نهج‌البلاغه (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

{{Mbox

| type  = notice

| class = ambox-In_use

| image = [[File:Ambox clock.svg|48px|alt=|link=]]

| css = margin: 1px

| text  = این {{#ifeq:{{{1|}}}|بخش|[[راهنما:بخش|بخش]]|{{#switch:{{NAMESPACE}}

| {{ns:0}}      = مقاله

| بحث          = [[راهنما:صفحه بحث|صفحه بحث]]

| رده‌بندی      = [[ویکی‌پدیا:رده‌بندی|رده]]

| راهنما          = [[راهنما:فهرست|فهرست]]

| درگاه        = [[ویکی‌پدیا:درگاه|درگاه]]

| الگو      = [[ویکی‌پدیا:فضای نام الگو|الگو]]

| کاربر          = [[ویکی‌پدیا:صفحه‌های کاربری|صفحه کاربری]]

| بحث کاربر      = [[ویکی‌پدیا:صفحه‌های کاربری|صفحه بحث کاربری]]

| ویکی‌پدیا      = [[ویکی‌پدیا:فضای نام ویکی‌پدیا|صفحه ویکی‌پدیا]]

| بحث ویکی‌پدیا = [[ویکی‌پدیا:فضای نام ویکی‌پدیا|صفحه بحث ویکی‌پدیا]]

}}}} هم‌اکنون  برای {{#ifeq:{{{1|}}}|بخش|{{{2|مدتی کوتاه}}}|{{{1|مدتی کوتاه}}}}} '''تحت ویرایش عمده''' است. این برچسب برای جلوگیری از [[راهنما:تعارض ویرایشی|تعارض ویرایشی]] اینجا گذاشته شده‌است، لطفا تا زمانیکه این پیام نمایش داده می‌شود ویرایشی در این {{#ifeq:{{{1|}}}|بخش|بخش|صفحه}} انجام ندهید.<br>

<small>{{#if:{{{زمان|}}}|این پیام در {{{زمان|}}} اضافه شده است.|}} این صفحه آخرین‌بار در {{#time:H:i، j F Y|{{REVISIONTIMESTAMP}}}} ({{کوچک}}ساعت هماهنگ جهانی{{پایان کوچک}}) ({{Time ago|{{REVISIONTIMESTAMP}}}}) تغییر یافته‌است؛ لطفا اگر در چند ساعت اخیر [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|action=history}} ویرایش نشده است]، این الگو را حذف کنید. اگر شما ویرایشگری هستید که این الگو را اضافه کرده است، لطفا مطمئن شوید آن را حذف یا با در دست ساخت جایگزین می‌کنید.</small>

<div class="wikiInfo">[[پرونده:نهج‌ البلاغه.jpg |جایگزین=نهج‌ البلاغه|بندانگشتی|نهج‌ البلاغه]]

{| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |

!نام

|امام علی(ع)

'''نهج البلاغه'''، برگرفته از کلام نورانی و گهربار [[امیر مؤمنان]]، [[حضرت علی(ع)]] است که گذر زمان، هیچ گاه گرد کهنگی و غبار فراموشی بر سیمای پرفروغ او ننشانده و از جلوه و شکوهش نکاسته، [[تقوا]] و [[عدالت]] و [[جهاد]] و دیگر صفات برجسته او را از یاد نبرده و در برابر عظمت دانش و حکمت وی سر تعظیم فرود آورده است.  

نام و یاد [[علی(ع)]] از مرز تعصب و [[فرقه گرایی]] گذشته است، تا بدانجا که دوست و دشمن زبان به ستایش او گشوده و در مقامش، کتاب ها نوشته و شعرها سروده اند و با زبان اندیشه و سوز دل، فضیلت او را بیان کرده اند.

نهج البلاغه مشتمل بر خطبه ها، نامه ها، فرمان ها، حکمت ها و [[کلمات قصار]] [[حضرت علی(ع)]]، امیر مومنان(ع)  به عربی می باشد.  

