انجيل
اِنْجیل (عربی شده واژهٔ یونانی εὐαγγέλιον «اِئوانگِلیون» euangelion، به معنای خبر خوش یا مژده) کتاب مقدس مسیحیان است. چهار کتاب اول عهد جدید که به ترتیب منسوب به مَتّی، مَرقُس، لوقا و یوحنّا است انجیل نامیده می‌شوند. مسیحیان انجیل را کتاب آسمانی حضرت عیسی (علیه‌السلام) نمی‌دانند بلکه معتقدند عیسی خود تجسم وحی و عین پیام الهی بود.
در قرآن کریم و احادیث اسلامی انجیل نام کتاب حضرت مسیح است که از جانب خداوند به او وحی شده است امّا در کتاب‌های تاریخ ادیان و به ویژه نزد مسیحیان کتاب‌هایی که در سدههای نخستین مسیحیت برای ثبت اقوال و اعمال حضرت مسیح نگارش یافتند انجیل نامیده می‌شود. نویسندگان انجیل‌ها در نگارش شرح زندگانی حضرت عیسی مسیح از مطالبی استفاده کرده‌اند که از طریق شاگردان او و شاهدان عینی وقایع در دسترس آنها قرار گرفته بود.
کتاب مقدس مسیحیان
کتاب مقدس عنوان مجموعه‌ای از نوشته‌های کوچک و بزرگ است که مسیحیان همه و یهودیان بخشی از آن را کتاب آسمانی و الهی خود می‌دانند. عنوان معروف این مجموعه در زبان انگلیسی و بیشتر زبان‌های اروپایی «بایبل»[۱] و یا کلمه‌های هم خانواده آن است که از کلمه یونانی «Biblia» به معنای «کتاب‌ها» گرفته شده است[۲].
در زبان‌های فارسی و عربی عنوان «عهدین» نیز برای این کتاب به کار می‌رود. عنوان مذکور به این اعتقاد مسیحیان اشاره دارد که خداوند دو عهد و پیمان با انسان بسته است: یکی «عهد قدیم»[۳] که در آن خداوند از انسان پیمان گرفته است که بر شریعت الهی گردن نهد; و دیگری «عهد جدید»[۴] که پیمان بر سر محبت خدا و عیسی مسیح است.
متناظر با این تقسیم، کتاب‌های مربوط به دوره اول را «عهد قدیم» و کتاب‌های مربوط به دوره دوم را «عهد جدید» می‌خوانند و هر دو قسمت از نظر مسیحیان مقدس و معتبر است، لکن یهودیان معتقدند که خدا تنها یک پیمان با انسان بسته و آن همان پیمان «شریعت» است; و بر این اساس تنها بخش «عهد قدیم» را ـ که «عهد» می‌نامند ـ قبول دارند[۵].
عهد قدیم
این بخش از کتاب مقدس ـ که قریب سه چهارم کل کتاب می‌شود ـ مشتمل بر 39 یا 46 کتاب است[۶].
طبق نسخه 46 کتابی (یا نسخه سبعینه) که مورد پذیرش اکثر مسیحیان است، عهد قدیم به سه بخش تقسیم می‌گردد:
- بخش اول: اسفار پنج گانه تورات و کتب تاریخی دیگر؛
- بخش دوم: کتب حکمت، شعر و مناجات؛
- بخش سوم: کتب انبیا و پیش گویی‌های آنها.
هرچند باور عمومی یهودیان و مسیحیان این است که تورات فعلی (اسفار پنج گانه) نوشته و یا کتاب آسمانی حضرت موسی (علیه‌السلام) است، اما کسانی در گذشته و حال انتساب تورات موجود به حضرت موسی (علیه‌السلام) را قاطعانه رد کرده و به اثبات این نظریه پرداخته‌اند که تورات موجود در قرون پس از آن حضرت نوشته شده است[۷].
بیشتر کتاب‌های عهد عتیق در اصل به زبان عبری و اندکی از آن به زبان کلدانی (از زبان‌های سامی هم خانواده با عربی) بوده‌اند که به یونانی ترجمه شده‌اند.
