confirmed، مدیران
۳۳٬۱۲۹
ویرایش
←جستارهای وابسته
| (۳ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۷۳: | خط ۷۳: | ||
بنابراین برخلاف مرزهای غربی قلمرو اسلام، رباط‌های مشرق‌زمین از قرن چهارم به بعد دچار تغییرات اساسی شدند. از آن زمان به بعد، یک رباط، نهادی عام‌المنفعه بود که توسط انسانی خیّر ساخته شده بود تا وسایل آسایش و راحتی را برای مسافران مسلمان، فقرا و در راه ماندگانی فراهم کند که عموماً [[تصوف|صوفی]] بودند. | بنابراین برخلاف مرزهای غربی قلمرو اسلام، رباط‌های مشرق‌زمین از قرن چهارم به بعد دچار تغییرات اساسی شدند. از آن زمان به بعد، یک رباط، نهادی عام‌المنفعه بود که توسط انسانی خیّر ساخته شده بود تا وسایل آسایش و راحتی را برای مسافران مسلمان، فقرا و در راه ماندگانی فراهم کند که عموماً [[تصوف|صوفی]] بودند. | ||
چنین تفاوت‌هایی در [[مصر]] و عصر ممالیک تقویت شد؛ چراکه در اثر رواج [[تصوف]]، [[خانقاه]] و رباط به نهاد عام‌المنفعه مشابهی تبدیل شد. در واقع به نظر می‌رسد خانقاه مسجدی محسوب می‌شده که میزبان صوفیان بی‌خانمان بوده و رباط، سرپناهی برای عموم فقرا و مفلسان بوده که خرقه طریقتی خاص از صوفیان را به تن نداشته‌اند<ref> الاوقا‌ف و الحیا‌ة الاجتما‌عیة فی مصر، صص205-201</ref>. | چنین تفاوت‌هایی در [[جمهوری عربی مصر|مصر]] و عصر ممالیک تقویت شد؛ چراکه در اثر رواج [[تصوف]]، [[خانقاه]] و رباط به نهاد عام‌المنفعه مشابهی تبدیل شد. در واقع به نظر می‌رسد خانقاه مسجدی محسوب می‌شده که میزبان صوفیان بی‌خانمان بوده و رباط، سرپناهی برای عموم فقرا و مفلسان بوده که خرقه طریقتی خاص از صوفیان را به تن نداشته‌اند<ref> الاوقا‌ف و الحیا‌ة الاجتما‌عیة فی مصر، صص205-201</ref>. | ||
ذکر این نکته حایز اهمیت است که با وجود تاثیرات فرهنگی ممالیک بر شبه جزیره و [[حرمین شریفین]]، هیچ سند و مدرک روشنی دال بر وجود خانقاه پیش از تسلط دولت [[عثمانی]] در مکه وجود ندارد. حال آنکه رباط‌هایی همچون رباط "رامشت" از سال 529، همزمان با [[فاطمیان|حکومت فاطمیان]]، با هدف سکونت [[صوفیان]] در مکه تاسیس شده است. | ذکر این نکته حایز اهمیت است که با وجود تاثیرات فرهنگی ممالیک بر شبه جزیره و [[حرمین شریفین]]، هیچ سند و مدرک روشنی دال بر وجود خانقاه پیش از تسلط دولت [[عثمانی]] در مکه وجود ندارد. حال آنکه رباط‌هایی همچون رباط "رامشت" از سال 529، همزمان با [[فاطمیان|حکومت فاطمیان]]، با هدف سکونت [[تصوف|صوفیان]] در مکه تاسیس شده است. | ||
== رباط‌های مکه == | == رباط‌های مکه == | ||
از آن جهت که رباط، مسکن عابدان و [[صوفیان]] و زاهدان بوده است، دور از ذهن نیست که نزدیک‌ترین نقاط به [[کعبه|خانه خدا]] در شهر مکه در اولویت ساخت رباط‌ها قرار داشته باشند. اما با توجه به وضعیت جغرافیایی شهر مکه و کمبود اراضی خالی در اطراف [[خانه خدا]]، احداث رباط‌ها با فاصله قابل توجهی از خانه خدا انجام شده است. | از آن جهت که رباط، مسکن عابدان و [[تصوف|صوفیان]] و زاهدان بوده است، دور از ذهن نیست که نزدیک‌ترین نقاط به [[کعبه|خانه خدا]] در شهر مکه در اولویت ساخت رباط‌ها قرار داشته باشند. اما با توجه به وضعیت جغرافیایی شهر مکه و کمبود اراضی خالی در اطراف [[کعبه|خانه خدا]]، احداث رباط‌ها با فاصله قابل توجهی از خانه خدا انجام شده است. | ||