این مجموعه گران قدر که گذشت زمان و ظهور اندیشه های نوتر و روشن تر، پیوسته بر ارزش آن افزوده است، گزیده ای از خطابه ها، دعاها، وصیت ها، نامه ها و جمله های کوتاه [[مولای متقیان]]، علی(ع) است.

این اثر ماندگار را علامه سید شریف رضی رضوان الله علیه از میان صدها کتاب و منبع، گردآوری و تنظیم کرده است. <ref>حسن منتظری، آشنایی با نهج البلاغه، مرکز مطالعات و پژوهش های فرهنگی حوزه علمیه</ref>

مؤلف نهج البلاغه [[ابوالحسن محمد بن حسین موسوی]] معروف به سید رضی و شریف رضی است. وی در سال 359 هجری، دیده به جهان گشود و در سال 406 هجری، دیده از جهان فرو بست. سید رضی هم از جانب پدر و هم از جانب مادر نسبی بس شریف داشت. از سوی پدر با پنج واسطه به [[امام هفتم]] [[موسی بن جعفر (ع)]] و از سوی مادر با شش واسطه به [[امام چهارم]] [[حضرت علی بن الحسین (ع)]] می رسید. <ref>ابو منصور عبدالملك بن محمد بن اسماعيل الثعالبى، يتيمة الدهر فى محاسن اهل العصر، شرح و تحقيق مفيد محمد قميحه، الطبعه الثانيه، دارالكتب العلميه، بيروت، 1403 ق. ص 3، ص 155؛ جمال الدين احمد بن على الحسينى المعروف بابن عنبه، عمده الطالب فى انساب آل ابى طالب، اشرف على مراجعته و مقابله الاصول لجنه احياء التراث، دار مكتبه الحياه، بيروت، ص 236</ref> از این رو بهاءالدوله دیلمی او را به [[ذی الحسبین]] و شریف رضی ملقب نمود. <ref>ابوبكر احمد بن على الخطيب البغدادى، تاريخ بغداد أو مدينه السلام، دارالكتب العلميه، بيروت، ج 2، ص 246؛ ابوالفرج عبدالرحمن بن على بن الجوزى، المنتظم فى تاريخ الامم و الملوك، دراسة و تحقيق محمد عبدالقادر عطا، مصطفى عبدالقادر عطا، راجعه و صححه نعيم زرزور، الطبعه الاولى، دارالكتب العلميه، بيروت، 1412 ق. ج 15، ص 115؛ ابوالفداء اسماعيل بن عمر بن كثير الدمشقى، البدايه و النهايه، تحقيق على شيرى، الطبعه الاولى، دار احياء التراث العربى، بيروت، ج 12، ص 4؛ محمد باقر الخوانسارى، روضات الجنات فى احوال العلماء و السادات، الطبعه الاولى، الدار الاسلاميه، بيروت، 1411 ق. ج 6، ص 178؛ كارل بروكلمان، تاريخ الادب العربى، نقله الى العربيه عبدالحليم النجار، الطبعه الثانيه، افست دارالكتاب الاسلامى، قم، ج 2، ص 62</ref>

سید رضی از اوان کودکی همراه برادرش سید مرتضی به تحصیل علوم مقدماتی پرداخت و هوش سرشار و استعداد کم نظیر خود را در عرصه های مختلف ظاهر ساخت. بیش از ده سال از سن شریف رضی نگذشته بود که به سرودن شعر پرداخت و چنان قریحه ای از خود نشان داد که سابقه نداشت. هنوز بیستمین بهار زندگی را پشت سر نگذاشته بود که در تمام معارف و [[علوم اسلامی]] سرآمد همگان گشت، و در سرودن شعر به مقامی دست یافت که هیچ کس بدان مرتبه راه نیافت.