عهد جدید
بخش دوم کتاب مقدس، عهد جدید است که تنها مسیحیان آن را قبول دارند. عهد جدید به زبان یونانی نوشته شده است، در حالی که حضرت عیسی (علیه‌السلام) و حواریون او به زبان آرامی (لهجه‌ای از زبان عبری) سخن می‌گفتند. علت این امر آن است که با کشورگشایی اسکندر مقدونی و ایجاد یک امپراطوری بزرگ، زبان یونانی در بسیاری از مناطق تبلیغ شد، به گونه‌ای که بسیاری از مردم با این زبان آشنایی یافتند. هنگامی که رسولان مسیحی برای مردم منطقه دریای مدیترانه و اطراف آن سخن می‌گفتند یا می‌نوشتند، طبیعی بود که از زبان مشترک (یونانی) استفاده کنند[۸].
تقسیم‌بندی عهد جدید
عهد جدید به طور کلی به 4 بخش تقسیم می‌شود:
زندگی‌نامه و سخنان حضرت عیسی (علیه‌السلام)
این بخش مشتمل بر 4 انجیل[۹] است که گفته می‌شود «متی»، «مرقس»، «لوقا» و «یوحنا» آنها را نوشته‌اند. سه انجیل نخست سبکی یک‌سان دارند و مطالب مندرج در آنها هماهنگ‌اند و با فرهنگ یهودی اختلاف چندانی ندارند; اما انجیل چهارم (یوحنا) از نظر مطالب با اناجیل دیگر متفاوت است و با فرهنگ یهودی سازگاری ندارد و در آن الوهیت حضرت عیسی مطرح شده است. سه انجیل اول را اناجیل هم نوا یا هم دید[۱۰] می‌نامند. غالب محققان بر آن‌اند که این سه انجیل بعد از حضرت عیسی و حدوداً بین سال‌های 65 ـ 70 م، یعنی بیش از سی سال پس از حیات زمینی حضرت عیسی (علیه‌السلام) نوشته شده‌اند و برخی از پژوهش‌گران کتاب مقدس معتقدند که انجیل متی و لوقا از روی انجیل مرقس نوشته شده‌اند[۱۱].
تبلیغات و مسافرت‌های تبلیغی مبلغان مسیحی
در این بخش کتاب «اعمال رسولان» وجود دارد که اقدامات حواریون و دیگر مسیحیان، مخصوصاً «پولس» رابیان می‌کند.
نامه‌ها
رسولان نامه‌هایی به شهرها و افراد گوناگون نگاشته‌اند که 21 عدد از آنها در مجموعه عهد جدید آورده شده‌اند. سیزدها چهارده[۱۲] نامه از «پولس»، سه نامه از «یوحنا»، دو نامه از «پطرس»، و یک نامه از «یعقوب» و «یهودا» وجود دارد.
این نامه‌ها حاوی مطالبی ارشادی و احیاناً اعتقادی است.
رؤیا و مکاشفه
در این بخش تنها کتاب «مکاشفه وحنا» قرار دارد که کتاب سرّی و رمزی است و حوادث آینده را پیش گویی می‌کند.
نویسندگان عهد جدید
چهار انجیل ابتدای عهد جدید، در واقع چهار زندگی‌نامه از حضرت عیسی (علیه‌السلام) هستند که به دست چهار نفر نوشته شده‌اند.
انجیل مرقس
قدیمی‌ترین و مختصرترین آنهاست که معمولا آنها را بهوحنای مرقس، دوست و هم دم و مترجم پطرس، که احیاناً هم سفر پولس نیز بوده است، نسبت می‌دهند[۱۳]. نوشته‌های او مطالبی است که از پطرس آموخته و ثبت کرده است[۱۴]. این انجیل بسیار کوتاه، واقع بینانه، روشن و پرقدرت است; مانند آلبومی که مختص عکس‌های شخصِ به خصوصی باشد، یک رشته تصاویر مهم از عیسی ارائه می‌دهد... مرقس توانسته شخصیت واعمال مسیح را با این تصاویر به خوبی نشان دهد[۱۵].
انجیل متی
در ترتیب کنونی عهد جدید، نخستین انجیل و مفصلّ‌ترین آنهاست. اعتقاد سنتّی مسیحی این بود که این انجیل قدیمی‌ترین اناجیل و به دست «متای خوازی» نوشته شده است، اما با نقّادی‌های عصر جدید، عقاید فوق اعتبار خود را از دست داده است[۱۶].
