اخوان المسلمین بزرگترین جنبش اسلامی معاصر (کتاب)
کتاب اخوان‌المسلمین، بزرگترین جنبش اسلامی معاصر به خاطر دقتنظر و بیطرفی محقق و نزدیکی نگارش آن در دوران تأسیس و شکوفایی فعالیت اخوان‌المسلمین در جهان عرب، از اهمیت و ارزش خاصی برخوردار است و به عقیده مترجم اندیشمند آن، این اثر در کنار کتاب «جمعیت اخوان‌المسلمین» (the society of muslim brother) پروفسور ریچارد میشل، استاد تاریخ دانشگاه میشیگان، از مهمترین منابع درباره شناخت و تاریخ شکلگیری حرکت اخوان‌المسلمین هستند.
| نام کتاب | اخوان‌المسلمین، بزرگترین جنبش اسلامی معاصر |
|---|---|
| نام اصلی کتاب | الاخوان المسلمون، کبری الحرکات الاسلامیه المعاصره |
| نویسنده | اسحق موسی الحسینی |
| ترجمه | سید‌هادی خسروشاهی |
| موضوع | مصر - تاریخ 1919م - جنبش‌های اسلامی - اخوان‌المسلمین (مصر) |
| سال نشر | 1395 |
| ناشر | اطلاعات |
| نوبت چاپ | چهارم |
| قطع | وزیری (شومیز) |
| تعداد صفحات | 300 صفحه |
| تیراژ | 1050 نسخه |
درباره کتاب
اثر حاضر سومین مجلد از مجموعه ((حرکت‌های اسلامی معاصر)) است که در آن جنبش بزرگ ((اخوان‌المسلمین)) معرفی شده است.
مباحث کتاب در دو بخش ((حسن البنا و اخوان‌المسلمین)) و ((اخوان‌المسلمین و عبدالناصر))، و پانزده فصل با عناوین زیر تنظیم شده است.
بخش اول: 1. آغاز جنبش 2. رشد و توسعه 3. شخصیت حسن البنا 4. اصول اخوان‌المسلمین 5. دستاوردها 6. اخوان‌المسلمین و سیاست 7. جنبش اخوان‌المسلمین در خارج مصر 8. تجزیه و تحلیل.
بخش دوم: 1. حسن اسماعیل الهضبی 2. اخوان‌المسلمین و ملک فاروق 3. اخوان‌المسلمین و ارتش 4. اخوان‌المسلمین و انقلاب 5. اخوان‌المسلمین و سازمان مخفی 6. اخوان‌المسلمین، محمد نجیب و کمونیست‌ها 7. اخوان‌المسلمین پس از انحلال.
در صفحات پایانی، یادداشت‌های مترجم، ارجاعات و فهرست وقایع به ترتیب وقایع آمده است.[۱]
مشخصات کتاب
چاپ چهارم کتاب «اخوان‌المسلمین، بزرگترین جنبش اسلامی معاصر» در 300 صفحه، قطع وزیری، تیراژ 1050 نسخه و قیمت ۱۴۰۰۰ تومان از سوی انتشارات اطلاعات منتشر شده است.
مترجم
استاد خسروشاهی علاوه بر این، کتاب «جمعیت اخوان المسلمین» نوشته ریچارد میشل (انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب قم) و سه کتاب «اخوان‌المسلمین چه می‌گویند و چه می‌خواهند؟» (انتشارات بوستان کتاب قم)، «انقلاب در مصر: الازهر، اخوان، سلفی‌ها و جوانان» (انتشارات الهدی) و «کودتا در مصر: الازهر، اخوان، سلفی‌ها و جوانان» (انتشارات کلبه شروق قم) را در این زمینه ترجمه یا نوشته است.[۲]
محتوای کتاب
در این کتاب سعی شده تاریخچه‌ای از پیدایش و حرکات اخوان‌المسلمین در مسائل سیاسی و حکومتی، بدون موضع‌گیری مورد بررسی قرار بگیرد.
نویسنده کتاب را در دو بخش و پانزده فصل جمع‌آوری کرده است.[۳]
بخش نخست: (حسن البنا و اخوان‌المسلمین)، یک سال پس از تاسیس (سازمان جوانان مسلمان) در سال 1927، سازمان اخوان‌المسلمین در اسماعیلیه مصر بنیاد گرفت.
نویسنده در فصل اول به این موضوع پرداخته است که چرا با وجود سازمان‌هایی مثل الشابان المسلمین،اخوان‌المسلمین ظهور می‌کند و به یکدیگر ملحق نمی‌شود.
فصل دوم: رشد و توسعه،در این فصل به تلاش‌های حسن البنا در تشکیل و رشد اخوان‌المسلمین اشاره شده است.
نویسنده در خصوص تلاش‌های حسن البنا چنین مینویسد: (از مطالعه تاریخچه سازمان در می‌یابیم که سازمان بیش از هر فرد دیگری به شخصیت (البنا) مدیون است.البنا به مدت بیست سال تمام از این طفل نو پا مراقبت کرد و آن را در مسیر اصلی و واقعی خود قرار داد و گام به گام پیش برد.)
فصل سوم: شخصیت حسن البنا، نویسنده در این فصل به صورت کامل به شخصیت حسن البنا پرداخته است، ایشان مهمترین نکته در شخصیت البنا را چنین معرفی می‌کند: (او هیچگاه روی مسائل دینی به شیوه الازهر، با آن توضیحات و تبینات نظری، کار نکرد. بطور خلاصه می‌توان گفت که او یک مرد روحانی به شکل متداول و سنتی،نبود).