بر مبنای تک‌نگاری‌های دو تاریخ‌نگار؛ تقی‌الدین محمد بن احمد فاسی و نجم‌الدین عمر بن فهد که هر دو متعلق به قرن نهم هجری هستند؛ می‌توان به تعداد قابل توجهی از رباط‌های مهم شهر [[مکه]] دست یافت. فاسی بسیاری از اسناد [[وقف|وقفیه]] را عیناً در کتابش نقل کرده و بدین ترتیب تنها اثر برجای مانده از آن رباط‌ها را برای ما برجا گذاشته است. چه تمامی این ابنیه و آثار آن، توسط [[وهابیت|وهابیان]] نابود شده است<ref>مصادر تاریخ الجزیرة العربیة، ریاض، صص67 ـ 61</ref>. | بر مبنای تک‌نگاری‌های دو تاریخ‌نگار؛ تقی‌الدین محمد بن احمد فاسی و نجم‌الدین عمر بن فهد که هر دو متعلق به قرن نهم هجری هستند؛ می‌توان به تعداد قابل توجهی از رباط‌های مهم شهر [[مکه]] دست یافت. فاسی بسیاری از اسناد [[وقف|وقفیه]] را عیناً در کتابش نقل کرده و بدین ترتیب تنها اثر برجای مانده از آن رباط‌ها را برای ما برجا گذاشته است. چه تمامی این ابنیه و آثار آن، توسط [[وهابیت|وهابیان]] نابود شده است<ref>مصادر تاریخ الجزیرة العربیة، ریاض، صص67 ـ 61</ref>. | ||
| خط ۹۶: | خط ۹۶: | ||
کاروانسرا یا رباط قره‌بیل یکی دیگر از کاروانسراهای تاریخی شهرستان گرمه است که به احتمال فراوان قدمت بنای اولیه آن به قرون 5-4 هجری می‌رسد و در متون تاریخی از آن به نام رباط املوتلو یاد شده است. بعدها در [[دورۀ تیموری]] و زمانی که شاهراه کهن [[گرگان]] - [[نیشابور]] برای دسترسی به [[مشهد]] احیا می‌شود، به دستور وزیر با تدبیر دربار تیموری، میر علی‌شیر نوایی، رباط‌هایی در طول این مسیر ساخته شده و یا رباط های قدیمی مرمت می‌شود. در این فرایند رباط قره بیل نیز توسعه یافته و با الحاق بخش‌هایی جدید احیا و مورد استفاده مسافران قرار می‌گیرد. این کاروانسرا با مصالح سنگ، ساروج، گچ و آجر بنا شده و پلان چهارگوش با دو حیاط بزرگ و کوچک دارد. در گرداگرد حیاط بزرگ غرفه های متعددی احداث شده که پوشش سقف آنها گنبدی است و زیر سقف با کاربندی‌های زیبای گچی تزئین شده است<ref>صفحه اصلی - شهرستان گرمه | کاروانسرا یا رباط قره‌بیل یکی دیگر از کاروانسراهای تاریخی شهرستان گرمه است که به احتمال فراوان قدمت بنای اولیه آن به قرون 5-4 هجری می‌رسد و در متون تاریخی از آن به نام رباط املوتلو یاد شده است. بعدها در [[دورۀ تیموری]] و زمانی که شاهراه کهن [[گرگان]] - [[نیشابور]] برای دسترسی به [[مشهد]] احیا می‌شود، به دستور وزیر با تدبیر دربار تیموری، میر علی‌شیر نوایی، رباط‌هایی در طول این مسیر ساخته شده و یا رباط های قدیمی مرمت می‌شود. در این فرایند رباط قره بیل نیز توسعه یافته و با الحاق بخش‌هایی جدید احیا و مورد استفاده مسافران قرار می‌گیرد. این کاروانسرا با مصالح سنگ، ساروج، گچ و آجر بنا شده و پلان چهارگوش با دو حیاط بزرگ و کوچک دارد. در گرداگرد حیاط بزرگ غرفه های متعددی احداث شده که پوشش سقف آنها گنبدی است و زیر سقف با کاربندی‌های زیبای گچی تزئین شده است<ref>صفحه اصلی - شهرستان گرمه | ||
https://mporg.ir › Pages</ref>. | https://mporg.ir › Pages</ref>. | ||
== جستارهای وابسته == | |||
* [[محمد بن حسن طوسی|شیخ طوسی]] | |||
* [[حسن بن یوسف حلی|علامه حلی]] | |||
* [[فاطمیان]] | |||
== پانویس == | == پانویس == | ||