انجیل لوقا
کتاب اعمال رسولان، منسوب به لوقای طبیب، یار و همراه پولس است، که احتمالا در انطاکیه با تبلیغ پولس ایمان آورده و با او دوست و هم نشین شده بود[۱۷]. بسیاری از انجیل شناسان معتقدند که انجیل متی و انجیل لوقا در نگارش از انجیل مرقس استفاده کرده‌اند و در بسیاری از مشترکات دیگرشان از یک منبع شفاهی بهره برده‌اند[۱۸].
انجیل یوحنّا
با سه انجیل دیگر ـ که اناجیل هم نوا خوانده می‌شوند ـ بسیار متفاوت است و علاوه بر این که تنها انجیلی است که الهیات عیسی خدایی را ترویج می‌کند، از نظر سبک نگارش و ترکیب مطالب با سه انجیل دیگر تفاوت بسیار دارد، به گونه‌ای که مسیحِ اناجیل هم نوا را «مسیح تاریخ» و مسیح این انجیل را «مسیح ایمان» خوانده‌اند[۱۹].
تاریخ نگارش انجیل یوحنّا احتمالاً بین سال‌های 90 ـ 115 م است، و از نظر تاریخی آخرین اناجیل است[۲۰].
اعتقاد غالب سنتی در کلیسای مسیحی این بود که این انجیل توسط یوحنّا، پسر زبدی، که از خردسالی در زمره حواریون بود، نوشته شده است، اما اعتقاد مزبور در قرن نوزدهم زیر سؤال رفت و کوشش‌های بسیار برای شناسایی نویسنده این انجیل به جایی نرسید.
یک کشیش مسیحی در پاسخ به این سؤال که «چه کسی انجیل یوحنّا را نوشته است؟» می‌نویسد:
سؤال مشکلی است و پاسخ به آن بررسی و تحقیق گسترده‌ای را می‌طلبد و غالباً به این عبارت ختم می‌شود که غیر از خدای یگانه کسی نمی‌داند که چه کسی این انجیل را نوشته است[۲۱].
نویسنده انجیل یوحنّا علاوه بر این که اناجیل قبلی و رساله‌های پولس را در اختیار داشته و از آنها در تدوین انجیلش استفاده کرده، دارای مشرب فلسفی هم بوده و کتابش مشحون از مایه‌های فلسفی یونان است.
رساله‌های پولس
پولس نخستین نویسنده عهد جدید به شمار می‌رود. رساله‌های او مشتمل بر 13 یا 14 نامه است که برای افراد خاص یا اشخاص مختلف و شهرهای گوناگون فرستاده و در آنها نوعاً به بیان بحث‌های عقیدتی و دفاع از نظام الهیاتی خود که عمدتاً عیسی خدایی و نفی شریعت است می‌پردازد.
امروزه محققان مسلم می‌دانند که نخستین نوشته‌های عهد جدید، رساله‌های پولس است؛ زیرا وی در بین سال‌های 35 ـ 40 م تغییر کیش داد و در سال 64 م به قتل رسید و هیچ انجیلی قبل از سال 65 م نوشته نشده است[۲۲].
بنابراین می‌توان گفت که رساله‌های پولس حداقل 20 سال قبل از اولین انجیل در کلیساها وجود داشته و از آنها استفاده می‌شده و پایه نظام عقیدتی مسيحيت قرار گرفته و سپس تاریخ زندگی حضرت عیسی (علیه‌السلام)نگاشته شده است. تأثیر الهیات عیسی خدایی پولس بر اناجیل هم نوا مشهود نیست; اما انجیل یوحنّا که سال‌ها پس از سه انجیل دیگر در اواخر قرن اول یا ابتدای قرن دوم میلادی نوشته شده کاملا متأثر از الهیات پولسی است. این نکته به ما می‌فهماند که در پایان قرن اول اندیشه‌های شرک‌آلود پولس کاملا در جامعه مسیحی و در کلیسا جا افتاده و بر نگارش مطالب کتاب مقدس تأثیر‌گذارده است.
