الصواعق المحرقة فی الردّ علی اهل البدع و الزندقة (کتاب)

از ویکی‌وحدت
نسخهٔ تاریخ ‏۱۶ مارس ۲۰۲۲، ساعت ۲۲:۴۸ توسط Hadifazl (بحث | مشارکت‌ها) (جایگزینی متن - 'روش ها' به 'روش‌ها')


کتاب الصواعق المحرقه فی الرد اهل البدع والزندقه
کتاب الصواعق المحرقه فی الرد اهل البدع والزندقه
نام نویسنده ابن حجر هیتمی
موضوع عقیده
زبان کتاب عربى‌
ناشر دار الرساله
سال نشر 1997 میلادی
تعداد جلد تک جلدی
مکان چاپ لبنان

الصواعق المحرقة فی الردّ علی اهل البدع و الزندقة (نوشته حدود ۹۵۰ ه‍.ق) از آثار ابن حجر هیتمی، فقیه شافعی است. او در مقدمهٔ کتاب می‌نویسد که از او درخواست کتابی در حقانیت خلفای اول و دوم شده است. و از او خواستند تا در رمضان سال ۹۵۰ ه‍.ق در مسجدالحرام آن را بخواند چرا که شیعیان بسیاری در آن هنگام در مکه حضور داشتند. او بعدها بر کتاب الحاقاتی نوشت و آن را الصواعق المحرقة نامید.

ردّیه بر کتاب

چند ردّیه بر این کتاب نوشته شده‌است که مهمترین آنها عبارتند از:

نظر آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی نسبت به این کتاب

الصواعق المحرقة على اهل البدع و الضلال و الزندقه عنوان کتابى است که توسط شهاب‌الدین ابوالعباس احمد بن محمد بن على بن حجر هیتمى سعدى انصارى شافعى (909ـ974ق) براى ردّ و ابطال عقاید و تاریخ تشیّع نگاشته شده است.

نویسنده کتاب که شیعه را اهل بدعت و ضلالت می داند، على رغم داشن اطلاعات کافى از منابع و ادله معتبر مبنى بر حقانیت ولایت و خلافت اهل بیت پیامبر(صلى الله علیه وآله)، به مخالفت با کتاب خدا و سنت رسول خدا برخاسته و ضرورى‌ترین حقایق قرآنى و نبوى را نیز انکار کرده و حتى آنها را اهل بدعت معرفى کرده است.
او با استناد به تعدادى احادیث ضعیف و حتى جعلى درباره فضایل و عدالت صحابه رسول خدا، به توهین و اسائه ادب به پیشگاه اهل بیت پیامبر(علیهم السلام) و شیعیان آن بزرگواران پرداخته است. از آنجا که مراد از اهل البدع و الضلال شیعه است، معاصران اهل سنت در تصحیح و چاپ این کتاب، عنوان الصواعق المحرقة على اهل الرفض و الضلال و الزندقة را انتخاب کرده‌اند.

او در این کتاب سه مقدمه به ترتیب زیر نگاشته و سپس به اصل مطالب خود پرداخته است: مقدمه اول، انگیزه تألیف کتاب که احادیثى درباره سبّ و لعن اصحاب پیامبر و مجازات دنیوى و اخروى آن جمع کرده است; مقدمه دوم، درباره وجوب نصب امام توسط خود اصحاب رسول خدا پس از رحلت ایشان (و البته بلافاصله بعد از رحلت که هنوز بدن مطهر آن بزرگوار تجهیز نشده !!!) است; مقدمه سوم، روش‌هاى نصب امام ونقد نظر شیعه در این باره است. او پس از این سه مقدمه، کتاب خود را در یازده باب تنظیم کرده و در ذیل هر باب چند فصل آورده است. سپس تتمّه اى را در تحت چند باب ذکر کرده است. عناوین بابهاى اصلى کتاب به ترتیب زیر است: - باب اول: کیفیت خلافت ابوبکر و استدلال بر درستى آن; باب دوم: که عنوان مخصوصی براى آن ذکر نشده است; باب سوم: اثبات افضل بودن ابوبکر از سایر صحابه; باب چهارم: خلافت عمر; باب پنجم: اثبات فضایل و خصوصیات عمر; باب ششم: خلافت عثمان ; باب هفتم: فضایل عثمان ; باب هشتم: خلافت على(علیه السلام) که این باب در فهرست کتاب نیامده و در متن کتاب نیز مشخص نیست و هیتمى به طور عمدى عنوان آن را با مسئله قتل عثمان ترکیب کرده است; باب نهم: حالات و فضایل على(علیه السلام); باب دهم: خلافت امام حسن و فضایل ایشان; باب یازدهم: فضایل اهل بیت پیامبر(علیهم السلام) و آیات نازل شده در حق ایشان.