سید رضی در عزت نفس و بلندنظری، سخاوت و بخشندگی، پایبندی به [[امور شرعی]]، پرهیز از تملق و چاپلوسی، پارسایی و پرواپیشگی در روزگار خود مانند نداشت. روح آزادگی در شریف رضی چنان جلوه داشت که با ابو اسحاق صابی <ref>ابو اسحاق ابراهيم بن هلال حرانى از اديبان و كاتبان برجسته قرن پنجم هجرى بوده است. وى در نويسندگى و انشا مقامى بلند داشت و او را در شمار ابن عميد آورده‏اند. ابو اسحاق بر آيين صابئين (پيروان حضرت يحيى) بود و بر آيين خود تعصب مى‏ورزيد. ر. ك: محمد بن اسحاق النديم، الفهرست، طبع تجدد، تهران، 1393 ق. ص 149؛ يتيمه الدهر، ج 2، صص 287 - 368؛ شهاب الدين ابو عبدالله ياقوت الحموى، معجم الادباء، دار احياء التراث العربى، بيروت، ج 2، صص 20 - 94؛ شمس الدين ابوالعباس احمد بن محمد بن خلكان، وفيات الاعيان و انباء ابناء الزمان، تحقيق احسان عباس، دار الثقافه، بيروت، ج 1، صص 52 - 54؛ عباس بن محمد رضا القمى، الكنى و الالقاب، المطيعه الحيدريه، النجف، 1376 ق. ج 2، صص 366 - 368؛ زكى مبارك، النثر الفنى فى القرن الرابع، الطبعه الثانيه، مكتبه السعاده، القاهره، ج 2، صص 290 - 295</ref> [[غیر مسلمان]] رابطه ای صمیمی داشت و میان آن دو مراودات و مراسلات علمی و ادبی برقرار بود؛ و چون او درگذشت، سید رضی در قصیده ای عالی و بسیار حزن انگیز او را مرثیه گفت. <ref>ابوالحسن محمد بن الحسين الموسوى (الشريف الرضى)، ديوان الشريف الرضى، الطبعه الاولى، وزاره الارشاد الاسلامى 1406 ق. ج 1، صص 381 - 385</ref> برخی از این مرثیه سرایی برآشفتند و سید رضی را سرزنش کردند که شخصی چون او، از دودمان [[پیامبر]]، کسی چون ابواسحاق صابی [[کافر]] را مرثیه می گوید و از فقدان او چنین می نالد! و سید رضی پاسخ داد که من فضل و کمال او را ستوده ام، نه جسم و بدن او را. <ref> الكنى و الالقاب، ج 2، ص 368</ref>

ثعالبی ادیب معاصر با سید رضی، در گذشته به سال 429 هجری، درباره او چنین می نویسد:

او اینک نابغه دوران، و نجیب ترین بزرگان عراق، و در عین شرافت نسب و افتخار حسب، مزین به ادبی نمایان و فضلی تابان و بهره ای وافر از تمام خوبیها و نیکوییهاست. از این گذشته او سرآمد شاعرانی است که از دودمان ابوطالب برخاسته اند، چه گذشتگان و چه معاصران. و اگر بگویم او سرآمد شاعران قریش است، گزافه نگفته ام که گواه صادق آن اشعار اوست که این ادعا را می توان با مراجعه بدانها دریافت؛ اشعاری عالی و استوار، خالی از سستی و عوار، که در عین روانی و سلاست، محکم است و با متانت، دارای معانی نغز و بلند، و چونان میوه رسیده و باطراوت. <ref>يتيمه الدهر، ج 3، ص 155</ref>