حجیت و اعتبار عهد جدید
بر اساس دیدگاه مسیحی، حضرت عیسی (علیه‌السلام) کتاب آسمانی نداشت، بلکه او خود تجسّم وحی الهی و عین پیام خدا بود، و انجیل‌ها و سایر کتب عهد جدید، نوشته حضرت عیسی یا املای او به شاگردانش نیست، بلکه حواریون و قدیسان و مسیحیان نخستین بعد از حضرت عیسی به تدریج آن را تحریر کرده‌اند. ادعای مسیحیان این است که این نوشته‌ها حاصل الهامات و هدایت ویژه روح‌القدس و نتیجه توافق و اجماع مسیحیان صدر اول در پذیرش 27 کتاب موجود عهد جدید است:
خدا در 30 سال سرنوشت‌سازی (30 ـ 60 م.) که انجیل مکتوب وجود نداشت، و سخنان و کارهای عیسی به طور شفاهی نقل می‌شد آن جامعه را هدایت کرد. این روح‌القدس بود که از طریق الهام، نویسندگان انجیل‌ها را برای نوشتن این کتب و ثبت برگزیده سخنان و کارهای بسیار زیاد عیسی، رهنمون شد... و سرانجام جامعه مسیحیان نخستین با راهنمایی روح‌القدس از میان نوشته‌های مسیحی بی شمار، به 27 کتاب، که انجیل‌های چهار گانه نیز جزء آنهاست، اقرار کرد؛... این توافق در باب کتاب‌های مقدس از طریق نوعی اجماع حاصل شد. این اجماع خیلی زود به دست آمد و فهرست نخستین کتاب‌های مقدس، بین سال‌های 150 ـ 200 میلادی تهیه شد و پس از چند قرن کلیسا به طور رسمی روشن ساخت که چه کتاب‌هایی را باید مقدس شمرد[۲۳].
پانویس
- ↑ Bible.
- ↑ توماس ميشل، کلام مسيحی، ترجمه ی حسين توفيقی، ص 23 (به عهد عتيق نيز شهرت دارد).
- ↑ Old Testement. (O.T.)
- ↑ . New Testament (N. T.)
- ↑ ر. ک: عبدالرحيم سليمانی اردستانی، کتاب مقدس، ص 19 و 20. البته اصطلاح رايج برای عهد قديم در ميان يهوديان واژه ی «تنخ» است که مخفف «تورات»، «نبيم»، «انبيا»، «کتوبيم» و «مکتوبات» است.
- ↑ اين تفاوت ناشی از اختلاف بين دو نسخه است. خود يهوديان نسخه ی 39 کتابی را قبول دارند، اما مسيحيان، کاتوليک ها و ارتدوکس ها نسخه ی 46 کتابی، و پروتستان‌ها نسخه ی 39 کتابی را پذيرفته‌اند.
- ↑ از جمله اين افراد «باروخ اسپينوزا» (1632 ـ 1677 م) دانشمند هلندی و دکتر الکسندر کيوس از دانشمندان مسيحی است. ر. ک: حسين توفيقی، آشنايی با اديان بزرگ، ص 82; باروخ اسپينوزا، مصنف واقعی اسفار پنجگانه، ترجمه ی عليرضا آل بويه، مجله ی هفت آسمان، ش 1، ص 89; رحمة الله هندی، اظهار الحق، ص 63.
- ↑ عبدالرحيم سليمانی اردستانی، کتاب مقدس، ص 33.
- ↑ انجيل در لغت يونانی به معنای «مژده» است.
- ↑ Synoptic.
- ↑ ر. ک: عبدالرحيم سليمانی اردستانی، کتاب مقدس، ص 35.
- ↑ در انتساب يکی از نامه‌ها به پولس ترديد وجود دارد.
- ↑ مريل سی تنی، معرفی عهد جديد، ترجمه ی طاطه وس ميکائيليان، ج 1، ص 173.
- ↑ همان.
- ↑ همان، ص 176.
- ↑ عبدالرحيم سليمانی اردستانی، کتاب مقدس، ص 214 ـ 215.
- ↑ مريل سی تنی، معرفی عهد جديد، ج 1ظ، ص 191.
- ↑ Cross, F, Th Oxford Dictionary of Christian Church (ODC), London, Oxford University Press, P 853.به نقل از: عبدالرحيم سليمانی اردستانی، کتاب مقدس، ص 205.
- ↑ همان، ص 260.
- ↑ فهيم عزيز، المدخل الی العهد الجديد، ص 561.
- ↑ همان، ص 546.
- ↑ ر. ک: مريل سی تنی، معرفی عهد جديد، ترجمه ی طا ط. ميکائيليان، ج 1، ص 138 ـ 139; عبدالرحيم سليمانی اردستانی، کتاب مقدس، ص 235 ـ 236; و توماس ميشل، کلام مسيحی، ص 54.
- ↑ کلام مسيحی، ص 41 ـ 51.