روبرو ساخت.
در زمینه ایدئولوژى، آفریقا در برابر سرمایه دارى غرب و کمونیسم شرق، سوسیالیسم آفریقایى را عرضه کرده و در زمینه اقتصادى و سیاسى نى عدم وابستگى را اختیار نموده است تا ثابت کند که آفریقا حاضر نیست اصالت نظامها و ترکیبهاى اجتماعى خود را با دیگرانى که با سنن اجتماعى، فرهنگى و نیازهاى اصلى آن بیگانه اند، تعویض کند.