سید رضی با وجود گرفتاریهای بسیار سیاسی و اجتماعی و فرهنگی و علی رغم مشاغل مهم و حساس و وقت گیری همچون نقابت طالبیان و [[امارت حج]] و نظارت دیوان مظالم، <ref>يتيمه الدهر، ج 3، ص 155؛ عمده الطالب، ص 237</ref> در عمر چهل و هفت ساله خویش آثاری بس مهم بر جای گذاشته است که هر یک در نوع خود ممتاز و حائز اهمیتی بسیار است که البته برخی از آنها به جای مانده و بسیاری از آنها از میان رفته است و جز نام و نشانی از آنها باقی نمانده است. در بین آثار شریف رضی نهج البلاغه مهمترین و برجسته ترین آنهاست که هیچ کتابی پس از [[قرآن کریم]] به والایی و شیوایی، و گرانمایگی و جاودانگی آن نمی رسد و سید رضی آن را در سال 400 هجری، شش سال پیش از وفاتش تألیف کرده است.

نهج البلاغه عنوانی است که سید رضی برای منتخبی از خطبه ها و مواعظ، نامه ها و عهدنامه ها، کلمات کوتاه و قصار [[امیر مؤمنان علی (ع)]] برگزیده است، <ref>السيد عبد الزهراء الحسينى الخطيب، مصادر نهج البلاغه و أسانيده، الطبعه الثانيه، موسسه الاعلمى للمطبوعات، بيروت، 1395 ق. ج 1، ص 87</ref> و این کتاب در فرهنگ اسلامی مانند آفتاب نیمروز می درخشد، و صدفی مشحون به گوهرهایی از حکمتهای عالی است. <ref>سيد هبه الدين شهرستانى، در پيرامون نهج البلاغه، ترجمه سيد عباس ميرزاده اهرى چاپ سوم، بنياد نهج البلاغه، 1359 ش. ص</ref>

=نام نهج البلاغه=

سید رضی(ره) این کتاب را نهج البلاغه، یعنی راه و روش بلاغت نامید؛ زیرا این کتاب، درهای بلاغت را به روی خواننده می گشاید و جویندگان بلاغت را به آن نزدیک می سازد. نیاز دانشمند و دانشجو را برمی آورد و گم شده و خواسته بلیغ و زاهد است. از آن روز که این کتاب به دنیای فرهنگ و ادب گام نهاد، در میان دانشمندان و خطیبان و اهل ادب بلندآوازه شد و ستاره آن در [[شام]] و [[عراق]] و [[نجد]] و [[تهامه]] درخشید... . <ref> شرح نهج البلاغه، ص 7</ref>

=اسناد، شرح ها، ترجمه ها=

این اثر عظیم از گوینده بزرگش حکایت دارد و به قول [[عباس محمود عقّاد]]، نویسنده و تاریخ نگار معروف مصری: «چون خوب دقت کنی صدای [[امام]] را از آن سوی کلمات می شنوی، نه صدای دیگری را». <ref>عبقریه الإمام، صص 132 178</ref>

نهج البلاغه در طول حدود هزار سال عمر خود، در اختیار دانشمندان، [[طلاب]] و اهل علم بوده است. آنها به مطالعه و حفظ آن می پرداختند و در خطبه ها و خطابه ها بدان استناد و تبرک می جستند. اندیشمندان و محققان بر آن شرح و [[تفسیر]] می نوشتند و به ترجمه آن اقدام می کردند.

همه [[شارحان]] و [[مترجمان]] نهج البلاغه که بیش از سیصد نفر هستند، معتقدند که این کتاب از تألیف های علامه <ref>فهرست های ابی العباس نجاشی و فهرست شیخ منتجب الدین</ref> شریف رضی است و او این توفیق را یافته است که سخنان امیر مؤمنان، علی(ع) را با سبک و شیوه ای جالب گردآوری و تنظیم کند. <ref>فهرست های ابی العباس نجاشی و فهرست شیخ منتجب الدین</ref>

=پانویس=

{{پانویس|4}}

[[رده:علی بن ابی‌طالب]]

[[رده:کتاب‌های حدیث]]

[[رده:گردآوری حدیث تشیع]]