فصل چهارم: اصول اخوان‌المسلمین، نویسنده در ابتدای این فصل چنین مینویسد، آنچه که بیش از هر چیز در اصول اخوان‌المسلمین چشمگیر است، بالندگی و پویایی آن است. این اصول از مواضع مذهبی ناب آغاز شد و سپس چنان دامنه‌ای گرفت که هیچ قانونی نمی‌توانست آن را در برگیرد. در واقع تنها قانون بی تغییر و جامع شخص البنا بود.
سپس پانزده اصل از اصول اخوان‌المسلمین مطرح شده است. مانند: برپایی حکومت اسلامی، اجتناب از احزاب و گروه‌های سیاسی واجتناب از جدلهای مذهبی و قومی و…
فصل پنجم: دستاوردها، در این فصل به دستاوردهای اجتماعی، اقتصادی، علمی، سیاسی، و نظامی اخوان‌المسلمین می‌پردازد. نویسنده در خصوص این دستاوردها چنین مینویسد: اخوان‌المسلمین رنگ و بوی دینی ویژه‌ای به این فعالیت‌ها می‌دادند، چنان که همه امور آنان با جنبش اسلامی در هماهنگی کاملی قرار می‌گرفتند.
فصل ششم: اخوان‌المسلمین و سیاست، اخوان‌المسلمین اولین سازمانی نیست که به اسلام دید دین وسیاست نگاه می‌کند. قبل از اخوان‌المسلمین، وهابیت هم همین دید را داشتند.
در این فصل به سخنان حسن البنا خصوص سیاسی بودن سازمان اخوان‌المسلمین پرداخته شده است. سپس در پایان این فصل به عنوان خاتمه این جمله حسن البنا را مینویسد: از نظر او حکومت اسلامی به میزی سه پایه شبیه است که اگر هر یک از پایه‌های آن را برداریم میز می‌افتد: اولین پایه میز اصول اسلامی، دومین پایه ملت یک پارچه و سومین پایه دولت اسلامی است که بر مبنای اتحاد ملی اصول اسلامی حکومت می‌کند.
فصل هفتم: جنبش اخوان‌المسلمین در خارج مصر، نویسنده در ابتداء به ماده دوم از آیین‌نامه اخوان‌المسلمین اشاره می‌کند: اخوان‌المسلمین حرکتی جهانی و اسلامی است که در راه رسیدن به آرمان‌های اسلامی تلاش می‌کند. سپس به دستاوردهای موفق اخوان‌المسلمین در جذب مسلمانان عرب و کشورهای اسلامی اشاره می‌کند و مهمترین عامل موفقیت اخوان‌المسلمین در خارج از کشور را این‌چنین مینویسد، مهمترین عامل موفقیت اخوان در خارج از کشور این بود که عامل سیاسی در آن عامل دینی را تحت‌الشعاع قرار داده بود.
فصل هشتم: تجزیه و تحلیل، در این فصل به تجزیه و تحلیل اخوان‌المسلمین پرداخته شده است. نویسنده چهار ویژگی را برای سازمان اخوان‌المسلمین بیان می‌کند که با دیگر سازمان‌ها متمایز می‌گردد. اول: جامعیت، دوم: سازماندهی دقیق، سوم:رویکرد مردمی، چهارم:همسویی با رویدادهای داخلی مصر.
بخش دوم اخوان‌المسلمین و عبدالناصر، این بخش هفت فصل مطرح می‌شود.
فصل نهم: حسن اسماعیل الهضیبی، ابتدا در این فصل به زندگی‌نامه الهضیبی پرداخته شده است. در ادامه به جانشینی الهضیبی بعد از قتل البنا اشاره شده است.
فصل دهم: اخوان‌المسلمین و ملک فاروق، نویسنده در این فصل به مشکلات البنا با پادشاه وقت ملک فاروق اشاره می‌کند.
فصل یازدهم: اخوان‌المسلمین و ارتش، در این فصل به رابطه مساعد انورالسادات گروه افسران آزاد و حسن البنا پرداخته شده است.
فصل دوازدهم: اخوان‌المسلمین و انقلاب، در این فصل به رابطه متقابل انقلاب افسران آزاد و اخوان‌المسلمین پرداخته شده است. نویسنده درباره این رابطه اخوانی‌ها با انقلاب چنین مینویسد، هماهنگی و دوستی بین انقلاب و اخوان‌المسلمین چنان بود که اغلب مصری‌ها باور کرده بودند که مجریان انقلاب در واقع ابزاری در دست اخوان‌المسلمین هستند.
فصل سیزدهم: اخوان‌المسلمین و سازمان‌های مخفی، نویسنده در این فصل به صدمه‌های سازمان مخفی به اخوان‌المسلمین اشاره می‌کند.
فصل چهاردهم: اخوان‌المسلمین و محمد نجیب و کمونیست‌ها،از آنجا که اخوان‌المسلمین با کمونیست‌ها و محمد نجیب برای براندازی رژیم همکاری و اقدام کردند. بنابر این مشترکاتی بین اخوانی‌ها و کمونیست‌ها وجود دارد و نویسنده این مشترکات را مورد بررسی قرار می‌دهد.
فصل پانزدهم: اخوان‌المسلمین پس از انحلال، در ابتدا این فصل به کاستی‌هایی که بخاطر محاکمه اخوان‌المسلمین آشکار شد اشاره می‌شود. سپس به مشکلات پیش آمده برای جامعه مصر بعد از انحلال اخوان‌المسلمین پرداخته شده است.