از بزرگترین تناقض گویى هاى او در این کتاب این است که: به نقل از احمد بن حنبل مدعى است براى هیچ کس مثل على(علیه السلام) فضائل و مناقب نقل نشده است و از طرفى ابوبکر را افضل صحابه معرفى کرده است. البته او هیچ ملاک صریح و صحیحى براى تشخیص افضل بودن صحابه به دست نداده و صرفاً اجماع را ملاک دانسته و مدعى اجماع شده است. در حالى که اجماع علماى اسلام بر این است که على بن ابى طالب(علیه السلام) داراى فضائلى است که هیچ یک از اصحاب آن فضائل را دارا نیستند. با این وصف دیگر نوبت به مقایسه بین اصحاب و تعیین افضل نمى رسد. وانگهى هیتمى براى فرار از قبول افضلیت آن حضرت به نشر فضایل درباره اشخاص دیگرى مثل ابوبکر و عمر پرداخته است با این توجیه که این کار به خاطر مصالح عمومى مسلمین و دورى از فتنه هاى احتمالى صورت مى گیرد و این در واقع نوعى انکار فضائل امیرالمؤمنین(علیه السلام) است. البته مطالب و نظرات هیتمى در این کتاب از تیغ برّان نقادان و اهل نظر در امان نمانده و علماى بزرگ شیعه کتاب هاى فراوانى در ردّ آن نوشته اند.

چاپ کتاب در کشورهای مختلف

کتاب الصواعق بارها در کشورهاى اسلامى مثل مصر، لبنان و عراق چاپ شده است.

منابع

  1. خیرالدین زرکلى، الأعلام، بیروت، دارالعلم للملایین، چ 8، 1989م، ج1، ص234; ج6، ص234.
  2. قاسم نور الله تسترى، الصوارم المهرقة فی نقد الصواعق المحرقة، تحقیق محدث ارموى، تهران، 1327ش.
  3. ابن العماد حنبلى، شذرات الذهب فى أخبار من ذهب، تحقیق الأرناؤوط، دمشق و بیروت، دار ابن کثیر، 1406ق.
  4. شیخ آقا بزرگ تهرانى، الذریعة الى تصانیف الشیعة، قم، اسماعیلیان، 1408ق.
  5. ابو العباس ابن حجر هیتمى، الصواعق المحرقة على اهل الرفض و الضلال والزندقة، تحقیق عبدالرحمن بن عبدالله ترکى و کامل محمد خراط، بیروت، مؤسسة الرسالة، 1997م، (دو مجلد).
  6. ـ میرزا عبدالله افندى تبریزى، تعلیقة أمل الآمل، قم، کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى.

پانویس

  1. فکرت، «ابن حجر هیتمی»، دائرةالمعارف اسلامی، ۳:‎ ۳۳۱–۳۳۳.
  2. فکرت، محمدآصف (۱۳۶۹). «ابن حجر هیتمی». در سید محمدکاظم موسوی بجنوردی. دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.